[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.92,0:00:04.08,Default,,0000,0000,0000,,Guatemala is herstellende van een\N36-jarig gewapend conflict.
Dialogue: 0,0:00:04.08,0:00:06.62,Default,,0000,0000,0000,,Een conflict dat tijdens de\NKoude Oorlog plaatsvond.
Dialogue: 0,0:00:06.62,0:00:10.67,Default,,0000,0000,0000,,Het was eigenlijk slechts een\Nkleinschalige linkse opstand
Dialogue: 0,0:00:10.67,0:00:13.84,Default,,0000,0000,0000,,met een vernietigende\Nreactie van de overheid.
Dialogue: 0,0:00:13.84,0:00:16.68,Default,,0000,0000,0000,,Als gevolg zijn er 200.000\Nburgerslachtoffers gevallen,
Dialogue: 0,0:00:16.68,0:00:20.33,Default,,0000,0000,0000,,160.000 daarvan zijn\Nvermoord in de gemeenschap:
Dialogue: 0,0:00:20.33,0:00:24.43,Default,,0000,0000,0000,,kleine kinderen, mannen, \Nvrouwen en zelfs ouderen.
Dialogue: 0,0:00:24.43,0:00:27.86,Default,,0000,0000,0000,,En dan zijn er nog 40.000\Nanderen: de vermisten,
Dialogue: 0,0:00:27.86,0:00:30.18,Default,,0000,0000,0000,,degenen waarnaar we nu nog steeds zoeken.
Dialogue: 0,0:00:30.18,0:00:32.74,Default,,0000,0000,0000,,We noemen ze de Desaparecidos.
Dialogue: 0,0:00:32.74,0:00:35.60,Default,,0000,0000,0000,,83% van de slachtoffers zijn Maya's,
Dialogue: 0,0:00:35.60,0:00:40.50,Default,,0000,0000,0000,,die afstammen van de oorspronkelijke \Nbewoners van Centraal-Amerika
Dialogue: 0,0:00:40.74,0:00:44.25,Default,,0000,0000,0000,,en slechts ongeveer 17% zijn\Nvan Europese afkomst.
Dialogue: 0,0:00:44.25,0:00:46.31,Default,,0000,0000,0000,,Maar het belangrijkste is dat
Dialogue: 0,0:00:46.31,0:00:52.33,Default,,0000,0000,0000,,juist de mensen die ons moeten\Nverdedigen, de politie, het leger,
Dialogue: 0,0:00:52.33,0:00:54.100,Default,,0000,0000,0000,,degenen zijn die de meerderheid\Nvan de misdaden plegen.
Dialogue: 0,0:00:56.04,0:00:59.33,Default,,0000,0000,0000,,De families willen informatie.
Dialogue: 0,0:00:59.34,0:01:00.90,Default,,0000,0000,0000,,Ze willen weten wat er gebeurd is.
Dialogue: 0,0:01:00.90,0:01:03.09,Default,,0000,0000,0000,,Ze willen de lichamen van hun geliefden.
Dialogue: 0,0:01:03.09,0:01:06.34,Default,,0000,0000,0000,,Maar boven alles willen ze
Dialogue: 0,0:01:06.34,0:01:10.40,Default,,0000,0000,0000,,dat iedereen weet dat hun geliefden\Nniets verkeerds gedaan hebben.
Dialogue: 0,0:01:11.52,0:01:16.82,Default,,0000,0000,0000,,In mijn geval kreeg mijn vader\Ndoodsbedreigingen in 1980.
Dialogue: 0,0:01:17.20,0:01:18.58,Default,,0000,0000,0000,,Dus we vertrokken.
Dialogue: 0,0:01:18.58,0:01:20.34,Default,,0000,0000,0000,,Weg uit Guatemala, hier naartoe.
Dialogue: 0,0:01:20.34,0:01:21.54,Default,,0000,0000,0000,,Ik groeide op in New York,
Dialogue: 0,0:01:21.54,0:01:25.32,Default,,0000,0000,0000,,ik groeide op in Brooklyn en ging naar\Nde middelbare school in New Utrecht
Dialogue: 0,0:01:25.32,0:01:27.14,Default,,0000,0000,0000,,en studeerde af aan Brooklyn College.
Dialogue: 0,0:01:27.14,0:01:28.71,Default,,0000,0000,0000,,Het enige was eigenlijk
Dialogue: 0,0:01:28.71,0:01:32.58,Default,,0000,0000,0000,,dat ik echt niet wist wat er in\NGuatemala aan de hand was.
Dialogue: 0,0:01:32.58,0:01:35.45,Default,,0000,0000,0000,,Ik wilde het niet weten;\Nhet was te pijnlijk.
Dialogue: 0,0:01:35.45,0:01:39.75,Default,,0000,0000,0000,,Pas in 1995 besloot ik om\Ner wat aan te gaan doen.
Dialogue: 0,0:01:39.75,0:01:40.91,Default,,0000,0000,0000,,Dus ik ging terug.
Dialogue: 0,0:01:40.91,0:01:44.49,Default,,0000,0000,0000,,Terug naar Guatemala, om op\Nzoek te gaan naar de lichamen,
Dialogue: 0,0:01:44.49,0:01:48.96,Default,,0000,0000,0000,,te begrijpen wat er gebeurd was en ook\Neen gedeelte van mezelf terug te vinden.
Dialogue: 0,0:01:50.05,0:01:53.41,Default,,0000,0000,0000,,Onze aanpak is om \Nde mensen informatie te geven.
Dialogue: 0,0:01:53.41,0:01:56.38,Default,,0000,0000,0000,,We praten met familieleden\Nen laten hen beslissen.
Dialogue: 0,0:01:56.38,0:01:59.61,Default,,0000,0000,0000,,We laten ze kiezen of ze ons\Nde verhalen willen vertellen,
Dialogue: 0,0:01:59.61,0:02:01.47,Default,,0000,0000,0000,,te zeggen wat ze gezien hebben,
Dialogue: 0,0:02:01.47,0:02:03.59,Default,,0000,0000,0000,,te vertellen over hun geliefden.
Dialogue: 0,0:02:03.59,0:02:04.88,Default,,0000,0000,0000,,En nog belangrijker,
Dialogue: 0,0:02:04.88,0:02:08.88,Default,,0000,0000,0000,,we laten ze kiezen om \Niets van zichzelf met ons te delen.
Dialogue: 0,0:02:08.88,0:02:11.35,Default,,0000,0000,0000,,Een gedeelte, een\Nkerndeel van wie ze zijn.
Dialogue: 0,0:02:11.35,0:02:13.61,Default,,0000,0000,0000,,En dat DNA gaan we\Ngebruiken om te vergelijken
Dialogue: 0,0:02:13.61,0:02:16.33,Default,,0000,0000,0000,,met DNA dat we vinden bij de skeletten.
Dialogue: 0,0:02:16.33,0:02:19.39,Default,,0000,0000,0000,,Terwijl we dat doen, zoeken\Nwe ook nog naar lichamen.
Dialogue: 0,0:02:19.39,0:02:21.37,Default,,0000,0000,0000,,Dit zijn onderhand allemaal geraamtes.
Dialogue: 0,0:02:21.37,0:02:24.28,Default,,0000,0000,0000,,De meeste misdaden zijn\N32 geleden gepleegd.
Dialogue: 0,0:02:24.28,0:02:25.53,Default,,0000,0000,0000,,Als we het graf vinden
Dialogue: 0,0:02:25.53,0:02:29.66,Default,,0000,0000,0000,,verwijderen we het puin, maken het lichaam\Nschoon, documenteren het en graven het op.
Dialogue: 0,0:02:29.66,0:02:33.10,Default,,0000,0000,0000,,We halen het skelet\Nletterlijk uit de grond.
Dialogue: 0,0:02:33.10,0:02:37.24,Default,,0000,0000,0000,,Als we de lichamen hebben, nemen we ze mee\Nterug naar ons laboratorium in de stad
Dialogue: 0,0:02:37.24,0:02:40.32,Default,,0000,0000,0000,,en beginnen aan een proces om\Ntwee dingen te kunnen begrijpen.
Dialogue: 0,0:02:40.32,0:02:42.61,Default,,0000,0000,0000,,Een is hoe mensen gestorven zijn.
Dialogue: 0,0:02:42.61,0:02:45.72,Default,,0000,0000,0000,,Hier zie je een schotwond aan\Nde achterkant van het hoofd
Dialogue: 0,0:02:45.72,0:02:48.37,Default,,0000,0000,0000,,of een wond van een kapmes bijvoorbeeld.
Dialogue: 0,0:02:48.37,0:02:51.69,Default,,0000,0000,0000,,Het ander is dat we\Nwillen weten wie ze zijn.
Dialogue: 0,0:02:51.69,0:02:55.15,Default,,0000,0000,0000,,Of het een baby is,
Dialogue: 0,0:02:55.15,0:02:56.81,Default,,0000,0000,0000,,of een volwassene.
Dialogue: 0,0:02:56.81,0:02:58.95,Default,,0000,0000,0000,,Of het een man is of een vrouw.
Dialogue: 0,0:02:58.95,0:03:00.73,Default,,0000,0000,0000,,Maar als die analyse voltooid is,
Dialogue: 0,0:03:00.73,0:03:03.46,Default,,0000,0000,0000,,nemen we een klein stukje van het bot
Dialogue: 0,0:03:03.46,0:03:06.27,Default,,0000,0000,0000,,en extraheren we er DNA uit.
Dialogue: 0,0:03:06.27,0:03:07.37,Default,,0000,0000,0000,,We nemen dat DNA
Dialogue: 0,0:03:07.37,0:03:12.13,Default,,0000,0000,0000,,en vergelijken het met het DNA van de families.
Dialogue: 0,0:03:12.13,0:03:15.77,Default,,0000,0000,0000,,De beste manier om dit uit te leggen,\Nis aan de hand van 2 voorbeelden.
Dialogue: 0,0:03:15.77,0:03:18.32,Default,,0000,0000,0000,,Ten eerste het geval van\Nhet militaire dagboek.
Dialogue: 0,0:03:18.32,0:03:22.99,Default,,0000,0000,0000,,Dit document is in 1999\Nergens vandaan gesmokkeld.
Dialogue: 0,0:03:22.99,0:03:27.67,Default,,0000,0000,0000,,Wat je hierin ziet, is dat\Nde staat individuen volgt,
Dialogue: 0,0:03:27.67,0:03:31.60,Default,,0000,0000,0000,,mensen die net zoals jij\Nhun land wilden veranderen
Dialogue: 0,0:03:31.60,0:03:34.48,Default,,0000,0000,0000,,waar ze van alles over opschreven.
Dialogue: 0,0:03:34.48,0:03:38.73,Default,,0000,0000,0000,,Een van de dingen die ze opschreven,\Nwas wanneer ze vermoord werden.
Dialogue: 0,0:03:38.73,0:03:41.72,Default,,0000,0000,0000,,In die gele rechthoek zie je een code,
Dialogue: 0,0:03:41.72,0:03:44.03,Default,,0000,0000,0000,,een geheime code: 300.
Dialogue: 0,0:03:44.03,0:03:45.52,Default,,0000,0000,0000,,En daar zie je een datum.
Dialogue: 0,0:03:45.52,0:03:49.20,Default,,0000,0000,0000,,De 300 betekent "geëxecuteerd" en de\Ndatum laat zien wanneer dat gebeurde.
Dialogue: 0,0:03:49.20,0:03:52.58,Default,,0000,0000,0000,,Daar kom ik zo nog op terug.
Dialogue: 0,0:03:53.06,0:03:56.69,Default,,0000,0000,0000,,In 2003 hebben we een opgraving gedaan
Dialogue: 0,0:03:56.69,0:04:01.53,Default,,0000,0000,0000,,waar we op een legerbasis 220 lichamen\Nuit 53 graven hebben gehaald.
Dialogue: 0,0:04:02.64,0:04:06.64,Default,,0000,0000,0000,,Graf nummer 9 kwam overeen met\Nde familie van Sergio Saul Linares.
Dialogue: 0,0:04:06.64,0:04:09.36,Default,,0000,0000,0000,,Sergio was docent op de universiteit.
Dialogue: 0,0:04:09.36,0:04:11.75,Default,,0000,0000,0000,,Hij had een diploma van\NIowa State University
Dialogue: 0,0:04:11.75,0:04:14.13,Default,,0000,0000,0000,,en was terug in Guatemala\Nom verandering te brengen.
Dialogue: 0,0:04:14.13,0:04:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Hij werd gevangen genomen op 23 februari 1984.
Dialogue: 0,0:04:18.00,0:04:22.09,Default,,0000,0000,0000,,Hier zie je dat hij vermoord is \Nop 29 maart 1984,
Dialogue: 0,0:04:22.09,0:04:23.66,Default,,0000,0000,0000,,wat ongelooflijk was.
Dialogue: 0,0:04:23.66,0:04:26.68,Default,,0000,0000,0000,,We hadden het lichaam, \Nde famIlie-informatie en hun DNA
Dialogue: 0,0:04:26.68,0:04:30.03,Default,,0000,0000,0000,,en nu ook nog de documenten om\Nprecies te weten wat er gebeurd was.
Dialogue: 0,0:04:30.03,0:04:33.13,Default,,0000,0000,0000,,Maar nog belangrijker is\Ndat we twee weken later
Dialogue: 0,0:04:33.13,0:04:35.82,Default,,0000,0000,0000,,nog een connectie vonden, nog een match
Dialogue: 0,0:04:35.82,0:04:40.62,Default,,0000,0000,0000,,vanuit hetzelfde graf,\Nmet Amancio Villatoro.
Dialogue: 0,0:04:40.62,0:04:43.36,Default,,0000,0000,0000,,De DNA uit dat lichaam kwam\Nook overeen met die familie.
Dialogue: 0,0:04:43.36,0:04:46.73,Default,,0000,0000,0000,,Toen kwamen we erachter dat\Nhij ook in het dagboek stond.
Dialogue: 0,0:04:46.73,0:04:51.90,Default,,0000,0000,0000,,Maar het was verbazingwekkend om te zien\Ndat hij op dezelfde datum vermoord was.
Dialogue: 0,0:04:51.90,0:04:55.75,Default,,0000,0000,0000,,Daardoor werden we aan het denken gezet.\NHoeveel lichamen lagen er in het graf?
Dialogue: 0,0:04:56.23,0:04:57.41,Default,,0000,0000,0000,,Zes.
Dialogue: 0,0:04:57.41,0:05:00.75,Default,,0000,0000,0000,,Toen dachten we: hoeveel mensen
Dialogue: 0,0:05:00.75,0:05:05.16,Default,,0000,0000,0000,,zijn er op 29 maart 1984 geëxecuteerd?
Dialogue: 0,0:05:05.16,0:05:09.03,Default,,0000,0000,0000,,Inderdaad, ook zes.
Dialogue: 0,0:05:09.03,0:05:14.73,Default,,0000,0000,0000,,Dus nu hebben we Juan de Dios,\NHugo, Moises en Zoilo.
Dialogue: 0,0:05:14.73,0:05:18.57,Default,,0000,0000,0000,,Allemaal op dezelfde datum vermoord,\Nmaar gevangen genomen op andere locaties
Dialogue: 0,0:05:18.57,0:05:20.33,Default,,0000,0000,0000,,en op verschillende momenten.
Dialogue: 0,0:05:20.33,0:05:21.49,Default,,0000,0000,0000,,Allemaal in dat graf.
Dialogue: 0,0:05:21.49,0:05:24.64,Default,,0000,0000,0000,,Het enige dat we nog nodigen hadden,\Nwas DNA van die vier families.
Dialogue: 0,0:05:24.64,0:05:27.88,Default,,0000,0000,0000,,Dus we gingen op zoek en we vonden ze.
Dialogue: 0,0:05:27.88,0:05:31.84,Default,,0000,0000,0000,,We identificeerden die zes lichamen\Nen brachten ze terug bij hun families.
Dialogue: 0,0:05:32.34,0:05:34.78,Default,,0000,0000,0000,,Het andere voorbeeld\Nwaarover ik wil vertellen,
Dialogue: 0,0:05:34.78,0:05:38.87,Default,,0000,0000,0000,,gaat over een legerbasis genaamd CREOMPAZ.
Dialogue: 0,0:05:38.87,0:05:43.48,Default,,0000,0000,0000,,Het betekent eigenlijk "geloven in vrede"\Nmaar het acroniem staat werkelijk voor
Dialogue: 0,0:05:43.48,0:05:46.50,Default,,0000,0000,0000,,Regionaal Commando Centrum\Nvoor Vredeshandhavende Operaties.
Dialogue: 0,0:05:46.50,0:05:51.49,Default,,0000,0000,0000,,Hier traint het leger van Guatemala\Nvredeshandhavers uit andere landen,
Dialogue: 0,0:05:51.49,0:05:54.33,Default,,0000,0000,0000,,degenen die werken voor\Nde Verenigde Naties
Dialogue: 0,0:05:54.33,0:05:57.10,Default,,0000,0000,0000,,en naar landen als Haïti\Nen Congo toegaan.
Dialogue: 0,0:05:57.10,0:06:00.61,Default,,0000,0000,0000,,We hebben een getuige die stelt \Ndat er zich binnen deze legerbasis
Dialogue: 0,0:06:00.61,0:06:02.71,Default,,0000,0000,0000,,lichamen en graven bevonden.
Dialogue: 0,0:06:02.71,0:06:06.57,Default,,0000,0000,0000,,We gingen daar naar binnen met\Neen huiszoekingsbevel en twee uur later
Dialogue: 0,0:06:06.57,0:06:12.19,Default,,0000,0000,0000,,vonden we de eerste van 84 graven,\Nmet een totaal aan 533 lichamen.
Dialogue: 0,0:06:12.19,0:06:14.83,Default,,0000,0000,0000,,Als je daar nou even over nadenkt,
Dialogue: 0,0:06:14.83,0:06:18.17,Default,,0000,0000,0000,,vredesbewaarders die bovenop\Nlichamen getraind worden.
Dialogue: 0,0:06:18.17,0:06:19.96,Default,,0000,0000,0000,,Dat is erg ironisch.
Dialogue: 0,0:06:21.54,0:06:26.80,Default,,0000,0000,0000,,Maar de lichamen -- gezicht naar beneden,\Nde meeste, handen achter hun rug gebonden,
Dialogue: 0,0:06:26.80,0:06:29.43,Default,,0000,0000,0000,,geblinddoekt, allerlei soorten letsel --
Dialogue: 0,0:06:29.43,0:06:32.50,Default,,0000,0000,0000,,deze mensen waren weerloos\Ntoen ze geëxecuteerd werden.
Dialogue: 0,0:06:32.50,0:06:36.53,Default,,0000,0000,0000,,Mensen waar 533 families\Nop zoek naar zijn.
Dialogue: 0,0:06:36.53,0:06:39.14,Default,,0000,0000,0000,,We gaan onze aandacht op graf 15 vestigen.
Dialogue: 0,0:06:39.14,0:06:42.84,Default,,0000,0000,0000,,Wat ons opviel aan graf 15 is dat het\Nvol lag met vrouwen en kinderen,
Dialogue: 0,0:06:42.84,0:06:45.04,Default,,0000,0000,0000,,het waren er 63.
Dialogue: 0,0:06:45.04,0:06:48.27,Default,,0000,0000,0000,,Toen dachten we meteen:
Dialogue: 0,0:06:48.27,0:06:50.54,Default,,0000,0000,0000,,mijn hemel, waar was er zo'n geval?
Dialogue: 0,0:06:50.54,0:06:53.24,Default,,0000,0000,0000,,Toen ik in 1995 naar Guatemala kwam
Dialogue: 0,0:06:53.24,0:06:57.89,Default,,0000,0000,0000,,hoorde ik over een bloedbad dat op\N14 mei 1982 had plaatsgevonden,
Dialogue: 0,0:06:57.89,0:07:01.02,Default,,0000,0000,0000,,waarbij het leger binnenviel,\Nde mannen vermoordde
Dialogue: 0,0:07:01.02,0:07:05.26,Default,,0000,0000,0000,,en de vrouwen en kinderen naar een\Ngeheime locatie bracht met een helikopter.
Dialogue: 0,0:07:06.03,0:07:06.97,Default,,0000,0000,0000,,Nou, raad eens?
Dialogue: 0,0:07:06.97,0:07:11.16,Default,,0000,0000,0000,,De kledingstukken uit dit graf kwamen\Novereen met kleding uit de regio
Dialogue: 0,0:07:11.16,0:07:12.89,Default,,0000,0000,0000,,waar deze mensen vandaan kwamen,
Dialogue: 0,0:07:12.89,0:07:15.27,Default,,0000,0000,0000,,waar deze vrouwen en\Nkinderen vandaan gehaald zijn.
Dialogue: 0,0:07:15.27,0:07:17.75,Default,,0000,0000,0000,,Dus we hebben DNA-\Nonderzoek gedaan. Raad eens?
Dialogue: 0,0:07:18.77,0:07:21.03,Default,,0000,0000,0000,,We herkenden Martina Rojas\Nen Manuel Chen.
Dialogue: 0,0:07:21.03,0:07:24.11,Default,,0000,0000,0000,,Beiden verdwenen tijdens deze zaak\Nen dat konden we nu bewijzen.
Dialogue: 0,0:07:24.11,0:07:27.12,Default,,0000,0000,0000,,We hebben fysiek bewijs om\Naan te tonen dat dit gebeurd is
Dialogue: 0,0:07:27.12,0:07:29.86,Default,,0000,0000,0000,,en dat deze mensen meegenomen\Nzijn naar deze legerbasis.
Dialogue: 0,0:07:29.86,0:07:33.12,Default,,0000,0000,0000,,Toen Manuel Chen drie jaar oud was,
Dialogue: 0,0:07:33.12,0:07:37.98,Default,,0000,0000,0000,,ging zijn moeder naar de rivier om kleren\Nte wassen en liet hem achter bij de buren.
Dialogue: 0,0:07:37.98,0:07:39.69,Default,,0000,0000,0000,,Op dat moment kwam het leger
Dialogue: 0,0:07:39.69,0:07:43.03,Default,,0000,0000,0000,,en werd hij meegenomen in een helikopter\Nom nooit meer gezien worden
Dialogue: 0,0:07:43.03,0:07:45.01,Default,,0000,0000,0000,,totdat we hem in graf 15 vonden.
Dialogue: 0,0:07:45.01,0:07:50.73,Default,,0000,0000,0000,,Dus tegenwoordig, met archeologie,\Nantropologie en erfelijkheidsleer,
Dialogue: 0,0:07:50.73,0:07:53.96,Default,,0000,0000,0000,,geven we een stem aan degenen\Ndie niet kunnen praten.
Dialogue: 0,0:07:53.96,0:07:55.64,Default,,0000,0000,0000,,Maar we doen meer dan dat.
Dialogue: 0,0:07:55.64,0:07:57.81,Default,,0000,0000,0000,,We leveren eigenlijk\Nbewijs voor rechtszaken,
Dialogue: 0,0:07:57.81,0:08:01.33,Default,,0000,0000,0000,,zoals het genocideproces dat vorig\Njaar in Guatemala plaatsvond,
Dialogue: 0,0:08:01.33,0:08:06.14,Default,,0000,0000,0000,,waar Generaal Rios Montt schuldig werd\Nbevonden en 80 jaar gevangenisstraf kreeg.
Dialogue: 0,0:08:06.14,0:08:09.79,Default,,0000,0000,0000,,Dus ik kwam jullie hier vandaag\Nvertellen dat dit overal gebeurt --
Dialogue: 0,0:08:09.79,0:08:12.51,Default,,0000,0000,0000,,recht voor onze neus in Mexico --
Dialogue: 0,0:08:12.51,0:08:14.45,Default,,0000,0000,0000,,en we kunnen dit niet meer toestaan.
Dialogue: 0,0:08:14.45,0:08:17.35,Default,,0000,0000,0000,,We moeten nu samenkomen en beslissen
Dialogue: 0,0:08:17.35,0:08:19.57,Default,,0000,0000,0000,,dat we geen vermisten meer toestaan.
Dialogue: 0,0:08:19.57,0:08:20.76,Default,,0000,0000,0000,,Geen vermisten meer...
Dialogue: 0,0:08:20.76,0:08:23.48,Default,,0000,0000,0000,,Oké? Geen vermisten meer.
Dialogue: 0,0:08:23.48,0:08:24.72,Default,,0000,0000,0000,,Dankjewel.
Dialogue: 0,0:08:24.72,0:08:27.94,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)