1 00:00:01,008 --> 00:00:06,032 Heeft iemand van jullie Erin McKean vertaald? Voor wie het niet heeft gedaan, volgt hier een fragmentje. 2 00:00:06,032 --> 00:00:10,016 "Lexicographical" heeft hetzelfde patroon als "olleke bolleke". 3 00:00:10,016 --> 00:00:12,035 Zie je? Dat is een leuk woord om te zeggen, en ik mag het vaak zeggen. 4 00:00:12,035 --> 00:00:17,007 Daar zou ik aan toevoegen: higgeldy-piggeldy is ook een leuk woord om te vertalen. 5 00:00:17,007 --> 00:00:21,032 In het Nederlands heb ik "olleke bolleke" gebruikt, zoals in ... 6 00:00:21,032 --> 00:00:24,000 olleke bolleke rubisolleke 7 00:00:24,000 --> 00:00:27,023 olleke bolleke rubisolleke olleke bolleke knol! 8 00:00:27,023 --> 00:00:30,087 Gelukkig is dit rijmpje bekend 9 00:00:30,087 --> 00:00:33,064 in de twee grootste regio's waar Nederlands wordt gesproken. 10 00:00:33,064 --> 00:00:37,006 Het Nederlands is de moedertaal van 23 miljoen mensen, 11 00:00:37,006 --> 00:00:40,028 van wie er 16 miljoen in Nederland wonen, 12 00:00:40,028 --> 00:00:44,071 6 miljoen in het Noorden van België, ook bekend als Vlaanderen, 13 00:00:44,071 --> 00:00:48,047 en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika. 14 00:00:48,047 --> 00:00:51,084 We hebben een officiële Nederlandse Taalunie. 15 00:00:51,084 --> 00:00:53,092 Wat is dan het probleem? 16 00:00:53,092 --> 00:00:57,002 Nederlands uit Nederland en Nederlands uit Vlaanderen 17 00:00:57,002 --> 00:00:58,088 klinken erg verschillend. 18 00:00:58,088 --> 00:01:01,067 Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet, 19 00:01:01,067 --> 00:01:06,007 en als je geluk hebt, zal hij "Goeiemorgen!" tegen je zeggen. 20 00:01:06,007 --> 00:01:09,015 Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen. 21 00:01:09,015 --> 00:01:12,028 Bij het ondertitelen maakt dat natuurlijk niets uit. 22 00:01:12,028 --> 00:01:15,056 Dus nogmaals: wat is het probleem? 23 00:01:15,056 --> 00:01:18,012 We gebruiken ook andere woorden. 24 00:01:18,012 --> 00:01:20,087 Een Nederlander zal dit een klokkromme noemen. 25 00:01:20,087 --> 00:01:23,076 In Vlaanderen noemen we het een Gauss-curve. 26 00:01:23,076 --> 00:01:28,056 Tenslotte heeft elke groep zijn eigen stel typische twijfelgevallen, 27 00:01:28,056 --> 00:01:30,092 of afwijkingen van het Algemeen Nederlands 28 00:01:30,092 --> 00:01:33,079 die meer voorkomen in de ene of de andere regio. 29 00:01:33,079 --> 00:01:37,071 Door de jaren heen zijn de Nederlanders hun gevoel 30 00:01:37,071 --> 00:01:39,051 voor het geslacht van de naamwoorden kwijtgeraakt. 31 00:01:39,051 --> 00:01:42,084 En dus kan alleen een Nederlander zich afvragen 32 00:01:42,084 --> 00:01:45,004 of een koe mannelijk of vrouwelijk is -- 33 00:01:45,004 --> 00:01:47,079 tenminste, dat zeggen wij plagend in Vlaanderen. 34 00:01:47,079 --> 00:01:51,071 Van de andere kant, of we het nu leuk vinden of niet, 35 00:01:51,071 --> 00:01:55,092 is onze taal in België beïnvloed door onze Franstalige landgenoten, 36 00:01:55,092 --> 00:01:59,092 wat leidt tot soms vreemde constructies die aan het Frans zijn ontleend. 37 00:01:59,092 --> 00:02:02,076 Dat is dus het probleem: 38 00:02:02,076 --> 00:02:04,076 als een reviewer uit Nederland 39 00:02:04,076 --> 00:02:07,031 het werk van een Belgische collega nakijkt, 40 00:02:07,031 --> 00:02:10,000 ziet ze misschien een tekst die zijzelf 41 00:02:10,000 --> 00:02:12,008 nooit zo zou hebben geschreven, 42 00:02:12,008 --> 00:02:13,071 en vice versa. 43 00:02:13,071 --> 00:02:15,071 Als ze die begint te verbeteren, 44 00:02:15,071 --> 00:02:17,084 zal ze al snel verstrikt raken 45 00:02:17,084 --> 00:02:19,063 in een eindeloos welles-nietes-spelletje. 46 00:02:19,063 --> 00:02:22,008 Het overkwam me in mijn beginperiode bij TED. 47 00:02:22,008 --> 00:02:26,056 Ik moet zelfs bekennen dat ik er bij mijn eerste vertaling 48 00:02:26,056 --> 00:02:29,084 voor zorgde dat ik een vertaler uit mijn eigen land vroeg 49 00:02:29,084 --> 00:02:32,063 om ze na te kijken, omdat ik me onbehaaglijk voelde 50 00:02:32,063 --> 00:02:34,063 bij een review van de "overkant". 51 00:02:34,063 --> 00:02:37,012 Maar ik leerde al snel dat als je 52 00:02:37,012 --> 00:02:39,031 een beperkt aantal basisregels hanteert, 53 00:02:39,031 --> 00:02:42,019 je deze moeilijkheid gemakkelijk kan overwinnen. 54 00:02:42,019 --> 00:02:45,052 Dat wil ik vandaag met jullie delen. 55 00:02:45,052 --> 00:02:49,024 De beste manier om een einde te maken aan discussies over wie gelijk heeft, 56 00:02:49,024 --> 00:02:51,071 is afspreken welke normen je hanteert. 57 00:02:51,071 --> 00:02:53,091 Voor het Nederlands is dat niet moeilijk. 58 00:02:53,091 --> 00:02:56,075 De officiële woordenlijst, het belangrijkste woordenboek 59 00:02:56,075 --> 00:03:00,052 en de standaardspraakkunst zijn allemaal online toegankelijk. 60 00:03:00,052 --> 00:03:03,004 Ze zijn alle drie wijd verspreid en aanvaard 61 00:03:03,004 --> 00:03:05,008 in Nederland en in België. 62 00:03:05,008 --> 00:03:07,004 Als je van bij het begin aangeeft 63 00:03:07,004 --> 00:03:09,063 dat je ze als norm zal hanteren, 64 00:03:09,063 --> 00:03:12,004 dan kan je een hoop spanning en discussie vermijden. 65 00:03:12,004 --> 00:03:14,047 Maar zelfs als een woord "bestaat", 66 00:03:14,047 --> 00:03:16,091 kan het erg ongewoon zijn in één van de twee regio's. 67 00:03:16,091 --> 00:03:19,047 Neem de klokkromme. 68 00:03:19,047 --> 00:03:22,003 Je vindt nauwelijks een Belg die dat woord gebruikt, 69 00:03:22,003 --> 00:03:24,075 maar van de andere kant is het niet moeilijk te begrijpen, 70 00:03:24,075 --> 00:03:27,015 zeker niet binnen z'n context, 71 00:03:27,015 --> 00:03:29,047 zoals het geval is in TED Talks. 72 00:03:29,047 --> 00:03:31,084 Het heeft echt geen zin het te vervangen 73 00:03:31,084 --> 00:03:34,028 door een woord dat geen enkele Nederlander gebruikt. 74 00:03:34,028 --> 00:03:36,028 Ik behandel het liever als 75 00:03:36,028 --> 00:03:38,004 een "woord dat het verdient om te worden verspreid". 76 00:03:38,004 --> 00:03:41,024 Natuurlijk, als het ongewone woord moeilijk 77 00:03:41,024 --> 00:03:43,052 te begrijpen is, dan is het een ander verhaal. 78 00:03:43,052 --> 00:03:44,071 Maar ook dan zal ik, 79 00:03:44,071 --> 00:03:47,059 eerder dan het woord door een Vlaams woord te vervangen, 80 00:03:47,059 --> 00:03:50,012 mijn vertaalpartner uitnodigen 81 00:03:50,012 --> 00:03:51,036 om een alternatief te zoeken 82 00:03:51,036 --> 00:03:53,084 dat voor beiden aanvaardbaar is. 83 00:03:53,084 --> 00:03:55,087 Ik wil eindigen met een paar woorden 84 00:03:55,087 --> 00:03:57,047 over wat ik voor ogen probeer te houden 85 00:03:57,047 --> 00:03:59,091 als ik review of vertaal naar het Nederlands. 86 00:03:59,091 --> 00:04:03,015 Eerst en vooral hou ik mijn publiek voor ogen. 87 00:04:03,015 --> 00:04:05,087 Ik schrijf voor mensen uit verschillende regio's. 88 00:04:05,087 --> 00:04:08,036 Ik kan maar beter proberen in hun schoenen te gaan staan 89 00:04:08,036 --> 00:04:10,028 en woorden of uitdrukkingen vermijden 90 00:04:10,028 --> 00:04:12,004 waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn. 91 00:04:12,004 --> 00:04:15,028 Ten tweede hou ik mijn vertaalpartner voor ogen, 92 00:04:15,028 --> 00:04:17,016 vooral als ik een review doe. 93 00:04:17,016 --> 00:04:18,087 In één van mijn eerste reviews 94 00:04:18,087 --> 00:04:21,072 maakte ik de fout dat ik de vertaling als af aanmerkte 95 00:04:21,072 --> 00:04:24,043 zonder dat ik mijn partner had gecontacteerd. 96 00:04:24,043 --> 00:04:27,007 Ik had immers, zo dacht ik zelf, 97 00:04:27,007 --> 00:04:29,068 alleen een paar evidente fouten verbeterd ... 98 00:04:29,068 --> 00:04:32,072 Sindsdien contacteer ik de vertaler steeds, 99 00:04:32,072 --> 00:04:34,004 en nodig ik ze uit om me te laten weten 100 00:04:34,004 --> 00:04:35,008 of ze akkoord gaan met mijn voorstellen. 101 00:04:35,008 --> 00:04:39,031 Ten derde hou ik voor ogen dat ik vertaal voor TED 102 00:04:39,031 --> 00:04:40,072 om mee te helpen aan de verspreiding 103 00:04:40,072 --> 00:04:43,000 van de interessante ideeën van de sprekers. 104 00:04:43,000 --> 00:04:45,027 Het gaat er niet om dat je de discussie wint 105 00:04:45,027 --> 00:04:46,036 met een andere vertaler, 106 00:04:46,036 --> 00:04:48,075 het gaat erom dat je samenwerkt 107 00:04:48,075 --> 00:04:50,006 om toegang tot TED te geven 108 00:04:50,006 --> 00:04:52,095 aan een zo breed mogelijk publiek. 109 00:04:52,095 --> 00:04:56,051 Vorig jaar vroeg een TED-vertaler uit Nederland 110 00:04:56,051 --> 00:04:58,056 mij of ik vond dat we 111 00:04:58,056 --> 00:05:00,043 aparte vertalingen zouden moeten hebben 112 00:05:00,043 --> 00:05:02,092 voor Nederlands uit Nederland en uit België. 113 00:05:02,092 --> 00:05:04,092 Ik zei hem dat dat volgens mij 114 00:05:04,092 --> 00:05:06,039 geen enkele zin had, 115 00:05:06,039 --> 00:05:08,006 omdat dat alleen twee keer zoveel moeite zou betekenen 116 00:05:08,006 --> 00:05:10,031 om de ideeën te verspreiden. 117 00:05:10,031 --> 00:05:12,048 Het zette me wel aan om beter te worden 118 00:05:12,048 --> 00:05:15,019 in het vinden van overeenstemming tussen de regio's. 119 00:05:15,019 --> 00:05:17,036 Om af te sluiten kan ik je zeggen 120 00:05:17,036 --> 00:05:19,019 dat vertalen voor TED 121 00:05:19,019 --> 00:05:21,006 een ongelooflijk verrijkende ervaring is geweest voor mij. 122 00:05:21,006 --> 00:05:23,075 Daarom besluit ik met een gedachte voor 123 00:05:23,075 --> 00:05:25,027 mijn mede-TED-vertalers. 124 00:05:25,027 --> 00:05:27,043 Ik had graag 125 00:05:27,043 --> 00:05:29,043 een soort 'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt, 126 00:05:29,043 --> 00:05:30,083 maar je zal het moeten stellen 127 00:05:30,083 --> 00:05:32,012 met een wordle 128 00:05:32,012 --> 00:05:33,083 waarin de grootte van de naam 129 00:05:33,083 --> 00:05:36,008 het aantal keren voorstelt dat ik met de persoon heb samengewerkt. 130 00:05:36,008 --> 00:05:40,051 Ik wens jullie allen een geweldige workshop 131 00:05:40,051 --> 99:59:59,999 en een spannend TED Global 2011.