0:00:07.759,0:00:12.810
Khi Jim Jones thành lập[br]Đền Hội Chúng vào năm 1955,

0:00:12.810,0:00:16.129
mấy ai đoán được[br]cái kết bi thương của nó.

0:00:16.129,0:00:19.813
Phong trào tôn giáo tiến bộ này[br]trở nên nổi tiếng và

0:00:19.813,0:00:24.651
được những chính trị gia lừng lẫy[br]ở San Francisco ủng hộ.

0:00:24.651,0:00:28.840
Năm 1977, khị bị phát hiện về[br]chuyện tẩy não và lạm dụng,

0:00:28.840,0:00:31.680
Jones đã di cư cùng hàng trăm tín đồ

0:00:31.680,0:00:36.280
và thành lập căn cứ tại Jonestown,[br]Guyana (Nam Mỹ).

0:00:36.280,0:00:40.412
Dù được tả như một thiên đường,[br]nhưng nơi đây chẳng khác gì nhà tù,

0:00:40.412,0:00:44.949
và khi một Nghị sĩ Mỹ đến đây[br]để tìm hiểu,

0:00:44.949,0:00:48.131
John đã thực hiện kế hoạch cuối cùng.

0:00:48.131,0:00:53.083
18 tháng 11, 1978, 909 người[br]bao gồm đàn ông, phụ nữ và trẻ em

0:00:53.083,0:00:58.091
đã chết sau khị bị ép[br]uống thuốc độc tự tử.

0:00:58.091,0:01:02.652
Hình ảnh kinh hoàng đó[br]được biến thành từ lóng

0:01:02.652,0:01:05.514
cho tư tưởng độc tôn giáo phái.

0:01:05.514,0:01:08.514
"Họ đã uống như nước ngọt."

0:01:08.514,0:01:11.414
Ngày nay, trên thế giới[br]có hàng trăm giáo phái.

0:01:11.414,0:01:14.164
Có hai điều bạn cần nhớ về chúng.

0:01:14.164,0:01:17.275
Thứ nhất, không phải tất cả[br]giáo phái là tôn giáo.

0:01:17.275,0:01:18.774
Có giáo phái vì chính trị,

0:01:18.774,0:01:19.706
để trị liệu,

0:01:19.706,0:01:21.304
để cải thiện bạn thân,

0:01:21.304,0:01:22.776
hay nhiều mục đích khác.

0:01:22.776,0:01:23.824
Mặt khác,

0:01:23.824,0:01:28.535
không phải tất cả tôn giáo [br]là giáo phái.

0:01:28.535,0:01:32.194
Vậy giáo phái thật sự là gì,

0:01:32.194,0:01:34.704
và vì sao mọi người lại tham gia?

0:01:34.704,0:01:37.860
Nói chung, giáo phái là một nhóm[br]hoặc phong trào,

0:01:37.860,0:01:41.655
mà trong đó mọi người [br]chia sẻ một tư tưởng cực đoan,

0:01:41.655,0:01:45.586
thường tư tưởng đó thuộc về[br]giáo chủ.

0:01:45.586,0:01:49.207
Vài giáo phái có kết cục chết chóc[br]như Jonestown hay Heaven's Gate,

0:01:49.207,0:01:53.825
một giáo phái kết thúc với[br]vụ thảm sát của 39 người năm 1997,

0:01:53.825,0:01:57.877
phần lớn khác đều [br]có những điểm chung.

0:01:57.877,0:02:01.636
Một giáo phái thường yêu cầu[br]các tín đồ phải rất tận tâm,

0:02:01.636,0:02:04.418
họ duy trì một hệ phân cấp[br]thứ bậc nghiêm ngặt để

0:02:04.418,0:02:06.229
phân loại những tín đồ,[br]

0:02:06.229,0:02:09.220
và họ tuyển tín đồ[br]sau khi tuyển chọn kĩ càng.

0:02:09.220,0:02:11.659
Họ nói rằng học thuyết của họ[br]có thể trả lời

0:02:11.659,0:02:13.894
cho những câu hỏi hóc búa của cuộc sống,

0:02:13.894,0:02:16.220
cùng với cách thức để thay đổi[br]một hội viên mới

0:02:16.220,0:02:19.855
thành một tín đồ đích thực.

0:02:19.855,0:02:23.850
Và quan trọng nhất, họ dùng[br]nhiều hệ thống

0:02:23.850,0:02:27.799
tác động và kiểm soát để[br]làm các tín đồ vâng lời,

0:02:27.799,0:02:34.035
và họ không cho phép bất đồng nội bộ[br]hay người ngoài vào giám sát.

0:02:34.035,0:02:36.619
Có thể bạn thắc mắc[br]liệu những điều này

0:02:36.619,0:02:39.290
có xuất hiện trong các tôn giáo.

0:02:39.290,0:02:42.752
Thật ra, từ "cultus"[br]được dùng để chỉ những người

0:02:42.752,0:02:45.725
thờ phụng những vị thần nhất định

0:02:45.725,0:02:49.421
bằng cách thực hiện nghi lễ[br]và xây dựng đền thờ,

0:02:49.421,0:02:52.841
Nhưng qua thời gian, từ này ám chỉ[br]sự cống hiến quá mức.

0:02:52.841,0:02:55.101
Nhiều tôn giáo bắt nguồn[br]từ giáo phái,

0:02:55.101,0:02:59.752
nhưng chúng dần lồng ghép vào[br]xã hội khi chúng phát triển.

0:02:59.752,0:03:03.962
Giáo phái thời nay thì ngược lại,[br]cố tách biệt hội viên khỏi xã hội.

0:03:03.962,0:03:07.534
Giáo phái không hướng dẫn các tín đồ[br]cách để sống tốt hơn,

0:03:07.534,0:03:10.123
nó chỉ muốn kiểm soát họ,

0:03:10.123,0:03:12.173
từ những mối quan hệ riêng tư, gia đình,

0:03:12.173,0:03:15.570
cho đến tài sản và cả[br]người mà họ ở cùng.

0:03:15.570,0:03:18.770
Giáo phái yêu cầu các tín đồ[br]phải vâng lời giáo chủ,

0:03:18.770,0:03:22.293
người có tài thuyết phục, độc đoán

0:03:22.293,0:03:24.294
và bị tự ái (tự yêu bản thân),

0:03:24.294,0:03:28.604
và bị thúc đẩy bởi tiền, sex, quyền lực,[br]hoặc cả ba.

0:03:28.604,0:03:33.535
Giáo chủ dùng sức thu hút của mình[br]để chiêu mộ tin đồ,

0:03:33.535,0:03:37.075
và theo mô hình kim tự tháp,

0:03:37.075,0:03:40.786
tín đồ cũ sẽ chiêu mộ tín đồ mới.

0:03:40.786,0:03:43.468
Các giáo phái cực kì điêu luyện[br]trong việc tìm đối tượng,

0:03:43.468,0:03:46.276
họ nhắm vào những người mới dọn đến ở,

0:03:46.276,0:03:51.546
hoặc những người vừa trải qua[br]mất mát.

0:03:51.546,0:03:54.848
Khi một người cô đơn và muốn hòa nhập

0:03:54.848,0:03:57.327
họ sẽ dễ dàng biến thành mục tiêu.

0:03:57.327,0:03:59.868
Quá trình chiêu mộ rất phức tạp,

0:03:59.868,0:04:03.115
phải mất nhiều tháng để[br]làm quen đối tượng.

0:04:03.115,0:04:06.728
Trên thực tế, hơn 2/3 tín đồ[br]giáo phái được chiêu mộ bởi

0:04:06.728,0:04:08.275
bạn bè, gia đình,

0:04:08.275,0:04:09.717
hoặc đồng nghiệp,

0:04:09.717,0:04:13.298
những người mà bạn khó lòng từ chối.

0:04:13.298,0:04:17.758
Khi đã tham gia, các hội viên[br]phải nghe tuyên truyền rất nhiều.

0:04:17.758,0:04:23.488
Mục đích là để thay đổi[br]hành vi xã hội và khiến họ vâng lời.

0:04:23.488,0:04:26.248
Có những phương pháp khá mãnh liệt,

0:04:26.248,0:04:32.170
dùng thuyết phục cưỡng chế[br]làm bạn thấy tội lỗi, hổ thẹn và sợ sệt.

0:04:32.170,0:04:37.077
Nhiều khi, các hội viên tự nguyện[br]muốn tham gia để hòa nhập

0:04:37.077,0:04:39.980
và đạt những phần thưởng hứa hẹn.

0:04:39.980,0:04:43.472
Giáo phái cố ngăn cản[br]tư duy phản biện,

0:04:43.472,0:04:45.770
nên bạn khó nói ra những nghi ngờ

0:04:45.770,0:04:50.072
khi mọi người xung quanh đang[br]tin tưởng tuyệt đối.

0:04:50.072,0:04:53.841
Việc bất đồng nhận thức[br](bạn nghĩ một đằng làm một nẻo),

0:04:53.841,0:04:55.351
sẽ khiến bạn bối rối,

0:04:55.351,0:05:00.271
càng thỏa hiệp sẽ càng khó[br]để thừa nhận rằng mình đã bị lừa.

0:05:00.271,0:05:03.754
Và dù phần lớn giáo phái[br]không ép thành viên phải tự tử,

0:05:03.754,0:05:05.271
nhưng chúng vẫn có hại.

0:05:05.271,0:05:09.182
Phủ nhận quyền tự do suy nghĩ,[br]ngôn luận và chia sẻ,

0:05:09.182,0:05:13.190
giáo phái ngăn cản sự[br]phát triển về tâm lý và cảm xúc,

0:05:13.190,0:05:15.751
và đặc biệt là với trẻ em,

0:05:15.751,0:05:20.573
chúng bị cướp đi quyền[br]được phát triển một cách bình thường.

0:05:20.573,0:05:24.202
Tuy nhiên, nhiều hội viên[br]cũng tìm được lối thoát,

0:05:24.202,0:05:25.904
có thể là họ tự nhận ra,

0:05:25.904,0:05:27.933
hay được gia đình và bạn bè giúp đỡ,

0:05:27.933,0:05:33.172
hay vì giáo phái tan rã[br]do scandal hay áp lực dư luận.

0:05:33.172,0:05:36.054
Rất khó để xác định một giáo phái,

0:05:36.054,0:05:39.623
vì dù tư tưởng của họ[br]có kì dị đến đâu,

0:05:39.623,0:05:42.314
thì vẫn được luật[br]Tự Do Tín Ngưỡng bảo vệ.

0:05:42.314,0:05:44.532
Nhưng khi những tục lệ[br]dính đến việc quấy rối,

0:05:44.532,0:05:45.344
đe dọa,

0:05:45.344,0:05:46.654
hoạt động bất hợp pháp,

0:05:46.654,0:05:47.784
hoặc lạm dụng,

0:05:47.784,0:05:50.535
thì luật pháp có thể can thiệp vào.

0:05:50.535,0:05:55.256
Đặt niềm tin vào điều gì không có nghĩa là[br]phải trả giá bằng cả gia đình và bạn bè,

0:05:55.256,0:05:58.164
và nếu ai đó kêu bạn phải hy sinh[br]tình cảm

0:05:58.164,0:06:01.456
hay đạo đức vì thứ gì đó,

0:06:01.456,0:06:05.666
thì họ chỉ đang lợi dụng bạn mà thôi.