WEBVTT

00:00:07.245 --> 00:00:11.472
100,000 ტონაზე მეტი კოფეინი მოიხმარება

00:00:11.472 --> 00:00:13.811
ყოველ წელს მსოფლიოს მასშტაბით.

00:00:13.811 --> 00:00:18.033
ეს 14 ეიფელის კოშკის მასის ტოლია.

00:00:18.033 --> 00:00:21.343
კოფეინის უმეტესობა ყავის 
ან ჩაის სახით მიიღება,

00:00:21.344 --> 00:00:23.792
კოფეინი აგრეთვე ზოგიერთ 
გაზიან სასმელშიცაა დამატებული,

00:00:23.792 --> 00:00:24.666
შოკოლადში,

00:00:24.667 --> 00:00:26.243
კოფეინის აბებში,

00:00:26.243 --> 00:00:29.263
და უკოფეონო სასმელებშიც კი.

00:00:29.263 --> 00:00:32.990
კოფეინი გვეხმარება გამოფხიზლებაში, 
ბედნიერების და ენერგიულობის შეგრძნებაში.

00:00:32.990 --> 00:00:35.981
მაშინაც კი, თუ საკმარისად არ გვიძინია.

00:00:35.981 --> 00:00:40.409
მაგრამ კოფეინი ასევე არტერიულ 
წნევას ზრდის და გვძაბავს.

00:00:40.409 --> 00:00:43.152
ის მსოფლიოში ყველაზე ფართოდ 
მოხმარებადი ნარკოტიკული საშუალებაა.

00:00:43.152 --> 00:00:46.012
მაშ, როგორ გვაფხიზლებს კოფეინი?

00:00:46.612 --> 00:00:50.892
კოფეინი მცენარეებში გამოიყოფა, 
სადაც ის რამდენიმე ფუნქციას ასრულებს.

00:00:50.892 --> 00:00:55.474
კოფეინი დიდი რაოდენობითაა ზოგიერთი 
მცენარის ფოთლებსა და ნაყოფში

00:00:55.473 --> 00:00:57.783
და ის მწერებისთვის მომწამლავია.

00:00:57.783 --> 00:01:01.671
მაგრამ, როცა მწერები მცირე რაოდენობით 
იღებენ, როგორც ეს ნექტარშია,

00:01:01.671 --> 00:01:05.923
ის მწერებს ეხმარება დაიმახსოვრონ 
და კიდევ დაუბრუნდნენ ყვავილებს.

00:01:05.924 --> 00:01:08.403
ადამიანის ორგანიზმში კოფეინი მოქმედებს,

00:01:08.403 --> 00:01:11.403
როგორც ცენტრალური ნერვული 
სისტემის სტიმულატორი.

00:01:11.403 --> 00:01:15.746
ის სიფხიზლეს გვინარჩუნებს ძილის 
გამომწვევი მოლეკულების დაბლოკვით,

00:01:15.746 --> 00:01:19.042
ნივთიერების სახელად ადენოზინი.

00:01:19.402 --> 00:01:22.013
ჩვენს ორგანიზმს ენერგიის 
მუდმივი მიწოდება სჭირდება,

00:01:22.013 --> 00:01:27.314
რომელსაც მაღალი ენერგიის მქონე 
მოლეკულის ატფ-ს დაშლით ახერხებს.

00:01:27.313 --> 00:01:28.253
ამ პროცესში,

00:01:28.254 --> 00:01:32.794
ადენოზინი თავისუფლდება - 
რომელიც ატფ-ს კომპონენტია.

00:01:32.793 --> 00:01:37.644
ტვინის ნეირონებს რეცეპტორები აქვთ,
რომლებიც ამ მოლეკულას უკავშირდებიან. 


00:01:37.644 --> 00:01:39.953
როცა ადენოზინი ამ რეცეპტორებში ჩაჯდება,

00:01:39.953 --> 00:01:43.664
ბიოქიმიური რეაქციების 
მთელ ჯაჭვს ააქტიურებს,

00:01:43.665 --> 00:01:45.926
რაც ნეირონების აქტიურობის 
შენელებას იწვევს

00:01:45.926 --> 00:01:50.465
და ტვინის მასტიმულირებელი 
მოლეკულების გამოყოფას ანელებს.

00:01:50.465 --> 00:01:53.265
უფრო მარტივად რომ ვთქვათ - 
თქვენ გეძინებათ.

00:01:53.265 --> 00:01:58.284
კოფეინი ადენოზინის 
რეცეპტორების ანტაგონისტია,

00:01:58.284 --> 00:02:01.855
შესაბამისად, ის იმ პროცესს აფერხებს, 
რაც ნეირონების შენელებას იწვევს,

00:02:01.855 --> 00:02:04.384
ადენოზინის რეცეპტორების ბლოკირებით.

00:02:04.385 --> 00:02:08.627
კოფეინს და ადენოზინს მსგავსი
მოლეკულური სტრუქტურა აქვთ,

00:02:08.627 --> 00:02:12.456
იმდენად მსგავსი, რომ კოფეინს შეუძლია 
ადენოზინის რეცეპტორებში ჩაჯდომა,


00:02:12.455 --> 00:02:15.265
მაგრამ არც ისეთი მსაგვსია, 
რომ რეცეპტორების გააქტიურება შეძლოს.

00:02:15.265 --> 00:02:18.854
რომ შევაჯამოთ,
ადენოზინი თქვენს ნეირონებს ანელებს.


00:02:18.854 --> 00:02:24.726
კოფეინი კი ინჰიბიტორ ადენოზინს ანელებს,
რაც თქვენ სტიმულირებას იწვევს.

00:02:24.727 --> 00:02:27.306
ასევე, კოფეინს შეუძლია 
დადებითი გრძნობების ამაღლება.

00:02:27.306 --> 00:02:29.855
ზოგიერთ ნეირონში ადენოზინის რეცეპტორები

00:02:29.854 --> 00:02:34.366
დოპამინის მოლეკულის რეცეპტორებთან 
არიან დაკავშირებულები.

00:02:34.366 --> 00:02:38.569
ტვინში, დოპამინის ერთ-ერთი ფუნქცია 
სიამოვნების გრძნობის ამაღლებაა.

00:02:38.569 --> 00:02:41.870
როდესაც ადენოზინი წყვილ 
რეცეპტორში თავსდება

00:02:41.871 --> 00:02:45.948
ის დოპამინის საკუთარ ადგილას 
ჩაჯდომას ურთულებს,

00:02:45.948 --> 00:02:48.758
რაც განწობის ასამაღლებელ
პროცესს უშლის ხელს.

00:02:48.758 --> 00:02:50.337
მაგრამ, როდესაც კოფეინი 
ადენოზინის ადგილს იკავებს,

00:02:50.337 --> 00:02:53.337
მას მსგავსი ეფექტი აღარ აქვს,

00:02:53.337 --> 00:02:55.948
და დოპამინს თავისუფლად შეუძლია 
საკუთარ ადგილას განთავსება.

00:02:55.948 --> 00:03:00.930
არსებობს მტიკიცებულება, რომ კოფეინის 
გავლენას ადენოზინზე და დოპამინზე

00:03:00.930 --> 00:03:05.180
გრძელვადიანი სარგებელიც აქვს, 
დაავადებების წარმოქმნის რისკის შემცირებით,

00:03:05.180 --> 00:03:10.129
ისეთების როგორებიცაა, პარკინსონი, 
ალცჰაიმერი და ზოგიერთი სახის სიმსივნე.

00:03:10.128 --> 00:03:14.997
კოფეინს ასევე შეუძლია ორგანიზმის 
მიერ ცხიმის დაწვის უნარის გაზრდა.

00:03:14.997 --> 00:03:17.509
აღსანიშნავია, რომ ზოგიერთ 
სპორტულ ორგანიზაციას მიაჩნია, 


00:03:17.509 --> 00:03:20.959
რომ კოფეინი ათლეტებს 
არათანაბარ უპირატესობას ანიჭებს,

00:03:20.960 --> 00:03:24.308
და კოფეინის მიღებაზე შეზღუდვები დააწესეს.

00:03:24.307 --> 00:03:27.120
1972 წლიდან 2004 წლამდე,

00:03:27.120 --> 00:03:31.739
ოლიმპიური თამაშების ათლეტები სისხლში 
კოფეინის ზღვარს არ უნდა ასცილებოდნენ,

00:03:31.739 --> 00:03:34.120
რათა შეჯიბრებაში მონაწილების 
მიღება შეძლებოდათ.

00:03:34.120 --> 00:03:37.729
რა თქმა უნდა, კოფეინი
ყოველთვის სასარგებლო არ არის. 


00:03:37.729 --> 00:03:40.089
შესაძლოა ფიქრობდეთ, რომ თავს უკეთ 
და უფრო ფხიზლად გრძნობთ,


00:03:40.088 --> 00:03:43.219
მაგრამ კოფეინს თქვენი პულსის და 
არტერიული წნევის გაზრდა შეუძლია.

00:03:43.219 --> 00:03:46.409
ასევე, იწვევს შარდდენას და დიარეას,

00:03:46.409 --> 00:03:49.953
უძილობას და დაძაბულობას.

00:03:49.953 --> 00:03:52.801
აგრეთვე, საკვები და სასმელები,
სადაც კოფეინია

00:03:52.800 --> 00:03:57.310
ორგანიზმზე ზემოქმედებენ,
რაც ასევე გასათვალისწინებელია.


00:03:58.540 --> 00:04:01.570
ტვინს შეუძლია რეგულარულად
კოფეინის მიღებას მიეჩვიოს.

00:04:01.570 --> 00:04:04.831
თუ ადენოზინის რეცეპტორები 
მუდმივად დაკავებულები არიან,


00:04:04.831 --> 00:04:07.719
ორგანიზმი დამატებით 
რეცეპტორებს გამოიმუშავებს.

00:04:07.719 --> 00:04:09.938
ეს კოფეინის მიღების შემთხვევაშიც კი,

00:04:09.938 --> 00:04:15.251
ადენოზინს საშუალებას მისცემს გააქტიურდეს
და ტვინის აქტიურობა შეანელოს.

00:04:15.252 --> 00:04:18.723
სწორედ ესაა მიზეზი, რატომაც
უფრო მეტი კოფეინის მიღება გვჭირდება,


00:04:18.723 --> 00:04:20.853
რომ გამოვფხიზლდეთ.

00:04:20.853 --> 00:04:24.473
კოფეინს უწევს უფრო მეტი 
ადენოზინის რეცეპტორების დაბლოკვა.

00:04:24.473 --> 00:04:26.973
როდესაც უცებ წყვეტთ კოფეინის მიღებას,

00:04:26.973 --> 00:04:30.194
შეიძლება ენერგიის 
არასასიამოვნო დაცემა განიცადოთ.


00:04:30.194 --> 00:04:32.492
ბევრი რეცეპტორებით 
და კოფეინის არ არსებობით,


00:04:32.492 --> 00:04:34.853
ადენოზინს თავისი მოქმედების 
განმავლობაში შეუძლია,


00:04:34.853 --> 00:04:36.473
ისეთი სიმპტომები გამოიწვიოს, 
როგორიც თავის ტკივილია,


00:04:36.473 --> 00:04:37.634
დაღლილობა

00:04:37.634 --> 00:04:40.211
და დეპრესიულობა.

00:04:40.211 --> 00:04:44.962
მაგრამ რამდენიმე დღეში, დამატებითი 
ადენოზინის რეცეპტორები გაქრება,


00:04:44.963 --> 00:04:46.992
და ორგანიზმი თავის ჩვეულ 
მდგომარეობას დაუბრუნდება


00:04:46.992 --> 00:04:49.593
და თავს ისევ ფხიზლად იგრძნობთ,

00:04:49.593 --> 00:04:53.233
მსოფლიოში ყველაზე პოპულარული 
სტიმულანტის მიღების გარეშეც.