WEBVTT

00:00:00.917 --> 00:00:04.085
Η Γουατεμάλα ανακάμπτει
από ένοπλη συγκρούση 36 ετών.

00:00:04.085 --> 00:00:06.616
Μια σύγκρουση κατά τη διάρκεια
του Ψυχρού Πολέμου.

00:00:06.616 --> 00:00:10.669
Στην πραγματικότητα ήταν μόνο
μια μικρή αριστερή ανταρσία

00:00:10.669 --> 00:00:13.836
και μια καταστροφική αντίδραση
από την πολιτεία.

00:00:13.836 --> 00:00:16.678
Ως αποτέλεσμα έχουμε
200.000 πολίτες θύματα,

00:00:16.678 --> 00:00:20.332
εκ των οποίων, οι 160.000
σκοτώθηκαν στις κοινότητες:

00:00:20.332 --> 00:00:24.428
μικρά παιδιά, άντρες, γυναίκες,
ακόμη και οι ηλικιωμένοι.

00:00:24.428 --> 00:00:27.858
Και μετά έχουμε περίπου άλλους 40.000,
τους αγνοούμενους,

00:00:27.858 --> 00:00:30.178
αυτούς που αναζητούμε ακόμη και σήμερα.

00:00:30.178 --> 00:00:32.738
Τους λέμε «Desaparecidos», 
οι Αγνοούμενοι.

NOTE Paragraph

00:00:32.738 --> 00:00:35.603
Τώρα, το 83 τοις εκατό των θυμάτων
είναι Μάγια,

00:00:35.603 --> 00:00:38.008
θύματα που είναι οι απόγονοι

00:00:38.008 --> 00:00:40.744
των αρχικών κατοίκων 
της κεντρικής Αμερικής.

00:00:40.744 --> 00:00:44.251
Μόνο περίπου το 17 τοις εκατό
έχουν ευρωπαϊκή καταγωγή.

00:00:44.251 --> 00:00:46.308
Αλλά το πιο σημαντικό πράγμα εδώ είναι ότι

00:00:46.308 --> 00:00:52.329
αυτοί που πρέπει να μας υπερασπίζονται,
η αστυνομία, ο στρατός,

00:00:52.329 --> 00:00:54.995
είναι αυτοί που διέπραξαν
τα περισσότερα εγκλήματα.

NOTE Paragraph

00:00:56.035 --> 00:00:59.327
Οι οικογένειες θέλουν πληροφορίες.

00:00:59.335 --> 00:01:00.902
Θέλουν να ξέρουν τι συνέβη.

00:01:00.902 --> 00:01:03.092
Θέλουν τα πτώματα των αγαπημένων τους.

00:01:03.092 --> 00:01:06.339
Αλλά πάνω απ' όλα, αυτό που θέλουν είναι

00:01:06.339 --> 00:01:10.395
εσείς, όλοι να μάθετε ότι 
οι αγαπημένοι τους δεν έκαναν κάτι λάθος.

NOTE Paragraph

00:01:11.515 --> 00:01:16.824
Στην περίπτωσή μου, ο πατέρας μου
έλαβε θανατικές απειλές το 1980,

00:01:17.203 --> 00:01:18.583
Και φύγαμε.

00:01:18.583 --> 00:01:20.397
Αφήσαμε τη Γουατεμάλα και ήρθαμε εδώ.

00:01:20.397 --> 00:01:21.543
Μεγάλωσα στη Νέα Υόρκη,

00:01:21.543 --> 00:01:25.213
πιο συγκεκριμένα, μεγάλωσα στο Μπρούκλιν,
και πήγα στο Λύκειο του Νιού Άτρεχτ

00:01:25.213 --> 00:01:27.261
και αποφοίτησα
από το Κολέγιο του Μπρούκλιν.

00:01:27.261 --> 00:01:28.707
Το μόνο θέμα ήταν

00:01:28.707 --> 00:01:32.578
ότι δεν ήξερα τι πραγματικά
γινόταν στη Γουατεμάλα.

00:01:32.578 --> 00:01:35.447
Δεν με ένοιαζε. Παραήταν οδυνηρό.

00:01:35.447 --> 00:01:39.754
Αλλά το 1995 αποφάσισα
να κάνω κάτι γι' αυτό.

00:01:39.754 --> 00:01:40.908
Έτσι επέστρεψα.

00:01:40.908 --> 00:01:44.488
Πήγα πίσω στη Γουατεμάλα
να αναζητήσω τα πτώματα,

00:01:44.488 --> 00:01:48.961
να καταλάβω τι έγινε και να αναζητήσω
και ένα κομμάτι του εαυτού μου.

NOTE Paragraph

00:01:50.051 --> 00:01:53.414
Ο τρόπος που δουλεύουμε είναι
να δίνουμε πληροφορίες στον κόσμο.

00:01:53.414 --> 00:01:56.384
Μιλάμε στις οικογένειες
και τους αφήνουμε να επιλέξουν.

00:01:56.384 --> 00:01:59.614
Τους αφήνουμε να αποφασίσουν
να μας πουν τις ιστορίες,

00:01:59.614 --> 00:02:01.466
να μας πουν τι είδαν,

00:02:01.466 --> 00:02:03.594
να μας πουν για τους αγαπημένους τους.

00:02:03.594 --> 00:02:04.880
Ακόμη πιο σημαντικό,

00:02:04.880 --> 00:02:08.878
τους αφήνουμε να αποφασίσουν
να μας δώσουν ένα κομμάτι των εαυτών τους.

00:02:08.878 --> 00:02:11.354
Ένα κομμάτι, την ουσία του ποιοι είναι.

00:02:11.354 --> 00:02:13.611
Και αυτό το DNA είναι που θα συγκρίνουμε

00:02:13.611 --> 00:02:16.331
με το DNA που προέρχεται
από τους σκελετούς.

NOTE Paragraph

00:02:16.331 --> 00:02:19.386
Όμως, ενώ το κάνουμε αυτό,
αναζητούμε τα πτώματα.

00:02:19.386 --> 00:02:21.294
Τώρα πια είναι σκελετοί,

00:02:21.294 --> 00:02:24.280
τα περισσότερα από αυτά τα εγκλήματα
έγιναν πριν από 32 χρόνια.

00:02:24.280 --> 00:02:25.526
Όταν βρούμε τον τάφο,

00:02:25.526 --> 00:02:29.656
βγάζουμε το χώμα, καθαρίζουμε το πτώμα,
το καταγράφουμε και κάνουμε εκταφή.

00:02:29.656 --> 00:02:33.095
Βγάζουμε κυριολεκτικά
τον σκελετό από το έδαφος.

NOTE Paragraph

00:02:33.095 --> 00:02:36.907
Μόλις έχουμε αυτά τα πτώματα, τα πάμε
πίσω στην πόλη, στο εργαστήριό μας,

00:02:36.907 --> 00:02:40.321
και προσπαθούμε να καταλάβουμε 
κυρίως δύο πράγματα:

00:02:40.321 --> 00:02:42.614
Το ένα είναι πώς πέθαναν.

00:02:42.614 --> 00:02:45.718
Εδώ βλέπετε ένα τραύμα από πυροβολισμό
στο πίσω μέρος του κεφαλιού

00:02:45.718 --> 00:02:48.367
ή ένα τραύμα από μαχαίρα, για παράδειγμα.

00:02:48.367 --> 00:02:51.693
Το άλλο πράγμα που θέλουμε να καταλάβουμε
είναι το ποιοι είναι.

00:02:51.693 --> 00:02:55.152
Αν είναι ένα μωρό,

00:02:55.152 --> 00:02:56.809
ή ένας ενήλικας.

00:02:56.809 --> 00:02:58.949
Αν είναι γυναίκα ή άντρας.

00:02:58.949 --> 00:03:00.922
Αλλά όταν τελειώσουμε με αυτή την ανάλυση

00:03:00.922 --> 00:03:03.458
θα πάρουμε ένα μικρό κομμάτι από το οστό,

00:03:03.458 --> 00:03:06.272
και θα βγάλουμε από αυτό το DNA.

00:03:06.272 --> 00:03:07.367
Θα πάρουμε αυτό το DNA

00:03:07.367 --> 00:03:12.107
και θα το συγκρίνουμε με το DNA
των οικογενειών, φυσικά.

NOTE Paragraph

00:03:12.107 --> 00:03:15.771
Ο καλύτερος τρόπος για να σας το εξηγήσω
είναι δείχνοντάς σας δύο περιπτώσεις.

00:03:15.771 --> 00:03:18.358
Η πρώτη είναι η περίπτωση
του στρατιωτικού ημερολογίου.

00:03:18.358 --> 00:03:22.993
Αυτό είναι ένα έγγραφο που βγήκε
από κάπου λαθραία το 1999.

00:03:22.993 --> 00:03:27.673
Αυτό που βλέπετε εδώ είναι
το κράτος που παρακολουθεί άτομα,

00:03:27.673 --> 00:03:31.604
άνθρωπους, που σαν κι εσάς,
ήθελαν να αλλάξουν τη χώρα τους,

00:03:31.604 --> 00:03:34.484
και κατέγραφαν τα πάντα.

00:03:34.484 --> 00:03:38.734
Ένα από τα πράγματα που έγραφαν
είναι πότε τους εκτελούσαν.

00:03:38.734 --> 00:03:41.715
Μέσα σε αυτό το κίτρινο παραλληλόγραμμο,
βλέπετε έναν κώδικα,

00:03:41.715 --> 00:03:43.976
είναι ένας μυστικός κώδικας: 300.

00:03:43.976 --> 00:03:45.523
Και μετά βλέπετε μια ημερομηνία.

00:03:45.523 --> 00:03:49.196
Το 300 σημαίνει «εκτελέστηκε» και
η ημερομηνία σημαίνει πότε εκτελέστηκαν.

00:03:49.196 --> 00:03:52.584
Αυτό θα έχει σημασία σε λίγο.

00:03:53.064 --> 00:03:56.689
Κάναμε μια εκταφή το 2003,

00:03:56.689 --> 00:04:01.530
όπου βγάλαμε 220 πτώματα από 53 τάφους
σε μια στρατιωτική βάση.

00:04:02.640 --> 00:04:06.635
Όμως ο τάφος 9 ταίριαζε με
την οικογένεια του Σέρχιο Σάουλ Λινάρες.

00:04:06.635 --> 00:04:09.361
Ο Σέρχιο ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο.

00:04:09.361 --> 00:04:11.752
Αποφοίτησε
από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα

00:04:11.752 --> 00:04:14.449
και πήγε πίσω στη Γουατεμάλα
για να αλλάξει τη χώρα του.

00:04:14.449 --> 00:04:18.003
Τον έπιασαν στις 23 Φεβρουαρίου 1984.

00:04:18.003 --> 00:04:22.092
Μπορείτε να δείτε εδώ ότι εκτελέστηκε
στις 29 Μαρτίου 1984,

00:04:22.092 --> 00:04:23.658
που ήταν απίστευτο.

00:04:23.658 --> 00:04:27.050
Είχαμε το πτώμα, είχαμε τις πληροφορίες
της οικογένειας και το DNA τους,

00:04:27.050 --> 00:04:30.026
και τώρα έχουμε έγγραφα που μας λένε
τι ακριβώς συνέβη.

NOTE Paragraph

00:04:30.026 --> 00:04:33.129
Αλλά το πιο σημαντικό,
μετά από περίπου δύο εβδομάδες,

00:04:33.129 --> 00:04:35.816
είχαμε ακόμη μια ταυτοποίηση

00:04:35.816 --> 00:04:40.447
από τον ίδιο τάφο 
για τον Αμάνσιο Βιγιατόρο.

00:04:40.447 --> 00:04:43.363
Το DNA του πτώματος επίσης
ταίριαζε με το DNA της οικογένειας.

00:04:43.363 --> 00:04:46.732
Μετά παρατηρήσαμε
ότι ήταν και στο ημερολόγιο.

00:04:46.732 --> 00:04:51.903
Αλλά το εκπληκτικό ήταν ότι και αυτός
εκτελέστηκε στις 29 Μαρτίου 1984.

00:04:51.903 --> 00:04:55.749
Οπότε αυτό μας έκανε να σκεφτούμε,
χμμ, πόσα πτώματα ήταν στον τάφο;

00:04:56.226 --> 00:04:57.413
Έξι.

00:04:57.413 --> 00:05:04.090
Μετά είπαμε. πόσα άτομα εκτελέστηκαν
στις 29 Μαρτίου 1984;

00:05:06.716 --> 00:05:09.034
Σωστά, επίσης έξι.

00:05:09.034 --> 00:05:14.726
Άρα έχουμε τον Χουάν ντε Ντιός,
τον Ούγκο, τον Μοϊσές και τον Ζόιλο.

00:05:14.726 --> 00:05:18.574
Όλοι εκτελέστηκαν την ίδια ημερομηνία,
όλοι συνελήφθησαν σε διαφορετικά μέρη

00:05:18.574 --> 00:05:20.328
και σε διαφορετικές στιγμές.

00:05:20.328 --> 00:05:21.492
Όλοι σε αυτόν τον τάφο.

00:05:21.492 --> 00:05:24.636
Τώρα χρειαζόμασταν μόνο το DNA
αυτών των τεσσάρων οικογενειών.

00:05:24.636 --> 00:05:27.881
Πήγαμε, τους αναζητήσαμε και τους βρήκαμε.

00:05:27.881 --> 00:05:31.844
Αναγνωρίσαμε αυτά τα έξι πτώματα
και τους επιστρέψαμε στις οικογένειες.

NOTE Paragraph

00:05:32.344 --> 00:05:34.783
Η άλλη περίπτωση που θέλω να σας πω

00:05:34.783 --> 00:05:38.871
είναι αυτή μιας στρατιωτικής βάσης
που λέγεται CREOMPAZ.

00:05:38.871 --> 00:05:43.482
Στην πραγματικότητα σημαίνει «πιστεύω
στην ειρήνη» αλλά το ακρωνύμιο σημαίνει

00:05:43.482 --> 00:05:46.501
Τοπικό Κέντρο Εντολών
για Ειρηνευτικές Αποστολές.

00:05:46.501 --> 00:05:51.491
Ο στρατός της Γουατεμάλας εκπαιδεύει εκεί
τις ειρηνευτικές δυνάμεις άλλων χωρών,

00:05:51.491 --> 00:05:54.332
αυτές που υπηρετούν με τον ΟΗΕ

00:05:54.332 --> 00:05:57.095
και πηγαίνουν σε χώρες
όπως η Αϊτή και το Κονγκό.

00:05:57.095 --> 00:06:00.608
Έχουμε μαρτυρία που έλεγε
ότι μέσα σε αυτή τη στρατιωτική βάση,

00:06:00.608 --> 00:06:02.713
υπήρχαν πτώματα, υπήρχαν τάφοι.

00:06:02.713 --> 00:06:06.568
Έτσι πήγαμε εκεί με ένταλμα έρευνας
και μετά από περίπου δύο ώρες αφού πήγαμε,

00:06:06.568 --> 00:06:12.192
βρήκαμε τον πρώτο από 84 τάφους,
συνολικά 533 πτώματα.

00:06:12.192 --> 00:06:14.829
Αν το σκεφτείτε αυτό,

00:06:14.829 --> 00:06:18.166
οι ειρηνευτικές δυνάμεις εκπαιδεύονταν
πάνω σε πτώματα.

00:06:18.166 --> 00:06:19.965
Είναι πολύ ειρωνικό.

NOTE Paragraph

00:06:21.545 --> 00:06:26.802
Αλλά τα πτώματα - τα περισσότερα μπρούμυτα
με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα,

00:06:26.802 --> 00:06:29.426
τα μάτια δεμένα, διάφοροι τραυματισμοί -

00:06:29.426 --> 00:06:32.505
αυτοί ήταν ανυπεράσπιστοι άνθρωποι
που τους εκτελούσαν.

00:06:32.505 --> 00:06:36.530
533 οικογένειες τους αναζητούσαν.

00:06:36.530 --> 00:06:39.142
Θα εστιάσουμε στον τάφο 15.

00:06:39.142 --> 00:06:42.838
Ο τάφος 15, όπως παρατηρήσαμε,
ήταν γεμάτος με γυναίκες και παιδιά,

00:06:42.838 --> 00:06:45.041
συνολικά 63.

00:06:45.041 --> 00:06:48.269
Αυτό μας έκανε να σκεφτούμε αμέσως,

00:06:48.269 --> 00:06:50.544
Θεέ μου, πού υπάρχει τέτοια περίπτωση;

00:06:50.544 --> 00:06:53.237
Όταν πήγα στη Γουατεμάλα το 1995,

00:06:53.237 --> 00:06:57.888
άκουσα για ένα μακελειό που συνέβη
στις 14 Μάϊου 1982,

00:06:57.888 --> 00:07:01.021
όπου ήρθε ο στρατός, σκότωσε τους άντρες,

00:07:01.021 --> 00:07:05.256
και πήρε τις γυναίκες και τα παιδιά
με ελικόπτερα σε άγνωστη τοποθεσία.

00:07:06.026 --> 00:07:06.968
Μαντέψτε.

00:07:06.968 --> 00:07:11.161
Τα ρούχα από τον τάφο αυτόν
ταίριαζαν με τα ρούχα της περιοχής

00:07:11.161 --> 00:07:12.971
απ' όπου πήραν αυτούς τους ανθρώπους,

00:07:12.971 --> 00:07:15.274
απ' όπου πήραν 
αυτές τις γυναίκες και τα παιδιά.

NOTE Paragraph

00:07:15.274 --> 00:07:18.376
Κάναμε ανάλυση DNA και μαντέψτε.

00:07:18.637 --> 00:07:21.034
Αναγνωρίσαμε τη Μαρτίνα Ρόχας
και τον Μανουέλ Τσεν.

00:07:21.034 --> 00:07:24.149
Και οι δύο εξαφανίστηκαν τότε
και τώρα μπορούμε να το αποδείξουμε.

00:07:24.149 --> 00:07:26.909
Έχουμε απτά στοιχεία που αποδεικνύουν
ότι αυτό συνέβη

00:07:26.909 --> 00:07:29.860
και ότι πήγαν αυτούς τους ανθρώπους
σε αυτή τη βάση.

00:07:29.860 --> 00:07:33.118
Ο Μανουέλ Τσεν ήταν τριών ετών.

00:07:33.118 --> 00:07:37.985
Η μητέρα του πήγε στο ποτάμι να πλύνει 
ρούχα και τον άφησε με έναν γείτονα.

00:07:37.985 --> 00:07:39.689
Τότε ήρθε ο στρατός

00:07:39.689 --> 00:07:43.029
και τότε τον πήραν με το ελικόπτερο
και δεν τον ξαναείδαν ποτέ

00:07:43.029 --> 00:07:45.008
μέχρι που τον βρήκαμε στον τάφο 15.

NOTE Paragraph

00:07:45.008 --> 00:07:50.726
Με την επιστήμη, την αρχαιολογία,
την ανθρωπολογία, τη γενετική,

00:07:50.726 --> 00:07:53.960
αυτό που κάνουμε είναι να δώσουμε
φωνή σε αυτούς που δεν έχουν.

00:07:53.960 --> 00:07:55.645
Αλλά κάνουμε περισσότερα από αυτό.

00:07:55.645 --> 00:07:57.810
Δίνουμε στοιχεία για δίκες,

00:07:57.810 --> 00:08:01.331
όπως τη δίκη για τη γενοκτονία 
που έγινε πέρσι στη Γουατεμάλα,

00:08:01.332 --> 00:08:06.142
όπου ο Στρατηγός Ρίος Μοντ κρίθηκε ένοχος
για γενοκτονία με ποινή 80 ετών.

NOTE Paragraph

00:08:06.142 --> 00:08:09.786
Έτσι ήρθα σήμερα εδώ για να σας πω
ότι αυτό συμβαίνει παντού --

00:08:09.787 --> 00:08:12.511
συμβαίνει στο Μεξικό, 
μπροστά μας σήμερα --

00:08:12.511 --> 00:08:14.451
και πρέπει να το σταματήσουμε.

00:08:14.451 --> 00:08:17.352
Τώρα πρέπει να μαζευτούμε
και να αποφασίσουμε

00:08:17.352 --> 00:08:19.573
ότι δεν θα έχουμε άλλους αγνοούμενους.

00:08:19.573 --> 00:08:20.765
Όχι άλλοι αγνοούμενοι.

00:08:20.765 --> 00:08:23.476
Εντάξει; Όχι άλλοι αγνοούμενοι.

NOTE Paragraph

00:08:23.476 --> 00:08:24.719
Σας ευχαριστώ.

NOTE Paragraph

00:08:24.719 --> 00:08:27.935
(Χειροκρότημα)