WEBVTT

00:00:07.718 --> 00:00:12.676
Toen priester Jim Jones
zijn volkstempel had opgericht in 1955,

00:00:12.730 --> 00:00:16.055
konden weinigen zich
zijn gruwelijke einde voorstellen.

00:00:16.106 --> 00:00:20.485
Deze progressieve religieuze beweging
werd razend populair en kreeg de steun

00:00:20.533 --> 00:00:24.394
van de meest prominente politici
uit San Francisco.

00:00:24.481 --> 00:00:29.104
Maar in 1977, na beschuldigingen
van hersenspoelingen en misbruik,

00:00:29.137 --> 00:00:31.738
vertrok Jones met honderden volgers

00:00:31.800 --> 00:00:35.884
om de commune Jonestown
te stichten in Guyana.

00:00:35.959 --> 00:00:40.811
Geportretteerd als een utopisch paradijs
was de stad meer een gevangeniskamp

00:00:40.882 --> 00:00:45.001
en toen een delegatie van het congres
de omstandigheden kwam onderzoeken,

00:00:45.049 --> 00:00:47.890
voerde Jones zijn laatste plan uit.

00:00:47.953 --> 00:00:54.035
Op 18 november 1978 vonden
909 mannen, vrouwen en kinderen de dood

00:00:54.108 --> 00:00:58.048
nadat ze waren gedwongen
een giftig drankje te drinken.

00:00:58.128 --> 00:01:02.918
Dat akelige beeld is inmiddels
vereeuwigd in dit simpele zinnetje

00:01:02.966 --> 00:01:05.648
om eensgezind sekte-achtig
denken te typeren:

00:01:05.705 --> 00:01:08.254
'Ze dronken de Kool-aid'.

00:01:08.317 --> 00:01:11.396
Tegenwoordig zijn er
duizenden sekten wereldwijd.

00:01:11.435 --> 00:01:14.329
Het is belangrijk om twee dingen
over ze te weten.

00:01:14.376 --> 00:01:17.293
Ten eerste zijn
niet alle sekten religieus.

00:01:17.330 --> 00:01:18.696
Sommige zijn politiek,

00:01:18.736 --> 00:01:22.639
therapie-gebaseerd, gericht
op zelfontwikkeling, of anderszins.

00:01:22.679 --> 00:01:24.069
Aan de andere kant

00:01:24.069 --> 00:01:28.309
zijn niet alle nieuwe religies
wat wij noemen sekten.

00:01:28.309 --> 00:01:32.049
Dus wat definieert precies
ons moderne concept van sekten

00:01:32.104 --> 00:01:34.787
en waarom doen mensen mee?

00:01:34.849 --> 00:01:37.871
Globaal genomen is een sekte
een groep of beweging

00:01:37.893 --> 00:01:41.699
met een gezamenlijk streven
naar een meestal extreme ideologie

00:01:41.747 --> 00:01:45.313
die doorgaans wordt belichaamd
in een charismatische leider.

00:01:45.360 --> 00:01:49.230
En hoewel slechts weinige zo dodelijk
waren als Jonestown of Heaven's Gate,

00:01:49.286 --> 00:01:53.930
die eindigde in een massale zelfdoding
van 39 mensen in 1997,

00:01:53.978 --> 00:01:57.782
hebben de meeste sekten
dezelfde basiskenmerken.

00:01:57.848 --> 00:02:01.707
Een typische sekte vereist een hoge mate
van betrokkenheid van haar leden

00:02:01.779 --> 00:02:03.979
en handhaaft een strikte hiërarchie,

00:02:04.019 --> 00:02:06.773
welke nietsvermoedende
aanhangers en nieuwelingen

00:02:06.773 --> 00:02:08.933
afgescheiden houdt
van de operationele kern.

00:02:08.933 --> 00:02:12.174
Het beweert antwoorden te geven
op belangrijke vragen van het leven

00:02:12.211 --> 00:02:13.650
door zijn filosofie,

00:02:13.672 --> 00:02:16.307
samen met het vereiste recept
voor verandering

00:02:16.347 --> 00:02:19.734
dat een nieuw lid transformeert
tot een ware gelovige.

00:02:19.789 --> 00:02:23.884
En het belangrijkste: het gebruikt zowel
formele en informele systemen

00:02:23.906 --> 00:02:27.773
van invloed en zeggenschap
om de leden gehoorzaam te houden,

00:02:27.834 --> 00:02:33.644
met weinig tolerantie voor
interne onenigheid of externe controle.

00:02:33.942 --> 00:02:36.560
Je kunt je afvragen of sommige
van deze beschrijvingen

00:02:36.601 --> 00:02:39.551
ook van toepassing kunnen zijn
op gevestigde religies.

00:02:39.591 --> 00:02:42.604
In feite beschreef
het woord 'cultus' oorspronkelijk

00:02:42.626 --> 00:02:45.909
mensen die de verering
van bepaalde goden cultiveren

00:02:45.979 --> 00:02:49.129
door rituelen te verrichten
en tempels te handhaven.

00:02:49.229 --> 00:02:52.800
Maar na verloop van tijd ging het
buitensporige toewijding betekenen.

00:02:52.881 --> 00:02:54.983
Veel religies zijn als sekten begonnen

00:02:55.014 --> 00:02:59.707
maar in de samenleving geïntegreerd
naarmate ze groeiden.

00:02:59.770 --> 00:03:03.699
Een moderne sekte, aan de andere kant,
scheidt de leden van de rest.

00:03:03.739 --> 00:03:07.570
In plaats van haar leden
richtlijnen te geven voor een beter leven,

00:03:07.626 --> 00:03:10.046
probeert een sekte
hen direct te controleren

00:03:10.094 --> 00:03:12.236
van persoonlijke en familierelaties

00:03:12.276 --> 00:03:15.461
tot financiële middelen
en leefomstandigheden.

00:03:15.506 --> 00:03:18.746
Sekten eisen ook gehoorzaamheid
aan menselijke leiders,

00:03:18.794 --> 00:03:21.095
wat meestal overtuigende mensen zijn

00:03:21.127 --> 00:03:23.937
met autoritaire en narcistische trekken

00:03:23.976 --> 00:03:29.135
en gemotiveerd door geld,
seks, macht, of alle drie.

00:03:29.257 --> 00:03:33.733
Terwijl de sekteleider zijn charisma
gebruikt om volgelingen aan te trekken,

00:03:33.813 --> 00:03:37.160
werkt verdere uitbreiding
als een piramidespel

00:03:37.215 --> 00:03:40.582
waarin de oudere leden nieuwe aanwerven.

00:03:40.630 --> 00:03:43.539
Sekten weten heel goed
wie ze moeten hebben

00:03:43.539 --> 00:03:46.409
vaak gericht op mensen
die pas in de buurt zijn komen wonen,

00:03:46.409 --> 00:03:51.220
of die recent een persoonlijk
of professioneel verlies hebben ondergaan.

00:03:51.291 --> 00:03:53.366
Eenzaamheid en de zoektocht naar betekenis

00:03:53.418 --> 00:03:57.767
maken iemand gevoelig voor aardige mensen
die communiteit bieden.

00:03:57.822 --> 00:03:59.779
Het rekruteringsproces kan subtiel zijn

00:03:59.826 --> 00:04:03.235
en soms duurt het maanden
om een band te bouwen.

00:04:03.289 --> 00:04:05.976
Feitelijk wordt meer dan 2/3
van de sekteleden

00:04:06.024 --> 00:04:09.695
door een vriend, familie
of collega aangeworven,

00:04:09.725 --> 00:04:13.067
waarvan de uitnodigingen
moeilijk zijn te weigeren.

00:04:13.120 --> 00:04:18.332
Eenmaal in de sekte krijgen leden te maken
met vele vormen van indoctrinatie.

00:04:18.403 --> 00:04:22.167
Sommige gebruiken onze natuurlijke neiging
om sociaal gedrag na te doen

00:04:22.223 --> 00:04:24.120
of bevelen te volgen.

00:04:24.159 --> 00:04:26.217
Andere methoden kunnen intenser zijn

00:04:26.256 --> 00:04:29.309
door dwingende overtuigingstechnieken

00:04:29.309 --> 00:04:32.209
die inspelen op op schuld,
schaamte en angst.

00:04:32.209 --> 00:04:37.418
In veel gevallen schikken leden zich
uit verlangen om erbij te horen

00:04:37.487 --> 00:04:40.695
en om de beloofde beloningen te bereiken.

00:04:40.775 --> 00:04:43.597
De sfeer van de sekte
ontmoedigt kritisch denken,

00:04:43.637 --> 00:04:45.744
waardoor het moeilijk wordt
om te twijfelen

00:04:45.744 --> 00:04:49.817
wanneer iedereen om je heen
een absoluut geloof belijdt.

00:04:49.865 --> 00:04:53.889
De resulterende interne conflict,
bekend als cognitieve dissonantie,

00:04:53.939 --> 00:04:55.334
houdt je ingesloten,

00:04:55.373 --> 00:05:00.673
omdat elk compromis het pijnlijker maakt
om te erkennen dat je bent bedrogen.

00:05:00.754 --> 00:05:03.641
En hoewel de meeste sekten
de leden niet tot hun dood leiden,

00:05:03.688 --> 00:05:05.477
kunnen ze toch schadelijk zijn.

00:05:05.510 --> 00:05:09.414
Door de basisvrijheden van denken,
meningsuiting en associatie te ontnemen,

00:05:09.486 --> 00:05:12.456
belemmeren sekten de emotionele
en psychologische ontwikkeling

00:05:12.456 --> 00:05:13.636
van hun leden,

00:05:13.636 --> 00:05:15.867
wat met name een probleem
is voor kinderen,

00:05:15.913 --> 00:05:20.317
die worden beroofd van normale
ontwikkelingsactiviteiten en mijlpalen.

00:05:20.365 --> 00:05:24.206
Toch zullen vele sekteleden
uiteindelijk een uitweg vinden,

00:05:24.260 --> 00:05:27.693
hetzij door hun eigen besef,
de hulp van familie en vrienden

00:05:27.753 --> 00:05:32.704
of wanneer de sekte door druk
van buitenaf of schandalen uiteenvalt.

00:05:33.386 --> 00:05:35.953
Vele sekten zijn wellicht
moeilijk te identificeren

00:05:35.953 --> 00:05:39.435
en van sommige zijn de overtuigingen,
hoe vreemd ze ook zijn,

00:05:39.491 --> 00:05:41.983
beschermd door de godsdienstvrijheid.

00:05:42.030 --> 00:05:45.404
Maar als ze dingen gebruiken
zoals intimidatie, bedreigingen,

00:05:45.459 --> 00:05:47.844
illegale activiteiten of misbruik

00:05:47.919 --> 00:05:50.384
kan de wet optreden.

00:05:50.435 --> 00:05:55.232
Geloven in iets mag niet ten koste gaan
van familie en vrienden

00:05:55.311 --> 00:05:59.493
en als iemand je vraagt
om je relaties of moraal op te geven

00:05:59.564 --> 00:06:01.699
in het algemeen belang

00:06:01.755 --> 00:06:05.534
zullen zij je waarschijnlijk uitbuiten
voor hun eigen doeleinden.