1
00:00:00,917 --> 00:00:04,085
Η Γουατεμάλα ανακάμπτει
από ένοπλη συγκρούση 36 ετών.

2
00:00:04,085 --> 00:00:06,616
Μια σύγκρουση κατά τη διάρκεια
του Ψυχρού Πολέμου.

3
00:00:06,616 --> 00:00:10,669
Στην πραγματικότητα ήταν μόνο
μια μικρή αριστερή ανταρσία

4
00:00:10,669 --> 00:00:13,836
και μια καταστροφική αντίδραση
από την πολιτεία.

5
00:00:13,836 --> 00:00:16,678
Ως αποτέλεσμα έχουμε
200.000 πολίτες θύματα,

6
00:00:16,678 --> 00:00:20,332
εκ των οποίων, οι 160.000
σκοτώθηκαν στις κοινότητες:

7
00:00:20,332 --> 00:00:24,428
μικρά παιδιά, άντρες, γυναίκες,
ακόμη και οι ηλικιωμένοι.

8
00:00:24,428 --> 00:00:27,858
Και μετά έχουμε περίπου άλλους 40.000,
τους αγνοούμενους,

9
00:00:27,858 --> 00:00:30,178
αυτούς που αναζητούμε ακόμη και σήμερα.

10
00:00:30,178 --> 00:00:32,738
Τους λέμε «Desaparecidos», 
οι Αγνοούμενοι.

11
00:00:32,738 --> 00:00:35,603
Τώρα, το 83 τοις εκατό των θυμάτων
είναι Μάγια,

12
00:00:35,603 --> 00:00:38,008
θύματα που είναι οι απόγονοι

13
00:00:38,008 --> 00:00:40,744
των αρχικών κατοίκων 
της κεντρικής Αμερικής.

14
00:00:40,744 --> 00:00:44,251
Μόνο περίπου το 17 τοις εκατό
έχουν ευρωπαϊκή καταγωγή.

15
00:00:44,251 --> 00:00:46,308
Αλλά το πιο σημαντικό πράγμα εδώ είναι ότι

16
00:00:46,308 --> 00:00:52,329
αυτοί που πρέπει να μας υπερασπίζονται,
η αστυνομία, ο στρατός,

17
00:00:52,329 --> 00:00:54,995
είναι αυτοί που διέπραξαν
τα περισσότερα εγκλήματα.

18
00:00:56,035 --> 00:00:59,327
Οι οικογένειες θέλουν πληροφορίες.

19
00:00:59,335 --> 00:01:00,902
Θέλουν να ξέρουν τι συνέβη.

20
00:01:00,902 --> 00:01:03,092
Θέλουν τα πτώματα των αγαπημένων τους.

21
00:01:03,092 --> 00:01:06,339
Αλλά πάνω απ' όλα, αυτό που θέλουν είναι

22
00:01:06,339 --> 00:01:10,395
εσείς, όλοι να μάθετε ότι 
οι αγαπημένοι τους δεν έκαναν κάτι λάθος.

23
00:01:11,515 --> 00:01:16,824
Στην περίπτωσή μου, ο πατέρας μου
έλαβε θανατικές απειλές το 1980,

24
00:01:17,203 --> 00:01:18,583
Και φύγαμε.

25
00:01:18,583 --> 00:01:20,397
Αφήσαμε τη Γουατεμάλα και ήρθαμε εδώ.

26
00:01:20,397 --> 00:01:21,543
Μεγάλωσα στη Νέα Υόρκη,

27
00:01:21,543 --> 00:01:25,213
πιο συγκεκριμένα, μεγάλωσα στο Μπρούκλιν,
και πήγα στο Λύκειο του Νιού Άτρεχτ

28
00:01:25,213 --> 00:01:27,261
και αποφοίτησα
από το Κολέγιο του Μπρούκλιν.

29
00:01:27,261 --> 00:01:28,707
Το μόνο θέμα ήταν

30
00:01:28,707 --> 00:01:32,578
ότι δεν ήξερα τι πραγματικά
γινόταν στη Γουατεμάλα.

31
00:01:32,578 --> 00:01:35,447
Δεν με ένοιαζε. Παραήταν οδυνηρό.

32
00:01:35,447 --> 00:01:39,754
Αλλά το 1995 αποφάσισα
να κάνω κάτι γι' αυτό.

33
00:01:39,754 --> 00:01:40,908
Έτσι επέστρεψα.

34
00:01:40,908 --> 00:01:44,488
Πήγα πίσω στη Γουατεμάλα
να αναζητήσω τα πτώματα,

35
00:01:44,488 --> 00:01:48,961
να καταλάβω τι έγινε και να αναζητήσω
και ένα κομμάτι του εαυτού μου.

36
00:01:50,051 --> 00:01:53,414
Ο τρόπος που δουλεύουμε είναι
να δίνουμε πληροφορίες στον κόσμο.

37
00:01:53,414 --> 00:01:56,384
Μιλάμε στις οικογένειες
και τους αφήνουμε να επιλέξουν.

38
00:01:56,384 --> 00:01:59,614
Τους αφήνουμε να αποφασίσουν
να μας πουν τις ιστορίες,

39
00:01:59,614 --> 00:02:01,466
να μας πουν τι είδαν,

40
00:02:01,466 --> 00:02:03,594
να μας πουν για τους αγαπημένους τους.

41
00:02:03,594 --> 00:02:04,880
Ακόμη πιο σημαντικό,

42
00:02:04,880 --> 00:02:08,878
τους αφήνουμε να αποφασίσουν
να μας δώσουν ένα κομμάτι των εαυτών τους.

43
00:02:08,878 --> 00:02:11,354
Ένα κομμάτι, την ουσία του ποιοι είναι.

44
00:02:11,354 --> 00:02:13,611
Και αυτό το DNA είναι που θα συγκρίνουμε

45
00:02:13,611 --> 00:02:16,331
με το DNA που προέρχεται
από τους σκελετούς.

46
00:02:16,331 --> 00:02:19,386
Όμως, ενώ το κάνουμε αυτό,
αναζητούμε τα πτώματα.

47
00:02:19,386 --> 00:02:21,294
Τώρα πια είναι σκελετοί,

48
00:02:21,294 --> 00:02:24,280
τα περισσότερα από αυτά τα εγκλήματα
έγιναν πριν από 32 χρόνια.

49
00:02:24,280 --> 00:02:25,526
Όταν βρούμε τον τάφο,

50
00:02:25,526 --> 00:02:29,656
βγάζουμε το χώμα, καθαρίζουμε το πτώμα,
το καταγράφουμε και κάνουμε εκταφή.

51
00:02:29,656 --> 00:02:33,095
Βγάζουμε κυριολεκτικά
τον σκελετό από το έδαφος.

52
00:02:33,095 --> 00:02:36,907
Μόλις έχουμε αυτά τα πτώματα, τα πάμε
πίσω στην πόλη, στο εργαστήριό μας,

53
00:02:36,907 --> 00:02:40,321
και προσπαθούμε να καταλάβουμε 
κυρίως δύο πράγματα:

54
00:02:40,321 --> 00:02:42,614
Το ένα είναι πώς πέθαναν.

55
00:02:42,614 --> 00:02:45,718
Εδώ βλέπετε ένα τραύμα από πυροβολισμό
στο πίσω μέρος του κεφαλιού

56
00:02:45,718 --> 00:02:48,367
ή ένα τραύμα από μαχαίρα, για παράδειγμα.

57
00:02:48,367 --> 00:02:51,693
Το άλλο πράγμα που θέλουμε να καταλάβουμε
είναι το ποιοι είναι.

58
00:02:51,693 --> 00:02:55,152
Αν είναι ένα μωρό,

59
00:02:55,152 --> 00:02:56,809
ή ένας ενήλικας.

60
00:02:56,809 --> 00:02:58,949
Αν είναι γυναίκα ή άντρας.

61
00:02:58,949 --> 00:03:00,922
Αλλά όταν τελειώσουμε με αυτή την ανάλυση

62
00:03:00,922 --> 00:03:03,458
θα πάρουμε ένα μικρό κομμάτι από το οστό,

63
00:03:03,458 --> 00:03:06,272
και θα βγάλουμε από αυτό το DNA.

64
00:03:06,272 --> 00:03:07,367
Θα πάρουμε αυτό το DNA

65
00:03:07,367 --> 00:03:12,107
και θα το συγκρίνουμε με το DNA
των οικογενειών, φυσικά.

66
00:03:12,107 --> 00:03:15,771
Ο καλύτερος τρόπος για να σας το εξηγήσω
είναι δείχνοντάς σας δύο περιπτώσεις.

67
00:03:15,771 --> 00:03:18,358
Η πρώτη είναι η περίπτωση
του στρατιωτικού ημερολογίου.

68
00:03:18,358 --> 00:03:22,993
Αυτό είναι ένα έγγραφο που βγήκε
από κάπου λαθραία το 1999.

69
00:03:22,993 --> 00:03:27,673
Αυτό που βλέπετε εδώ είναι
το κράτος που παρακολουθεί άτομα,

70
00:03:27,673 --> 00:03:31,604
άνθρωπους, που σαν κι εσάς,
ήθελαν να αλλάξουν τη χώρα τους,

71
00:03:31,604 --> 00:03:34,484
και κατέγραφαν τα πάντα.

72
00:03:34,484 --> 00:03:38,734
Ένα από τα πράγματα που έγραφαν
είναι πότε τους εκτελούσαν.

73
00:03:38,734 --> 00:03:41,715
Μέσα σε αυτό το κίτρινο παραλληλόγραμμο,
βλέπετε έναν κώδικα,

74
00:03:41,715 --> 00:03:43,976
είναι ένας μυστικός κώδικας: 300.

75
00:03:43,976 --> 00:03:45,523
Και μετά βλέπετε μια ημερομηνία.

76
00:03:45,523 --> 00:03:49,196
Το 300 σημαίνει «εκτελέστηκε» και
η ημερομηνία σημαίνει πότε εκτελέστηκαν.

77
00:03:49,196 --> 00:03:52,584
Αυτό θα έχει σημασία σε λίγο.

78
00:03:53,064 --> 00:03:56,689
Κάναμε μια εκταφή το 2003,

79
00:03:56,689 --> 00:04:01,530
όπου βγάλαμε 220 πτώματα από 53 τάφους
σε μια στρατιωτική βάση.

80
00:04:02,640 --> 00:04:06,635
Όμως ο τάφος 9 ταίριαζε με
την οικογένεια του Σέρχιο Σάουλ Λινάρες.

81
00:04:06,635 --> 00:04:09,361
Ο Σέρχιο ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο.

82
00:04:09,361 --> 00:04:11,752
Αποφοίτησε
από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα

83
00:04:11,752 --> 00:04:14,449
και πήγε πίσω στη Γουατεμάλα
για να αλλάξει τη χώρα του.

84
00:04:14,449 --> 00:04:18,003
Τον έπιασαν στις 23 Φεβρουαρίου 1984.

85
00:04:18,003 --> 00:04:22,092
Μπορείτε να δείτε εδώ ότι εκτελέστηκε
στις 29 Μαρτίου 1984,

86
00:04:22,092 --> 00:04:23,658
που ήταν απίστευτο.

87
00:04:23,658 --> 00:04:27,050
Είχαμε το πτώμα, είχαμε τις πληροφορίες
της οικογένειας και το DNA τους,

88
00:04:27,050 --> 00:04:30,026
και τώρα έχουμε έγγραφα που μας λένε
τι ακριβώς συνέβη.

89
00:04:30,026 --> 00:04:33,129
Αλλά το πιο σημαντικό,
μετά από περίπου δύο εβδομάδες,

90
00:04:33,129 --> 00:04:35,816
είχαμε ακόμη μια ταυτοποίηση

91
00:04:35,816 --> 00:04:40,447
από τον ίδιο τάφο 
για τον Αμάνσιο Βιγιατόρο.

92
00:04:40,447 --> 00:04:43,363
Το DNA του πτώματος επίσης
ταίριαζε με το DNA της οικογένειας.

93
00:04:43,363 --> 00:04:46,732
Μετά παρατηρήσαμε
ότι ήταν και στο ημερολόγιο.

94
00:04:46,732 --> 00:04:51,903
Αλλά το εκπληκτικό ήταν ότι και αυτός
εκτελέστηκε στις 29 Μαρτίου 1984.

95
00:04:51,903 --> 00:04:55,749
Οπότε αυτό μας έκανε να σκεφτούμε,
χμμ, πόσα πτώματα ήταν στον τάφο;

96
00:04:56,226 --> 00:04:57,413
Έξι.

97
00:04:57,413 --> 00:05:04,090
Μετά είπαμε. πόσα άτομα εκτελέστηκαν
στις 29 Μαρτίου 1984;

98
00:05:06,716 --> 00:05:09,034
Σωστά, επίσης έξι.

99
00:05:09,034 --> 00:05:14,726
Άρα έχουμε τον Χουάν ντε Ντιός,
τον Ούγκο, τον Μοϊσές και τον Ζόιλο.

100
00:05:14,726 --> 00:05:18,574
Όλοι εκτελέστηκαν την ίδια ημερομηνία,
όλοι συνελήφθησαν σε διαφορετικά μέρη

101
00:05:18,574 --> 00:05:20,328
και σε διαφορετικές στιγμές.

102
00:05:20,328 --> 00:05:21,492
Όλοι σε αυτόν τον τάφο.

103
00:05:21,492 --> 00:05:24,636
Τώρα χρειαζόμασταν μόνο το DNA
αυτών των τεσσάρων οικογενειών.

104
00:05:24,636 --> 00:05:27,881
Πήγαμε, τους αναζητήσαμε και τους βρήκαμε.

105
00:05:27,881 --> 00:05:31,844
Αναγνωρίσαμε αυτά τα έξι πτώματα
και τους επιστρέψαμε στις οικογένειες.

106
00:05:32,344 --> 00:05:34,783
Η άλλη περίπτωση που θέλω να σας πω

107
00:05:34,783 --> 00:05:38,871
είναι αυτή μιας στρατιωτικής βάσης
που λέγεται CREOMPAZ.

108
00:05:38,871 --> 00:05:43,482
Στην πραγματικότητα σημαίνει «πιστεύω
στην ειρήνη» αλλά το ακρωνύμιο σημαίνει

109
00:05:43,482 --> 00:05:46,501
Τοπικό Κέντρο Εντολών
για Ειρηνευτικές Αποστολές.

110
00:05:46,501 --> 00:05:51,491
Ο στρατός της Γουατεμάλας εκπαιδεύει εκεί
τις ειρηνευτικές δυνάμεις άλλων χωρών,

111
00:05:51,491 --> 00:05:54,332
αυτές που υπηρετούν με τον ΟΗΕ

112
00:05:54,332 --> 00:05:57,095
και πηγαίνουν σε χώρες
όπως η Αϊτή και το Κονγκό.

113
00:05:57,095 --> 00:06:00,608
Έχουμε μαρτυρία που έλεγε
ότι μέσα σε αυτή τη στρατιωτική βάση,

114
00:06:00,608 --> 00:06:02,713
υπήρχαν πτώματα, υπήρχαν τάφοι.

115
00:06:02,713 --> 00:06:06,568
Έτσι πήγαμε εκεί με ένταλμα έρευνας
και μετά από περίπου δύο ώρες αφού πήγαμε,

116
00:06:06,568 --> 00:06:12,192
βρήκαμε τον πρώτο από 84 τάφους,
συνολικά 533 πτώματα.

117
00:06:12,192 --> 00:06:14,829
Αν το σκεφτείτε αυτό,

118
00:06:14,829 --> 00:06:18,166
οι ειρηνευτικές δυνάμεις εκπαιδεύονταν
πάνω σε πτώματα.

119
00:06:18,166 --> 00:06:19,965
Είναι πολύ ειρωνικό.

120
00:06:21,545 --> 00:06:26,802
Αλλά τα πτώματα - τα περισσότερα μπρούμυτα
με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα,

121
00:06:26,802 --> 00:06:29,426
τα μάτια δεμένα, διάφοροι τραυματισμοί -

122
00:06:29,426 --> 00:06:32,505
αυτοί ήταν ανυπεράσπιστοι άνθρωποι
που τους εκτελούσαν.

123
00:06:32,505 --> 00:06:36,530
533 οικογένειες τους αναζητούσαν.

124
00:06:36,530 --> 00:06:39,142
Θα εστιάσουμε στον τάφο 15.

125
00:06:39,142 --> 00:06:42,838
Ο τάφος 15, όπως παρατηρήσαμε,
ήταν γεμάτος με γυναίκες και παιδιά,

126
00:06:42,838 --> 00:06:45,041
συνολικά 63.

127
00:06:45,041 --> 00:06:48,269
Αυτό μας έκανε να σκεφτούμε αμέσως,

128
00:06:48,269 --> 00:06:50,544
Θεέ μου, πού υπάρχει τέτοια περίπτωση;

129
00:06:50,544 --> 00:06:53,237
Όταν πήγα στη Γουατεμάλα το 1995,

130
00:06:53,237 --> 00:06:57,888
άκουσα για ένα μακελειό που συνέβη
στις 14 Μάϊου 1982,

131
00:06:57,888 --> 00:07:01,021
όπου ήρθε ο στρατός, σκότωσε τους άντρες,

132
00:07:01,021 --> 00:07:05,256
και πήρε τις γυναίκες και τα παιδιά
με ελικόπτερα σε άγνωστη τοποθεσία.

133
00:07:06,026 --> 00:07:06,968
Μαντέψτε.

134
00:07:06,968 --> 00:07:11,161
Τα ρούχα από τον τάφο αυτόν
ταίριαζαν με τα ρούχα της περιοχής

135
00:07:11,161 --> 00:07:12,971
απ' όπου πήραν αυτούς τους ανθρώπους,

136
00:07:12,971 --> 00:07:15,274
απ' όπου πήραν 
αυτές τις γυναίκες και τα παιδιά.

137
00:07:15,274 --> 00:07:18,376
Κάναμε ανάλυση DNA και μαντέψτε.

138
00:07:18,637 --> 00:07:21,034
Αναγνωρίσαμε τη Μαρτίνα Ρόχας
και τον Μανουέλ Τσεν.

139
00:07:21,034 --> 00:07:24,149
Και οι δύο εξαφανίστηκαν τότε
και τώρα μπορούμε να το αποδείξουμε.

140
00:07:24,149 --> 00:07:26,909
Έχουμε απτά στοιχεία που αποδεικνύουν
ότι αυτό συνέβη

141
00:07:26,909 --> 00:07:29,860
και ότι πήγαν αυτούς τους ανθρώπους
σε αυτή τη βάση.

142
00:07:29,860 --> 00:07:33,118
Ο Μανουέλ Τσεν ήταν τριών ετών.

143
00:07:33,118 --> 00:07:37,985
Η μητέρα του πήγε στο ποτάμι να πλύνει 
ρούχα και τον άφησε με έναν γείτονα.

144
00:07:37,985 --> 00:07:39,689
Τότε ήρθε ο στρατός

145
00:07:39,689 --> 00:07:43,029
και τότε τον πήραν με το ελικόπτερο
και δεν τον ξαναείδαν ποτέ

146
00:07:43,029 --> 00:07:45,008
μέχρι που τον βρήκαμε στον τάφο 15.

147
00:07:45,008 --> 00:07:50,726
Με την επιστήμη, την αρχαιολογία,
την ανθρωπολογία, τη γενετική,

148
00:07:50,726 --> 00:07:53,960
αυτό που κάνουμε είναι να δώσουμε
φωνή σε αυτούς που δεν έχουν.

149
00:07:53,960 --> 00:07:55,645
Αλλά κάνουμε περισσότερα από αυτό.

150
00:07:55,645 --> 00:07:57,810
Δίνουμε στοιχεία για δίκες,

151
00:07:57,810 --> 00:08:01,331
όπως τη δίκη για τη γενοκτονία 
που έγινε πέρσι στη Γουατεμάλα,

152
00:08:01,332 --> 00:08:06,142
όπου ο Στρατηγός Ρίος Μοντ κρίθηκε ένοχος
για γενοκτονία με ποινή 80 ετών.

153
00:08:06,142 --> 00:08:09,786
Έτσι ήρθα σήμερα εδώ για να σας πω
ότι αυτό συμβαίνει παντού --

154
00:08:09,787 --> 00:08:12,511
συμβαίνει στο Μεξικό, 
μπροστά μας σήμερα --

155
00:08:12,511 --> 00:08:14,451
και πρέπει να το σταματήσουμε.

156
00:08:14,451 --> 00:08:17,352
Τώρα πρέπει να μαζευτούμε
και να αποφασίσουμε

157
00:08:17,352 --> 00:08:19,573
ότι δεν θα έχουμε άλλους αγνοούμενους.

158
00:08:19,573 --> 00:08:20,765
Όχι άλλοι αγνοούμενοι.

159
00:08:20,765 --> 00:08:23,476
Εντάξει; Όχι άλλοι αγνοούμενοι.

160
00:08:23,476 --> 00:08:24,719
Σας ευχαριστώ.

161
00:08:24,719 --> 00:08:27,935
(Χειροκρότημα)