[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.13,Default,,0000,0000,0000,,W tym filmie chcę Wam opowiedzieć Dialogue: 0,0:00:02.13,0:00:04.80,Default,,0000,0000,0000,,o początkach algebry. Dialogue: 0,0:00:04.80,0:00:07.67,Default,,0000,0000,0000,,O powstaniu algebry. Dialogue: 0,0:00:07.67,0:00:08.53,Default,,0000,0000,0000,,Słowo "algebra" Dialogue: 0,0:00:08.53,0:00:10.67,Default,,0000,0000,0000,,i jego związki z ideami, Dialogue: 0,0:00:10.67,0:00:12.73,Default,,0000,0000,0000,,które algebra teraz reprezentuje Dialogue: 0,0:00:12.73,0:00:16.33,Default,,0000,0000,0000,,pochodzi z książki, Dialogue: 0,0:00:16.33,0:00:18.67,Default,,0000,0000,0000,,z której stronę tytułową widzicie tutaj. Dialogue: 0,0:00:18.67,0:00:20.80,Default,,0000,0000,0000,,Angielskie tłumaczenie tytułu tej książki brzmi Dialogue: 0,0:00:20.80,0:00:23.40,Default,,0000,0000,0000,,"The Compendious book on Calculation Dialogue: 0,0:00:23.40,0:00:25.67,Default,,0000,0000,0000,,by Completion and Balancing." (jak to przetłumaczyć ładnie na polski?) Dialogue: 0,0:00:25.67,0:00:28.80,Default,,0000,0000,0000,,Została napisana przez perskiego matematyka, Dialogue: 0,0:00:28.80,0:00:31.67,Default,,0000,0000,0000,,żyjącego w Bagdadzie, w.... Dialogue: 0,0:00:31.67,0:00:34.07,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli dobrze pamiętam, to było w wieku 8 lub 9 Dialogue: 0,0:00:34.07,0:00:35.80,Default,,0000,0000,0000,,Myślę, że to było faktycznie w 820 A.D. Dialogue: 0,0:00:35.80,0:00:37.80,Default,,0000,0000,0000,,W tym roku wydał tą książkę. Dialogue: 0,0:00:37.85,0:00:39.27,Default,,0000,0000,0000,,A.D. czyli Anno Domini, Roku Pańskiego, czyli od narodzenia Chrystusa. Dialogue: 0,0:00:39.27,0:00:42.20,Default,,0000,0000,0000,,"Algebra" to jest to arabskie słowo, które Dialogue: 0,0:00:42.20,0:00:44.20,Default,,0000,0000,0000,,widnieje w oryginalnym, arabskim tytule tej książki. Dialogue: 0,0:00:44.20,0:00:45.40,Default,,0000,0000,0000,,To jest arabski tytuł. Dialogue: 0,0:00:45.40,0:00:48.47,Default,,0000,0000,0000,,"Algebra" oznacza odtworzenie lub ukończenie, Dialogue: 0,0:00:48.47,0:00:55.73,Default,,0000,0000,0000,,przywrócenie ... odtworzenie lub uzupełnienie ... ukończenie Dialogue: 0,0:00:55.73,0:00:58.93,Default,,0000,0000,0000,,W tej książce to słowo znaczy bardzo specyficzną operację Dialogue: 0,0:00:58.93,0:01:01.67,Default,,0000,0000,0000,,przenoszenia czegoś z jednej strony równania Dialogue: 0,0:01:01.67,0:01:04.13,Default,,0000,0000,0000,,na drugą stronę równania. Dialogue: 0,0:01:04.13,0:01:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Widzimy to słowo tutaj - nie znam wprawdzie arabskiego, Dialogue: 0,0:01:07.00,0:01:10.40,Default,,0000,0000,0000,,ale znam języki, które jak się wydaje zapożyczyły co nieco Dialogue: 0,0:01:10.40,0:01:13.27,Default,,0000,0000,0000,,od języka arabskiego, a może na odwrót. Dialogue: 0,0:01:13.27,0:01:18.80,Default,,0000,0000,0000,,Znam na tyle urdu i hindi, aby zrozumieć dobry indyjski film. Dialogue: 0,0:01:18.80,0:01:20.53,Default,,0000,0000,0000,,Al Kitab... "Kitab" oznacza książka " Dialogue: 0,0:01:20.53,0:01:22.33,Default,,0000,0000,0000,,a więc ta część to "książka" Dialogue: 0,0:01:22.33,0:01:28.80,Default,,0000,0000,0000,,Al-muhktasar jak sądzę oznacza "compendious" - zwięzły, nie znam słowa Dialogue: 0,0:01:28.80,0:01:30.53,Default,,0000,0000,0000,,"compendious" ale myślę, że to musi być to słowo. Dialogue: 0,0:01:30.53,0:01:35.40,Default,,0000,0000,0000,,Teraz fi hisab, "hisab" oznacza "obliczenie" w urdu, czyli to słowo znaczy "obliczenia". Dialogue: 0,0:01:35.40,0:01:40.40,Default,,0000,0000,0000,,Al-gabr - to jest to słynne słowo, od którego początek wzięła "algebra". Dialogue: 0,0:01:40.40,0:01:41.67,Default,,0000,0000,0000,,Właśnie tutaj pojawiło się w tym kontekście po raz pierwszy , Dialogue: 0,0:01:41.67,0:01:43.53,Default,,0000,0000,0000,,więc oznacza "ukończenie", "uzupełnienie", "odtworzenie". Dialogue: 0,0:01:43.53,0:01:47.13,Default,,0000,0000,0000,,Można to rozumieć jako jako odtworzenie... uzupełnienie. Dialogue: 0,0:01:47.13,0:01:50.33,Default,,0000,0000,0000,,I dalej jest jeszcze wa'l-muqabala Dialogue: 0,0:01:50.33,0:01:52.47,Default,,0000,0000,0000,,to oznacza tyle co "równoważenie", Dialogue: 0,0:01:52.47,0:01:55.63,Default,,0000,0000,0000,,uzupełnienie i równoważenie. Dialogue: 0,0:01:55.63,0:01:57.13,Default,,0000,0000,0000,,Tak więc, jeśli chcemy przetłumaczyć ten tytuł Dialogue: 0,0:01:57.13,0:01:58.73,Default,,0000,0000,0000,,zdaje sobie sprawę, że ten film nie jest o tłumaczeniu, Dialogue: 0,0:01:58.73,0:02:02.55,Default,,0000,0000,0000,,z języka arabskiego. ale ta książka.. . Dialogue: 0,0:02:02.55,0:02:09.13,Default,,0000,0000,0000,,Wydaje mi się, że tytuł oznacza "zwięzła książka o obliczeniach poprzez Dialogue: 0,0:02:09.18,0:02:12.53,Default,,0000,0000,0000,,uzupełnianie i równoważenie ", w wolnym tłumaczeniu. Dialogue: 0,0:02:12.53,0:02:16.23,Default,,0000,0000,0000,,Stąd właśnie wzięło się słowo "algebra" i to Dialogue: 0,0:02:16.23,0:02:18.93,Default,,0000,0000,0000,,jest bardzo ważna książka. Nie dlatego Dialogue: 0,0:02:18.93,0:02:21.47,Default,,0000,0000,0000,,że użyto w niej po raz pierwszy terminu "algebra". Dialogue: 0,0:02:21.47,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego że dla wielu ta książka była odkryciem Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:32.00,Default,,0000,0000,0000,,idei nowoczesnej algebry - Dialogue: 0,0:02:32.00,0:02:34.53,Default,,0000,0000,0000,,porównywania prawej i lewej strony równania, Dialogue: 0,0:02:34.53,0:02:36.53,Default,,0000,0000,0000,,oraz zwrócenia uwagi na abstrakcyjny problem matematyczny, Dialogue: 0,0:02:36.53,0:02:37.93,Default,,0000,0000,0000,,a nie na jego szczególne przypadki, które pojawiają się Dialogue: 0,0:02:37.93,0:02:39.00,Default,,0000,0000,0000,,tu i ówdzie. Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:42.80,Default,,0000,0000,0000,,Jednak Al-Chuwarizmi nie był pierwszym człowiekiem Dialogue: 0,0:02:42.80,0:02:44.80,Default,,0000,0000,0000,,i żeby uzyskać wgląd w okoliczności powstania algebry, Dialogue: 0,0:02:44.80,0:02:46.80,Default,,0000,0000,0000,,Al-Chuwarizmi mieszkał w Bagdadzie Dialogue: 0,0:02:46.80,0:02:49.20,Default,,0000,0000,0000,,i ta część świata odgrywała ważną rolę Dialogue: 0,0:02:49.20,0:02:50.67,Default,,0000,0000,0000,,w historii algebry. Dialogue: 0,0:02:50.67,0:02:53.13,Default,,0000,0000,0000,,Żył w Bagdadzie w 8 Dialogue: 0,0:02:53.13,0:02:56.80,Default,,0000,0000,0000,,lub 9 wieku naszej ery. Narysuje tutaj oś czasu Dialogue: 0,0:02:56.80,0:02:58.00,Default,,0000,0000,0000,,tak, że będziemy mogli to sobie unaocznić. Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:02.33,Default,,0000,0000,0000,,To jest nasza oś czasu. Dialogue: 0,0:03:02.33,0:03:05.13,Default,,0000,0000,0000,,Niezależnie od tego, czy jesteś osobą wierzącą, czy nie Dialogue: 0,0:03:05.13,0:03:08.07,Default,,0000,0000,0000,,nasze współczesna rachuba czasu opiera się na Dialogue: 0,0:03:08.07,0:03:09.13,Default,,0000,0000,0000,,dacie narodzin Jezusa. Dialogue: 0,0:03:09.13,0:03:12.00,Default,,0000,0000,0000,,To było w tym momencie, tutaj. Dialogue: 0,0:03:12.00,0:03:13.67,Default,,0000,0000,0000,,Narysujemy krzyżyk w tym miejscu Dialogue: 0,0:03:13.67,0:03:15.80,Default,,0000,0000,0000,,na oznaczenie tego momentu w naszej historii. Jeśli nie jesteśmy religijni, Dialogue: 0,0:03:15.80,0:03:19.20,Default,,0000,0000,0000,,mówimy "nasza era" "przed naszą erą". Dialogue: 0,0:03:19.20,0:03:20.20,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli jesteśmy wierzący, Dialogue: 0,0:03:20.20,0:03:21.33,Default,,0000,0000,0000,,mówimy A.D. Dialogue: 0,0:03:21.33,0:03:22.53,Default,,0000,0000,0000,,co oznacza "roku Pańskiego" Dialogue: 0,0:03:22.53,0:03:25.33,Default,,0000,0000,0000,,"Anno Domini". Dialogue: 0,0:03:25.33,0:03:27.13,Default,,0000,0000,0000,,"roku Pańskiego", a Dialogue: 0,0:03:27.13,0:03:29.33,Default,,0000,0000,0000,,w kontekście religijnym Dialogue: 0,0:03:29.33,0:03:30.93,Default,,0000,0000,0000,,zamiast „przed naszą erą" Dialogue: 0,0:03:30.93,0:03:33.00,Default,,0000,0000,0000,,mówimy "Przed Chrystusem", B.C. Dialogue: 0,0:03:33.00,0:03:36.13,Default,,0000,0000,0000,,ale tak czy inaczej, to jest 1000 lat Dialogue: 0,0:03:36.13,0:03:37.53,Default,,0000,0000,0000,,naszej ery, Dialogue: 0,0:03:37.53,0:03:39.67,Default,,0000,0000,0000,,to jest 2000 lat naszej ery, Dialogue: 0,0:03:39.67,0:03:42.07,Default,,0000,0000,0000,,a my teraz jesteśmy mniej więcej, Dialogue: 0,0:03:42.07,0:03:42.80,Default,,0000,0000,0000,,kiedy nagrywam ten film, Dialogue: 0,0:03:42.80,0:03:44.80,Default,,0000,0000,0000,,jestem tu, trochę na prawo. Dialogue: 0,0:03:44.80,0:03:48.73,Default,,0000,0000,0000,,Następnie... to jest 1000 lat przed naszą erą, Dialogue: 0,0:03:48.73,0:03:52.73,Default,,0000,0000,0000,,i to jest 2000 lat przed naszą erą. Dialogue: 0,0:03:52.73,0:03:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsze ślady, zapominając o tym, co było wcześniej, Dialogue: 0,0:03:55.00,0:03:56.73,Default,,0000,0000,0000,,to, co naprawdę znaleźliśmy, prowadząc wykopaliska, Dialogue: 0,0:03:56.73,0:03:58.33,Default,,0000,0000,0000,,choć być może moglibyśmy kopiąc głębiej Dialogue: 0,0:03:58.33,0:03:59.47,Default,,0000,0000,0000,,znaleźć jeszcze inne, wcześniejsze dowody Dialogue: 0,0:03:59.47,0:04:00.80,Default,,0000,0000,0000,,pochodzące od wcześniejszych cywilizacji Dialogue: 0,0:04:00.80,0:04:01.73,Default,,0000,0000,0000,,i innych ludów Dialogue: 0,0:04:01.73,0:04:05.13,Default,,0000,0000,0000,,które także napotkały na swojej drodze różne idee związane z nowoczesną algebrą, Dialogue: 0,0:04:05.13,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,ale pierwsze znane nam świadectwa o ludziach, Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:09.53,Default,,0000,0000,0000,,którzy na serio zajmowali się ideami leżącymi u podstaw Dialogue: 0,0:04:09.53,0:04:12.20,Default,,0000,0000,0000,,nowoczesnej algebry, pochodzą ze starożytnej Babilonii. Dialogue: 0,0:04:12.20,0:04:15.53,Default,,0000,0000,0000,,Około 2000 lat przed naszą erą, Dialogue: 0,0:04:15.53,0:04:21.96,Default,,0000,0000,0000,,przed Chrystusem, w tym miejscu na osi czasu. Dialogue: 0,0:04:21.96,0:04:23.64,Default,,0000,0000,0000,,Obliczenia, zanotowane na kamiennych tabliczkach Dialogue: 0,0:04:23.64,0:04:24.87,Default,,0000,0000,0000,,wyglądają na to, że ich autorzy zajmowali się Dialogue: 0,0:04:24.87,0:04:26.67,Default,,0000,0000,0000,,pewnymi ideami znanymi ze współczesnej algebry. Dialogue: 0,0:04:26.67,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie używali tych samych symboli, co my teraz, Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:31.13,Default,,0000,0000,0000,,liczby reprezentowali w zupełnie inny sposób, Dialogue: 0,0:04:31.13,0:04:33.20,Default,,0000,0000,0000,,ale to, czym się zajmowali, to była algebra! Dialogue: 0,0:04:33.20,0:04:35.80,Default,,0000,0000,0000,,To wszystko działo się w tej samej części świata, Dialogue: 0,0:04:35.80,0:04:38.73,Default,,0000,0000,0000,,Babilonia leży tutaj, Dialogue: 0,0:04:38.73,0:04:42.40,Default,,0000,0000,0000,,Babilonia zachowała fragmenty tradycji i wiedzy Sumerów. Dialogue: 0,0:04:42.40,0:04:45.40,Default,,0000,0000,0000,,Ten cały region nazywany był Mezopotamią, Dialogue: 0,0:04:45.40,0:04:47.80,Default,,0000,0000,0000,,-- z greckiego "pomiędzy dwoma rzekami" --, Tygrysem i Eufratem. Dialogue: 0,0:04:47.80,0:04:49.73,Default,,0000,0000,0000,,Stąd pochodzą pierwsze ślady osób, Dialogue: 0,0:04:49.73,0:04:54.53,Default,,0000,0000,0000,,o których wiemy, że zaczęli studiować to, co dzisiaj nazywamy algebrą. Dialogue: 0,0:04:54.53,0:04:56.20,Default,,0000,0000,0000,,A teraz przenosimy się błyskawicznie do przodu w czasie. Dialogue: 0,0:04:56.20,0:05:00.40,Default,,0000,0000,0000,,Jestem pewien, że historycy nie znają wszystkich Dialogue: 0,0:05:00.40,0:05:03.80,Default,,0000,0000,0000,,okoliczności, w których dochodziło do korzystania z algebry. Dialogue: 0,0:05:03.80,0:05:08.27,Default,,0000,0000,0000,,Ale znaczący wkład do rozwoju algebry Dialogue: 0,0:05:08.27,0:05:11.53,Default,,0000,0000,0000,,pojawił się tutaj, w Babilonii, 2000 lat przed naszą erą. Dialogue: 0,0:05:11.53,0:05:15.20,Default,,0000,0000,0000,,A teraz jeśli szybko przesuniemy się do około 200-300 AD, Dialogue: 0,0:05:15.20,0:05:16.67,Default,,0000,0000,0000,,to będzie tutaj, Dialogue: 0,0:05:16.67,0:05:18.20,Default,,0000,0000,0000,,napotkamy pewnego Greka, który żył Dialogue: 0,0:05:18.20,0:05:20.40,Default,,0000,0000,0000,,w Aleksandrii, to będzie... Dialogue: 0,0:05:20.40,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Grecja jest tutaj, ale on mieszkał Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:24.60,Default,,0000,0000,0000,,Aleksandrii, która w tym czasie była częścią Dialogue: 0,0:05:24.60,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Imperium Rzymskiego. Aleksandria jest w tym miejscu. Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:29.80,Default,,0000,0000,0000,,Ten grecki dżentelmen nazywał się Dialogue: 0,0:05:29.80,0:05:32.73,Default,,0000,0000,0000,,Diofantos lub Diahphantus, dokładnie nie wiem Dialogue: 0,0:05:32.73,0:05:33.47,Default,,0000,0000,0000,,jak to się poprawnie wymawia. Dialogue: 0,0:05:33.47,0:05:36.87,Default,,0000,0000,0000,,Dio... Diofantos. Dialogue: 0,0:05:36.87,0:05:38.87,Default,,0000,0000,0000,,Diofantos jest przez niektórych uważany za Dialogue: 0,0:05:38.87,0:05:41.80,Default,,0000,0000,0000,,ojca algebry. Możemy się spierać, czy był nim Dialogue: 0,0:05:41.80,0:05:44.67,Default,,0000,0000,0000,,Diofantos lub może Al-Chuwarizmi, Dialogue: 0,0:05:44.67,0:05:46.67,Default,,0000,0000,0000,,Al-Chuwarizmi, który jako pierwszy zrozumiał Dialogue: 0,0:05:46.67,0:05:48.53,Default,,0000,0000,0000,,i wprowadził metody rozwiązywania równań, oparte na równoważeniu obu stron równania, Dialogue: 0,0:05:48.53,0:05:50.67,Default,,0000,0000,0000,,i rozważał, abstrakcyjne, czysto matematyczne zagadnienia, Dialogue: 0,0:05:50.67,0:05:52.73,Default,,0000,0000,0000,,podczas gdy Diofantos bardziej koncentrował się na Dialogue: 0,0:05:52.73,0:05:54.47,Default,,0000,0000,0000,,poszczególnych problemach. Obydwaj Dialogue: 0,0:05:54.47,0:05:57.73,Default,,0000,0000,0000,,rozwinęli to, co zrozumieli Babilończycy, Dialogue: 0,0:05:57.73,0:05:59.54,Default,,0000,0000,0000,,obaj na swój własny sposób, Dialogue: 0,0:05:59.54,0:06:00.61,Default,,0000,0000,0000,,ale nie kopiowali tego, co już Dialogue: 0,0:06:00.62,0:06:02.00,Default,,0000,0000,0000,,już zrozumieli Babilończycy. Dialogue: 0,0:06:02.00,0:06:03.73,Default,,0000,0000,0000,,Obaj mieli swój własny wkład Dialogue: 0,0:06:03.73,0:06:07.07,Default,,0000,0000,0000,,do tego, co dzisiaj nazywamy "Algebrą" Dialogue: 0,0:06:07.07,0:06:08.73,Default,,0000,0000,0000,,Zachodni historycy Dialogue: 0,0:06:08.73,0:06:11.67,Default,,0000,0000,0000,,uważają raczej Diofantos za ojca Algebry Dialogue: 0,0:06:11.67,0:06:14.27,Default,,0000,0000,0000,,ale inni uważają, że to Al-Chuwarizmi Dialogue: 0,0:06:14.27,0:06:17.00,Default,,0000,0000,0000,,powinien być uznany za ojca Algebry. Dialogue: 0,0:06:17.00,0:06:18.93,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ on także wniósł znaczący wkład. Dialogue: 0,0:06:18.93,0:06:21.33,Default,,0000,0000,0000,,Przejdźmy teraz do około 600 AD. Dialogue: 0,0:06:21.33,0:06:22.93,Default,,0000,0000,0000,,Przejdźmy teraz do około 600 AD. Dialogue: 0,0:06:22.93,0:06:26.07,Default,,0000,0000,0000,,Innym sławnym matematykiem w historii Dialogue: 0,0:06:26.07,0:06:29.80,Default,,0000,0000,0000,,Algebry był Brahma Gupta w Indiach. Dialogue: 0,0:06:29.80,0:06:32.67,Default,,0000,0000,0000,,Brahma Gupta... W Indiach. Dialogue: 0,0:06:32.67,0:06:35.33,Default,,0000,0000,0000,,Tak więc....niestety, nie wiem w jakiej części Dialogue: 0,0:06:35.33,0:06:37.07,Default,,0000,0000,0000,,Indii żył, powinienem to znaleźć, Dialogue: 0,0:06:37.07,0:06:38.80,Default,,0000,0000,0000,,mam nadzieję, że było to mniej więcej... mniej więcej w tej Dialogue: 0,0:06:38.80,0:06:40.00,Default,,0000,0000,0000,,części świata. Dialogue: 0,0:06:40.00,0:06:42.73,Default,,0000,0000,0000,,I on także miał istotny wkład. Dialogue: 0,0:06:42.73,0:06:46.40,Default,,0000,0000,0000,,A następnie mamy Al-Chuwarizmiego, który Dialogue: 0,0:06:46.40,0:06:48.67,Default,,0000,0000,0000,,żył w tym czasie, tutaj. Dialogue: 0,0:06:48.67,0:06:51.33,Default,,0000,0000,0000,,Al-Chuwarizmi Dialogue: 0,0:06:51.33,0:06:53.87,Default,,0000,0000,0000,,i to jemu przyznajemy zasługę Dialogue: 0,0:06:53.87,0:06:56.87,Default,,0000,0000,0000,,wprowadzenia określenia "algebra", które pochodzi Dialogue: 0,0:06:56.87,0:06:58.47,Default,,0000,0000,0000,,od arabskiego słowa "odtworzenie ' Dialogue: 0,0:06:58.47,0:06:59.93,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy uważają że nie należy mu się tytuł Dialogue: 0,0:06:59.93,0:07:02.53,Default,,0000,0000,0000,,ojciec algebry, chociaż niektórzy mówią, że jest on ojcem algebry, Dialogue: 0,0:07:02.53,0:07:06.20,Default,,0000,0000,0000,,jest on jednym z Ojców Algebry, ponieważ Dialogue: 0,0:07:06.20,0:07:09.73,Default,,0000,0000,0000,,był pierwszym, który myślał o Algebrze w sposób abstrakcyjny, Dialogue: 0,0:07:09.73,0:07:11.53,Default,,0000,0000,0000,,niezależny of konkretnych zastosowań, Dialogue: 0,0:07:11.53,0:07:13.67,Default,,0000,0000,0000,,myślał podobnie jak współcześni matematycy Dialogue: 0,0:07:13.67,9:59:59.99,Default,,0000,0000,0000,,analizują podobne problemy.