Tanadagi yog’ning asosiy vazifasi 
oziq-ovqat zaxiralarini saqlashdir.

Qadimgi davrlarda yuqori yog' 
zaxiralari hisobiga og'ir sharoitlarga

bardosh bera oluvchi genotiplar 
tabiiy tanlanish jarayonida omon qolgan.

Surunkali to'yib ovqatlanmaslik insoniyat
tarixida odatiy hol bo'lganligi sababli

asta-sekin tanada yog' yig'ishga 
moyillik paydo bo'lgan.

Qachondan beri tanadagi yog' zaxirasi
muammoga aylandi?

XVIII asrga qadar semizlikning 
salbiy oqibatlari haqida

tibbiy adabiyotlarda hech qanday 
ma'lumot uchramaydi.

Keyinchalik, texnologiya taraqqiyoti
va sog'liqni saqlash chora-tadbirlari

tufayli oziq-ovqat sifati, miqdori va 
uning xilma-xilligi yaxshilandi.

Sifatli oziq-ovqatning mo'l-ko'lligi 
sog'lom aholining

iqtisodiy rivojlanishiga imkon berdi.

Ishlab chiqarish samaradorligi va 
bu bilan birga bo'sh vaqt miqdori

hamda bel aylanasi o’lchami ham oshdi.

XIX asrning o'rtalariga kelib, 
ortiqcha vazn yoki semizlik

sog'liq yomonlashganiga sabab 
sifatida ko'rsatila boshlandi.

Bir asr o'tgach esa uning o'limga 
olib kelishi mumkinligi aniqlandi.

Ortiqcha vazn va semizlik 
o'rtasidagi farq nimada?

TVI – tana vazni indeksi orqali 
bunga javob topish mumkin.

Masalan, agar kishi vazni 65 kg,

bo'yi 1,5 metr bo'lsa,

TVI taxminan 29 ni tashkil etadi.

Semizlik tanadagi ortiqcha 
yog'larning mavjudligi bo'lib,

bu odamda TVI darajasi 30 dan 
oshganda yuzaga keladi.

Ortiqcha vazn esa odatda 
25-29,9 atrofida bo'ladi.

TVI sog'lom vaznni aniqlash uchun
foydali ko'rsatkich bo'lsa-da,

yog'ning haqiqiy foizini 
faqat bel aylanasi

va mushak massasini

hisobga olgan holda aniqlash mumkin.

Masalan, sportchilarda 
TVI darajasi doim yuqori bo'ladi.

Xo'sh, odam qanday qilib semiradi?

Semizlik ko'pincha energiya 
nomutanosibligidan kelib chiqadi.

Agar kaloriyadan hosil bo'lgan 
energiya miqdori

jismoniy faoliyatga sarflangan 
energiya miqdoridan ko'p bo'lsa,

organizm ortiqcha kaloriyani 
yog' shaklida saqlay boshlaydi.

Ko'p hollarda bu nomutanosiblik 
turli shart-sharoit va

inson tanlovi natijasida yuzaga keladi.

Kattalar jismoniy mashg'ulotlarga 
haftasiga kamida 2,5 soat,

bolalar esa kuniga bir soatdan 
vaqt ajratishlari kerak.

Ammo dunyo bo'ylab har to'rt
kishidan bittasi va har o'nta boladan

sakkiztasi jismonan nofaol.

Kaloriyaga boy tayyor ovqatlar, 
ular hajmining ko'payishi hamda keng

yoyilgan marketing 
nofaol turmush tarzi

va ko’p ovqatlanishga olib keladi.

Resurslarning yetishmasligi,

sifatli va arzon oziq-ovqat tanqisligi

jamiyatning nochor qatlami uchun 
yanada katta xavf tug'diradi.

Ammo bizning genetik tuzilishimiz 
ham muhim rol o’ynaydi.

Oilalar va ajratilgan
egizaklar bilan olib borilgan

izlanishlar irsiyat va vazn ortishi 
o'rtasidagi bog'liqlikni aniqladi.

So'nggi yillarda o'tkazilgan
tadqiqotlar ham semizlik va hazm

qilish tizimining bakterial tarkibidagi 
farqlar o'rtasidagi aloqani aniqladi.

Muammo sabablaridan qat'iy nazar, 
semizlik global epidemiyaga aylandi.

U diabet,

yurak kasalligi, insult,

yuqori qon bosimi

va saraton kabi kasalliklarning

paydo bo'lish ehtimolini

sezilarli darajada oshiradi.

U rivojlangan va rivojlanayotgan 
mamlakatlarda jinsi, yoshi va ijtimoiy

kelib chiqishidan qat'i nazar,
barchaga ta'sir qilishi mumkin.

So'nggi 20 yil ichida dunyo bo'ylab
bolalarda semizlik darajasi 60 %ga oshdi,

shu bois bu o'tkir muammoni 
e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi.

Kishi semirar ekan, uning 
vazn yo'qotishi yanada qiyinlashadi.

Gormonal va metabolik o'zgarish sabab tana
ko’p ovqatlanishga qarshilik qilolmaydi.

Semiz odam vazn yo'qotgach, 
vazni o'zgarmagan odam bilan

bir xil mashq bajarsa-da,

ozroq miqdorda kaloriya sarflaydi,

bu esa ortiqcha yog'dan
qutulishni qiyinlashtiradi.

Vazn ortishi signal yuborish

yo'llarini shikastlab, ma'lumot uzatishga
xalaqit beradi, miyaning iste'mol

qilingan oziq-ovqat miqdori va yog' 
zaxirasini o'lchashi qiyinlashadi.

Inson uzoq vaqt davomida o'z

xatti-harakatlarini qat'iy o'zgartirsa,
semizlik bilan bog'liq

muammoni bartaraf etishi mumkinligi 
haqida ayrim dalillar mavjud.

Turmush tarzining doimiy o'zgarishi

yoki bariatrik jarrohlik orqali 
vazn yo'qotish

insulin faoliyatini yaxshilaydi 
va yallig'lanishni kamaytiradi.

Bir paytlar omon qolish uchun bizga 
ustunlik bergan narsa hozir o'zimizga

qarshi ishlamoqda. Dunyo aholisi 
kamharakat bo'lib, vazni ortib borar ekan,

faol harakat va oziq-ovqatga xushyorlik 
tana salomatligi uchun

zarur bo'lgan sog'lom vazn kalitidir.

Epidemiya turli xil ijtimoiy-iqtisodiy 
sabablarga ko'ra

barcha dunyo mamlakatlarida 
tarqalayotgan

ekan, semizlik muammosini 
yolg'iz hal etib bo'lmaydi.

Sayyoramiz aholisi vaznini 
yaxshilash uchun

dunyo bo'ylab zarur 
chora-tadbirlarni kuchaytirish zarur.