WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Hoe kan ik in 10 minuten spreken 00:00:03.000 --> 00:00:06.000 over de banden tussen drie generaties vrouwen? 00:00:06.000 --> 00:00:09.000 Over de verbazingwekkende kracht van die banden, 00:00:09.000 --> 00:00:11.000 in het leven 00:00:11.000 --> 00:00:13.000 van een 4-jarig meisje, 00:00:13.000 --> 00:00:15.000 dat met haar jonge zusje, 00:00:15.000 --> 00:00:17.000 haar moeder en haar grootmoeder 00:00:17.000 --> 00:00:19.000 vijf dagen en nachten ineengedoken 00:00:19.000 --> 00:00:21.000 in een kleine boot zat op de Chinese zee, 00:00:21.000 --> 00:00:24.000 ruim dertig jaar geleden. 00:00:24.000 --> 00:00:26.000 Banden die het leven van dat kleine meisje 00:00:26.000 --> 00:00:29.000 nooit meer hebben losgelaten -- 00:00:29.000 --> 00:00:31.000 zelfs nu dat kleine meisje in San Francisco leeft 00:00:31.000 --> 00:00:34.000 en jullie vandaag toespreekt. 00:00:34.000 --> 00:00:37.000 Dit is geen voltooid verhaal. 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 Een legpuzzel die nog steeds gemaakt wordt. 00:00:40.000 --> 00:00:44.000 Laat ik enkele stukken ervan vertellen. NOTE Paragraph 00:00:44.000 --> 00:00:46.000 Stel je het eerste deel voor: 00:00:46.000 --> 00:00:49.000 een man die zijn levenswerk verbrandt. 00:00:49.000 --> 00:00:52.000 Hij is een dichter, een toneelschrijver, 00:00:52.000 --> 00:00:54.000 een man wiens hele leven 00:00:54.000 --> 00:00:56.000 gebouwd was op die ene hoop 00:00:56.000 --> 00:00:59.000 op de eenheid en vrijheid van zijn land. 00:00:59.000 --> 00:01:02.000 Stel je hem voor terwijl de communisten Saigon binnentrekken, 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 en hij onder ogen zag 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 dat zijn leven verloren was gegaan. 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 Woorden, die zo lang zijn vrienden waren, bespotten hem nu. 00:01:09.000 --> 00:01:12.000 Hij trok zich terug in stilte. 00:01:12.000 --> 00:01:16.000 Hij stierf gebroken door de geschiedenis. 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 Hij is mijn grootvader. 00:01:18.000 --> 00:01:22.000 Ik heb hem niet gekend. 00:01:22.000 --> 00:01:26.000 Maar onze levens zijn veel meer dan onze herinneringen. 00:01:26.000 --> 00:01:29.000 Mijn grootmoeder liet me zijn leven nooit vergeten. 00:01:29.000 --> 00:01:32.000 Mijn plicht was: niet toe te laten dat het voor niets was 00:01:32.000 --> 00:01:34.000 en mijn les hieruit was 00:01:34.000 --> 00:01:37.000 dat, ja, de geschiedenis probeerde ons te vermorzelen, 00:01:37.000 --> 00:01:39.000 maar we doorstonden het. NOTE Paragraph 00:01:39.000 --> 00:01:41.000 Het volgende stuk van de legpuzzel 00:01:41.000 --> 00:01:43.000 is van een boot die in alle vroegte, 00:01:43.000 --> 00:01:46.000 stilletjes de open zee opvoer. 00:01:46.000 --> 00:01:48.000 Mijn moeder, Mai, was 18 00:01:48.000 --> 00:01:50.000 toen haar vader stierf. 00:01:50.000 --> 00:01:52.000 Ze was reeds uitgehuwelijkt, 00:01:52.000 --> 00:01:55.000 en met twee kleine meisjes. 00:01:55.000 --> 00:01:58.000 Haar leven had zich gedistilleerd tot één taak: 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 de ontsnapping van haar familie 00:02:00.000 --> 00:02:03.000 en een nieuw leven in Australië. 00:02:03.000 --> 00:02:05.000 Het was ondenkbaar voor haar 00:02:05.000 --> 00:02:07.000 dat ze niet zou slagen. 00:02:07.000 --> 00:02:10.000 Dus na een onbeschrijflijke vierjarige episode, 00:02:10.000 --> 00:02:12.000 glipte een als vissersvaartuig 00:02:12.000 --> 00:02:15.000 vermomde boot de open zee op. 00:02:15.000 --> 00:02:18.000 Alle volwassenen kenden de risico's. 00:02:18.000 --> 00:02:20.000 De grootste angst waren de piraten, 00:02:20.000 --> 00:02:22.000 verkrachting en de dood. 00:02:22.000 --> 00:02:24.000 Net als de meeste volwassenen aan boord 00:02:24.000 --> 00:02:28.000 droeg mijn moeder een klein flesje vergif bij zich. 00:02:28.000 --> 00:02:31.000 Als we gevangengenomen werden, zouden eerst 00:02:31.000 --> 00:02:35.000 ik en mijn zus, dan zij en mijn oma het drinken. NOTE Paragraph 00:02:35.000 --> 00:02:37.000 Mijn eerste herinneringen zijn aan de boot -- 00:02:37.000 --> 00:02:39.000 het staccato van de motor, 00:02:39.000 --> 00:02:42.000 de boeg die elke golf induikt, 00:02:42.000 --> 00:02:45.000 de weidse en lege horizon. 00:02:45.000 --> 00:02:48.000 Ik herinner me niet de piraten die vaak kwamen, 00:02:48.000 --> 00:02:50.000 maar overbluft werden door 00:02:50.000 --> 00:02:52.000 de mannen op onze boot, 00:02:52.000 --> 00:02:54.000 of de motor die het begaf 00:02:54.000 --> 00:02:57.000 en zes uur lang niet wilde starten. 00:02:57.000 --> 00:02:59.000 Maar ik herinner me wel de lichten op het olieplatform 00:02:59.000 --> 00:03:01.000 bij de Maleise kust 00:03:01.000 --> 00:03:04.000 en de jonge man die bezweek en stierf, 00:03:04.000 --> 00:03:07.000 het einde van de reis buiten bereik voor hem. 00:03:07.000 --> 00:03:09.000 De eerste appel die ik proefde, 00:03:09.000 --> 00:03:12.000 gekregen van de mannen op het platform. 00:03:12.000 --> 00:03:15.000 Geen appel heeft ooit hetzelfde gesmaakt. NOTE Paragraph 00:03:17.000 --> 00:03:19.000 Na drie maanden in een vluchtelingenkamp 00:03:19.000 --> 00:03:21.000 landden we in Melbourne. 00:03:21.000 --> 00:03:23.000 Het volgende deel van de legpuzzel 00:03:23.000 --> 00:03:26.000 gaat over vier vrouwen van drie generaties 00:03:26.000 --> 00:03:29.000 die samen een nieuw leven beginnen. 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 We vestigden ons in Footscray, 00:03:31.000 --> 00:03:33.000 een arbeiders-buitenwijk 00:03:33.000 --> 00:03:36.000 die demografisch bestaat uit lagen van immigranten. 00:03:36.000 --> 00:03:38.000 Anders dan in de middenklasse-wijken 00:03:38.000 --> 00:03:40.000 wier bestaan buiten mijn blikveld lag, 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 bestond het idee van rechten niet in Footscray. 00:03:43.000 --> 00:03:46.000 De geuren van de winkeldeuren waren uit de rest van de wereld. 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 De flarden gebroken Engels 00:03:48.000 --> 00:03:50.000 werden uitgewisseld tussen mensen 00:03:50.000 --> 00:03:52.000 met één ding gemeenschappelijk: 00:03:52.000 --> 00:03:55.000 ze begonnen opnieuw. NOTE Paragraph 00:03:55.000 --> 00:03:57.000 Mijn moeder werkte op boerderijen, 00:03:57.000 --> 00:03:59.000 toen in een autofabriek, 00:03:59.000 --> 00:04:01.000 zes dagen lang, dubbele diensten. 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 Ze vond zelfs tijd om Engels te studeren 00:04:04.000 --> 00:04:06.000 en IT-kwalificaties te verdienen. 00:04:06.000 --> 00:04:08.000 We waren arm. 00:04:08.000 --> 00:04:10.000 Alle dollars werden uitgegeven, 00:04:10.000 --> 00:04:12.000 en extra Engels en wiskundeonderwijs 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 werden ingecalculeerd, 00:04:14.000 --> 00:04:17.000 om het even wat erbij inschoot, 00:04:17.000 --> 00:04:19.000 hetgeen meestal nieuwe kleren waren; 00:04:19.000 --> 00:04:21.000 ze waren meestal tweedehands. 00:04:21.000 --> 00:04:24.000 Twee paar panty's voor school, 00:04:24.000 --> 00:04:26.000 eentje verhult de gaten van de andere. 00:04:26.000 --> 00:04:28.000 Een schooluniform tot op de enkels, 00:04:28.000 --> 00:04:32.000 want het moest zes jaar lang meegaan. 00:04:32.000 --> 00:04:34.000 Er waren sporadische maar vlammende 00:04:34.000 --> 00:04:36.000 "spleetoog"-concerten 00:04:36.000 --> 00:04:38.000 en zo nu en dan graffiti: 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 "Aziaat, rot op naar huis" 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 Naar huis waar? 00:04:42.000 --> 00:04:45.000 Iets binnenin me ging steigeren. 00:04:45.000 --> 00:04:47.000 Mijn vastbeslotenheid nam toe 00:04:47.000 --> 00:04:51.000 en een stille stem zei: "Ik zal je achter me laten." NOTE Paragraph 00:04:51.000 --> 00:04:53.000 Mijn moeder, zuster en ik 00:04:53.000 --> 00:04:56.000 sliepen in hetzelfde bed. 00:04:56.000 --> 00:04:58.000 Mijn moeder was elke avond uitgeput 00:04:58.000 --> 00:05:00.000 maar we vertelden elkaar over onze dag 00:05:00.000 --> 00:05:02.000 en luisterden naar de geluiden 00:05:02.000 --> 00:05:04.000 van mijn grootmoeder in huis. 00:05:04.000 --> 00:05:06.000 Mijn moeder leed aan nachtmerries 00:05:06.000 --> 00:05:09.000 over de boot. 00:05:09.000 --> 00:05:12.000 Het was mijn taak om wakker te blijven tot haar nachtmerries kwamen 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 zodat ik haar kon wekken. 00:05:15.000 --> 00:05:17.000 Ze opende een computerzaak 00:05:17.000 --> 00:05:19.000 en leerde toen voor schoonheidsspecialiste 00:05:19.000 --> 00:05:21.000 en startte nog een bedrijf. 00:05:21.000 --> 00:05:23.000 De vrouwen kwamen met hun verhalen 00:05:23.000 --> 00:05:25.000 over de mannen die de overgang niet konden maken, 00:05:25.000 --> 00:05:27.000 boos en inflexibel, 00:05:27.000 --> 00:05:30.000 en gekwelde kinderen, gevangen tussen twee werelden. NOTE Paragraph 00:05:30.000 --> 00:05:33.000 Toelages en sponsors werden gezocht. 00:05:33.000 --> 00:05:35.000 Centers werden opgericht. 00:05:35.000 --> 00:05:37.000 Ik leefde in parallelle werelden. 00:05:37.000 --> 00:05:41.000 In een daarvan was ik de klassieke Aziatische student, 00:05:41.000 --> 00:05:44.000 onaflatend in de eisen die ik aan mezelf stelde. 00:05:44.000 --> 00:05:47.000 In de andere zat ik verstrikt tussen levens die precair waren, 00:05:47.000 --> 00:05:49.000 en tragisch getekend door geweld, 00:05:49.000 --> 00:05:52.000 drugsgebruik en isolatie. 00:05:52.000 --> 00:05:54.000 Maar zovelen werden door de jaren geholpen. 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 En voor dat werk, als laatstejaars rechtenstudent, 00:05:57.000 --> 00:06:00.000 werd ik gekozen als "Jonge Australiër van het jaar". 00:06:00.000 --> 00:06:02.000 Ik werd van het ene 00:06:02.000 --> 00:06:04.000 in het andere puzzelstukje gekatapulteerd, 00:06:04.000 --> 00:06:06.000 en de stukjes pasten niet. NOTE Paragraph 00:06:06.000 --> 00:06:08.000 Tan Le, anonieme Footscray-resident, 00:06:08.000 --> 00:06:12.000 was nu Tan Le, vluchteling en sociaal activist. 00:06:12.000 --> 00:06:15.000 Ik werd uitgenodigd te spreken op bijeenkomsten 00:06:15.000 --> 00:06:17.000 en in huizen waarvan ik me het bestaan 00:06:17.000 --> 00:06:19.000 nooit had kunnen voorstellen. 00:06:19.000 --> 00:06:21.000 Ik kende de protocollen niet. 00:06:21.000 --> 00:06:24.000 Ik wist niet welk bestek je moest gebruiken. 00:06:24.000 --> 00:06:27.000 Ik wist niet hoe je over wijn sprak. 00:06:27.000 --> 00:06:31.000 Ik wist niet hoe je over alles sprak. 00:06:31.000 --> 00:06:34.000 Ik wilde terug naar de routines en het comfort 00:06:34.000 --> 00:06:37.000 van een onopvallend leven in de voorstad -- 00:06:37.000 --> 00:06:40.000 een grootmoeder, moeder en twee dochters 00:06:40.000 --> 00:06:43.000 die al bijna 20 jaar elke dag afsloten 00:06:43.000 --> 00:06:45.000 door elkaar hun dag te vertellen 00:06:45.000 --> 00:06:47.000 en in slaap te vallen; 00:06:47.000 --> 00:06:51.000 nog steeds gedrieën in hetzelfde bed. 00:06:51.000 --> 00:06:55.000 Ik vertelde mijn moeder dat ik het niet kon. 00:06:55.000 --> 00:06:58.000 Ze herinnerde me eraan dat ik nu even oud was als zij 00:06:58.000 --> 00:07:01.000 toen we aan boord gingen van de boot. 00:07:01.000 --> 00:07:04.000 Nee was nooit een optie geweest. 00:07:04.000 --> 00:07:06.000 "Doe het gewoon", zei ze, 00:07:06.000 --> 00:07:09.000 "en wees niet wie je niet bent." NOTE Paragraph 00:07:09.000 --> 00:07:12.000 Dus ik sprak me uit over jeugdwerkloosheid en onderwijs 00:07:12.000 --> 00:07:15.000 en de verwaarlozing van de gemarginaliseerden en rechtelozen. 00:07:15.000 --> 00:07:17.000 Hoe openhartiger ik sprak, 00:07:17.000 --> 00:07:20.000 des te meer ik gevraagd werd. 00:07:20.000 --> 00:07:23.000 Ik ontmoette mensen uit alle sociale hoeken, 00:07:23.000 --> 00:07:25.000 waarvan er zovelen hun hart volgden, 00:07:25.000 --> 00:07:28.000 en leefden op de grenzen van het mogelijke. 00:07:28.000 --> 00:07:31.000 Ondanks het behalen van mijn graad, 00:07:31.000 --> 00:07:34.000 realiseerde ik me dat een juridische carrière niet voor mij was. 00:07:34.000 --> 00:07:37.000 Er moest nog een ander puzzelstukje zijn. 00:07:37.000 --> 00:07:40.000 Tegelijkertijd realiseerde ik me 00:07:40.000 --> 00:07:42.000 dat het oké is om buitenstaander te zijn, 00:07:42.000 --> 00:07:44.000 een vreemde eend 00:07:44.000 --> 00:07:46.000 in de bijt -- 00:07:46.000 --> 00:07:48.000 ...en niet slechts oké, 00:07:48.000 --> 00:07:50.000 maar iets om dankbaar voor te zijn. 00:07:50.000 --> 00:07:53.000 Misschien een geschenk van de boot. 00:07:53.000 --> 00:07:55.000 Want 'insider' zijn, kan 00:07:55.000 --> 00:07:57.000 zo gemakkelijk betekenen dat je horizon versmalt, 00:07:57.000 --> 00:07:59.000 of dat je de vooroordelen 00:07:59.000 --> 00:08:02.000 van jouw provincie aanvaardt. 00:08:02.000 --> 00:08:05.000 Ik ben vaak genoeg uit mijn comfortzone gestapt 00:08:05.000 --> 00:08:07.000 om te weten dat de wereld inderdaad uiteenvalt, 00:08:07.000 --> 00:08:10.000 maar niet zoals jij dat vreest. NOTE Paragraph 00:08:10.000 --> 00:08:12.000 Mogelijkheden die niet toegestaan waren, 00:08:12.000 --> 00:08:14.000 werden buitengewoon aangemoedigd. 00:08:14.000 --> 00:08:16.000 Er was daar een energie, 00:08:16.000 --> 00:08:18.000 een onverzettelijk optimisme, 00:08:18.000 --> 00:08:21.000 een vreemde mix van bescheidenheid en durf. 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 Dus ik volgde mijn ingevingen. 00:08:23.000 --> 00:08:26.000 Ik verzamelde een klein team om me heen 00:08:26.000 --> 00:08:28.000 voor wie het label 'Dat is onmogelijk' 00:08:28.000 --> 00:08:31.000 een onweerstaanbare uitdaging vormde. 00:08:31.000 --> 00:08:33.000 Een jaar lang waren we platzak. 00:08:33.000 --> 00:08:35.000 Aan het eind van elke dag maakte ik een enorme pot soep 00:08:35.000 --> 00:08:37.000 die we met elkaar deelden. 00:08:37.000 --> 00:08:40.000 We werkten door tot 's nachts. 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 De meeste van onze ideeën waren gestoord, 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 maar enkele waren er briljant, 00:08:44.000 --> 00:08:47.000 en we braken door. 00:08:47.000 --> 00:08:49.000 Ik nam de beslissing om naar de V.S. 00:08:49.000 --> 00:08:51.000 te verhuizen na één enkele reis. 00:08:51.000 --> 00:08:53.000 Mijn ingevingen weer. 00:08:53.000 --> 00:08:55.000 Drie maanden later was ik verhuisd, 00:08:55.000 --> 00:08:58.000 en het avontuur ging door. NOTE Paragraph 00:08:58.000 --> 00:09:00.000 Voordat ik besluit, 00:09:00.000 --> 00:09:03.000 wil ik je nog vertellen over mijn grootmoeder. 00:09:03.000 --> 00:09:05.000 Ze groeide op in een tijd 00:09:05.000 --> 00:09:07.000 dat Confucianisme de sociale norm was 00:09:07.000 --> 00:09:10.000 en de lokale Mandarijn de persoon van belang. 00:09:10.000 --> 00:09:13.000 Het leven was al eeuwenlang hetzelfde. 00:09:13.000 --> 00:09:17.000 Haar vader stierf vlak na haar geboorte. 00:09:17.000 --> 00:09:20.000 Haar moeder voedde haar alleen op. 00:09:20.000 --> 00:09:23.000 Op haar 17e werd ze de tweede vrouw 00:09:23.000 --> 00:09:26.000 van een Mandarijn wiens moeder haar sloeg. 00:09:26.000 --> 00:09:28.000 Steun van haar man kreeg ze niet, 00:09:28.000 --> 00:09:31.000 en ze baarde opzien door hem aan te klagen 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 en haar eigen betogen te voeren. 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 Nog groter was de sensatie toen ze won. 00:09:36.000 --> 00:09:38.000 (Gelach) 00:09:38.000 --> 00:09:42.000 (Applaus) 00:09:42.000 --> 00:09:46.000 "Het is onmogelijk" werd ongeldig verklaard. NOTE Paragraph 00:09:48.000 --> 00:09:51.000 Ik nam een douche in een hotelkamer in Sydney 00:09:51.000 --> 00:09:53.000 toen ze stierf in Melbourne, 00:09:53.000 --> 00:09:56.000 bijna 1000 km verderop. 00:09:56.000 --> 00:09:58.000 Ik keek door de douchecabine 00:09:58.000 --> 00:10:01.000 en zag haar aan de ander kant staan. 00:10:01.000 --> 00:10:03.000 Ik wist dat ze afscheid was komen nemen. 00:10:03.000 --> 00:10:06.000 Mijn moeder belde minuten later. 00:10:06.000 --> 00:10:08.000 Enkele dagen later 00:10:08.000 --> 00:10:10.000 gingen we naar een Boeddhistische tempel in Footscray 00:10:10.000 --> 00:10:12.000 en zaten bij haar kist. 00:10:12.000 --> 00:10:14.000 We vertelden haar verhalen 00:10:14.000 --> 00:10:17.000 en verzekerden haar dat we nog steeds bij haar waren. 00:10:17.000 --> 00:10:20.000 Om middernacht kwam de monnik 00:10:20.000 --> 00:10:23.000 ons vertellen dat hij de kist moest sluiten. 00:10:23.000 --> 00:10:26.000 Mijn moeder vroeg ons haar hand te voelen. 00:10:26.000 --> 00:10:28.000 Ze vroeg de monnik, 00:10:28.000 --> 00:10:30.000 "Waarom is haar hand zo warm 00:10:30.000 --> 00:10:33.000 en de rest van haar zo koud?" 00:10:33.000 --> 00:10:37.000 "Omdat u die vastgehouden heeft sinds vanmorgen", zei hij. 00:10:37.000 --> 00:10:40.000 "U hebt niet losgelaten". NOTE Paragraph 00:10:42.000 --> 00:10:44.000 Als er een vezel door onze familie loopt, 00:10:44.000 --> 00:10:46.000 loopt die door de vrouwen. 00:10:46.000 --> 00:10:49.000 Door wie we waren en hoe het leven ons gevormd had, 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 kunnen we nu zien 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 dat de mannen die in onze levens konden zijn gekomen 00:10:53.000 --> 00:10:55.000 ons gedwarsboomd zouden hebben. 00:10:55.000 --> 00:10:58.000 Nederlaag zou te dichtbij zijn geweest. 00:10:58.000 --> 00:11:00.000 Nu zou ik mijn eigen kinderen willen hebben, 00:11:00.000 --> 00:11:03.000 en ik mijmer over de boot. 00:11:03.000 --> 00:11:06.000 Wie zou het ze ooit toewensen? 00:11:06.000 --> 00:11:08.000 Toch ben ik bang voor privilege, 00:11:08.000 --> 00:11:10.000 gemak, 00:11:10.000 --> 00:11:12.000 en verworven rechten. 00:11:12.000 --> 00:11:14.000 Kan ik hen een boeg geven, 00:11:14.000 --> 00:11:17.000 die dapper iedere golf induikt, 00:11:17.000 --> 00:11:20.000 de onverstoorbare slag van de motor, 00:11:20.000 --> 00:11:22.000 de weidse horizon 00:11:22.000 --> 00:11:24.000 die niets garandeert? 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 Ik weet het niet. 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 Maar als ik het ze kon geven 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 en een behouden vaart bovendien, 00:11:30.000 --> 00:11:33.000 zou ik dat doen. NOTE Paragraph 00:11:33.000 --> 00:11:45.000 (Applaus) NOTE Paragraph 00:11:45.000 --> 00:11:48.000 Trevor Neilson: Tans moeder is hier vandaag 00:11:48.000 --> 00:11:51.000 in de vierde of vijfde rij. NOTE Paragraph 00:11:51.000 --> 00:11:55.000 (Applaus)