0:00:00.000,0:00:03.440
Миний яг одоо ярьж буй хэл нь

0:00:03.440,0:00:07.824
дэлхийн хамгийн түгээмэл хэл болж байна,

0:00:07.824,0:00:10.160
сайн, муу аль ч талаараа.

0:00:10.160,0:00:11.666
Бүгдээрээ хүлээн[br]зөвшөөрцгөөе,

0:00:11.666,0:00:13.526
энэ хэл бол интернетийн хэл,

0:00:13.526,0:00:15.256
энэ бол санхүүгийн хэл,

0:00:15.280,0:00:17.616
агаарын хөдөлгөөний[br]хяналтын хэл,

0:00:17.640,0:00:19.016
хит дуунуудын хэл,

0:00:19.040,0:00:20.256
дипломат алба гээд

0:00:20.280,0:00:22.080
англи хэл нь [br]хаа сайгүй хэрэглэгддэг.

0:00:22.320,0:00:26.416
Харин одоогоор мандарин хятад хэлээр[br]хамгийн олон хүн ярьдаг ч

0:00:26.440,0:00:28.980
хятад хэлийг сурч байгаа[br]англи хэлтнүүдээс

0:00:28.980,0:00:31.656
илүү олон хятад хүмүүс [br]англи хэлийг сурч байна.

0:00:31.680,0:00:33.416
Миний хамгийн сүүлд сонссоноор бол

0:00:33.440,0:00:36.896
яг одоо Хятадад 24 их сургууль

0:00:36.920,0:00:39.656
бүх хичээлээ англиар зааж байна.

0:00:39.680,0:00:41.670
Англи хэл бүгдийг[br]байлдан дагуулж байна.

0:00:41.680,0:00:43.376
Үүнээс гадна

0:00:43.400,0:00:46.016
21-р зууны сүүлд

0:00:46.040,0:00:48.330
одоо оршин тогтнож буй

0:00:48.330,0:00:50.390
бараг бүх 6,000 гаруй хэл

0:00:50.390,0:00:52.240
хэрэглэгдэхээ болино[br]гэж таамагладаг.

0:00:52.240,0:00:54.840
Эдгээрээс хэдэн зуу нь л үлдэх нь.

0:00:55.360,0:00:56.976
Үүнд нэмж хэлэхэд,

0:00:57.000,0:01:00.280
яриаг шууд орчуулах нь

0:01:00.280,0:01:04.720
боломжтой болохоос гадна,[br]жилээс жилд сайжирч байна.

0:01:05.360,0:01:08.096
Энэ бүхнийг давтаад байгаа учир нь

0:01:08.120,0:01:11.256
эдгээр баримт биднийг өөрсдөөсөө

0:01:11.280,0:01:13.496
дараахь асуултыг асуухад хүргэж байна:

0:01:13.520,0:01:17.056
яагаад гадаад хэл сурах хэрэгтэй гэж?

0:01:17.080,0:01:21.056
Англи хэлнээс бусад[br]гадаад хэлийг сурах хэрэг байна уу?

0:01:21.080,0:01:24.616
Яагаад хүн бүхэн нэг хэлээр[br]ойлголцоод болж байхад

0:01:24.616,0:01:29.600
бид өөр хэл нэмж сурах ёстой гэж?

0:01:30.560,0:01:32.376
Олон шалтгаан[br]байгаа гэж бодож байна.

0:01:32.400,0:01:34.736
Гэхдээ хамгийн түрүүнд[br]хэлэх гэсэн зүйл бол...

0:01:34.760,0:01:37.616
Та урд нь сонссон байх л даа.

0:01:37.640,0:01:41.976
Учир нь энэ таны[br]бодож байгаагаас ч илүү аюултай.

0:01:42.000,0:01:43.736
Энэ санаа бол

0:01:43.760,0:01:46.536
хэл чиний оюун санаагаар дамжихдаа,

0:01:46.560,0:01:50.936
өөр өөр хэлний дүрэм, үгийн сангууд нь

0:01:50.960,0:01:54.570
хүн бүрт адилгүй нөлөөллийг

0:01:54.570,0:01:56.016
бий болгодог.

0:01:56.040,0:02:00.256
Энэхүү хорхой хүрмээр санаа нь,

0:02:00.280,0:02:01.576
арай бодит бус.

0:02:01.600,0:02:05.056
Гэхдээ тэр чигтээ ор үндэсгүй бас биш.

0:02:05.080,0:02:08.895
Жишээ нь, Франц, Испани хэлэнд

0:02:08.919,0:02:13.176
ширээ гэдэг үг нь[br]эм хүйстэй байдаг:

0:02:13.200,0:02:17.136
"la table," "la mesa," гэдгийг [br]чи зүгээр л хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй.

0:02:17.360,0:02:21.076
Гэхдээ хэрэв та энэ хоёрын[br]аль нэгээр ярьдаг бол

0:02:21.100,0:02:23.776
танаас хэрэв ингэж асуувал

0:02:23.800,0:02:27.856
ширээ тантай ярьж байна гэж төсөөл.

0:02:27.880,0:02:31.776
Харин ихэнхдээ, тохиолдлоос илүүтэйгээр,

0:02:31.800,0:02:33.496
Франц ба Испани хэлтэн

0:02:33.520,0:02:38.376
ширээ эмэгтэй дуу хоолойгоор[br]ярина гэж хэлдэг.

0:02:38.400,0:02:42.536
Хэрэв та Франц ба Испани хэлтэн бол ширээ[br]эмэгтэй хүн шиг болж таарах нь.

0:02:42.560,0:02:45.736
Харин Англи хэлтэй бол[br]энэ нь эсрэгээрээ байх нь.

0:02:45.760,0:02:47.576
Ийм мэдээллэлд дургүй байхын аргагүй.

0:02:47.600,0:02:49.736
Олон хүн танд ингэж хэлэх болно:

0:02:49.760,0:02:54.576
аль нэг хэлээр ярьдаг бол дэлхийг харах [br]онцгой өнцөгтэй гэж.

0:02:54.600,0:02:55.896
Гэхдээ болгоомжлоорой,

0:02:55.920,0:03:00.376
учир нь та биднийг хэн нэгэн [br]микроскопын доор тавиад харлаа гэж бодъё,

0:03:00.400,0:03:02.856
унаган Англи хэлтнүүдийг.

0:03:02.880,0:03:06.736
Англи хэлтнүүдийн дэлхийг харах [br]өнцөг юу вэ?

0:03:06.760,0:03:09.496
Жишээ нь, Англи хэлтэй хүмүүсийг[br]аваад үзье.

0:03:09.520,0:03:12.816
Энэ дэлгэц дээр Боно байна.

0:03:12.840,0:03:14.456
Тэр Англиар ярьдаг.

0:03:14.480,0:03:17.416
Дэлхийг харах өөрийн гэсэн бодолтой[br]гэж таамаглаж байна.

0:03:17.440,0:03:21.096
Харин энд Дональд Трамп байна.

0:03:21.120,0:03:22.336
Өөрийнхөө хэмжээнд л

0:03:22.360,0:03:23.776
Англиар ярьчихдаг.

0:03:23.800,0:03:25.320
(Инээд)

0:03:27.520,0:03:30.856
Харин энд Хатагтай Кардашиан байна,

0:03:30.880,0:03:32.856
бас Англиар ярьдаг.

0:03:32.880,0:03:35.656
За ингээд Англиар ярьдаг гурван хүн байна.

0:03:35.680,0:03:39.256
Эдгээр хүмүүст дэлхийг харах[br]ямар өнцөг нь ижил вэ?

0:03:39.280,0:03:44.376
Англи хэл нь ямар ижил төстэй өнцгийг[br]бий болгож байна вэ?

0:03:44.400,0:03:46.216
Энэ нь маш болчимгүй санаа юм.

0:03:46.240,0:03:51.096
Хэл нь оюун санааг хэвшүүлдэг[br]гэдэгтэй аажмаар санаа нийлж байна,

0:03:51.120,0:03:57.576
гэхдээ энэ нь бүрхэг [br]сэтгэл зүйн чичиргээ юм.

0:03:57.600,0:04:02.200
Гол учир нь хэл, танд ертөнцийг харах [br]өөр шилийг өгөхдөө гол нь биш ээ.

0:04:02.680,0:04:05.016
Хэрэв асуудал ийм юм бол,

0:04:05.040,0:04:06.976
хэл яагаад сурах хэрэгтэй гэж?

0:04:07.000,0:04:09.536
Хэрэв энэ нь яаж боддогийг[br]өөрчлөхгүйн бол,

0:04:09.560,0:04:11.630
өөр ямар шалтгаан байж болох вэ?

0:04:11.630,0:04:13.580
Хэд хэдэн шалтгаан бий.

0:04:13.600,0:04:18.976
Эдгээрийн нэг нь, та [br]тухайн соёлыг таньж мэдэхийг хүсвэл,

0:04:19.000,0:04:22.136
та үүний нэгэн хэсэг болмоор байвал

0:04:22.160,0:04:26.056
хэл, соёлыг илэрхийлэх ч бай үгүй ч бай,

0:04:26.080,0:04:28.016
жоохон эргэлзээтэй л юм,

0:04:28.040,0:04:29.856
тухайн соёлыг таньж мэдэхийг хүсвэл,

0:04:29.880,0:04:32.336
та аль нэг түвшинд

0:04:32.360,0:04:35.696
тухайн соёлын хэлийг хэрэглэх ёстой.

0:04:35.720,0:04:37.416
Үүнээс өөр арга байхгүй.

0:04:37.440,0:04:39.936
Мөн өөр нэг сонирхолтой гаргалгаа байна.

0:04:39.960,0:04:43.656
Жоохон тодорхой бус[br]байж магадгүй гэхдээ та сонсоорой.

0:04:43.680,0:04:48.016
Канадын найруулагч Деннис Аркандын[br]найруулсан нэг кино бий.

0:04:48.040,0:04:50.736
Англиар уншвал "Dennis Ar-cand"[br]гэж уншигдана,

0:04:50.760,0:04:52.096
хэрэв та хайж үзье гэвэл.

0:04:52.120,0:04:55.176
Тэр энэ киногоо "Монтриалын Есүс" [br]гэж нэрлэсэн байгаа.

0:04:55.200,0:04:57.336
Киноны олон дүрүүд нь

0:04:57.360,0:05:02.080
хөгжилтэй, сонирхолтой, [br]дүрэлзсэн, гал цогтой Франц-Канад,

0:05:02.080,0:05:03.776
Франц хэлтэй бүсгүйчүүд бий.

0:05:03.800,0:05:06.256
Дуусахын алдад нэгэн хэсэгт нь

0:05:06.280,0:05:09.736
найзыгаа Англи хэлээр ярьдаг[br]эмнэлэгт аваачиж буй үзэгдэл гардаг.

0:05:09.760,0:05:11.856
Эмнэлэгт тэд нар [br]Англиар ярих хэрэг гардаг.

0:05:11.880,0:05:14.736
Тэд Англиар ярьсан боловч, [br]энэ нь тэдний унаган хэл биш,

0:05:14.760,0:05:16.456
Ангиар ярихгүй байхыг [br]илүүд үзсэн.

0:05:16.480,0:05:18.416
Тэд маш удаанаар ярьж эхэлсэн,

0:05:18.440,0:05:20.416
тэд харийн бас аялгатай ярьж байсан.

0:05:20.440,0:05:23.136
Таны хайрлаж, биширч байсан дүрүүд

0:05:23.160,0:05:26.560
гэнэт өөрсдийнхөө хальсан бие,[br]сүүдэр нь болцгоосон.

0:05:27.280,0:05:28.976
Тухайн соёлд нэвтрэхийн тулд

0:05:29.000,0:05:33.016
ганц энэ үйл явцаар дамжин [br]хаалттай хөшигний ард гарах нь

0:05:33.040,0:05:35.936
тухайн соёлд нэвтрэх боломжийг олгохгүй.

0:05:35.960,0:05:38.736
Тиймээс зуу гаран хэл оршин тогтнож[br]үлдэнэ гэвэл,

0:05:38.760,0:05:40.016
[br]нэг шалтгаан нь

0:05:40.040,0:05:43.736
танд тухайн соёлоор ярилцдаг хүмүүстэй

0:05:43.760,0:05:46.016
харилцах боломжийг бий болох болно.

0:05:46.040,0:05:49.150
Учир нь энэ нь[br]тэдний код гэхэд юм уу даа.

0:05:49.150,0:05:50.640
Энэ бол эхний шалтгаан юм.

0:05:51.440,0:05:52.736
Хоёрдох шалтгаан бол

0:05:52.760,0:05:54.176
одоогоор батлагдсанаар бол

0:05:54.200,0:05:59.136
хоёр хэлээр ярьдаг бол ухаан муудах [br]өвчин тусах магадлал бага ба

0:05:59.160,0:06:02.496
та мөн олон ажлыг амжуулахдаа[br]гаргууд байх нь.

0:06:02.520,0:06:05.936
Энэ хүчин зүйлс нь [br]эртнээс тавигдсан гэхэд болно.

0:06:05.960,0:06:07.896
Танд ойлгомжтой байж магадгүй,

0:06:07.920,0:06:12.456
хэзээнээс анхан шатны хичээлээ эхлэх вэ.

0:06:12.480,0:06:14.896
2 хэлтэй байх нь бас маш эрүүл.

0:06:14.920,0:06:16.816
Бас гуравдугаарт,

0:06:16.840,0:06:20.240
хэл судална гэдэг үнэхээр зугаатай.

0:06:20.800,0:06:22.536
Бидэнд хэлж заадгаас илүү шүү.

0:06:22.560,0:06:25.856
Жишээ нь, Араб хэлэнд[br]"катаба - тэр эрэгтэй бичсэн",

0:06:25.880,0:06:29.096
"яактубу - тэр эрэгтэй,[br]тэр эмэгтэй бичдэг."

0:06:29.120,0:06:32.136
"Уктуб" гэж бичвэл захирах төлөв болно.

0:06:32.160,0:06:34.056
Хоорондоо юугаараа ижил төстэй байна?

0:06:34.080,0:06:36.176
Ижил төстэй зүйл нь

0:06:36.200,0:06:39.736
гийгүүлэгч авиа нь[br]дунд нь яг багана шиг байна.

0:06:39.760,0:06:41.216
Дунд нь байрлаад,

0:06:41.240,0:06:44.376
эгшгүүд нь гийгүүлэгч авиануудаа тойроод[br]бүжиж байх шиг санагдана.

0:06:44.400,0:06:47.576
Амандаа ингэж уянгалуулахыг[br]хэн хүсэхгүй билээ?

0:06:47.600,0:06:49.016
Eврей хэлэнд ч бас адил.

0:06:49.040,0:06:52.696
Этиопийн гол хэл болох[br]Амарик хэл ч бас ийм байдаг.

0:06:52.720,0:06:54.136
Бас энэ нь маш зугаатай.

0:06:54.160,0:06:57.576
Хэлний үгсийн дараалал нь өөр байдаг.

0:06:57.600,0:06:59.816
Дараалал нь өөр хэлийг сурах нь

0:06:59.840,0:07:04.816
аль нэг улсад очоод,[br]замын эсрэг урсгалаар машин барихтай ижил

0:07:04.840,0:07:09.336
эсвэл Шулмын үнэрт тосыг нүдэндээ түрхэх [br]тэр мэдрэмжтэй адилтгаж болно,

0:07:09.360,0:07:10.696
бүх биеэр тань мэдрэгдэнэ.

0:07:10.720,0:07:13.296
Хэл сурах нь ийм л[br]мэдрэмжийг бий болгодог

0:07:13.320,0:07:14.536
Жишээ нь,

0:07:14.560,0:07:16.576
"Малгайтай муур эргэн ирсэн нь"

0:07:16.600,0:07:19.096
гэдэг номыг бид ихэвчлэн

0:07:19.120,0:07:20.376
"Моби Диктэй" адил боддог.

0:07:20.400,0:07:25.496
Нэгэн өгүүлбэрт[br]"Түүнийг би хаанаас олохыг мэдэх үү?

0:07:25.520,0:07:28.176
Тэр хаана байсан бэ? Ваннанд[br]суугаад бялуу идэж байсан,

0:07:28.200,0:07:29.416
Яг тийм!"

0:07:29.440,0:07:31.776
За одоо үүнийгээ [br]Хятад хэлээр хэлээд үзвэл

0:07:31.800,0:07:33.056
ингэж хэлэх болно:

0:07:33.080,0:07:35.336
"Түүнийг хаанаас олохыг[br]та мэдэж болно?

0:07:35.360,0:07:37.176
Ваннанд суугаад бялууг идэж байсан,

0:07:37.200,0:07:39.016
ховдоглон хазахдаа алдаагүй шүү".

0:07:39.040,0:07:40.256
Сайхан мэдрэмж төрдөг.

0:07:40.280,0:07:44.576
Үүнийг жил болгон хийнэ гээд бод доо.

0:07:44.600,0:07:48.936
Та Камбож хэлийг судалж байсан уу?

0:07:48.960,0:07:51.976
Би судалж байгаагүй ч

0:07:52.000,0:07:55.920
амандаа эгшгүүдийг уянгалуулаад л

0:07:55.920,0:07:57.896
яг Англи хэлэнд байдаг шиг.

0:07:57.920,0:08:00.936
Гэхдээ 30 өөр авиатай

0:08:00.960,0:08:04.856
Камбож хэлийг аман дотроо[br]уянгалуулна гэдэг

0:08:04.880,0:08:07.216
яг зөгий үүрэндээ шаагилдах шиг.

0:08:07.240,0:08:09.760
Хэл сурах нь ийм л зүйл.

0:08:10.440,0:08:11.696
Мөн түүнчлэн,

0:08:11.720,0:08:15.656
бидний амьдарч буй эрин зуун шиг [br]хэл сурахад хэзээ ч ийм амархан байсангүй.

0:08:15.680,0:08:17.936
Урд нь ангид сууж сурах хэрэгтэй байлаа.

0:08:17.960,0:08:20.016
Тэр ангид нэгэн хичээнгүй багш,

0:08:20.040,0:08:21.656
гоц ухаантай багш,

0:08:21.680,0:08:24.206
тэр ангид хичээл заах хугацаандаа л байна.

0:08:24.206,0:08:26.606
Тэгээд тарах цаг болно.

0:08:27.160,0:08:28.560
Та хичээлд явах хэрэгтэй.[br]

0:08:28.974,0:08:31.736
Хэрвээ ангид суухгүй гэвэл[br]дуу хураагуур ашиглаж болно.

0:08:31.760,0:08:33.456
Би урд нь бас хэрэглэдэг л байсан.

0:08:33.480,0:08:36.176
Архивт маш их мэдээлэл байдаг,

0:08:36.200,0:08:37.456
бас дуут хальсан дээр,

0:08:37.480,0:08:39.816
мөн эртний эдлэл гэж нэрлэж болох [br]CD байна.

0:08:39.840,0:08:42.456
Бас жаахан үр дүн муутай ч[br]ном гэж зүйл байна,

0:08:42.480,0:08:43.856
ийм л байсан даа.

0:08:43.880,0:08:46.776
Харин та өнөөдөр [br]тухтайхан шиг

0:08:46.800,0:08:49.256
унтлагын өрөөндөө [br]юм уу газар хэвтэж байгаад

0:08:49.280,0:08:50.496
бурбон уусан шигээ

0:08:50.520,0:08:53.296
суръя гэсэн ямар ч хэлээ

0:08:53.320,0:08:55.896
Розета Стоун гэгдэх программыг[br]ашиглан сурч болох нь.

0:08:55.920,0:08:59.056
Мөн Глоссика программыг [br]бас санал болгох байна.

0:08:59.080,0:09:00.376
Та хэзээ ч хийж болно,

0:09:00.400,0:09:03.000
тиймээс та илүү сайнаар[br]илүү ихээр сурч чадна.

0:09:03.480,0:09:07.296
Та өглөөд олон төрлийн хэлийг ашиглан[br]сайхан мэдрэмжийг авч болно.

0:09:07.320,0:09:11.056
Би өглөө бүр "Дилбэрт" гэдгийг[br]олон янзын хэлээр хэлдэг.

0:09:11.080,0:09:12.736
Энэ таны чадварыг[br]нэмэгдүүлнэ.

0:09:12.760,0:09:14.235
20 жилийн өмнө

0:09:14.235,0:09:16.528
суръя гэсэн ямар ч хэлийг

0:09:16.528,0:09:20.264
халаасан дотрох утаснаасаа сурна гэдэг

0:09:20.264,0:09:22.180
дээд зиндааныханд[br]зориулагдсан

0:09:22.180,0:09:25.256
шинжлэх ухааны уран зөгнөлт[br]зохиол шиг санагдах байсан.

0:09:25.800,0:09:28.336
Тиймээс би та бүхэнд ингэж зөвлөх байна:

0:09:28.360,0:09:32.336
миний ярьж байгаагаас өөр хэлийг[br]өөртөө заагаарай.

0:09:32.360,0:09:35.536
Учир нь үүнийг хийх илүү сайн цаг[br]одооноос өөр байхгүй шүү.

0:09:35.560,0:09:37.056
Мөн үнэхээр хөгжилтэй гээч.

0:09:37.080,0:09:38.896
Санаа бодлыг таны өөрчлөхгүй ч,

0:09:38.920,0:09:42.096
таныг гарцаагүй гайхшруулах болно.

0:09:42.120,0:09:43.336
Маш их баярлалаа.

0:09:43.360,0:09:48.161
(Алга ташилт)