WEBVTT

00:00:07.124 --> 00:00:11.328
Godine 1997, na utakmici
između Francuske i Brazila,

00:00:11.328 --> 00:00:14.387
mladi igrač Brazila Roberto Karlos

00:00:14.387 --> 00:00:17.502
nameštao se za slobodan udarac
sa 35 metara.

00:00:17.502 --> 00:00:19.554
Bez direktne linije do gola,

00:00:19.554 --> 00:00:23.859
Karlos je odlučio da pokuša
naizgled neverovatno.

00:00:23.859 --> 00:00:27.068
Njegov udarac poslao je loptu
daleko od igrača,

00:00:27.068 --> 00:00:30.960
ali tik pred izlazak iz terena,
ona je skrenula nalevo

00:00:30.960 --> 00:00:33.082
i uletela u gol.

00:00:33.082 --> 00:00:35.877
Po Njutnovom prvom zakonu kretanja,

00:00:35.877 --> 00:00:39.246
objekat će se kretati
u istom pravcu i po istoj brzini

00:00:39.246 --> 00:00:42.077
dok se na njega ne primeni sila.

00:00:42.077 --> 00:00:45.931
Kada je Karlos šutnuo loptu,
odredio joj je pravac i brzinu,

00:00:45.931 --> 00:00:48.696
ali koja sila je naterala loptu da skrene

00:00:48.696 --> 00:00:53.577
i zada jedan od najveličanstvenijih golova
u istoriji ovog sporta?

00:00:53.577 --> 00:00:55.828
Trik je bio u spinu.

00:00:55.828 --> 00:00:59.515
Karlos je loptu šutnuo
u donjem desnom uglu,

00:00:59.515 --> 00:01:05.142
poslavši je visoko nadesno,
ali i tako da se okreće oko svoje ose.

00:01:05.142 --> 00:01:08.223
Lopta je sa letom počela
na naizgled pravoj putanji

00:01:08.223 --> 00:01:12.053
i vazduh je strujao sa obe njene strane
i usporavao je.

00:01:12.053 --> 00:01:16.989
Sa jedne strane, vazduh se kretao
u suprotnom pravcu od spina lopte,

00:01:16.989 --> 00:01:18.890
tako dovodeći do povećanog pritiska

00:01:18.890 --> 00:01:23.036
dok je sa druge strane vazduh
koji se kretao u pravcu spina

00:01:23.036 --> 00:01:26.114
stvarao prostor nižeg pritiska.

00:01:26.114 --> 00:01:30.929
Ta razlika naterala je loptu da skrene
ka zoni nižeg pritiska.

00:01:30.929 --> 00:01:34.302
Ova pojava naziva se Magnusovim efektom.

00:01:34.302 --> 00:01:37.673
Ova vrsta udarca,
koja se često naziva banana udarcem,

00:01:37.673 --> 00:01:39.529
često se pokušava izvesti

00:01:39.529 --> 00:01:43.581
i jedan je od elemenata
koji prelepu igru čini prelepom.

00:01:43.581 --> 00:01:45.932
Ali skretanje lopte
sa neophodnom preciznošću

00:01:45.932 --> 00:01:51.061
da se zaobiđe zid i da se ona
vrati u gol je komplikovano.

00:01:51.061 --> 00:01:53.314
Previsoko i ona ode iznad gola.

00:01:53.314 --> 00:01:56.587
Prenisko i ona udara u tlo
pre nego što skrene.

00:01:56.587 --> 00:01:59.093
Preširoko i nikad neće stići do gola.

00:01:59.093 --> 00:02:02.591
Nedovoljno široko i igrači odbrane
će je presresti.

00:02:02.591 --> 00:02:06.068
Presporo i skrenuće prerano
ili neće skrenuti uopšte.

00:02:06.068 --> 00:02:09.088
Prebrzo i skrenuće prekasno.

00:02:09.088 --> 00:02:10.978
Ista vrsta fizike omogućava

00:02:10.978 --> 00:02:14.386
postizanje još jednog
naizgled nemogućeg gola,

00:02:14.386 --> 00:02:17.504
neasistiranog udarca iz kornera.

00:02:17.504 --> 00:02:21.032
Ser Ajzak Njutn je prvi put
zabeležio Magnusov efekat

00:02:21.032 --> 00:02:26.261
nakon što ga je primetio
na partiji tenisa 1670.

00:02:26.261 --> 00:02:30.217
Takođe je primenjiv na loptice za golf,
bejzbol i na frizbije.

00:02:30.217 --> 00:02:33.138
U svakom od ovih slučajeva
dešava se isto.

00:02:33.138 --> 00:02:37.634
Spin lopte stvara pritisak diferencijalan
u odnosu na okolni tok vazduha

00:02:37.634 --> 00:02:40.651
koji skreće loptu u pravcu spina.

00:02:40.651 --> 00:02:41.972
Evo pitanja.

00:02:41.972 --> 00:02:44.918
Da li biste teoretski mogli
da šutnete loptu dovoljno jako

00:02:44.918 --> 00:02:48.292
da se vrati skroz do vas poput bumeranga?

00:02:48.292 --> 00:02:50.139
Nažalost, ne.

00:02:50.139 --> 00:02:52.672
Čak i kada se lopta ne bi
raspala pri udarcu,

00:02:52.672 --> 00:02:54.311
ili se susrela s nekom preprekom,

00:02:54.311 --> 00:02:55.786
kako bi je vazduh usporavao,

00:02:55.786 --> 00:02:58.897
ugao skretanja bi se povećavao

00:02:58.897 --> 00:03:02.658
zbog čega bi kružila
u sve manjim krugovima

00:03:02.658 --> 00:03:05.287
dok konačno ne bi stala.

00:03:05.287 --> 00:03:07.026
A samo da biste dobili to kruženje,

00:03:07.026 --> 00:03:11.103
morali biste da dovedete loptu
do spina 15 puta bržeg

00:03:11.103 --> 00:03:13.904
od Karlosovog besmrtnog šuta.

00:03:13.904 --> 00:03:16.215
Stoga, srećno s time.