1
00:00:07,245 --> 00:00:11,543
Hơn 100,000 tấn cafein được tiêu thụ

2
00:00:11,543 --> 00:00:13,812
mỗi năm trên thế giới.

3
00:00:13,812 --> 00:00:18,034
Trọng lượng đó
tương đương với 14 tháp Eiffel.

4
00:00:18,034 --> 00:00:21,344
Hầu hết lượng cafein được tiêu thụ 
có trong cà phê và trà,

5
00:00:21,344 --> 00:00:23,793
ngoài ra còn qua các loại 
đồ uống có ga,

6
00:00:23,793 --> 00:00:24,667
sô-cô-la,

7
00:00:24,667 --> 00:00:26,244
thuốc có chứa caffeine,

8
00:00:26,244 --> 00:00:29,264
kể cả các loại đồ uống có nhãn
không chứa cafein

9
00:00:29,264 --> 00:00:32,991
Cafein giúp chúng ta tỉnh táo, tập trung
vui vẻ, và tràn đầy năng lượng,

10
00:00:32,991 --> 00:00:35,982
ngay cả khi ta không ngủ đủ giấc.

11
00:00:35,982 --> 00:00:40,410
Nhưng nó cũng làm tăng huyết áp,
và làm ta cảm thấy bồn chồn.

12
00:00:40,410 --> 00:00:43,153
Nó là loại chất kích thích
được sử dụng rộng rãi nhất.

13
00:00:43,153 --> 00:00:46,612
Vậy nó giúp chúng ta tỉnh táo như thế nào?

14
00:00:46,612 --> 00:00:50,892
Cafein có trong cây cối
được sử dụng với một vài mục đích.

15
00:00:50,892 --> 00:00:55,474
Với liều lượng lớn, như trong lá và hạt
của một số loài,

16
00:00:55,474 --> 00:00:57,784
nó gây độc cho côn trùng.

17
00:00:57,784 --> 00:01:01,672
Nhưng khi được dùng với lượng ít,
như trong mật hoa,

18
00:01:01,672 --> 00:01:05,924
nó có thể giúp chúng nhớ
và quay lại các bông hoa.

19
00:01:05,924 --> 00:01:08,403
Trong cơ thể người, cafein hoạt động

20
00:01:08,403 --> 00:01:11,403
như một chất kích thích
của hệ thần kinh trung ương.

21
00:01:11,403 --> 00:01:15,747
Nó giúp ta tỉnh bằng cách chặn một trong
các phân tử gây ngủ chính của cơ thể,

22
00:01:15,747 --> 00:01:19,402
một chất gọi là adenosine.

23
00:01:19,402 --> 00:01:22,013
Cơ thể luôn cần
một nguồn năng lượng liên tục,

24
00:01:22,013 --> 00:01:27,314
có được nhờ phân tách phân tử
chứa nhiều năng lượng gọi là ATP.

25
00:01:27,314 --> 00:01:28,254
Trong quá trình đó,

26
00:01:28,254 --> 00:01:32,794
nó giải phóng adenosine,
trụ cột hóa học của ATP.

27
00:01:32,794 --> 00:01:37,645
Các tế bào thần kinh trong não của bạn
có thụ thể vừa khớp với phân tử này.

28
00:01:37,645 --> 00:01:39,954
Khi adenosine cập bến
tới những thụ thể này,

29
00:01:39,954 --> 00:01:43,665
nó kích hoạt các
phản ứng sinh hóa liên hoàn

30
00:01:43,665 --> 00:01:45,926
gây ra nơ-ron di chuyển chậm hơn

31
00:01:45,926 --> 00:01:50,465
và làm chậm sự giải phóng các phân tử
quan trọng báo hiệu cho não.

32
00:01:50,465 --> 00:01:53,265
Nói cách khác, khi bạn buồn ngủ.

33
00:01:53,265 --> 00:01:58,285
Cafein có thể được gọi là
chất đối kháng thụ thể adenosine.

34
00:01:58,285 --> 00:02:01,856
Điều đó có nghĩa là nó làm chệch hướng
quá trình làm chậm các nơ-ron

35
00:02:01,856 --> 00:02:04,385
bằng cách chặn các thụ thể adenosine.

36
00:02:04,385 --> 00:02:08,627
Cafein và adenosine có
cấu trúc phân tử gần giống nhau,

37
00:02:08,627 --> 00:02:12,456
đủ để mà chất caffeine có thể len vào
các thụ thể adenosine.

38
00:02:12,456 --> 00:02:15,266
nhưng không đủ giống để kích hoạt chúng.

39
00:02:15,266 --> 00:02:18,855
Nói tóm lại, adenosine ức chế
tế bào thần kinh của bạn.

40
00:02:18,855 --> 00:02:24,727
Caffeine ức chế chất ức chế,
vì vậy nó kích thích bạn.

41
00:02:24,727 --> 00:02:27,306
Caffeine cũng có thể
tăng cảm xúc tích cực.

42
00:02:27,306 --> 00:02:29,855
Trong một số nơ-ron, các thụ thể adenosine

43
00:02:29,855 --> 00:02:34,367
liên kết với các thụ thể
của một phân tử khác gọi là dopamine.

44
00:02:34,367 --> 00:02:38,570
Một trong những vai trò của dopamine
ở trong não là để tăng cảm giác khoái cảm.

45
00:02:38,570 --> 00:02:41,871
Khi adenosine đỗ ở một trong những
thụ thể kết nối này,

46
00:02:41,871 --> 00:02:45,948
có thể làm khó cho dopamine
để vừa với vị trí của mình,

47
00:02:45,948 --> 00:02:48,758
làm gián đoạn
việc nâng cao tâm trạng của nó.

48
00:02:48,758 --> 00:02:53,338
Nhưng khi cafein chiếm chỗ của adenosine,
nó không tạo cùng hiệu quả như vậy,

49
00:02:53,338 --> 00:02:55,948
và dopamine sẽ len vào.

50
00:02:55,948 --> 00:03:00,930
Có bằng chứng cho thấy tác dụng của cafein
lên thụ quan của adenosine và dopamine

51
00:03:00,930 --> 00:03:05,180
có những lợi ích lâu dài,
giảm nguy cơ mắc các bệnh

52
00:03:05,180 --> 00:03:10,129
như bệnh Parkinson, Alzheimer,
và một số loại ung thư.

53
00:03:10,129 --> 00:03:14,998
Caffeine cũng có thể tăng khả năng
đốt cháy chất béo của cơ thể.

54
00:03:14,998 --> 00:03:17,510
Trên thực tế,
một số tổ chức thể thao cho rằng

55
00:03:17,510 --> 00:03:20,960
caffein đem lại cho vận động viên
một lợi thế bất công

56
00:03:20,960 --> 00:03:24,308
và đặt ra các giới hạn về mức tiêu thụ.

57
00:03:24,308 --> 00:03:27,120
Từ năm 1972 đến 2004,

58
00:03:27,120 --> 00:03:31,739
các vận động viên Olympic phải có mức
nồng độ cafein trong máu

59
00:03:31,739 --> 00:03:34,120
thấp hơn tiêu chuẩn để thi đấu.

60
00:03:34,120 --> 00:03:37,649
Tất nhiên, không phải tất cả các tác dụng
của cafein đều có lợi.

61
00:03:37,649 --> 00:03:40,089
Nó có thể làm bạn cảm thấy
tốt hơn và cảnh giác hơn,

62
00:03:40,089 --> 00:03:43,220
nhưng nó cũng sẽ làm
tăng nhịp tim và huyết áp,

63
00:03:43,220 --> 00:03:46,410
làm tiểu nhiều hơn hoặc gây ra tiêu chảy,

64
00:03:46,410 --> 00:03:49,953
và cũng góp phần làm mất ngủ và lo lắng.

65
00:03:49,953 --> 00:03:52,801
Hơn thế, đồ ăn và đồ uống
có chứa cafein

66
00:03:52,801 --> 00:03:58,541
có những tác động lên cơ thể bạn
mà ta phải kể đến.

67
00:03:58,541 --> 00:04:01,571
Não bạn sẽ quen với việc
thường xuyên tiêu thụ cafein.

68
00:04:01,571 --> 00:04:04,832
Nếu thụ thể adenosine của bạn
bị tắc nghẽn vĩnh viễn,

69
00:04:04,832 --> 00:04:07,720
cơ thể bạn sẽ tạo ra một cái khác.

70
00:04:07,720 --> 00:04:09,939
Bằng cách đó dù có cafein,

71
00:04:09,939 --> 00:04:15,252
adenosine vẫn có thể làm việc của nó
là ra hiệu cho não để dừng hoạt động.

72
00:04:15,252 --> 00:04:18,723
Đấy là lý do tại sao bạn thấy cần dùng
càng ngày càng nhiều cafein

73
00:04:18,723 --> 00:04:20,853
để có cảm thấy tỉnh táo.

74
00:04:20,853 --> 00:04:24,453
Có càng ngày càng nhiều
thụ quan adenosine phải bị chặn lại.

75
00:04:24,453 --> 00:04:26,973
Đó cũng là lý do tại sao
nếu bạn đột ngột dừng cafein,

76
00:04:26,973 --> 00:04:30,194
bạn sẽ cảm thấy trống vắng khó chịu.

77
00:04:30,194 --> 00:04:32,493
Với vô vàn thụ quan và không có đối thủ,

78
00:04:32,493 --> 00:04:34,853
adenosine có thể làm quá giờ,

79
00:04:34,853 --> 00:04:36,473
gây ra các triệu chứng
như đau đầu,

80
00:04:36,473 --> 00:04:37,634
mệt mỏi,

81
00:04:37,634 --> 00:04:40,212
và tâm trạng chán nản.

82
00:04:40,212 --> 00:04:44,963
Nhưng chỉ trong vài ngày,
những thụ cảm thừa sẽ biến mất,

83
00:04:44,963 --> 00:04:46,993
cơ thể bạn sẽ tự điều chỉnh lại,

84
00:04:46,993 --> 00:04:49,593
và bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo

85
00:04:49,593 --> 00:04:53,233
kể cả khi không có chất kích thích
phổ biến nhất thế giới.