1
00:00:08,014 --> 00:00:12,505
Osnovna funkcija telesne masti
je skladištenje rezervi hrane.

2
00:00:12,505 --> 00:00:15,821
U praistorijska vremena,
prirodnom selekcijom birani su genotipi

3
00:00:15,821 --> 00:00:19,949
koji bi mogli da prežive teške uslove
tako što skladište najviše masti.

4
00:00:19,949 --> 00:00:23,819
Kako je većim delom ljudske istorije
hronična neuhranjenost bila standard,

5
00:00:23,819 --> 00:00:26,693
razvili su se geni koji favorizuju
skladištenje masti.

6
00:00:26,693 --> 00:00:29,543
Kada su telesne masti
postale problematične?

7
00:00:29,543 --> 00:00:33,862
Negativni uticaji preterane težine
nisu primećeni u medicinskoj literaturi

8
00:00:33,862 --> 00:00:36,754
sve do 18. veka.

9
00:00:36,754 --> 00:00:40,257
Tadašnji razvoj tehnologije
zajedno sa merama javnog zdravstva

10
00:00:40,257 --> 00:00:45,451
za posledicu imao je poboljšanje
količine, kvaliteta i raznovrsnosti hrane.

11
00:00:45,451 --> 00:00:49,145
Održivo obilje dobre hrane omogućilo je
da zdravije stanovništvo

12
00:00:49,145 --> 00:00:51,225
ekonomski procveta.

13
00:00:51,225 --> 00:00:54,480
Povećao se učinak, a samim tim
i količina slobodnog vremena

14
00:00:54,480 --> 00:00:56,476
i obim strukova.

15
00:00:56,476 --> 00:01:00,855
Do sredine 19. veka,
višak kilograma ili gojaznost,

16
00:01:00,855 --> 00:01:04,108
bio je prepoznat kao uzrok
pogoršanog zdravlja,

17
00:01:04,108 --> 00:01:07,487
a jedan vek kasnije,
proglašen je i smrtonosnim.

18
00:01:07,487 --> 00:01:12,399
Koja je razlika između
viška kilograma i gojaznosti?

19
00:01:12,399 --> 00:01:16,648
To nam pokazuje jednačina zvana ITM,
indeks telesne mase.

20
00:01:16,648 --> 00:01:20,079
Na primer, ako neko ima 65 kilograma

21
00:01:20,079 --> 00:01:22,792
a visok je 150cm,

22
00:01:22,792 --> 00:01:26,226
znači da mu je ITM oko 29.

23
00:01:26,226 --> 00:01:29,110
Gojaznost je stanje viška telesne masti

24
00:01:29,110 --> 00:01:32,985
koje se javlja kada je ITM
kod neke osobe iznad 30,

25
00:01:32,985 --> 00:01:37,445
tik iznad granice viška kilograma,
od 25 do 29,9.

26
00:01:37,445 --> 00:01:41,010
Dok ITM može biti koristan
da se odredi zdrava težina,

27
00:01:41,010 --> 00:01:44,257
pravi procenat telesne masti
zapravo se jedino može utvrditi

28
00:01:44,257 --> 00:01:47,974
kad se uzmu u obzir informacije
poput obima struka

29
00:01:47,974 --> 00:01:49,859
i mase mišića.

30
00:01:49,859 --> 00:01:53,203
Na primer, sportisti prirodno imaju
više vrednosti ITM.

31
00:01:53,203 --> 00:01:56,331
Kako neko postane gojazan?

32
00:01:56,331 --> 00:02:00,359
U samoj osnovi, do gojaznosti dolazi
kroz energetsku neravnotežu.

33
00:02:00,359 --> 00:02:03,135
Ukoliko je unos kalorija

34
00:02:03,135 --> 00:02:06,574
veći od energije koja se proizvede
fizičkom aktivnošću,

35
00:02:06,574 --> 00:02:10,286
telo skladišti višak kalorija kao mast.

36
00:02:10,286 --> 00:02:14,455
Do ove neravnoteže uglavnom dolazi
kroz kombinaciju faktora

37
00:02:14,455 --> 00:02:16,479
i izbora.

38
00:02:16,479 --> 00:02:21,113
Odrasle osobe bi trebalo da vežbaju
najmanje 2,5 sata nedeljno,

39
00:02:21,113 --> 00:02:23,756
a deca jedan sat dnevno.

40
00:02:23,756 --> 00:02:26,293
Ali na svetskom nivou,
svaka četvrta odrasla osoba

41
00:02:26,293 --> 00:02:29,856
i 8 od 10 adolescenata
nije dovoljno aktivno.

42
00:02:29,856 --> 00:02:33,474
Prerađena hrana bogata kalorijama
kao i porcije koje rastu

43
00:02:33,474 --> 00:02:35,516
zajedno sa ubedljivim reklamama

44
00:02:35,516 --> 00:02:38,043
dovode do pasivnog prejedanja.

45
00:02:38,043 --> 00:02:39,383
Manjak resursa,

46
00:02:39,383 --> 00:02:42,418
kao i nedostatak pristupa
zdravoj, pristupačnoj hrani

47
00:02:42,418 --> 00:02:46,579
stvaraju još veći rizik
u nerazvijenim zajednicama.

48
00:02:46,579 --> 00:02:49,443
Ipak, ulogu igra i naša genetika.

49
00:02:49,443 --> 00:02:51,854
Istraživanja na porodicama
i razdvojenim blizancima

50
00:02:51,854 --> 00:02:55,801
pokazala su jasnu posledičnu naslednu
povezanost sa gojenjem.

51
00:02:55,801 --> 00:02:59,258
Skorašnja istraživanja takođe su pokazala
vezu između gojaznosti

52
00:02:59,258 --> 00:03:04,288
i varijacija u vrstama bakterija
koje žive u našim sistemima za varenje.

53
00:03:04,288 --> 00:03:09,255
Bez obzira na uzrok, gojaznost je
globalna epidemija u porastu.

54
00:03:09,255 --> 00:03:12,790
Ona značajno povećava
verovatnoću raznih bolesti,

55
00:03:12,790 --> 00:03:14,136
poput dijabetesa,

56
00:03:14,136 --> 00:03:15,254
srčanih bolesti,

57
00:03:15,254 --> 00:03:16,817
moždanog udara,

58
00:03:16,817 --> 00:03:18,322
visokog krvnog pritiska

59
00:03:18,322 --> 00:03:19,974
i raka.

60
00:03:19,974 --> 00:03:24,474
Ona pogađa bez obzira na godište, rod
i socioekonomsku grupu,

61
00:03:24,474 --> 00:03:27,512
u razvijenim i nerazvijenim zemljama.

62
00:03:27,512 --> 00:03:32,350
Sa porastom od 60% u dečjoj gojaznosti
širom sveta tokom samo dve decenije,

63
00:03:32,350 --> 00:03:35,666
problem je previše značajan
da bi se ignorisao.

64
00:03:35,666 --> 00:03:41,038
Kada osoba jednom postane gojazna,
put do oporavka postaje znatno teži.

65
00:03:41,038 --> 00:03:42,852
Promene u hormonima i metabolizmu

66
00:03:42,852 --> 00:03:45,852
značajno smanjuju
reakcije tela na prejedanje.

67
00:03:45,852 --> 00:03:50,512
Nakon gubitka težine, prethodno gojazna
osoba sagoreva manje kalorija

68
00:03:50,512 --> 00:03:52,256
radeći iste vežbe

69
00:03:52,256 --> 00:03:55,199
kao osoba koja prirodno ima istu težinu,

70
00:03:55,199 --> 00:03:58,668
zbog čega je mnogo teže
rešiti se viška sala.

71
00:03:58,668 --> 00:04:00,165
A kako se ljudi goje,

72
00:04:00,165 --> 00:04:03,756
šteta naneta kanalima za komunikaciju
mozgu značajno otežava

73
00:04:03,756 --> 00:04:07,165
da meri unos hrane i skladištenje sala.

74
00:04:07,165 --> 00:04:08,759
Ipak, postoje dokazi

75
00:04:08,759 --> 00:04:11,757
da pravilno praćene
dugotrajne promene u ponašanju

76
00:04:11,757 --> 00:04:15,181
mogu da dovedu do poboljšanja
kod bolesti povezanih sa gojaznošću.

77
00:04:15,181 --> 00:04:18,418
A gubitak kilograma koji nastaje
kroz održive promene životnog stila

78
00:04:18,418 --> 00:04:21,163
ili invazivne poduhvate
poput barijatrijske operacije,

79
00:04:21,163 --> 00:04:25,069
može da poboljša insulinsku otpornost
i smanji upale.

80
00:04:25,069 --> 00:04:29,611
Ono što je bilo prednost za preživljavanje
sada radi protiv nas.

81
00:04:29,611 --> 00:04:33,415
Kako svetska populacija nastavlja
da se usporava i goji,

82
00:04:33,415 --> 00:04:37,080
kretanje i svesna ishrana
ka zdravijoj telesnoj težini

83
00:04:37,080 --> 00:04:40,070
ključni su za našu dobrobit.

84
00:04:40,070 --> 00:04:42,977
Kako epidemija pogađa
svaku zemlju na svetu,

85
00:04:42,977 --> 00:04:45,119
iz raznih društveno-ekonomskih razloga,

86
00:04:45,119 --> 00:04:48,569
gojaznost se ne može posmatrati
kao izolovan problem.

87
00:04:48,569 --> 00:04:50,823
Postojanje više globalnih mera prevencije

88
00:04:50,823 --> 00:04:53,625
je ključno da bi se kontrolisala
težina ovog sveta.