WEBVTT 00:00:07.245 --> 00:00:11.543 Hơn 100,000 tấn cafein được tiêu thụ 00:00:11.543 --> 00:00:13.812 mỗi năm trên thế giới. 00:00:13.812 --> 00:00:18.034 Trọng lượng đó tương đương với 14 tháp Eiffel. 00:00:18.034 --> 00:00:21.344 Hầu hết lượng cafein được tiêu thụ có trong cà phê và trà, 00:00:21.344 --> 00:00:23.793 ngoài ra còn qua các loại đồ uống có ga, 00:00:23.793 --> 00:00:24.667 sô-cô-la, 00:00:24.667 --> 00:00:26.244 thuốc có chứa caffeine, 00:00:26.244 --> 00:00:29.264 kể cả các loại đồ uống có nhãn không chứa cafein 00:00:29.264 --> 00:00:32.991 Cafein giúp chúng ta tỉnh táo, tập trung vui vẻ, và tràn đầy năng lượng, 00:00:32.991 --> 00:00:35.982 ngay cả khi ta không ngủ đủ giấc. 00:00:35.982 --> 00:00:40.410 Nhưng nó cũng làm tăng huyết áp, và làm ta cảm thấy bồn chồn. 00:00:40.410 --> 00:00:43.153 Nó là loại chất kích thích được sử dụng rộng rãi nhất. 00:00:43.153 --> 00:00:46.612 Vậy nó giúp chúng ta tỉnh táo như thế nào? 00:00:46.612 --> 00:00:50.892 Cafein có trong cây cối được sử dụng với một vài mục đích. 00:00:50.892 --> 00:00:55.474 Với liều lượng lớn, như trong lá và hạt của một số loài, 00:00:55.474 --> 00:00:57.784 nó gây độc cho côn trùng. 00:00:57.784 --> 00:01:01.672 Nhưng khi được dùng với lượng ít, như trong mật hoa, 00:01:01.672 --> 00:01:05.924 nó có thể giúp chúng nhớ và quay lại các bông hoa. 00:01:05.924 --> 00:01:08.403 Trong cơ thể người, cafein hoạt động 00:01:08.403 --> 00:01:11.403 như một chất kích thích của hệ thần kinh trung ương. 00:01:11.403 --> 00:01:15.747 Nó giúp ta tỉnh bằng cách chặn một trong các phân tử gây ngủ chính của cơ thể, 00:01:15.747 --> 00:01:19.402 một chất gọi là adenosine. 00:01:19.402 --> 00:01:22.013 Cơ thể luôn cần một nguồn năng lượng liên tục, 00:01:22.013 --> 00:01:27.314 có được nhờ phân tách phân tử chứa nhiều năng lượng gọi là ATP. 00:01:27.314 --> 00:01:28.254 Trong quá trình đó, 00:01:28.254 --> 00:01:32.794 nó giải phóng adenosine, trụ cột hóa học của ATP. 00:01:32.794 --> 00:01:37.645 Các tế bào thần kinh trong não của bạn có thụ thể vừa khớp với phân tử này. 00:01:37.645 --> 00:01:39.954 Khi adenosine cập bến tới những thụ thể này, 00:01:39.954 --> 00:01:43.665 nó kích hoạt các phản ứng sinh hóa liên hoàn 00:01:43.665 --> 00:01:45.926 gây ra nơ-ron di chuyển chậm hơn 00:01:45.926 --> 00:01:50.465 và làm chậm sự giải phóng các phân tử quan trọng báo hiệu cho não. 00:01:50.465 --> 00:01:53.265 Nói cách khác, khi bạn buồn ngủ. 00:01:53.265 --> 00:01:58.285 Cafein có thể được gọi là chất đối kháng thụ thể adenosine. 00:01:58.285 --> 00:02:01.856 Điều đó có nghĩa là nó làm chệch hướng quá trình làm chậm các nơ-ron 00:02:01.856 --> 00:02:04.385 bằng cách chặn các thụ thể adenosine. 00:02:04.385 --> 00:02:08.627 Cafein và adenosine có cấu trúc phân tử gần giống nhau, 00:02:08.627 --> 00:02:12.456 đủ để mà chất caffeine có thể len vào các thụ thể adenosine. 00:02:12.456 --> 00:02:15.266 nhưng không đủ giống để kích hoạt chúng. 00:02:15.266 --> 00:02:18.855 Nói tóm lại, adenosine ức chế tế bào thần kinh của bạn. 00:02:18.855 --> 00:02:24.727 Caffeine ức chế chất ức chế, vì vậy nó kích thích bạn. 00:02:24.727 --> 00:02:27.306 Caffeine cũng có thể tăng cảm xúc tích cực. 00:02:27.306 --> 00:02:29.855 Trong một số nơ-ron, các thụ thể adenosine 00:02:29.855 --> 00:02:34.367 liên kết với các thụ thể của một phân tử khác gọi là dopamine. 00:02:34.367 --> 00:02:38.570 Một trong những vai trò của dopamine ở trong não là để tăng cảm giác khoái cảm. 00:02:38.570 --> 00:02:41.871 Khi adenosine đỗ ở một trong những thụ thể kết nối này, 00:02:41.871 --> 00:02:45.948 có thể làm khó cho dopamine để vừa với vị trí của mình, 00:02:45.948 --> 00:02:48.758 làm gián đoạn việc nâng cao tâm trạng của nó. 00:02:48.758 --> 00:02:53.338 Nhưng khi cafein chiếm chỗ của adenosine, nó không tạo cùng hiệu quả như vậy, 00:02:53.338 --> 00:02:55.948 và dopamine sẽ len vào. 00:02:55.948 --> 00:03:00.930 Có bằng chứng cho thấy tác dụng của cafein lên thụ quan của adenosine và dopamine 00:03:00.930 --> 00:03:05.180 có những lợi ích lâu dài, giảm nguy cơ mắc các bệnh 00:03:05.180 --> 00:03:10.129 như bệnh Parkinson, Alzheimer, và một số loại ung thư. 00:03:10.129 --> 00:03:14.998 Caffeine cũng có thể tăng khả năng đốt cháy chất béo của cơ thể. 00:03:14.998 --> 00:03:17.510 Trên thực tế, một số tổ chức thể thao cho rằng 00:03:17.510 --> 00:03:20.960 caffein đem lại cho vận động viên một lợi thế bất công 00:03:20.960 --> 00:03:24.308 và đặt ra các giới hạn về mức tiêu thụ. 00:03:24.308 --> 00:03:27.120 Từ năm 1972 đến 2004, 00:03:27.120 --> 00:03:31.739 các vận động viên Olympic phải có mức nồng độ cafein trong máu 00:03:31.739 --> 00:03:34.120 thấp hơn tiêu chuẩn để thi đấu. 00:03:34.120 --> 00:03:37.649 Tất nhiên, không phải tất cả các tác dụng của cafein đều có lợi. 00:03:37.649 --> 00:03:40.089 Nó có thể làm bạn cảm thấy tốt hơn và cảnh giác hơn, 00:03:40.089 --> 00:03:43.220 nhưng nó cũng sẽ làm tăng nhịp tim và huyết áp, 00:03:43.220 --> 00:03:46.410 làm tiểu nhiều hơn hoặc gây ra tiêu chảy, 00:03:46.410 --> 00:03:49.953 và cũng góp phần làm mất ngủ và lo lắng. 00:03:49.953 --> 00:03:52.801 Hơn thế, đồ ăn và đồ uống có chứa cafein 00:03:52.801 --> 00:03:58.541 có những tác động lên cơ thể bạn mà ta phải kể đến. 00:03:58.541 --> 00:04:01.571 Não bạn sẽ quen với việc thường xuyên tiêu thụ cafein. 00:04:01.571 --> 00:04:04.832 Nếu thụ thể adenosine của bạn bị tắc nghẽn vĩnh viễn, 00:04:04.832 --> 00:04:07.720 cơ thể bạn sẽ tạo ra một cái khác. 00:04:07.720 --> 00:04:09.939 Bằng cách đó dù có cafein, 00:04:09.939 --> 00:04:15.252 adenosine vẫn có thể làm việc của nó là ra hiệu cho não để dừng hoạt động. 00:04:15.252 --> 00:04:18.723 Đấy là lý do tại sao bạn thấy cần dùng càng ngày càng nhiều cafein 00:04:18.723 --> 00:04:20.853 để có cảm thấy tỉnh táo. 00:04:20.853 --> 00:04:24.453 Có càng ngày càng nhiều thụ quan adenosine phải bị chặn lại. 00:04:24.453 --> 00:04:26.973 Đó cũng là lý do tại sao nếu bạn đột ngột dừng cafein, 00:04:26.973 --> 00:04:30.194 bạn sẽ cảm thấy trống vắng khó chịu. 00:04:30.194 --> 00:04:32.493 Với vô vàn thụ quan và không có đối thủ, 00:04:32.493 --> 00:04:34.853 adenosine có thể làm quá giờ, 00:04:34.853 --> 00:04:36.473 gây ra các triệu chứng như đau đầu, 00:04:36.473 --> 00:04:37.634 mệt mỏi, 00:04:37.634 --> 00:04:40.212 và tâm trạng chán nản. 00:04:40.212 --> 00:04:44.963 Nhưng chỉ trong vài ngày, những thụ cảm thừa sẽ biến mất, 00:04:44.963 --> 00:04:46.993 cơ thể bạn sẽ tự điều chỉnh lại, 00:04:46.993 --> 00:04:49.593 và bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo 00:04:49.593 --> 00:04:53.233 kể cả khi không có chất kích thích phổ biến nhất thế giới.