Toen priester Jim Jones
zijn volkstempel had opgericht in 1955,
konden weinigen zich
zijn gruwelijke einde voorstellen.
Deze progressieve religieuze beweging
werd razend populair en kreeg de steun
van de meest prominente politici
uit San Francisco.
Maar in 1977, na beschuldigingen
van hersenspoelingen en misbruik,
vertrok Jones met honderden volgers
om de commune Jonestown
te stichten in Guyana.
Geportretteerd als een utopisch paradijs
was de stad meer een gevangeniskamp
en toen een delegatie van het congres
de omstandigheden kwam onderzoeken,
voerde Jones zijn laatste plan uit.
Op 18 november 1978 vonden
909 mannen, vrouwen en kinderen de dood
nadat ze waren gedwongen
een giftig drankje te drinken.
Dat akelige beeld is inmiddels
vereeuwigd in dit simpele zinnetje
om eensgezind sekte-achtig
denken te typeren:
'Ze dronken de Kool-aid'.
Tegenwoordig zijn er
duizenden sekten wereldwijd.
Het is belangrijk om twee dingen
over ze te weten.
Ten eerste zijn
niet alle sekten religieus.
Sommige zijn politiek,
therapie-gebaseerd, gericht
op zelfontwikkeling, of anderszins.
Aan de andere kant
zijn niet alle nieuwe religies
wat wij noemen sekten.
Dus wat definieert precies
ons moderne concept van sekten
en waarom doen mensen mee?
Globaal genomen is een sekte
een groep of beweging
met een gezamenlijk streven
naar een meestal extreme ideologie
die doorgaans wordt belichaamd
in een charismatische leider.
En hoewel slechts weinige zo dodelijk
waren als Jonestown of Heaven's Gate,
die eindigde in een massale zelfdoding
van 39 mensen in 1997,
hebben de meeste sekten
dezelfde basiskenmerken.
Een typische sekte vereist een hoge mate
van betrokkenheid van haar leden
en handhaaft een strikte hiërarchie,
welke nietsvermoedende
aanhangers en nieuwelingen
afgescheiden houdt
van de operationele kern.
Het beweert antwoorden te geven
op belangrijke vragen van het leven
door zijn filosofie,
samen met het vereiste recept
voor verandering
dat een nieuw lid transformeert
tot een ware gelovige.
En het belangrijkste: het gebruikt zowel
formele en informele systemen
van invloed en zeggenschap
om de leden gehoorzaam te houden,
met weinig tolerantie voor
interne onenigheid of externe controle.
Je kunt je afvragen of sommige
van deze beschrijvingen
ook van toepassing kunnen zijn
op gevestigde religies.
In feite beschreef
het woord 'cultus' oorspronkelijk
mensen die de verering
van bepaalde goden cultiveren
door rituelen te verrichten
en tempels te handhaven.
Maar na verloop van tijd ging het
buitensporige toewijding betekenen.
Veel religies zijn als sekten begonnen
maar in de samenleving geïntegreerd
naarmate ze groeiden.
Een moderne sekte, aan de andere kant,
scheidt de leden van de rest.
In plaats van haar leden
richtlijnen te geven voor een beter leven,
probeert een sekte
hen direct te controleren
van persoonlijke en familierelaties
tot financiële middelen
en leefomstandigheden.
Sekten eisen ook gehoorzaamheid
aan menselijke leiders,
wat meestal overtuigende mensen zijn
met autoritaire en narcistische trekken
en gemotiveerd door geld,
seks, macht, of alle drie.
Terwijl de sekteleider zijn charisma
gebruikt om volgelingen aan te trekken,
werkt verdere uitbreiding
als een piramidespel
waarin de oudere leden nieuwe aanwerven.
Sekten weten heel goed
wie ze moeten hebben
vaak gericht op mensen
die pas in de buurt zijn komen wonen,
of die recent een persoonlijk
of professioneel verlies hebben ondergaan.
Eenzaamheid en de zoektocht naar betekenis
maken iemand gevoelig voor aardige mensen
die communiteit bieden.
Het rekruteringsproces kan subtiel zijn
en soms duurt het maanden
om een band te bouwen.
Feitelijk wordt meer dan 2/3
van de sekteleden
door een vriend, familie
of collega aangeworven,
waarvan de uitnodigingen
moeilijk zijn te weigeren.
Eenmaal in de sekte krijgen leden te maken
met vele vormen van indoctrinatie.
Sommige gebruiken onze natuurlijke neiging
om sociaal gedrag na te doen
of bevelen te volgen.
Andere methoden kunnen intenser zijn
door dwingende overtuigingstechnieken
die inspelen op op schuld,
schaamte en angst.
In veel gevallen schikken leden zich
uit verlangen om erbij te horen
en om de beloofde beloningen te bereiken.
De sfeer van de sekte
ontmoedigt kritisch denken,
waardoor het moeilijk wordt
om te twijfelen
wanneer iedereen om je heen
een absoluut geloof belijdt.
De resulterende interne conflict,
bekend als cognitieve dissonantie,
houdt je ingesloten,
omdat elk compromis het pijnlijker maakt
om te erkennen dat je bent bedrogen.
En hoewel de meeste sekten
de leden niet tot hun dood leiden,
kunnen ze toch schadelijk zijn.
Door de basisvrijheden van denken,
meningsuiting en associatie te ontnemen,
belemmeren sekten de emotionele
en psychologische ontwikkeling
van hun leden,
wat met name een probleem
is voor kinderen,
die worden beroofd van normale
ontwikkelingsactiviteiten en mijlpalen.
Toch zullen vele sekteleden
uiteindelijk een uitweg vinden,
hetzij door hun eigen besef,
de hulp van familie en vrienden
of wanneer de sekte door druk
van buitenaf of schandalen uiteenvalt.
Vele sekten zijn wellicht
moeilijk te identificeren
en van sommige zijn de overtuigingen,
hoe vreemd ze ook zijn,
beschermd door de godsdienstvrijheid.
Maar als ze dingen gebruiken
zoals intimidatie, bedreigingen,
illegale activiteiten of misbruik
kan de wet optreden.
Geloven in iets mag niet ten koste gaan
van familie en vrienden
en als iemand je vraagt
om je relaties of moraal op te geven
in het algemeen belang
zullen zij je waarschijnlijk uitbuiten
voor hun eigen doeleinden.