Widzieliście kiedyś, jak powstaje iskra?
Czym jest iskra?
A co z błyskawicami,
zorzą polarną,
czy ogonem komety?
Każda z tych rzeczy i wiele innych,
właściwie 99,9% wszechświata,
wykonana jest z plazmy.
Plazma to stan materii
bardzo różny od innych znanych form.
Weźmy pod uwagę lód.
Lód, najpierw stały, topi się
i powstaje woda, czyli ciecz,
która po podgrzaniu
zamienia się w parę, czyli gaz.
Dalsze podgrzewanie pary
w wysokiej temperaturze
powoduje oddzielanie się cząsteczek wody
w swobodne atomy wodoru i tlenu.
W większej temperaturze zachodzi jonizacja
i ujemne elektrony opuszczają cząsteczki,
pozostawiając jony naładowane dodatnio.
Ta mieszanka swobodnych
ładunków to plazma,
w jaką może się zamienić każdy gaz
przy odpowiednio wysokiej temperaturze.
Te cząsteczki zachowują się
zupełnie inaczej
niż cząsteczki w innych typach materii.
Gdy na klamce pojawia się
elektryczność statyczna,
to klamka nie zmienia wyglądu czy stanu.
Z wyjątkiem kompasu
lub innego obiektu magnetycznego,
materia rzadko reaguje
na pole magnetyczne.
Ale plazma umieszczona
w polu elektrycznym lub magnetycznym,
powoduje całkiem inną reakcję.
Plazmy są naładowane,
więc pola elektryczne je przyspieszają,
a pola magnetyczne sterują nimi
w orbitach kołowych.
Gdy cząsteczki w obrębie plazmy zderzą się
lub przyspieszą ze względu
na elektryczność lub magnetyzm,
zostaje wygenerowane światło,
co można zaobserwować, patrząc na plazmę
taką jak zorza polarna.
Plazmy to nie tylko
piękne zjawisko na niebie.
Wyobraź sobie sześcian gazu
pod wysokim napięciem.
Powstałe w nim pole elektryczne
wypycha elektrony z atomu
z dużą prędkością,
powodując jonizację innych atomów.
Zanieczyszczenia w malutkim
sześcianie gazu
powodują wzmocnienie i uwolnienie energii
w postaci promieniowania ultrafioletowego.
Przydzielony do każdego sześcianu
materiał fluorescencyjny
świeci określonym kolorem,
pod wpływem odpowiednio
natężonego światła ultrafioletowego.
Stwórzmy prostokąt z małych sześcianów
sterowanych skomplikowaną elektroniką.
Pewnie widzisz teraz jeden z nich.
To jest tak zwany telewizor plazmowy.
Plazmy mają również znaczenie w leczeniu.
Chemicy tworzą bardzo specyficzne plazmy,
które niszczą lub zmieniają
dane środki chemiczne
i zabijają związki chorobotwórcze
w szpitalu i żywności.
Plazmy są wszędzie wokół nas,
w formach, które są jednocześnie
spektakularne i praktyczne.
W przyszłości plazma może być używana
do pozbywania się odpadów ze środowiska,
oczyszczania powietrza i wody z toksyn
i dostarczania nam nieograniczonych dostaw
czystej i odnawialnej energii.