0:00:00.917,0:00:04.085
Η Γουατεμάλα ανακάμπτει[br]από ένοπλη συγκρούση 36 ετών.

0:00:04.085,0:00:06.616
Μια σύγκρουση κατά τη διάρκεια[br]του Ψυχρού Πολέμου.

0:00:06.616,0:00:10.669
Στην πραγματικότητα ήταν μόνο[br]μια μικρή αριστερή ανταρσία

0:00:10.669,0:00:13.836
και μια καταστροφική αντίδραση[br]από την πολιτεία.

0:00:13.836,0:00:16.678
Ως αποτέλεσμα έχουμε[br]200.000 πολίτες θύματα,

0:00:16.678,0:00:20.332
εκ των οποίων, οι 160.000[br]σκοτώθηκαν στις κοινότητες:

0:00:20.332,0:00:24.428
μικρά παιδιά, άντρες, γυναίκες,[br]ακόμη και οι ηλικιωμένοι.

0:00:24.428,0:00:27.858
Και μετά έχουμε περίπου άλλους 40.000,[br]τους αγνοούμενους,

0:00:27.858,0:00:30.178
αυτούς που αναζητούμε ακόμη και σήμερα.

0:00:30.178,0:00:32.738
Τους λέμε «Desaparecidos», [br]οι Αγνοούμενοι.

0:00:32.738,0:00:35.603
Τώρα, το 83 τοις εκατό των θυμάτων[br]είναι Μάγια,

0:00:35.603,0:00:38.008
θύματα που είναι οι απόγονοι

0:00:38.008,0:00:40.744
των αρχικών κατοίκων [br]της κεντρικής Αμερικής.

0:00:40.744,0:00:44.251
Μόνο περίπου το 17 τοις εκατό[br]έχουν ευρωπαϊκή καταγωγή.

0:00:44.251,0:00:46.308
Αλλά το πιο σημαντικό πράγμα εδώ είναι ότι

0:00:46.308,0:00:52.329
αυτοί που πρέπει να μας υπερασπίζονται,[br]η αστυνομία, ο στρατός,

0:00:52.329,0:00:54.995
είναι αυτοί που διέπραξαν[br]τα περισσότερα εγκλήματα.

0:00:56.035,0:00:59.327
Οι οικογένειες θέλουν πληροφορίες.

0:00:59.335,0:01:00.902
Θέλουν να ξέρουν τι συνέβη.

0:01:00.902,0:01:03.092
Θέλουν τα πτώματα των αγαπημένων τους.

0:01:03.092,0:01:06.339
Αλλά πάνω απ' όλα, αυτό που θέλουν είναι

0:01:06.339,0:01:10.395
εσείς, όλοι να μάθετε ότι [br]οι αγαπημένοι τους δεν έκαναν κάτι λάθος.

0:01:11.515,0:01:16.824
Στην περίπτωσή μου, ο πατέρας μου[br]έλαβε θανατικές απειλές το 1980,

0:01:17.203,0:01:18.583
Και φύγαμε.

0:01:18.583,0:01:20.397
Αφήσαμε τη Γουατεμάλα και ήρθαμε εδώ.

0:01:20.397,0:01:21.543
Μεγάλωσα στη Νέα Υόρκη,

0:01:21.543,0:01:25.213
πιο συγκεκριμένα, μεγάλωσα στο Μπρούκλιν,[br]και πήγα στο Λύκειο του Νιού Άτρεχτ

0:01:25.213,0:01:27.261
και αποφοίτησα[br]από το Κολέγιο του Μπρούκλιν.

0:01:27.261,0:01:28.707
Το μόνο θέμα ήταν

0:01:28.707,0:01:32.578
ότι δεν ήξερα τι πραγματικά[br]γινόταν στη Γουατεμάλα.

0:01:32.578,0:01:35.447
Δεν με ένοιαζε. Παραήταν οδυνηρό.

0:01:35.447,0:01:39.754
Αλλά το 1995 αποφάσισα[br]να κάνω κάτι γι' αυτό.

0:01:39.754,0:01:40.908
Έτσι επέστρεψα.

0:01:40.908,0:01:44.488
Πήγα πίσω στη Γουατεμάλα[br]να αναζητήσω τα πτώματα,

0:01:44.488,0:01:48.961
να καταλάβω τι έγινε και να αναζητήσω[br]και ένα κομμάτι του εαυτού μου.

0:01:50.051,0:01:53.414
Ο τρόπος που δουλεύουμε είναι[br]να δίνουμε πληροφορίες στον κόσμο.

0:01:53.414,0:01:56.384
Μιλάμε στις οικογένειες[br]και τους αφήνουμε να επιλέξουν.

0:01:56.384,0:01:59.614
Τους αφήνουμε να αποφασίσουν[br]να μας πουν τις ιστορίες,

0:01:59.614,0:02:01.466
να μας πουν τι είδαν,

0:02:01.466,0:02:03.594
να μας πουν για τους αγαπημένους τους.

0:02:03.594,0:02:04.880
Ακόμη πιο σημαντικό,

0:02:04.880,0:02:08.878
τους αφήνουμε να αποφασίσουν[br]να μας δώσουν ένα κομμάτι των εαυτών τους.

0:02:08.878,0:02:11.354
Ένα κομμάτι, την ουσία του ποιοι είναι.

0:02:11.354,0:02:13.611
Και αυτό το DNA είναι που θα συγκρίνουμε

0:02:13.611,0:02:16.331
με το DNA που προέρχεται[br]από τους σκελετούς.

0:02:16.331,0:02:19.386
Όμως, ενώ το κάνουμε αυτό,[br]αναζητούμε τα πτώματα.

0:02:19.386,0:02:21.294
Τώρα πια είναι σκελετοί,

0:02:21.294,0:02:24.280
τα περισσότερα από αυτά τα εγκλήματα[br]έγιναν πριν από 32 χρόνια.

0:02:24.280,0:02:25.526
Όταν βρούμε τον τάφο,

0:02:25.526,0:02:29.656
βγάζουμε το χώμα, καθαρίζουμε το πτώμα,[br]το καταγράφουμε και κάνουμε εκταφή.

0:02:29.656,0:02:33.095
Βγάζουμε κυριολεκτικά[br]τον σκελετό από το έδαφος.

0:02:33.095,0:02:36.907
Μόλις έχουμε αυτά τα πτώματα, τα πάμε[br]πίσω στην πόλη, στο εργαστήριό μας,

0:02:36.907,0:02:40.321
και προσπαθούμε να καταλάβουμε [br]κυρίως δύο πράγματα:

0:02:40.321,0:02:42.614
Το ένα είναι πώς πέθαναν.

0:02:42.614,0:02:45.718
Εδώ βλέπετε ένα τραύμα από πυροβολισμό[br]στο πίσω μέρος του κεφαλιού

0:02:45.718,0:02:48.367
ή ένα τραύμα από μαχαίρα, για παράδειγμα.

0:02:48.367,0:02:51.693
Το άλλο πράγμα που θέλουμε να καταλάβουμε[br]είναι το ποιοι είναι.

0:02:51.693,0:02:55.152
Αν είναι ένα μωρό,

0:02:55.152,0:02:56.809
ή ένας ενήλικας.

0:02:56.809,0:02:58.949
Αν είναι γυναίκα ή άντρας.

0:02:58.949,0:03:00.922
Αλλά όταν τελειώσουμε με αυτή την ανάλυση

0:03:00.922,0:03:03.458
θα πάρουμε ένα μικρό κομμάτι από το οστό,

0:03:03.458,0:03:06.272
και θα βγάλουμε από αυτό το DNA.

0:03:06.272,0:03:07.367
Θα πάρουμε αυτό το DNA

0:03:07.367,0:03:12.107
και θα το συγκρίνουμε με το DNA[br]των οικογενειών, φυσικά.

0:03:12.107,0:03:15.771
Ο καλύτερος τρόπος για να σας το εξηγήσω[br]είναι δείχνοντάς σας δύο περιπτώσεις.

0:03:15.771,0:03:18.358
Η πρώτη είναι η περίπτωση[br]του στρατιωτικού ημερολογίου.

0:03:18.358,0:03:22.993
Αυτό είναι ένα έγγραφο που βγήκε[br]από κάπου λαθραία το 1999.

0:03:22.993,0:03:27.673
Αυτό που βλέπετε εδώ είναι[br]το κράτος που παρακολουθεί άτομα,

0:03:27.673,0:03:31.604
άνθρωπους, που σαν κι εσάς,[br]ήθελαν να αλλάξουν τη χώρα τους,

0:03:31.604,0:03:34.484
και κατέγραφαν τα πάντα.

0:03:34.484,0:03:38.734
Ένα από τα πράγματα που έγραφαν[br]είναι πότε τους εκτελούσαν.

0:03:38.734,0:03:41.715
Μέσα σε αυτό το κίτρινο παραλληλόγραμμο,[br]βλέπετε έναν κώδικα,

0:03:41.715,0:03:43.976
είναι ένας μυστικός κώδικας: 300.

0:03:43.976,0:03:45.523
Και μετά βλέπετε μια ημερομηνία.

0:03:45.523,0:03:49.196
Το 300 σημαίνει «εκτελέστηκε» και[br]η ημερομηνία σημαίνει πότε εκτελέστηκαν.

0:03:49.196,0:03:52.584
Αυτό θα έχει σημασία σε λίγο.

0:03:53.064,0:03:56.689
Κάναμε μια εκταφή το 2003,

0:03:56.689,0:04:01.530
όπου βγάλαμε 220 πτώματα από 53 τάφους[br]σε μια στρατιωτική βάση.

0:04:02.640,0:04:06.635
Όμως ο τάφος 9 ταίριαζε με[br]την οικογένεια του Σέρχιο Σάουλ Λινάρες.

0:04:06.635,0:04:09.361
Ο Σέρχιο ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο.

0:04:09.361,0:04:11.752
Αποφοίτησε[br]από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα

0:04:11.752,0:04:14.449
και πήγε πίσω στη Γουατεμάλα[br]για να αλλάξει τη χώρα του.

0:04:14.449,0:04:18.003
Τον έπιασαν στις 23 Φεβρουαρίου 1984.

0:04:18.003,0:04:22.092
Μπορείτε να δείτε εδώ ότι εκτελέστηκε[br]στις 29 Μαρτίου 1984,

0:04:22.092,0:04:23.658
που ήταν απίστευτο.

0:04:23.658,0:04:27.050
Είχαμε το πτώμα, είχαμε τις πληροφορίες[br]της οικογένειας και το DNA τους,

0:04:27.050,0:04:30.026
και τώρα έχουμε έγγραφα που μας λένε[br]τι ακριβώς συνέβη.

0:04:30.026,0:04:33.129
Αλλά το πιο σημαντικό,[br]μετά από περίπου δύο εβδομάδες,

0:04:33.129,0:04:35.816
είχαμε ακόμη μια ταυτοποίηση

0:04:35.816,0:04:40.447
από τον ίδιο τάφο [br]για τον Αμάνσιο Βιγιατόρο.

0:04:40.447,0:04:43.363
Το DNA του πτώματος επίσης[br]ταίριαζε με το DNA της οικογένειας.

0:04:43.363,0:04:46.732
Μετά παρατηρήσαμε[br]ότι ήταν και στο ημερολόγιο.

0:04:46.732,0:04:51.903
Αλλά το εκπληκτικό ήταν ότι και αυτός[br]εκτελέστηκε στις 29 Μαρτίου 1984.

0:04:51.903,0:04:55.749
Οπότε αυτό μας έκανε να σκεφτούμε,[br]χμμ, πόσα πτώματα ήταν στον τάφο;

0:04:56.226,0:04:57.413
Έξι.

0:04:57.413,0:05:04.090
Μετά είπαμε. πόσα άτομα εκτελέστηκαν[br]στις 29 Μαρτίου 1984;

0:05:06.716,0:05:09.034
Σωστά, επίσης έξι.

0:05:09.034,0:05:14.726
Άρα έχουμε τον Χουάν ντε Ντιός,[br]τον Ούγκο, τον Μοϊσές και τον Ζόιλο.

0:05:14.726,0:05:18.574
Όλοι εκτελέστηκαν την ίδια ημερομηνία,[br]όλοι συνελήφθησαν σε διαφορετικά μέρη

0:05:18.574,0:05:20.328
και σε διαφορετικές στιγμές.

0:05:20.328,0:05:21.492
Όλοι σε αυτόν τον τάφο.

0:05:21.492,0:05:24.636
Τώρα χρειαζόμασταν μόνο το DNA[br]αυτών των τεσσάρων οικογενειών.

0:05:24.636,0:05:27.881
Πήγαμε, τους αναζητήσαμε και τους βρήκαμε.

0:05:27.881,0:05:31.844
Αναγνωρίσαμε αυτά τα έξι πτώματα[br]και τους επιστρέψαμε στις οικογένειες.

0:05:32.344,0:05:34.783
Η άλλη περίπτωση που θέλω να σας πω

0:05:34.783,0:05:38.871
είναι αυτή μιας στρατιωτικής βάσης[br]που λέγεται CREOMPAZ.

0:05:38.871,0:05:43.482
Στην πραγματικότητα σημαίνει «πιστεύω[br]στην ειρήνη» αλλά το ακρωνύμιο σημαίνει

0:05:43.482,0:05:46.501
Τοπικό Κέντρο Εντολών[br]για Ειρηνευτικές Αποστολές.

0:05:46.501,0:05:51.491
Ο στρατός της Γουατεμάλας εκπαιδεύει εκεί[br]τις ειρηνευτικές δυνάμεις άλλων χωρών,

0:05:51.491,0:05:54.332
αυτές που υπηρετούν με τον ΟΗΕ

0:05:54.332,0:05:57.095
και πηγαίνουν σε χώρες[br]όπως η Αϊτή και το Κονγκό.

0:05:57.095,0:06:00.608
Έχουμε μαρτυρία που έλεγε[br]ότι μέσα σε αυτή τη στρατιωτική βάση,

0:06:00.608,0:06:02.713
υπήρχαν πτώματα, υπήρχαν τάφοι.

0:06:02.713,0:06:06.568
Έτσι πήγαμε εκεί με ένταλμα έρευνας[br]και μετά από περίπου δύο ώρες αφού πήγαμε,

0:06:06.568,0:06:12.192
βρήκαμε τον πρώτο από 84 τάφους,[br]συνολικά 533 πτώματα.

0:06:12.192,0:06:14.829
Αν το σκεφτείτε αυτό,

0:06:14.829,0:06:18.166
οι ειρηνευτικές δυνάμεις εκπαιδεύονταν[br]πάνω σε πτώματα.

0:06:18.166,0:06:19.965
Είναι πολύ ειρωνικό.

0:06:21.545,0:06:26.802
Αλλά τα πτώματα - τα περισσότερα μπρούμυτα[br]με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα,

0:06:26.802,0:06:29.426
τα μάτια δεμένα, διάφοροι τραυματισμοί -

0:06:29.426,0:06:32.505
αυτοί ήταν ανυπεράσπιστοι άνθρωποι[br]που τους εκτελούσαν.

0:06:32.505,0:06:36.530
533 οικογένειες τους αναζητούσαν.

0:06:36.530,0:06:39.142
Θα εστιάσουμε στον τάφο 15.

0:06:39.142,0:06:42.838
Ο τάφος 15, όπως παρατηρήσαμε,[br]ήταν γεμάτος με γυναίκες και παιδιά,

0:06:42.838,0:06:45.041
συνολικά 63.

0:06:45.041,0:06:48.269
Αυτό μας έκανε να σκεφτούμε αμέσως,

0:06:48.269,0:06:50.544
Θεέ μου, πού υπάρχει τέτοια περίπτωση;

0:06:50.544,0:06:53.237
Όταν πήγα στη Γουατεμάλα το 1995,

0:06:53.237,0:06:57.888
άκουσα για ένα μακελειό που συνέβη[br]στις 14 Μάϊου 1982,

0:06:57.888,0:07:01.021
όπου ήρθε ο στρατός, σκότωσε τους άντρες,

0:07:01.021,0:07:05.256
και πήρε τις γυναίκες και τα παιδιά[br]με ελικόπτερα σε άγνωστη τοποθεσία.

0:07:06.026,0:07:06.968
Μαντέψτε.

0:07:06.968,0:07:11.161
Τα ρούχα από τον τάφο αυτόν[br]ταίριαζαν με τα ρούχα της περιοχής

0:07:11.161,0:07:12.971
απ' όπου πήραν αυτούς τους ανθρώπους,

0:07:12.971,0:07:15.274
απ' όπου πήραν [br]αυτές τις γυναίκες και τα παιδιά.

0:07:15.274,0:07:18.376
Κάναμε ανάλυση DNA και μαντέψτε.

0:07:18.637,0:07:21.034
Αναγνωρίσαμε τη Μαρτίνα Ρόχας[br]και τον Μανουέλ Τσεν.

0:07:21.034,0:07:24.149
Και οι δύο εξαφανίστηκαν τότε[br]και τώρα μπορούμε να το αποδείξουμε.

0:07:24.149,0:07:26.909
Έχουμε απτά στοιχεία που αποδεικνύουν[br]ότι αυτό συνέβη

0:07:26.909,0:07:29.860
και ότι πήγαν αυτούς τους ανθρώπους[br]σε αυτή τη βάση.

0:07:29.860,0:07:33.118
Ο Μανουέλ Τσεν ήταν τριών ετών.

0:07:33.118,0:07:37.985
Η μητέρα του πήγε στο ποτάμι να πλύνει [br]ρούχα και τον άφησε με έναν γείτονα.

0:07:37.985,0:07:39.689
Τότε ήρθε ο στρατός

0:07:39.689,0:07:43.029
και τότε τον πήραν με το ελικόπτερο[br]και δεν τον ξαναείδαν ποτέ

0:07:43.029,0:07:45.008
μέχρι που τον βρήκαμε στον τάφο 15.

0:07:45.008,0:07:50.726
Με την επιστήμη, την αρχαιολογία,[br]την ανθρωπολογία, τη γενετική,

0:07:50.726,0:07:53.960
αυτό που κάνουμε είναι να δώσουμε[br]φωνή σε αυτούς που δεν έχουν.

0:07:53.960,0:07:55.645
Αλλά κάνουμε περισσότερα από αυτό.

0:07:55.645,0:07:57.810
Δίνουμε στοιχεία για δίκες,

0:07:57.810,0:08:01.331
όπως τη δίκη για τη γενοκτονία [br]που έγινε πέρσι στη Γουατεμάλα,

0:08:01.332,0:08:06.142
όπου ο Στρατηγός Ρίος Μοντ κρίθηκε ένοχος[br]για γενοκτονία με ποινή 80 ετών.

0:08:06.142,0:08:09.786
Έτσι ήρθα σήμερα εδώ για να σας πω[br]ότι αυτό συμβαίνει παντού --

0:08:09.787,0:08:12.511
συμβαίνει στο Μεξικό, [br]μπροστά μας σήμερα --

0:08:12.511,0:08:14.451
και πρέπει να το σταματήσουμε.

0:08:14.451,0:08:17.352
Τώρα πρέπει να μαζευτούμε[br]και να αποφασίσουμε

0:08:17.352,0:08:19.573
ότι δεν θα έχουμε άλλους αγνοούμενους.

0:08:19.573,0:08:20.765
Όχι άλλοι αγνοούμενοι.

0:08:20.765,0:08:23.476
Εντάξει; Όχι άλλοι αγνοούμενοι.

0:08:23.476,0:08:24.719
Σας ευχαριστώ.

0:08:24.719,0:08:27.935
(Χειροκρότημα)