0:00:07.245,0:00:11.543
Hơn 100,000 tấn cafein được tiêu thụ

0:00:11.543,0:00:13.812
mỗi năm trên thế giới.

0:00:13.812,0:00:18.034
Trọng lượng đó[br]tương đương với 14 tháp Eiffel.

0:00:18.034,0:00:21.344
Hầu hết lượng cafein được tiêu thụ [br]có trong cà phê và trà,

0:00:21.344,0:00:23.793
ngoài ra còn qua các loại [br]đồ uống có ga,

0:00:23.793,0:00:24.667
sô-cô-la,

0:00:24.667,0:00:26.244
thuốc có chứa caffeine,

0:00:26.244,0:00:29.264
kể cả các loại đồ uống có nhãn[br]không chứa cafein

0:00:29.264,0:00:32.991
Cafein giúp chúng ta tỉnh táo, tập trung[br]vui vẻ, và tràn đầy năng lượng,

0:00:32.991,0:00:35.982
ngay cả khi ta không ngủ đủ giấc.

0:00:35.982,0:00:40.410
Nhưng nó cũng làm tăng huyết áp,[br]và làm ta cảm thấy bồn chồn.

0:00:40.410,0:00:43.153
Nó là loại chất kích thích[br]được sử dụng rộng rãi nhất.

0:00:43.153,0:00:46.612
Vậy nó giúp chúng ta tỉnh táo như thế nào?

0:00:46.612,0:00:50.892
Cafein có trong cây cối[br]được sử dụng với một vài mục đích.

0:00:50.892,0:00:55.474
Với liều lượng lớn, như trong lá và hạt[br]của một số loài,

0:00:55.474,0:00:57.784
nó gây độc cho côn trùng.

0:00:57.784,0:01:01.672
Nhưng khi được dùng với lượng ít,[br]như trong mật hoa,

0:01:01.672,0:01:05.924
nó có thể giúp chúng nhớ[br]và quay lại các bông hoa.

0:01:05.924,0:01:08.403
Trong cơ thể người, cafein hoạt động

0:01:08.403,0:01:11.403
như một chất kích thích[br]của hệ thần kinh trung ương.

0:01:11.403,0:01:15.747
Nó giúp ta tỉnh bằng cách chặn một trong[br]các phân tử gây ngủ chính của cơ thể,

0:01:15.747,0:01:19.402
một chất gọi là adenosine.

0:01:19.402,0:01:22.013
Cơ thể luôn cần[br]một nguồn năng lượng liên tục,

0:01:22.013,0:01:27.314
có được nhờ phân tách phân tử[br]chứa nhiều năng lượng gọi là ATP.

0:01:27.314,0:01:28.254
Trong quá trình đó,

0:01:28.254,0:01:32.794
nó giải phóng adenosine,[br]trụ cột hóa học của ATP.

0:01:32.794,0:01:37.645
Các tế bào thần kinh trong não của bạn[br]có thụ thể vừa khớp với phân tử này.

0:01:37.645,0:01:39.954
Khi adenosine cập bến[br]tới những thụ thể này,

0:01:39.954,0:01:43.665
nó kích hoạt các[br]phản ứng sinh hóa liên hoàn

0:01:43.665,0:01:45.926
gây ra nơ-ron di chuyển chậm hơn

0:01:45.926,0:01:50.465
và làm chậm sự giải phóng các phân tử[br]quan trọng báo hiệu cho não.

0:01:50.465,0:01:53.265
Nói cách khác, khi bạn buồn ngủ.

0:01:53.265,0:01:58.285
Cafein có thể được gọi là[br]chất đối kháng thụ thể adenosine.

0:01:58.285,0:02:01.856
Điều đó có nghĩa là nó làm chệch hướng[br]quá trình làm chậm các nơ-ron

0:02:01.856,0:02:04.385
bằng cách chặn các thụ thể adenosine.

0:02:04.385,0:02:08.627
Cafein và adenosine có[br]cấu trúc phân tử gần giống nhau,

0:02:08.627,0:02:12.456
đủ để mà chất caffeine có thể len vào[br]các thụ thể adenosine.

0:02:12.456,0:02:15.266
nhưng không đủ giống để kích hoạt chúng.

0:02:15.266,0:02:18.855
Nói tóm lại, adenosine ức chế[br]tế bào thần kinh của bạn.

0:02:18.855,0:02:24.727
Caffeine ức chế chất ức chế,[br]vì vậy nó kích thích bạn.

0:02:24.727,0:02:27.306
Caffeine cũng có thể[br]tăng cảm xúc tích cực.

0:02:27.306,0:02:29.855
Trong một số nơ-ron, các thụ thể adenosine

0:02:29.855,0:02:34.367
liên kết với các thụ thể[br]của một phân tử khác gọi là dopamine.

0:02:34.367,0:02:38.570
Một trong những vai trò của dopamine[br]ở trong não là để tăng cảm giác khoái cảm.

0:02:38.570,0:02:41.871
Khi adenosine đỗ ở một trong những[br]thụ thể kết nối này,

0:02:41.871,0:02:45.948
có thể làm khó cho dopamine[br]để vừa với vị trí của mình,

0:02:45.948,0:02:48.758
làm gián đoạn[br]việc nâng cao tâm trạng của nó.

0:02:48.758,0:02:53.338
Nhưng khi cafein chiếm chỗ của adenosine,[br]nó không tạo cùng hiệu quả như vậy,

0:02:53.338,0:02:55.948
và dopamine sẽ len vào.

0:02:55.948,0:03:00.930
Có bằng chứng cho thấy tác dụng của cafein[br]lên thụ quan của adenosine và dopamine

0:03:00.930,0:03:05.180
có những lợi ích lâu dài,[br]giảm nguy cơ mắc các bệnh

0:03:05.180,0:03:10.129
như bệnh Parkinson, Alzheimer,[br]và một số loại ung thư.

0:03:10.129,0:03:14.998
Caffeine cũng có thể tăng khả năng[br]đốt cháy chất béo của cơ thể.

0:03:14.998,0:03:17.510
Trên thực tế,[br]một số tổ chức thể thao cho rằng

0:03:17.510,0:03:20.960
caffein đem lại cho vận động viên[br]một lợi thế bất công

0:03:20.960,0:03:24.308
và đặt ra các giới hạn về mức tiêu thụ.

0:03:24.308,0:03:27.120
Từ năm 1972 đến 2004,

0:03:27.120,0:03:31.739
các vận động viên Olympic phải có mức[br]nồng độ cafein trong máu

0:03:31.739,0:03:34.120
thấp hơn tiêu chuẩn để thi đấu.

0:03:34.120,0:03:37.649
Tất nhiên, không phải tất cả các tác dụng[br]của cafein đều có lợi.

0:03:37.649,0:03:40.089
Nó có thể làm bạn cảm thấy[br]tốt hơn và cảnh giác hơn,

0:03:40.089,0:03:43.220
nhưng nó cũng sẽ làm[br]tăng nhịp tim và huyết áp,

0:03:43.220,0:03:46.410
làm tiểu nhiều hơn hoặc gây ra tiêu chảy,

0:03:46.410,0:03:49.953
và cũng góp phần làm mất ngủ và lo lắng.

0:03:49.953,0:03:52.801
Hơn thế, đồ ăn và đồ uống[br]có chứa cafein

0:03:52.801,0:03:58.541
có những tác động lên cơ thể bạn[br]mà ta phải kể đến.

0:03:58.541,0:04:01.571
Não bạn sẽ quen với việc[br]thường xuyên tiêu thụ cafein.

0:04:01.571,0:04:04.832
Nếu thụ thể adenosine của bạn[br]bị tắc nghẽn vĩnh viễn,

0:04:04.832,0:04:07.720
cơ thể bạn sẽ tạo ra một cái khác.

0:04:07.720,0:04:09.939
Bằng cách đó dù có cafein,

0:04:09.939,0:04:15.252
adenosine vẫn có thể làm việc của nó[br]là ra hiệu cho não để dừng hoạt động.

0:04:15.252,0:04:18.723
Đấy là lý do tại sao bạn thấy cần dùng[br]càng ngày càng nhiều cafein

0:04:18.723,0:04:20.853
để có cảm thấy tỉnh táo.

0:04:20.853,0:04:24.453
Có càng ngày càng nhiều[br]thụ quan adenosine phải bị chặn lại.

0:04:24.453,0:04:26.973
Đó cũng là lý do tại sao[br]nếu bạn đột ngột dừng cafein,

0:04:26.973,0:04:30.194
bạn sẽ cảm thấy trống vắng khó chịu.

0:04:30.194,0:04:32.493
Với vô vàn thụ quan và không có đối thủ,

0:04:32.493,0:04:34.853
adenosine có thể làm quá giờ,

0:04:34.853,0:04:36.473
gây ra các triệu chứng[br]như đau đầu,

0:04:36.473,0:04:37.634
mệt mỏi,

0:04:37.634,0:04:40.212
và tâm trạng chán nản.

0:04:40.212,0:04:44.963
Nhưng chỉ trong vài ngày,[br]những thụ cảm thừa sẽ biến mất,

0:04:44.963,0:04:46.993
cơ thể bạn sẽ tự điều chỉnh lại,

0:04:46.993,0:04:49.593
và bạn sẽ cảm thấy tỉnh táo

0:04:49.593,0:04:53.233
kể cả khi không có chất kích thích[br]phổ biến nhất thế giới.