1
00:00:07,245 --> 00:00:11,472
100,000 ტონაზე მეტი კოფეინი მოიხმარება

2
00:00:11,472 --> 00:00:13,811
ყოველ წელს მსოფლიოს მასშტაბით.

3
00:00:13,811 --> 00:00:18,033
ეს 14 ეიფელის კოშკის მასის ტოლია.

4
00:00:18,033 --> 00:00:21,343
კოფეინის უმეტესობა ყავის 
ან ჩაის სახით მიიღება,

5
00:00:21,344 --> 00:00:23,792
კოფეინი აგრეთვე ზოგიერთ 
გაზიან სასმელშიცაა დამატებული,

6
00:00:23,792 --> 00:00:24,666
შოკოლადში,

7
00:00:24,667 --> 00:00:26,243
კოფეინის აბებში,

8
00:00:26,243 --> 00:00:29,263
და უკოფეონო სასმელებშიც კი.

9
00:00:29,263 --> 00:00:32,990
კოფეინი გვეხმარება გამოფხიზლებაში, 
ბედნიერების და ენერგიულობის შეგრძნებაში.

10
00:00:32,990 --> 00:00:35,981
მაშინაც კი, თუ საკმარისად არ გვიძინია.

11
00:00:35,981 --> 00:00:40,409
მაგრამ კოფეინი ასევე არტერიულ 
წნევას ზრდის და გვძაბავს.

12
00:00:40,409 --> 00:00:43,152
ის მსოფლიოში ყველაზე ფართოდ 
მოხმარებადი ნარკოტიკული საშუალებაა.

13
00:00:43,152 --> 00:00:46,012
მაშ, როგორ გვაფხიზლებს კოფეინი?

14
00:00:46,612 --> 00:00:50,892
კოფეინი მცენარეებში გამოიყოფა, 
სადაც ის რამდენიმე ფუნქციას ასრულებს.

15
00:00:50,892 --> 00:00:55,474
კოფეინი დიდი რაოდენობითაა ზოგიერთი 
მცენარის ფოთლებსა და ნაყოფში

16
00:00:55,473 --> 00:00:57,783
და ის მწერებისთვის მომწამლავია.

17
00:00:57,783 --> 00:01:01,671
მაგრამ, როცა მწერები მცირე რაოდენობით 
იღებენ, როგორც ეს ნექტარშია,

18
00:01:01,671 --> 00:01:05,923
ის მწერებს ეხმარება დაიმახსოვრონ 
და კიდევ დაუბრუნდნენ ყვავილებს.

19
00:01:05,924 --> 00:01:08,403
ადამიანის ორგანიზმში კოფეინი მოქმედებს,

20
00:01:08,403 --> 00:01:11,403
როგორც ცენტრალური ნერვული 
სისტემის სტიმულატორი.

21
00:01:11,403 --> 00:01:15,746
ის სიფხიზლეს გვინარჩუნებს ძილის 
გამომწვევი მოლეკულების დაბლოკვით,

22
00:01:15,746 --> 00:01:19,042
ნივთიერების სახელად ადენოზინი.

23
00:01:19,402 --> 00:01:22,013
ჩვენს ორგანიზმს ენერგიის 
მუდმივი მიწოდება სჭირდება,

24
00:01:22,013 --> 00:01:27,314
რომელსაც მაღალი ენერგიის მქონე 
მოლეკულის ატფ-ს დაშლით ახერხებს.

25
00:01:27,313 --> 00:01:28,253
ამ პროცესში,

26
00:01:28,254 --> 00:01:32,794
ადენოზინი თავისუფლდება - 
რომელიც ატფ-ს კომპონენტია.

27
00:01:32,793 --> 00:01:37,644
ტვინის ნეირონებს რეცეპტორები აქვთ,
რომლებიც ამ მოლეკულას უკავშირდებიან. 


28
00:01:37,644 --> 00:01:39,953
როცა ადენოზინი ამ რეცეპტორებში ჩაჯდება,

29
00:01:39,953 --> 00:01:43,664
ბიოქიმიური რეაქციების 
მთელ ჯაჭვს ააქტიურებს,

30
00:01:43,665 --> 00:01:45,926
რაც ნეირონების აქტიურობის 
შენელებას იწვევს

31
00:01:45,926 --> 00:01:50,465
და ტვინის მასტიმულირებელი 
მოლეკულების გამოყოფას ანელებს.

32
00:01:50,465 --> 00:01:53,265
უფრო მარტივად რომ ვთქვათ - 
თქვენ გეძინებათ.

33
00:01:53,265 --> 00:01:58,284
კოფეინი ადენოზინის 
რეცეპტორების ანტაგონისტია,

34
00:01:58,284 --> 00:02:01,855
შესაბამისად, ის იმ პროცესს აფერხებს, 
რაც ნეირონების შენელებას იწვევს,

35
00:02:01,855 --> 00:02:04,384
ადენოზინის რეცეპტორების ბლოკირებით.

36
00:02:04,385 --> 00:02:08,627
კოფეინს და ადენოზინს მსგავსი
მოლეკულური სტრუქტურა აქვთ,

37
00:02:08,627 --> 00:02:12,456
იმდენად მსგავსი, რომ კოფეინს შეუძლია 
ადენოზინის რეცეპტორებში ჩაჯდომა,


38
00:02:12,455 --> 00:02:15,265
მაგრამ არც ისეთი მსაგვსია, 
რომ რეცეპტორების გააქტიურება შეძლოს.

39
00:02:15,265 --> 00:02:18,854
რომ შევაჯამოთ,
ადენოზინი თქვენს ნეირონებს ანელებს.


40
00:02:18,854 --> 00:02:24,726
კოფეინი კი ინჰიბიტორ ადენოზინს ანელებს,
რაც თქვენ სტიმულირებას იწვევს.

41
00:02:24,727 --> 00:02:27,306
ასევე, კოფეინს შეუძლია 
დადებითი გრძნობების ამაღლება.

42
00:02:27,306 --> 00:02:29,855
ზოგიერთ ნეირონში ადენოზინის რეცეპტორები

43
00:02:29,854 --> 00:02:34,366
დოპამინის მოლეკულის რეცეპტორებთან 
არიან დაკავშირებულები.

44
00:02:34,366 --> 00:02:38,569
ტვინში, დოპამინის ერთ-ერთი ფუნქცია 
სიამოვნების გრძნობის ამაღლებაა.

45
00:02:38,569 --> 00:02:41,870
როდესაც ადენოზინი წყვილ 
რეცეპტორში თავსდება

46
00:02:41,871 --> 00:02:45,948
ის დოპამინის საკუთარ ადგილას 
ჩაჯდომას ურთულებს,

47
00:02:45,948 --> 00:02:48,758
რაც განწობის ასამაღლებელ
პროცესს უშლის ხელს.

48
00:02:48,758 --> 00:02:50,337
მაგრამ, როდესაც კოფეინი 
ადენოზინის ადგილს იკავებს,

49
00:02:50,337 --> 00:02:53,337
მას მსგავსი ეფექტი აღარ აქვს,

50
00:02:53,337 --> 00:02:55,948
და დოპამინს თავისუფლად შეუძლია 
საკუთარ ადგილას განთავსება.

51
00:02:55,948 --> 00:03:00,930
არსებობს მტიკიცებულება, რომ კოფეინის 
გავლენას ადენოზინზე და დოპამინზე

52
00:03:00,930 --> 00:03:05,180
გრძელვადიანი სარგებელიც აქვს, 
დაავადებების წარმოქმნის რისკის შემცირებით,

53
00:03:05,180 --> 00:03:10,129
ისეთების როგორებიცაა, პარკინსონი, 
ალცჰაიმერი და ზოგიერთი სახის სიმსივნე.

54
00:03:10,128 --> 00:03:14,997
კოფეინს ასევე შეუძლია ორგანიზმის 
მიერ ცხიმის დაწვის უნარის გაზრდა.

55
00:03:14,997 --> 00:03:17,509
აღსანიშნავია, რომ ზოგიერთ 
სპორტულ ორგანიზაციას მიაჩნია, 


56
00:03:17,509 --> 00:03:20,959
რომ კოფეინი ათლეტებს 
არათანაბარ უპირატესობას ანიჭებს,

57
00:03:20,960 --> 00:03:24,308
და კოფეინის მიღებაზე შეზღუდვები დააწესეს.

58
00:03:24,307 --> 00:03:27,120
1972 წლიდან 2004 წლამდე,

59
00:03:27,120 --> 00:03:31,739
ოლიმპიური თამაშების ათლეტები სისხლში 
კოფეინის ზღვარს არ უნდა ასცილებოდნენ,

60
00:03:31,739 --> 00:03:34,120
რათა შეჯიბრებაში მონაწილების 
მიღება შეძლებოდათ.

61
00:03:34,120 --> 00:03:37,729
რა თქმა უნდა, კოფეინი
ყოველთვის სასარგებლო არ არის. 


62
00:03:37,729 --> 00:03:40,089
შესაძლოა ფიქრობდეთ, რომ თავს უკეთ 
და უფრო ფხიზლად გრძნობთ,


63
00:03:40,088 --> 00:03:43,219
მაგრამ კოფეინს თქვენი პულსის და 
არტერიული წნევის გაზრდა შეუძლია.

64
00:03:43,219 --> 00:03:46,409
ასევე, იწვევს შარდდენას და დიარეას,

65
00:03:46,409 --> 00:03:49,953
უძილობას და დაძაბულობას.

66
00:03:49,953 --> 00:03:52,801
აგრეთვე, საკვები და სასმელები,
სადაც კოფეინია

67
00:03:52,800 --> 00:03:57,310
ორგანიზმზე ზემოქმედებენ,
რაც ასევე გასათვალისწინებელია.


68
00:03:58,540 --> 00:04:01,570
ტვინს შეუძლია რეგულარულად
კოფეინის მიღებას მიეჩვიოს.

69
00:04:01,570 --> 00:04:04,831
თუ ადენოზინის რეცეპტორები 
მუდმივად დაკავებულები არიან,


70
00:04:04,831 --> 00:04:07,719
ორგანიზმი დამატებით 
რეცეპტორებს გამოიმუშავებს.

71
00:04:07,719 --> 00:04:09,938
ეს კოფეინის მიღების შემთხვევაშიც კი,

72
00:04:09,938 --> 00:04:15,251
ადენოზინს საშუალებას მისცემს გააქტიურდეს
და ტვინის აქტიურობა შეანელოს.

73
00:04:15,252 --> 00:04:18,723
სწორედ ესაა მიზეზი, რატომაც
უფრო მეტი კოფეინის მიღება გვჭირდება,


74
00:04:18,723 --> 00:04:20,853
რომ გამოვფხიზლდეთ.

75
00:04:20,853 --> 00:04:24,473
კოფეინს უწევს უფრო მეტი 
ადენოზინის რეცეპტორების დაბლოკვა.

76
00:04:24,473 --> 00:04:26,973
როდესაც უცებ წყვეტთ კოფეინის მიღებას,

77
00:04:26,973 --> 00:04:30,194
შეიძლება ენერგიის 
არასასიამოვნო დაცემა განიცადოთ.


78
00:04:30,194 --> 00:04:32,492
ბევრი რეცეპტორებით 
და კოფეინის არ არსებობით,


79
00:04:32,492 --> 00:04:34,853
ადენოზინს თავისი მოქმედების 
განმავლობაში შეუძლია,


80
00:04:34,853 --> 00:04:36,473
ისეთი სიმპტომები გამოიწვიოს, 
როგორიც თავის ტკივილია,


81
00:04:36,473 --> 00:04:37,634
დაღლილობა

82
00:04:37,634 --> 00:04:40,211
და დეპრესიულობა.

83
00:04:40,211 --> 00:04:44,962
მაგრამ რამდენიმე დღეში, დამატებითი 
ადენოზინის რეცეპტორები გაქრება,


84
00:04:44,963 --> 00:04:46,992
და ორგანიზმი თავის ჩვეულ 
მდგომარეობას დაუბრუნდება


85
00:04:46,992 --> 00:04:49,593
და თავს ისევ ფხიზლად იგრძნობთ,

86
00:04:49,593 --> 00:04:53,233
მსოფლიოში ყველაზე პოპულარული 
სტიმულანტის მიღების გარეშეც.