1
00:00:06,474 --> 00:00:09,191
Als je oudere linkshandigen kent,

2
00:00:09,191 --> 00:00:13,953
hebben ze misschien moeten leren schrijven
of eten met hun rechter hand.

3
00:00:13,953 --> 00:00:15,445
In veel delen van de wereld,

4
00:00:15,445 --> 00:00:20,546
is het nog steeds normaal om kinderen
te dwingen hun 'goede' hand te gebruiken.

5
00:00:20,555 --> 00:00:24,378
Het [Engelse] woord voor rechts
betekent zelfs 'juist' of 'goed'.

6
00:00:24,378 --> 00:00:28,227
Niet alleen in het Engels,
maar ook in veel andere talen.

7
00:00:28,227 --> 00:00:30,838
Als linkshandigheid zo 'verkeerd' is,

8
00:00:30,838 --> 00:00:33,492
waarom bestaat dat dan?

9
00:00:33,499 --> 00:00:37,458
Tegenwoordig is 1/10 deel
van de wereldbevolking linkshandig.

10
00:00:37,458 --> 00:00:40,127
Er zijn archeologische bewijzen

11
00:00:40,127 --> 00:00:43,170
dat het al zeker 500.000 jaar zo is.

12
00:00:43,170 --> 00:00:45,216
Ongeveer 10% menselijke resten

13
00:00:45,216 --> 00:00:49,795
hebben de kenmerkende afwijking
in armlengte en botdichtheid.

14
00:00:49,795 --> 00:00:54,862
Ook oude werktuigen en voorwerpen
bewijzen linkshandig gebruik.

15
00:00:54,862 --> 00:00:59,286
In tegenstelling tot wat velen denken,
is links- of rechtshandigheid geen keuze.

16
00:00:59,286 --> 00:01:04,665
Het is zelfs prenataal te voorspellen
aan de hand van de ligging van de foetus.

17
00:01:04,665 --> 00:01:08,819
Als links- of rechtshandigheid
is aangeboren, is het dan genetisch?

18
00:01:08,823 --> 00:01:10,450
Ja en nee.

19
00:01:10,450 --> 00:01:15,184
Eeneiige tweelingen, met dezelfde genen,
hebben soms niet dezelfde dominante hand.

20
00:01:15,184 --> 00:01:20,045
Sterker nog, dat komt net zo vaak voor
als bij andere broers en zussen.

21
00:01:20,045 --> 00:01:22,689
Maar de kans om rechts- of 
linkshandig te zijn

22
00:01:22,689 --> 00:01:25,590
wordt bepaald door wat de ouders zijn,

23
00:01:25,590 --> 00:01:28,549
in een verhouding
die verrassend voorspelbaar is.

24
00:01:28,549 --> 00:01:31,697
Als je vader linkshandig is,
maar je moeder rechtshandig,

25
00:01:31,697 --> 00:01:35,793
heb je 17% kans
om linkshandig geboren te worden,

26
00:01:35,793 --> 00:01:40,392
terwijl kinderen van twee rechtshandigen
daar maar 10% kans op hebben.

27
00:01:40,392 --> 00:01:43,592
Links- of rechtshandigheid
lijkt door puur toeval bepaald te worden,

28
00:01:43,592 --> 00:01:46,304
maar de kans erop
wordt bepaald door je genen.

29
00:01:46,304 --> 00:01:48,037
Dit lijkt te wijzen op een reden

30
00:01:48,037 --> 00:01:51,582
waarom evolutie dat kleinere aandeel
linkshandigen heeft voortgebracht,

31
00:01:51,582 --> 00:01:54,176
en dat duizenden jaren heeft gehandhaafd.

32
00:01:54,176 --> 00:01:56,234
Er zijn verschillende theorieën

33
00:01:56,234 --> 00:01:59,830
die proberen te verklaren waarom
linkshandigheid überhaupt bestaat,

34
00:01:59,830 --> 00:02:01,858
of waarom de meesten rechtshandig zijn.

35
00:02:01,858 --> 00:02:04,124
Een recent wiskundig model suggereert

36
00:02:04,124 --> 00:02:06,899
dat de verhouding
een soort evenwicht laat zien

37
00:02:06,899 --> 00:02:11,607
tussen competitieve en coöperatieve druk
op de evolutie van de mens.

38
00:02:11,607 --> 00:02:13,489
De voordelen van linkshandigheid

39
00:02:13,489 --> 00:02:17,409
zijn het duidelijkst bij handelingen
met een tegenstander,

40
00:02:17,409 --> 00:02:20,205
zoals bij een gevecht of competitiesport.

41
00:02:20,205 --> 00:02:24,995
Ongeveer de helft van de topscoorders
bij honkbal is bijvoorbeeld linkshandig.

42
00:02:24,995 --> 00:02:25,970
Waarom?

43
00:02:25,970 --> 00:02:28,748
Denk eens aan het voordeel
van verrassing.

44
00:02:28,748 --> 00:02:31,584
Omdat linkshandigen in de minderheid zijn,

45
00:02:31,584 --> 00:02:34,220
zullen zowel rechts- 
als linkshandige tegenstanders

46
00:02:34,220 --> 00:02:36,846
de meeste tijd spelen en trainen


47
00:02:36,846 --> 00:02:39,529
met rechtshandigen.

48
00:02:39,529 --> 00:02:41,223
Als ze tegenover elkaar staan,

49
00:02:41,223 --> 00:02:45,430
zal de linkshandige beter voorbereid zijn
dan zijn rechtshandige tegenstander,

50
00:02:45,430 --> 00:02:48,257
De rechtshandige zal het onderspit delven.

51
00:02:48,260 --> 00:02:49,897
Deze gevechtshypothese,

52
00:02:49,897 --> 00:02:51,699
waar bij een onbalans in de populatie

53
00:02:51,699 --> 00:02:55,228
de linkshandige strijder of sporter
voordeel heeft,

54
00:02:55,228 --> 00:02:59,159
is een voorbeeld van negatieve
frequentie-afhankelijke selectie.

55
00:02:59,159 --> 00:03:01,539
Maar volgens het principe van evolutie

56
00:03:01,539 --> 00:03:04,251
lijken groepen met een relatief voordeel
te groeien,

57
00:03:04,251 --> 00:03:07,009
totdat het voordeel verdwijnt.

58
00:03:07,009 --> 00:03:10,553
Als mensen tijdens de hele evolutie
alleen maar zouden vechten,

59
00:03:10,553 --> 00:03:14,434
zouden er door natuurlijke selectie
steeds meer linkshandigen komen,

60
00:03:14,434 --> 00:03:16,014
totdat er zoveel zouden zijn,

61
00:03:16,014 --> 00:03:18,842
dat het geen zeldzaam pluspunt meer was.

62
00:03:18,842 --> 00:03:21,004
Dus in een puur competitieve wereld

63
00:03:21,004 --> 00:03:24,285
zou 50% van de bevolking linkshandig zijn.

64
00:03:24,285 --> 00:03:28,908
De evolutie van de mens is echter verlopen
door coöperatie én competitie.

65
00:03:28,908 --> 00:03:30,223
En coöperatieve druk

66
00:03:30,223 --> 00:03:34,686
duwt linkshandigheid weer
de andere kant op.

67
00:03:34,686 --> 00:03:38,329
Bij golf, waar prestatie niet afhangt
van de tegenstander,

68
00:03:38,329 --> 00:03:41,342
is maar 4% van de spelers
linkshandig.

69
00:03:41,342 --> 00:03:45,540
Een voorbeeld van het ruimere begrip
van gereedschap delen.

70
00:03:45,540 --> 00:03:47,338
Net zoals jonge aspirant golfers

71
00:03:47,338 --> 00:03:50,489
makkelijker rechtshandige
golfclubs kunnen vinden,

72
00:03:50,489 --> 00:03:53,796
zijn veel belangrijke voorwerpen
die de samenleving hebben gevormd,

73
00:03:53,796 --> 00:03:56,505
ontwikkeld voor
de rechtshandige meerderheid.

74
00:03:56,505 --> 00:03:59,227
Omdat linkshandigen hier 
minder goed mee om kunnen gaan

75
00:03:59,227 --> 00:04:01,737
en vaker ongelukken krijgen,

76
00:04:01,737 --> 00:04:04,913
zouden ze minder succesvol zijn
in een puur coöperatieve wereld

77
00:04:04,913 --> 00:04:08,041
en uiteindelijk verdwijnen
uit de populatie.

78
00:04:08,041 --> 00:04:10,251
Door het juist voorspellen
van het aandeel

79
00:04:10,255 --> 00:04:12,846
aan linkshandige mensen
in de gehele bevolking,

80
00:04:12,846 --> 00:04:15,653
en het vergelijken van gegevens
uit diverse sporten,

81
00:04:15,653 --> 00:04:18,439
laat het model zien
dat het voortbestaan van linkshandigen

82
00:04:18,439 --> 00:04:22,138
als kleine maar constante minderheid,
een evenwicht vertoont

83
00:04:22,138 --> 00:04:24,990
dat het gevolg is van competitieve
en coöperatieve effecten

84
00:04:24,990 --> 00:04:28,071
die gelijktijdig uitgespeeld worden.

85
00:04:28,071 --> 00:04:29,738
Het meest intrigerende is,

86
00:04:29,738 --> 00:04:33,477
wat de cijfers ons kunnen zeggen
over diverse populaties.

87
00:04:33,477 --> 00:04:37,457
Van het kleine aantal linkshandigen 
bij coöperatieve dieren,

88
00:04:37,457 --> 00:04:39,666
tot een wat groter percentage

89
00:04:39,666 --> 00:04:43,402
bij competitieve groepen 
jager-verzamelaars...

90
00:04:43,402 --> 00:04:47,996
... we hebben de antwoorden 
op vragen over vroege menselijke evolutie

91
00:04:47,996 --> 00:04:51,000
wellicht al in onze handen.