بیش از ۱۰۰,۰۰۰ تن از کافئین
هر ساله در سراسر جهان مصرف میشود.
که معادل وزن ۱۴ برج ایفل است.
بیشتر کافئین مصرفی در قهوه و چای است،
اما در برخی از نوشیدنیهای گازدار دیگر،
شکلات،
قرصهای کافئین،
و حتی نوشیدنیهای با
برچسب بدون کافئین نیز مصرف میشود.
کافئین کمک میکند احساس هوشیاری،
تمرکز، خوشحالی و پر انرژی بودن کنید،
حتی اگر خواب کافی نداشته باشیم.
اما میتواند فشار خون را نیز بالا ببرد،
و ما را مضطرب کند.
پرمصرفترین مادهی مخدر جهان هست.
خُب چگونه میتواند ما را بیدار نگه دارد؟
کافئین تکامل یافته در گیاهان
برای چند منظور است.
در مقادیر بالا، آن گونه که در برگها و
دانههای برخی گونههای خاص یافت شده
برای حشرات سمی هستند.
اما وقتی مقدار کمی از آن را مصرف شود،
مقداری که در شهد گلها پیدا میشود،
میتواند به آنها در به یادآوری و
دیدن دوباره آن گل کمک کند.
در بدن انسان، کافئین برای سیستم
عصبی مرکزی مانند محرک عمل میکند.
با مسدود کردن یکی از مولکولهای کلیدی
خوابآور در بدن، مادهای به اسم آدنوزین
ما را بیدار نگه میدارد،.
بدن شما نیاز به تامین پیوسته انرژی دارد،
که با شکستن مولکولهای پر انرژی
بنام ایتیپی فراهم میکند.
در این فرآیند،
آدنوزین ترشح میشود، که
پشتیبان اصلی شیمیایی ایتیپی است.
نورونهای مغز، گیرندگانی کاملا
متناسب با این مولکول دارد.
آدنوزین که به این
گیرندهها میرسند،
واکنشهای زیستی زیستی را فعال میکند که
باعث میشوند نورونها کندتر شلیک کنند
و رها شدن مولکولهای
مهم هشداردهنده مغزی را آهسته کنند.
به زبان دیگر، خواب آلود میشوید.
کافئین به اصطلاح ضد گیرندهی آدنوزین است.
بدین معناست که کافئین این رویه
یواش شدن نورونهای شما را
با مسدود کردن گیرندههای
آدنوزین مختل میکند.
کافئین و آدنوزین ساختار
مولکولی مشابه دارند،
آنقدر شبیه که کافئین میتواند
به گیرندههای آدنوزین بچسبد،
ولی نه آنقدر که آنها را فعال کند.
به طور خلاصه، آدنوزین مانع نورونها میشود.
کافئین جلوی این بازدارنده را میگیرد،
بنابراین شما را تحریک میکند.
کافئین همچنین میتواند
احساسات مثبت را ارتقاء دهد.
در برخی نورونها، گیرندههای آدنوزین
به گیرندههای مولکولهای دیگری
بنام دوپامین متصل میشوند.
یکی از وظایف دوپامین در مغز
افزایش احساسات لذتبخش است.
زمانی که آدنوزین در یکی از
این گیرندههای جفتی میرود
میتواند شرایط را برای دوپامین برای
این که به نقطه خود بچسبد سخت کند،
و اثر روحیه بخشی آن را مختل کند.
اما وقتی کافئین جای آدنوزین را گرفت،
اثر مشابه را نخواهد داشت،
و دوپامین میتواند وارد شود.
شواهدی هست که اثرات کافئین
بر گیرندگان آدنوزین و دوپامین
میتواند در درازمدت سودمند هم باشد،
با کاهش خطر ابتلا به امراضی
مثل پارکینسون، آلزایمر
و برخی از انواع سرطان.
کافئین همینطور میتواند قابلیت بدن برای
سوزاندن چربی را تقویت کند.
درواقع، برخی نهاهای ورزشی فکر میکنند
که کافئین به ورزشکارها
مزیتی ناعادلانه میدهد
و برای مصرف آن محدودیتهایی قائل شدهاند.
از ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۴،
در ورزشکاران المپیکی غلظت کافئین
خون باید زیر سطح معینی بود
تا قادر به رقابت باشند.
البته، همه اثرات کافئین آنقدر
هم مفید نیست.
شاید باعث شود حس بهتر
و هوشیارتر بودن کنید،
اما ضربان قلب و فشار خون
شما را بالا میبرد،
باعث افزایش ادرار یا اسهال میشود،
و در اضطراب و بیخوابی سهم دارد.
بعلاوه، خوراکیها و نوشابههای کافئیندار
اثرات خود را بر جسم شما دارند
که لازم است مورد توجه قرار گیرند.
مغز قادر است خود را به مصرف
منظم کافئین عادت دهد.
اگر گیرندگان آدنوزین شما،
دائما مسدود شوند،
بدن شما تعدادی دیگر از آنها خواهد ساخت.
بدین سان، حتی با وجود کافئین هم،
آدنوزین میتواند شغلش را که علامتدهی
به مغز برای خاموش شدن است انجام دهد.
و به این دلیل شاید متوجه شوید که
احتیاج به کافئین بیشتر و بیشتری دارید
تا احساس هوشیاری نمایید.
گیرندگان آدنوزین بیشتر و بیشتری
برای مسدود شدن وجود دارند.
به همین دلیل وقتی ناگهانی
از مصرف کافئین دست بکشید،
شاید حس ترک اعتیاد
ناخوشایندی را تجربه کنید.
با کلی گیرنده و نبود رقیب،
آدنوزین قادر به اضافه کاری است،
که باعث علائمی چون سردرد،
خستگی،
و احوال افسردگی میشود.
اما ظرف چند روز، گیرندگان
آدنوزین اضافی ناپدید میشوند،
بدن شما خودش را عادت میدهد،
دوباره مثل همیشه احساس
هوشیاری خواهید کرد،
حتی بیآنکه چیزی از محبوبترین
داروی محرک جهان تزریق گردد.