0:00:10.218,0:00:13.647
لە شەواندا لە کاتی فڕین،[br]سەیری ئەم جیھانە دەکەم،

0:00:13.647,0:00:20.646
پاسەوانێکی بێدەنگ، پارێزەرێکی ھۆشیار،[br]سوارچاکی ڕەش، من...

0:00:22.686,0:00:25.884
زۆر چاکە .کەواتە، من باتمان نیم.[br]من تەنھا شەمشەمەکوێرەیەکم.

0:00:25.884,0:00:28.933
بەلام وەکو باتمان، زۆر جار بەھەڵە [br]لێم تێدەگەن.

0:00:28.933,0:00:31.712
خەلک پێیوایە من ترسێنەرم،[br]نامۆم و مەترسیدارم.

0:00:31.712,0:00:36.841
تەنها ئەگەر چیرۆکی منیان زانیبایە، ئەوا،[br]وەکو پالەوان سەیریان دەکردم.

0:00:36.841,0:00:38.276
کاتێک خەڵک بیریان لێدەکەنەوە،[br]

0:00:38.276,0:00:41.602
زۆربەی بیر لە خوێن مژەکان دەکەنەوە [br]کە دەیانەوێ خوێنیان بمژن.

0:00:41.602,0:00:44.459
بەڵام ڕاستیەکە ئەوەیە [br]زیاتر لە ١٢٠٠ جۆری شەمشەمەکوێرە هەیە،

0:00:44.459,0:00:47.500
تەنھا ٣ دانەیان شەمشەمەکوێرەی خوێنمژن.

0:00:47.500,0:00:50.678
لەم ٣ جۆرەش،[br]تەنھا ١ دانە خوێنی شیردەرەکانی لاپەسەندە،

0:00:50.678,0:00:54.462
و ھەرچەندە ئەم شەمشەمەکوێرانەش [br]زۆربەی خۆراکیان لە ئاژەڵ دەستدەکەوێت.

0:00:54.462,0:00:56.425
لەوانەیە ئەمەش ھێشتا ھەر باش نەبێ،

0:00:56.425,0:01:00.540
بەلام شەمشەمەکوێرە خوێنمژەکان[br]لەوانەیە یارمەتیدەرێکی باشی مرۆڤەکان بن.

0:01:00.540,0:01:04.506
مادەیەکی کیمیایی بەناوی دیسمۆتپلس لە [br]شەمشەمەکوێرەی ساڤیای خوێنمژ بەدی دەکرێت

0:01:04.506,0:01:06.517
کە چارەسەری خوێن مەین دەکات،

0:01:06.517,0:01:10.925
ئێستاش بەکاردەھێنرێ [br]بۆ قوربانیانی جەڵتەی مێشک.

0:01:10.925,0:01:16.339
زیاتر لەو ١٠٠٠ جۆرە شەمشەمەکوێری کە ماون[br]لە ٪٧٠ لەسەر مێروەکان دەژین.

0:01:16.339,0:01:19.014
ئەم شەمشەمەکوێرانە جڵەوگیری[br]خوێنمژە ڕاستەقینەکان دەکەن:

0:01:19.014,0:01:22.384
مێشەکان، گازە قێزەونەکانیان [br]تەنھا بێزارت ناکەن

0:01:22.384,0:01:25.706
بەلکو نەخۆشی بڵاودەکەنەوە،[br]وەکو ڤایرۆسی ڕۆژئاوایی نیل.

0:01:25.706,0:01:29.955
شەمشەمەکوێرەیەکی قاوەیی بچوک دەتوانێت [br]١٠٠٠ مێروو بخوات لە ھەر کاتژمێرێکدا،

0:01:29.955,0:01:34.587
و کۆمەڵەی شەمشەمەکوێرە کلکدارە مەکسیکیەکان[br]دەتوانن چەندین تەن لە مۆرانە بخۆن

0:01:34.587,0:01:36.423
تەنھا لە شەوێکدا.

0:01:36.423,0:01:37.727
بەتەنھا لە ئەمریکادا،

0:01:37.727,0:01:41.559
شەمشەمەکوێرەکان نزیکی [br]٣.٧ بیلیۆن دۆلار دابین دەکەن

0:01:41.559,0:01:44.072
بۆ پاراستنی کێڵگەکان،

0:01:44.072,0:01:47.547
کە گشتیان سودی لێدەبینن [br]لەو خواردنەی خزمەتیان کردووە.

0:01:47.547,0:01:51.231
شەمشەمەکوێرە میوەخۆرەکان، مێگاباتیشیان[br]پێدەوترێ بەھۆی قەبارە گەورەکەیانەوە،

0:01:51.231,0:01:54.656
دەورێکی گرنگ دەبینن لە [br]گواستنەوەی دەنکە ھەڵاڵەی ڕووەک.

0:01:54.656,0:01:58.138
کاتێک بەنێو گوڵەکاندا دەرۆن [br]لە کاتی خواردنی شیلە و میوەکان،

0:01:58.138,0:02:02.791
ئەم شەمشەمەکوێرانە ھەڵاڵە و تۆ دەگوازنەوە[br]کە یارمەتی دروستبونەوەی ڕووەک دەدات.

0:02:02.791,0:02:04.402
بۆنموونە، باشوری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا،

0:02:04.402,0:02:09.396
میوەی دوریان تەنھا بەھۆی شەمشەمەکوێرەی [br]ئەشکەوتەکانەوە نێکتە شیلە دەگوازرێتەوە.

0:02:09.396,0:02:11.716
جۆرەکانی تریش شیلەی قۆخ و مۆز دەگوازنەوە،

0:02:11.716,0:02:15.131
و ڕووەکی ئەگەیڤ کە تەکیلەی لێ بەرھەمدێت.

0:02:15.131,0:02:15.880
بەبێ ئەوان،

0:02:15.880,0:02:20.214
زۆربەی خۆراکی ڕووەکەکانمان ناتوانن [br]ئەمە بەرھەمبێنن کە ئێمە حەزی پێدەکەین.

0:02:20.214,0:02:25.821
ھەر وەک پاڵەوانانی ژینگەی کارلێک کردوو،[br]شەمشەمەکوێرەکانیش ڕۆڵی دەگمەنی خۆیان ھەیە.

0:02:25.821,0:02:29.245
شەمشەمەکوێرەکان سەرچاوەی داڕشتنی [br]بیرۆکەی فڕینی ڕۆبۆت بوون

0:02:29.245,0:02:32.297
و تەنانەت فڕۆکەیەکی سیخوری وزە کارا،

0:02:32.297,0:02:39.146
ھەروەک ئەوان تەنھا شیردەرەکان [br]توانای فرینی ڕاستەقینەیان ھەیە.

0:02:39.146,0:02:44.520
ئێكو لوكێيشەن، جۆرە سۆنارێکی بایۆلۆجیە،[br]کە شەمشەمەکوێرەکان بەکاری دێنن بۆ گەڕان

0:02:44.520,0:02:46.798
و دۆزینەوەی نێچیر لە تاریکی.

0:02:46.798,0:02:49.670
گەرچی ھەڵەتێگەشتنێکی باو ھەیە [br]کە شەمشەمەکوێرەکان کوێرن،

0:02:49.670,0:02:52.539
لە ڕاستیدا، گشت جۆری شەمشەمەکوێرە دەبینن.

0:02:52.539,0:02:57.489
و تەنانەت ھەندێکیان چاویان دەگونجێنن[br]بۆ باشتر بینین لە تاریکیەکی لێڵدا.

0:02:57.489,0:03:00.374
زۆر خەڵک نیگەرانن لەبارەی [br]توشبونیان بەھۆی شەمشەمەکوێرەکان،

0:03:00.374,0:03:04.260
وەک ھەموو جۆرە ئاژەلەکانی تر، [br]ئەوانیش نەخۆشی ھەڵدەگرن، وەکو گازی سەگ.

0:03:04.260,0:03:09.813
لە ڕاستىدا، كەمتر لە ٥٪ى هەموو [br]شەمشەمەکوێرەکان ئەم ڤايرۆسە هەڵ دەگرن.

0:03:09.813,0:03:13.216
ئەمەش وەک دەست کەوتنی [br]ھەمان ئەنجامە لە کاتی فرێدانی دراو

0:03:13.216,0:03:19.045
ھەشت جاری یەك بەدوای یەكدا.

0:03:19.045,0:03:21.169
وایدابنێ كە شەمشەكوێرەكان [br]زۆربەی كات نەخۆشن

0:03:21.169,0:03:23.323
لە ڕاستیدا شەمشەكوێرە نەخۆشەكان،

0:03:23.323,0:03:26.813
ئەوانەی ڕەفتارێكی نائاسایی دەكەن، [br]لەڕۆژدا وەدەردەكەون،

0:03:26.813,0:03:28.672
یاخود توانای فڕینیان نییە،

0:03:28.672,0:03:31.408
دەگونجێ ڕووبەڕووی مرۆڤانێك بووبێتنەوە.

0:03:31.408,0:03:34.966
باشترین ڕێگە بۆ پارێزگاری لەخۆمان [br]پاراستنی ئەوانیشە لەھەمان كاتدا،

0:03:34.966,0:03:37.334
بەتەندروست ھێشتنەوەیان، [br]و پاراستنی نشینگەیان،

0:03:37.334,0:03:40.997
و ڕێگریكردن لە مەترسیەكانی [br]گوازرانەوەی نەخۆشی.

0:03:40.997,0:03:44.338
لە ئەمریكایی باكووردا، شەمشەكوێرەكان [br]لە ژێر ھەڕەشەی نەخۆشیەكی كوژەردان

0:03:44.338,0:03:46.760
پێی دەڵێن نەخۆشی لوتى سپى.

0:03:46.760,0:03:49.293
ئەم ھەوكردنە خۆڕسكە وا دەكات [br]ئەوان بەئاگا بێنەوە

0:03:49.293,0:03:51.474
لەكاتی بێئاگابوونەكانی وەرزی زستاندا.

0:03:51.474,0:03:54.571
ناتوانن ھیچ جۆرێكی خواردن وەدەستبخەن،[br]بۆیە وزەیەكی زۆر بەكاردێنن،

0:03:54.571,0:03:57.064
لەكۆتایدا دەمرن بەھۆی برسی بوونیانەوە.

0:03:57.064,0:04:00.997
گشت شەمشەمەکوێرەکانی ئەشکەوتەکان[br]بەھۆی نەخۆشی لوتی سپییەوە لەناو چوون،

0:04:00.997,0:04:04.231
ڕەنگە ڕێژەی مردنیان بگاتە لە ٪ ٩٠.

0:04:04.231,0:04:05.935
گۆڕانی کەش و ھەوا و تێکچوونی[br]ژینگەش

0:04:05.935,0:04:08.780
هەڕەشەن بۆ بنەچەی شەمشەكوێرەكان.

0:04:08.780,0:04:13.535
بۆ نموونە، لە بەفرانباری ٢٠١٤ لە،[br]ئوستراڵیا شەپۆلێکی گەرمایی بەھێز تۆمارکرا

0:04:13.535,0:04:18.095
بووە ھۆی مردنی١٠٠،٠٠٠ شەمشەكوێرە.

0:04:18.095,0:04:20.519
خەڵکانێک تەنھا دەیانەوێ [br]سەیری سوتانی جیھان بكەن،

0:04:20.519,0:04:25.264
ئەوان لە سەرانسەری جیھاندا لەژێر مەترسی [br]كاریگەری ئەو شوێنانەن كەپێیان دەڵێین ماڵ،

0:04:25.264,0:04:26.647
زۆنگاوەكانی مانگروڤ،

0:04:26.647,0:04:28.284
دارستانە كۆنە گەشە سەندووەكان،

0:04:28.284,0:04:31.337
و، بێگومان، ئەشكەوتی شەمشەكوێرەكانیش.

0:04:31.337,0:04:35.636
لەگەڵ ئەوەی پاڵەوانی ئەم چیرۆكەم، [br]بەڵام دەبێ پارێزگاریم لێ بكرێت.

0:04:35.636,0:04:38.051
ئێستا دوای ئەوەی چیرۆكە [br]ڕاستەقینەكەی ئێمەت زانی،

0:04:38.051,0:04:40.992
دەتوانی فێری پاراستنی[br]ئەم ئاژەڵە پاڵەوانانە ببیت.

0:04:40.992,0:04:44.218
سندوقی شەمشەكوێرەكان بەباشی وێنەكراوە،

0:04:44.218,0:04:47.388
ئاسانترین ڕێگە بۆ دابینكردنی [br]نشینگەیەكی شەمشەكوێرە.

0:04:47.388,0:04:50.278
بەکارنەهێنانی دەرمانی مێروکوژەکانە،[br]کە زیانیان پێدەگەیەنێت

0:04:50.278,0:04:54.451
کاتێک کە خۆراک بە مێرووەکان دەدەین[br]لەوەیە یەکەم کەس بیت کە شوێنەکە جێبێڵیت.

0:04:54.451,0:04:58.539
بەدووربە لەڕۆشتن بەنێو ئەشكەوتەكاندا[br]لەو کاتەی ئەوان لە بێئاگای خۆیاندان،

0:04:58.539,0:05:02.000
خۆپاكردنەوە لە دوای [br]سەردانیكردنی ئەشكەوتەكان.

0:05:02.000,0:05:04.917
گەر شەمشەكوێرەیەكی نەخوازراوت ھەیە [br]لەژێر بنمیچەكەتدا،

0:05:04.917,0:05:09.233
پەیوەندی بەلایەنی پەیوەندیدارەوە بكە [br]تا بەسەلامەتی ئێمە بگوازنەوە.

0:05:09.233,0:05:12.615
گەر تووشی شەمشەكوێرەیەك بوویتەوە، [br]ھەوڵ مەدە خەریكی بیت،

0:05:12.615,0:05:16.934
لە جێی ئەوە پەیوەندی[br]بە چاودێری ئاژەڵان بكە.

0:05:16.934,0:05:19.768
لەوانەیە باتمان دەیەوێ[br]ناسنامەکەی پارێزراو بێت،

0:05:19.768,0:05:23.727
بەلام باشترین ڕێگە بۆ یارمەتیدانی [br]شەمشەمەکوێرەکان زیاتر فێربوونە دەربارەیان

0:05:23.727,0:05:27.432
و بڵاوكردنەوەی ڕاستیەكان [br]کە ئەوان پاڵەوانی ڕاستەقینەن،

0:05:27.432,0:05:30.554
تەنانەت گەر كارە چاکەکانیان نەبینراویش بن.