1
00:00:14,200 --> 00:00:18,490
Kako vi zamišljate
državne organizacije u našoj zemlji?

2
00:00:18,885 --> 00:00:20,204
[Centar za promociju nauke]

3
00:00:20,204 --> 00:00:22,093
Ja dolazim iz Centra za promociju nauke

4
00:00:22,093 --> 00:00:27,463
čiji je cilj povećanje uticaja
i vidljivosti nauke u našem društvu.

5
00:00:27,887 --> 00:00:31,907
Mi organizujemo Maj mesec matematike, M3,

6
00:00:31,907 --> 00:00:35,907
najveću nacionalnu
naučno-popularnu manifestaciju kod nas.

7
00:00:38,679 --> 00:00:44,791
Do sada je, od 2012. godine,
M3 organizovan u više od 30 gradova,

8
00:00:44,791 --> 00:00:47,331
manjih mesta, škola i fakulteta.

9
00:00:47,331 --> 00:00:50,510
U Novi Sad je pre nekoliko godina doneo

10
00:00:50,510 --> 00:00:54,594
ovaj neobični,
a opet fantastični kockocikl.

11
00:00:54,594 --> 00:00:57,386
Bicikl sa kockastim točkovima.

12
00:00:57,386 --> 00:00:59,217
Da li znate kako funkcioniše?

13
00:01:00,125 --> 00:01:03,016
Neka to bude mali domaći za vas.

14
00:01:03,016 --> 00:01:09,326
Pre par godina, naš gost je bio
ovaj čudnovati, mali,

15
00:01:09,326 --> 00:01:12,961
pa ipak samo robot, po imenu Asimo.

16
00:01:13,881 --> 00:01:17,607
I da, da budem iskren,
ipak je samo mašina u pitanju.

17
00:01:18,102 --> 00:01:22,430
Imamo mi još mnogo programa,
aktivnosti, gostiju.

18
00:01:22,430 --> 00:01:26,622
Imamo, na primer,
i ovaj transformers, naučni kamion,

19
00:01:26,622 --> 00:01:29,909
no, o tome ćemo nekom drugom priikom.

20
00:01:29,909 --> 00:01:33,183
Glavna tema ovde jeste naš pokušaj

21
00:01:33,843 --> 00:01:37,163
da povežemo do sada retko
ili teško povezivo.

22
00:01:37,167 --> 00:01:41,214
Da prikažemo one koncepte
za koje čvrsto verujemo

23
00:01:41,214 --> 00:01:44,159
da nose odgovore na aktuelnosti
i društvene teme

24
00:01:44,159 --> 00:01:47,461
sa kojima se susrećemo u 21. veku;

25
00:01:47,461 --> 00:01:52,221
da ljudima širom sveta
pružimo mogućnost da sagledaju nauku

26
00:01:52,221 --> 00:01:55,981
iz jedne sasvim drugačije
i posebne perspektive:

27
00:01:55,981 --> 00:01:57,838
iz ugla umetnosti.

28
00:01:58,346 --> 00:02:04,114
Naši partneri u ovom pokušaju jesu
Ars Electronica iz Linca, u Austriji,

29
00:02:04,114 --> 00:02:07,994
najprestižnija svetska institucija
koja u svome radu spaja

30
00:02:07,994 --> 00:02:10,632
umetnost, nauku i nove tehnologije;

31
00:02:11,373 --> 00:02:14,743
tri najveće evropske naučne organizacije,

32
00:02:14,743 --> 00:02:19,371
CERN, Južna evropska opservatorija
i Evropska svemirska agencija,

33
00:02:19,371 --> 00:02:23,456
i sedam partnera
iz različitih evropskih zemalja.

34
00:02:23,456 --> 00:02:28,334
Naš cilj - stvaranje mreže koja podržava
interdisciplinarnu saradnju

35
00:02:28,334 --> 00:02:31,089
između umetnika i naučnika,

36
00:02:31,089 --> 00:02:34,391
koristeći vrednosti obe discipline,

37
00:02:35,221 --> 00:02:38,647
pružajući mogućnost nauci

38
00:02:38,647 --> 00:02:40,831
da prikaže svoju kreativnu stranu,

39
00:02:40,831 --> 00:02:45,310
a umetnicima i umetnosti
da detektuju nova polja delovanja

40
00:02:45,310 --> 00:02:49,025
i sasvim nove, aktuelne
i primamljive teme.

41
00:02:49,025 --> 00:02:51,870
Sa dve reči, dakle - Art&Science.

42
00:02:53,307 --> 00:02:57,112
Art&Science koncept nije novina.

43
00:02:57,112 --> 00:03:00,153
Još od šezdesetih godina prošlog veka

44
00:03:00,153 --> 00:03:04,212
postojali su umetnici,
istraživači, kreativci

45
00:03:04,212 --> 00:03:09,873
koji su pokušavali da u svome radu
prikažu elemente sveta nauke.

46
00:03:09,873 --> 00:03:14,011
Zapravo, unutrašnji svet
sveta u kome živimo.

47
00:03:14,011 --> 00:03:17,538
Konačno, science fiction
je gotovo identična stvar,

48
00:03:17,538 --> 00:03:20,327
samo sa pozicije nekih drugih disciplina

49
00:03:20,327 --> 00:03:23,588
poput književnosti ili filma.

50
00:03:24,162 --> 00:03:28,399
I da, najčešće bez ikakve naučne podloge,

51
00:03:28,399 --> 00:03:32,366
no, deluje zanimljivo i zabavno,
mora se priznati.

52
00:03:32,366 --> 00:03:35,766
Pa još i ona zvučna matrica u pozadini.

53
00:03:37,299 --> 00:03:40,276
Kakav je, međutim, naš Art&Science,

54
00:03:40,276 --> 00:03:46,025
i kako definisati neverovatno raznolike
pokušaje umetnika u bilo kom delu sveta

55
00:03:46,025 --> 00:03:49,053
da svojim autentičnim, umetničkim jezikom

56
00:03:49,053 --> 00:03:54,433
prikažu postavke, elemente,
sadržaje nauke?

57
00:03:55,049 --> 00:03:57,875
Osnovni, nepatvoreni element ovde

58
00:03:57,875 --> 00:04:02,355
jeste direktan susret i sudar
nauke i umetnosti.

59
00:04:02,355 --> 00:04:07,010
Projekat Evropska mreža
digitalne umetnosti i nauke

60
00:04:07,010 --> 00:04:08,834
osmišljen je kao aktivni proces

61
00:04:08,834 --> 00:04:12,974
sa četiri kruga
otvorenih poziva za umetnike

62
00:04:12,974 --> 00:04:16,974
u kojima se oni bore za prve nagrade -
mentorske rezidencije

63
00:04:16,974 --> 00:04:21,658
u CERNu, Južnoj opservatoriji
ili Svemirskoj agenciji.

64
00:04:21,658 --> 00:04:25,498
Pod mentorskim ovde podrazumevamo
direktnu saradnju

65
00:04:25,498 --> 00:04:30,146
između umetnika i naučnika
iz svake od datih organizacija,

66
00:04:30,146 --> 00:04:33,417
u okviru koje se realizuje umetnički rad -

67
00:04:33,417 --> 00:04:38,921
inicijalni koncept sa kojim su se umetnici
prijavili na naš poziv.

68
00:04:40,243 --> 00:04:43,431
Šta ovaj koncept nudi

69
00:04:43,431 --> 00:04:47,196
i da li je sve to zaista potrebno nauci?

70
00:04:47,943 --> 00:04:51,692
Na prvom mestu, umetnici,
ma koliko obrazovani bili,

71
00:04:51,692 --> 00:04:55,878
pa čak i onda kada dolaze
sa formalnim naučnim obrazovanjem,

72
00:04:55,878 --> 00:04:59,054
nikada u potpunosti ne mogu da prodru

73
00:04:59,054 --> 00:05:02,714
u značenja i vrednosti naučnog sadržaja.

74
00:05:02,714 --> 00:05:07,102
A tačnost u tretmanu
naučnog sadržaja je neophodna.

75
00:05:07,102 --> 00:05:09,629
Dakle, preciznost se podrazumeva.

76
00:05:10,376 --> 00:05:15,393
Nauci, međutim, u ovakvim kolaboracijama
to kao i da nije primarno.

77
00:05:15,393 --> 00:05:20,076
U našem konceptu,
naučnik nije tek puki posmatrač,

78
00:05:20,076 --> 00:05:22,156
objekat ili referentna tačka,

79
00:05:22,156 --> 00:05:28,516
već aktivni činilac nastanka i rađanja
novog umetničkog dela.

80
00:05:28,516 --> 00:05:33,214
U razgovoru sa kolegama
iz Opservatorije i Svemirske agencije,

81
00:05:33,214 --> 00:05:36,208
shvatili smo
da oni ovaj projekat doživljavaju

82
00:05:36,208 --> 00:05:40,405
podjednako lično i sebično kao i umetnici.

83
00:05:40,405 --> 00:05:42,609
Jer žele ulogu za sebe.

84
00:05:42,609 --> 00:05:46,577
A to je, uprkos standardnoj
predstavi naučnika

85
00:05:46,577 --> 00:05:50,807
kao izrazito dosadne, a zaluđene osobe -

86
00:05:50,807 --> 00:05:53,074
što je potpuni oksimoron -

87
00:05:53,074 --> 00:05:57,314
mogućnost preispitivanja
sopstvenih pozicija

88
00:05:57,314 --> 00:06:01,784
i isticanje kreativnosti
unutar istraživačkog procesa

89
00:06:01,784 --> 00:06:05,934
i traganja za ne/očekivanim odgovorima.

90
00:06:07,312 --> 00:06:11,817
Poput umetnika,
ma kakvog senzibiliteta ili stilizacije,

91
00:06:11,821 --> 00:06:15,821
naučnik je u podjednakoj meri
istraživač nepoznatog,

92
00:06:15,821 --> 00:06:18,619
onoga što postoji ali nam nije znano,

93
00:06:18,619 --> 00:06:21,373
niti ga možemo pojmiti.

94
00:06:21,373 --> 00:06:25,591
Naučnik roni u neprozirnim dubinama

95
00:06:25,591 --> 00:06:30,954
znanja, teorija, činjenica,
pretpostavki i razmišljanja,

96
00:06:30,954 --> 00:06:35,446
i pokušava da odgonetne
svet u kome živimo.

97
00:06:35,446 --> 00:06:38,883
Taj isti svet, svet u kome živimo,

98
00:06:38,883 --> 00:06:41,150
tema je svakog umetničkog dela

99
00:06:41,150 --> 00:06:45,155
ikada nastalog u istoriji
ljudske civilizacije.

100
00:06:45,155 --> 00:06:50,030
Jer umetnički duh pokušava
da osvetli i oslika

101
00:06:50,030 --> 00:06:54,136
duhove sveta u kome smo
ili u kome možemo biti.

102
00:06:54,136 --> 00:06:57,563
Oba duha, i umetnički i naučni,

103
00:06:57,563 --> 00:07:02,054
tako su tragači za mogućim ali nejasnim,

104
00:07:02,054 --> 00:07:05,565
u kome su promašaji konstanta,

105
00:07:05,565 --> 00:07:08,249
a uspesi retka privilegija.

106
00:07:08,249 --> 00:07:12,261
Da parafraziram naziv
ovogodišnjeg izdanja festivala

107
00:07:12,261 --> 00:07:14,005
Ars Electronica u Lincu,

108
00:07:14,005 --> 00:07:16,379
sve su to alhemičari našeg doba

109
00:07:16,379 --> 00:07:19,607
jer takođe u Lincu zaključuju

110
00:07:20,472 --> 00:07:24,425
da je budućnost jedino
što nam je preostalo da stvorimo.

111
00:07:24,425 --> 00:07:26,681
Sve drugo je već kreirano.

112
00:07:28,474 --> 00:07:30,168
Može vam se, međutim, činiti

113
00:07:30,168 --> 00:07:34,118
da jednomesečni boravak
u ma kakvoj naučnoj instituciji,

114
00:07:34,118 --> 00:07:36,884
pa čak i sa svojim ličnim
naučnikom mentorom

115
00:07:36,884 --> 00:07:39,246
i nije toliko posebna stvar.

116
00:07:39,246 --> 00:07:43,966
Najpre, ovi umetnici istinski žele
da mesec dana, pa i duže, svog života

117
00:07:43,966 --> 00:07:45,908
provedu na tom mestu.

118
00:07:45,908 --> 00:07:49,280
A sa druge strane,
da se preispitati naša predstava

119
00:07:49,280 --> 00:07:52,565
o izgledu nekih od najvećih
naučnih infrastruktura

120
00:07:52,565 --> 00:07:54,872
koje je čovek ikada stvorio.

121
00:07:54,872 --> 00:07:58,392
Objekti Južne evropske opservatorije

122
00:07:58,392 --> 00:08:01,830
smešteni su na visoravnima
pustinje Atakama u Čileu.

123
00:08:01,830 --> 00:08:05,990
Neki ga smatraju jednim
od najspektakularnijih predela na Zemlji

124
00:08:05,990 --> 00:08:11,249
koji pak neodoljivo podseća
na prizore dalekih zvezda i planeta

125
00:08:11,249 --> 00:08:13,257
kakvima ih zamišljamo.

126
00:08:14,143 --> 00:08:16,164
Opservatorija jeste evropska,

127
00:08:16,164 --> 00:08:20,164
ali se nalazi u Čileu
jer se odande najbolje vidi svemir.

128
00:08:20,955 --> 00:08:23,432
Evropska svemirska agencija
je nešto drugačija.

129
00:08:23,432 --> 00:08:26,903
No, naša pobednica iz Irske,
Ifa van Linden Tol,

130
00:08:26,903 --> 00:08:29,063
uživo je u kontrolnoj sobi agencije

131
00:08:29,063 --> 00:08:33,431
prisustvovala finalnom sletanju
sonde Rozeta na jednu kometu.

132
00:08:33,995 --> 00:08:38,174
Ifa inače u svome radu koristi eksploziv.

133
00:08:38,778 --> 00:08:41,610
Koncept koji želi da realizuje
u saradnji sa ESOm

134
00:08:41,610 --> 00:08:43,868
jeste prikaz prvobitnog praska,

135
00:08:43,868 --> 00:08:49,288
Big Bang-a, pomoću eksplozija,
a u formi umetničkog performansa.

136
00:08:49,288 --> 00:08:53,652
Konačno, tu je i CERN,
u kome je nedavno otkriven Higsov bozon,

137
00:08:53,652 --> 00:08:58,529
mitska čestica za kojom su naučnici
tragali već decenijama.

138
00:08:58,529 --> 00:09:02,134
Mnogo ranije i internet,
odnosno World Wide Web -

139
00:09:02,134 --> 00:09:05,924
no, to je bio tek nusprodukt
jednog internog istraživanja,

140
00:09:05,924 --> 00:09:07,328
gotovo slučajnost.

141
00:09:08,345 --> 00:09:13,023
Zamislite hodnik dužine 27 kilometara

142
00:09:13,023 --> 00:09:14,677
koji služi isključivo tome

143
00:09:14,677 --> 00:09:19,846
da se apsolutno nevidljive čestice
međusobno sudaraju.

144
00:09:20,804 --> 00:09:24,909
Ne morate ga zamišljati,
on izgleda upravo ovako,

145
00:09:24,909 --> 00:09:27,203
a ovo je njegov presek.

146
00:09:27,746 --> 00:09:32,455
No, daleko su i ESO i ESA i CERN,
kakav je slučaj sa Srbijom?

147
00:09:32,455 --> 00:09:36,805
Nažalost, nijedan umetnik iz Srbije
nije uspeo da osvoji prvu nagradu,

148
00:09:36,805 --> 00:09:38,769
odnosno mentorstva i rezidencije.

149
00:09:38,769 --> 00:09:40,221
Nekoliko radova je pohvaljeno,

150
00:09:40,221 --> 00:09:45,656
a nekoliko umetnika je ušlo u drugi
od četiri kruga tokom odlučivanja žirija.

151
00:09:45,656 --> 00:09:48,768
Međutim, vrednost
ovog projekta leži u tome

152
00:09:48,768 --> 00:09:50,573
što svako od inicijalnih partnera

153
00:09:50,573 --> 00:09:53,338
može samostalno da razvija i producira

154
00:09:53,338 --> 00:09:55,723
radove umetnika sa kojima sarađuje.

155
00:09:55,723 --> 00:09:59,533
Pa tako, u okviru mreže
u Hihonu ili Lincu,

156
00:09:59,533 --> 00:10:04,754
Saragosi ili Košicama,
u Ljubljani ili Londonu, i u Beogradu

157
00:10:04,754 --> 00:10:07,484
nastaju radovi umetnika

158
00:10:07,484 --> 00:10:12,441
koji čine zajedničke kockice
jednog velikog mozaika

159
00:10:12,441 --> 00:10:15,853
i pokušaja da se naukom oboji umetnost.

160
00:10:15,853 --> 00:10:18,226
Naši umetnici, poput dece,

161
00:10:18,226 --> 00:10:21,639
uče, proučavaju, analiziraju i kreiraju

162
00:10:21,639 --> 00:10:26,324
neverovatna dela na granici
realnog i imaginativnog.

163
00:10:26,840 --> 00:10:30,314
Pobednici projekta za Srbiju
za 2015. i 2016.

164
00:10:30,314 --> 00:10:33,087
jesu Aleksandra Jovanić
i Bogdan Stefanović.

165
00:10:33,087 --> 00:10:36,981
Aleksandra je docent na Fakultetu
likovnih umetnosti u Beogradu,

166
00:10:36,981 --> 00:10:39,603
a Bogdana možete sresti u vašem gradu,

167
00:10:39,603 --> 00:10:42,331
jer je tek nedavno završio master studije

168
00:10:42,331 --> 00:10:44,833
na novosadskoj Akademiji umetnosti.

169
00:10:44,833 --> 00:10:48,378
Ima samo 23 godine, a pre izvesnog vremena

170
00:10:48,378 --> 00:10:53,038
se zainteresovao za fundamentalnu nauku
i za elementarne čestice.

171
00:10:53,038 --> 00:10:55,829
Tako je nastala „Odaja frekvencija“,

172
00:10:55,829 --> 00:10:59,105
prvi od dva pobednička rada
nacionalne selekcije.

173
00:10:59,105 --> 00:11:02,076
Drugi je Aleksandrin, „Imaginarne mape“,

174
00:11:02,076 --> 00:11:07,058
kroz koje plovimo učeći o astronomiji
i ličnoj percepciji,

175
00:11:08,172 --> 00:11:10,674
I da, pratite nas i dalje,

176
00:11:10,674 --> 00:11:12,898
jer ne sumnjamo da je Art&Science

177
00:11:12,898 --> 00:11:16,124
koncept koji će umnogome redefinisati

178
00:11:16,124 --> 00:11:20,434
aktuelne pozicije i prakse
i umetnosti i nauke

179
00:11:20,434 --> 00:11:25,123
i da je to mogući odgovor
na mnoga pitanja, teme i dileme

180
00:11:25,123 --> 00:11:28,053
sa kojima se naše misli suočavaju

181
00:11:28,053 --> 00:11:30,076
u tehnološki naprednom,

182
00:11:30,076 --> 00:11:33,673
ali sadržinski veoma upitnom 21. veku.

183
00:11:34,127 --> 00:11:35,123
Hvala vam.

184
00:11:35,123 --> 00:11:37,204
(Aplauz)