We staan voor een ecologisch raadsel. Het begint met een schijnbaar onbeduidend detail dat een ramp onthult van mondiale grootte. Je merkt dat de honing die je 's ochtends op je boterham smeert duurder is geworden. In plaats van over te schakelen op jam, onderzoek je de reden voor de prijsstijging. Wat je ontdekt, is schokkend. Het aantal gedomesticeerde honingbijen in de VS neemt in een alarmerend tempo af. Deze afname lijkt te groot om alleen te worden verklaard door de gebruikelijke oorzaken van bijensterfte: ziekte, parasieten of verhongering. Bij een typische plaats delict zie je geen volwassen bij meer in de korf, behalve misschien een eenzame koningin en een paar andere overlevenden. Het zit vol met onaangeroerde voedselvoorraden en ongeboren larven, wat suggereert dat de volwassenen verhuisden zonder dat ze uitkwamen. Maar wat bijzonder griezelig is: we vinden geen massa dode of stervende bijen in de buurt. Ofwel zijn ze de weg naar de korf vergeten, ofwel zijn ze simpelweg verdwenen. Deze mysterieuze verdwijningen zijn niet nieuw. Mensen verzamelen al eeuwenlang honing. Toen de Europese kolonisten van de 17e eeuw de nieuwe ondersoort Apis mellifera introduceerden, begonnen we bijen te domesticeren. Vanaf de 19e eeuw hebben imkers af te toe bericht over grootschalige verdwijningen met raadselachtige namen als bijenverdwijnziekte, voorjaarsafnameziekte, en herfstinstorting. Maar toen in 2006 de verliezen zich uitbreidden naar meer dan de helft van de korven in de VS, kreeg het fenomeen een nieuwe naam: colony collapse disorder Het meest enge aan dit mysterie is niet dat we terug moeten naar gewone suiker in onze thee. We houden bijen om hun honing, maar ze bestuiven ook onze gewassen, wat zo een derde deel van de Amerikaanse voedselproductie oplevert. Hoe vinden we de boosdoener achter deze ramp? Hier zijn drie mogelijke daders. Bewijsstuk A: ziekte en plagen. Het meest berucht is de Varroamijt, een minuscuul rood ongedierte dat kolonies aanvalt en zich voedt aan bijen, maar ook ziekteverwekkers levert die de groei van bijen belemmert en hun levensduur beperkt. Bewijsstuk B: Genetica. De koningin is de kern van een gezond bijenvolk. Tegenwoordig zijn miljoenen koninginnen in commerciƫle korven gefokt uit maar een paar oorspronkelijke koninginnen. De zorg over het gebrek aan genetische diversiteit neemt toe. Dit kan de weerstand van bijen tegen ziekteverwekkers en parasieten verminderen. Bewijsstuk C: Chemische stoffen. Pesticiden gebruikt bij zowel commerciƫle bijenkorven als op landbouwgewassen, kunnen in het voedsel en water komen dat honingbijen tot zich nemen. Onderzoekers hebben ontdekt dat sommige pesticiden het richtingsgevoel van bijen kunnen aantasten. We hebben een dossier vol met aanwijzingen maar geen duidelijke leidraad. In werkelijkheid zijn wetenschappers, de echte rechercheurs in deze zaak, het niet eens over wat colony collapse disorder veroorzaakt. Voorlopig nemen we aan dat verschillende factoren bijdragen aan de oorzaak. Honingbijen worden niet per se bedreigd met uitsterven. Minder bijen betekent in het algemeen minder bestuiving en hogere voedselprijzen. Het is cruciaal dat wetenschappers de zaak van de verdwijnende bijen oplossen. Want hoe vervelend minder honing ook zou zijn, voedselschaarste is iets dat echt zou steken.