WEBVTT

00:00:08.412 --> 00:00:12.453
Bạn có bao giờ thấy tĩnh điện 
làm phát ra một tia sáng?

00:00:12.453 --> 00:00:14.538
Vậy tia sáng đó là gì?

00:00:14.538 --> 00:00:15.920
Và còn những tia chớp,

00:00:15.920 --> 00:00:17.135
Bắc cực quang,

00:00:17.135 --> 00:00:19.352
hay đuôi của sao chổi?

00:00:19.352 --> 00:00:21.255
Tất cả những thứ đó,
cùng nhiều thứ khác,

00:00:21.255 --> 00:00:27.191
mà thực chất thì 99,9% vũ trụ này
được cấu tạo bởi plasma.

00:00:27.191 --> 00:00:29.318
Plasma là một trạng thái của vật chất

00:00:29.318 --> 00:00:32.650
nó rất khác biệt so với 
những trạng thái thông thường.

00:00:32.650 --> 00:00:34.258
Hãy lấy nước đá làm ví dụ.

00:00:34.258 --> 00:00:38.383
Nước đá ở thể rắn,
khi tan chảy tạo thành nước, ở thể lỏng,

00:00:38.383 --> 00:00:42.841
nước này khi đun lên,
sẽ bốc hơi và thành thể khí.

00:00:42.841 --> 00:00:46.298
Nếu tiếp tục đun hơi nước này 
đến một nhiệt độ cao phù hợp

00:00:46.298 --> 00:00:49.550
khiến cho các phân tử nước bị tách ra

00:00:49.550 --> 00:00:53.879
thành các nguyên tử hydro và oxi
chuyển động hỗn loạn.

00:00:53.879 --> 00:00:57.352
Tiếp tục tăng nhiệt độ thêm chút nữa,
thì quá trình ion hóa sẽ diễn ra

00:00:57.352 --> 00:01:00.849
và các electron tích điện âm
tách ra khỏi nguyên tử,

00:01:00.849 --> 00:01:04.423
để lại các ion mang điện dương.

00:01:04.423 --> 00:01:09.783
Hỗn hợp các ion mang điện âm và dương
chuyển động hỗn loạn này chính là plasma,

00:01:09.783 --> 00:01:14.752
ở nhiệt độ cao nhất định, bất kỳ chất khí nào 
cũng có thể chuyển thành plasma.

00:01:14.752 --> 00:01:18.772
Các hạt chuyển động hỗn loạn trong plasma 
hoạt động rất khác

00:01:18.772 --> 00:01:21.565
so với các hạt ở trạng thái vật chất khác.

00:01:21.565 --> 00:01:25.263
Khi một cái tay nắm cửa, ở thể rắn,
bị tích điện,

00:01:25.263 --> 00:01:28.125
nó không thay đổi hình dạng,
hay cách thức hoạt động.

00:01:28.125 --> 00:01:31.940
Thật vậy, ngoại trừ la bàn 
hoặc các vật có từ tính,

00:01:31.940 --> 00:01:36.503
chúng ta hiếm khi thấy vật chất
phản ứng trong từ trường.

00:01:36.503 --> 00:01:40.033
Nhưng khi đặt một vật ở thể plasma 
trong điện trường hoặc từ trường,

00:01:40.033 --> 00:01:42.416
bạn sẽ thấy một phản ứng hoàn toàn khác.

00:01:42.416 --> 00:01:44.368
Vì bản thân plasma đã tích điện

00:01:44.368 --> 00:01:46.324
điện trường sẽ tăng tốc cho chúng,

00:01:46.324 --> 00:01:50.628
và từ trường sẽ hướng chúng 
theo quỹ đạo tròn.

00:01:50.628 --> 00:01:52.918
Và khi các hạt trong khối plasma va chạm,

00:01:52.918 --> 00:01:56.381
hoặc được tăng tốc 
bởi điện trường hoặc từ trường,

00:01:56.381 --> 00:01:58.119
ánh sáng sẽ phát ra,

00:01:58.119 --> 00:02:00.396
đó chính là cái mà ta thấy
khi quan sát plasma

00:02:00.396 --> 00:02:03.166
như là Bắc cực quang.

00:02:03.166 --> 00:02:06.699
Dù vậy, plasma không chỉ là
một hiện tượng thiên văn tuyệt đẹp.

00:02:06.699 --> 00:02:12.735
Thử tưởng tượng một ống khí nhỏ
và một điện áp rất cao chạy qua.

00:02:12.735 --> 00:02:14.785
Điện trường được tạo ra

00:02:14.785 --> 00:02:19.969
sẽ đẩy electron ra khỏi một vài nguyên tử
và tăng tốc cho chúng

00:02:19.969 --> 00:02:22.786
gây ra sự ion hóa ở các nguyên tử khác.

00:02:22.786 --> 00:02:26.974
Các tạp chất trong ống khí

00:02:26.974 --> 00:02:30.855
sẽ khiến nó thu nhận và giải phóng
một phần năng lượng

00:02:30.855 --> 00:02:34.769
dưới dạng bức xạ tia cực tím.

00:02:34.769 --> 00:02:36.759
Trong từng ống khí này,

00:02:36.759 --> 00:02:40.199
mỗi loại vật liệu huỳnh quang
sẽ phát ra ánh sáng có màu nhất định

00:02:40.199 --> 00:02:45.046
khi gặp phải bức xạ tia cực tím 
ở cường độ phù hợp.

00:02:45.046 --> 00:02:49.284
Giờ thì hãy tạo một hình chữ nhật
từ hàng triệu ống khí như vậy,

00:02:49.284 --> 00:02:53.397
với từng ống được điều khiển
bởi các thiết vị điện tử tinh vi.

00:02:53.397 --> 00:02:55.870
Có lẽ bạn đang nhìn vào 
một thứ giống như vậy đấy!

00:02:55.870 --> 00:02:58.535
Đó chính là một cái TV plasma.

00:02:58.535 --> 00:03:01.773
Plasma còn được ứng dụng trong y tế.

00:03:01.773 --> 00:03:05.756
Các nhà hóa học tạo ra 
plasma có tính đặc hiệu cao,

00:03:05.756 --> 00:03:09.029
chúng có thể phá hủy hoặc làm thay đổi
các hóa chất xác định,

00:03:09.029 --> 00:03:14.620
và do đó tiêu diệt các sinh vât gây bệnh
trên thực phẩm hoặc ở bệnh viện.

00:03:14.620 --> 00:03:17.064
Plasma luôn ở xung quanh chúng ta,

00:03:17.064 --> 00:03:20.337
trong những hiện tượng kỳ thú
và cả những vật dụng hàng ngày.

00:03:20.337 --> 00:03:22.623
Và trong tương lai,
plasma còn có thể được dùng

00:03:22.623 --> 00:03:25.709
để loại bỏ hoàn toàn rác thải
ở các bãi chôn cất,

00:03:25.709 --> 00:03:28.790
loại bỏ chất độc khỏi không khí và nước
một cách hiệu quả,

00:03:28.790 --> 00:03:32.674
và còn đem lại cho chúng ta
một nguồn cung không giới hạn

00:03:32.674 --> 00:03:35.307
năng lượng tái tạo sạch.