WEBVTT

00:00:07.245 --> 00:00:11.543
Πάνω από 100.000 τόνοι
καφέ καταναλώνονται

00:00:11.543 --> 00:00:13.812
ανά τον κόσμο κάθε χρόνο.

00:00:13.812 --> 00:00:18.034
Αυτή η ποσότητα ισούται 
με το βάρος 14 Πύργων του Άιφελ.

00:00:18.034 --> 00:00:21.344
Η περισσότερη καφεΐνη καταναλώνεται
στον καφέ και το τσάι,

00:00:21.344 --> 00:00:23.793
όμως καφεΐνη λαμβάνεται
και από κάποια αναψυκτικά,

00:00:23.793 --> 00:00:24.667
τη σοκολάτα,

00:00:24.667 --> 00:00:26.244
τα χάπια καφεΐνης,

00:00:26.244 --> 00:00:29.264
και ακόμη και σε ποτά
που χαρακτηρίζονται ντεκαφεϊνέ.

00:00:29.264 --> 00:00:32.991
Με την καφεΐνη είμαστε σε εγρήγορση,
συγκεντρωμένοι, χαρούμενοι και δραστήριοι,

00:00:32.991 --> 00:00:35.982
ακόμη και αν δεν έχουμε κοιμηθεί αρκετά.

00:00:35.982 --> 00:00:40.410
Αλλά, μπορεί επίσης να μας αυξήσει
την πίεση και να μας κάνει νευρικούς.

00:00:40.410 --> 00:00:43.153
Είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο
ναρκωτικό παγκοσμίως.

00:00:43.153 --> 00:00:46.612
Επομένως, πώς μας κρατάει ξύπνιους;

00:00:46.612 --> 00:00:50.892
Η καφεΐνη αναπτύχθηκε στα φυτά
όπου εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς.

00:00:50.892 --> 00:00:55.474
Σε υψηλές δόσεις, όπως εντοπίζεται 
στα φύλλα και τους καρπούς κάποιων ειδών,

00:00:55.474 --> 00:00:57.784
είναι τοξική στα έντομα.

00:00:57.784 --> 00:01:01.672
Όμως, όταν το καταναλώνουν σε χαμηλότερες
δόσεις, όπως εντοπίζεται στο νέκταρ,

00:01:01.672 --> 00:01:05.924
μπορεί να τα βοηθάει να θυμούνται
και να επισκέπτονται ξανά τα λουλούδια.

00:01:05.924 --> 00:01:11.403
Στο σώμα μας, η καφεΐνη δρα διεγερτικά
για το κεντρικό νευρικό σύστημα.

00:01:11.403 --> 00:01:15.747
Μας κρατάει ξύπνιους μπλοκάροντας
ένα από τα βασικά μόρια που μας κοιμίζουν,

00:01:15.747 --> 00:01:19.402
μια ουσία που ονομάζεται αδενοσίνη.

00:01:19.402 --> 00:01:22.013
Το σώμα σας χρειάζεται
συνεχή παροχή ενέργειας,

00:01:22.013 --> 00:01:27.104
την οποία παίρνει διασπώντας
ένα μόριο υψηλής ενέργειας, το ATP.

00:01:27.104 --> 00:01:28.254
Σε αυτήν τη διαδικασία,

00:01:28.254 --> 00:01:32.794
απελευθερώνει αδενοσίνη,
το χημικό σκελετό του ATP.

00:01:32.794 --> 00:01:37.645
Νευρώνες στον εγκέφαλό σας έχουν υποδοχείς
ακριβώς προσαρμοσμένους στο μόριο αυτό.

00:01:37.645 --> 00:01:39.954
Όταν η αδενοσίνη αγκυροβολεί 
στους υποδοχείς,

00:01:39.954 --> 00:01:43.665
ενεργοποιεί έναν καταρράκτη
βιοχημικών αντιδράσεων

00:01:43.665 --> 00:01:45.926
έτσι ώστε οι νευρώνες
να πυροδοτούν πιο νωθρά

00:01:45.926 --> 00:01:50.465
και αργά τα σημαντικά σηματοδοτικά
μόρια του εγκεφάλου.

00:01:50.465 --> 00:01:53.265
Με άλλα λόγια, νυστάζετε.

00:01:53.265 --> 00:01:58.285
Η καφεΐνη είναι αυτό που λέγεται
ανταγωνιστικός αναστολέας της αδενοσίνης.

00:01:58.285 --> 00:02:01.856
Αυτό σημαίνει ότι ανατρέπει τη διαδικασία
που επιβραδύνει τους νευρώνες

00:02:01.856 --> 00:02:04.385
μπλοκάροντας τους υποδοχείς αδενοσίνης.

00:02:04.385 --> 00:02:08.627
Η καφεΐνη και η αδενοσίνη
έχουν παρόμοια χημική δομή,

00:02:08.627 --> 00:02:12.456
αρκετά ίδια έτσι ώστε η καφεΐνη να μπορεί
να προσδεθεί σε υποδοχείς αδενοσίνης,

00:02:12.456 --> 00:02:15.266
αλλά όχι τόσο ίδια
ώστε να τους ενεργοποιήσει.

00:02:15.266 --> 00:02:18.855
Συνοψίζοντας, η αδενοσίνη
εμποδίζει τους νευρώνες.

00:02:18.855 --> 00:02:24.727
Η καφεΐνη εμποδίζει τον αναστολέα,
επομένως σας διεγείρει.

00:02:24.727 --> 00:02:27.306
Η καφεΐνη μπορεί ακόμη να τονώσει 
θετικά συναισθήματα.

00:02:27.306 --> 00:02:29.855
Σε μερικούς νευρώνες, 
οι υποδοχείς αδενοσίνης

00:02:29.855 --> 00:02:34.367
είναι συνδεδεμένοι με υποδοχείς
για ένα άλλο μόριο, την ντοπαμίνη.

00:02:34.367 --> 00:02:38.570
Ένας από τους ρόλους της ντοπαμίνης
είναι να επιφέρει αίσθημα ευχαρίστησης.

00:02:38.570 --> 00:02:41.871
Όταν η αδενοσίνη συνδέεται σε κάποιον 
συζευγμένο υποδοχέα,

00:02:41.871 --> 00:02:45.948
αυτό κάνει δυσκολότερο για την ντοπαμίνη
να χωρέσει στη θέση της,

00:02:45.948 --> 00:02:48.758
και τη σταματά από το
να μας φτιάξει τη διάθεση.

00:02:48.758 --> 00:02:53.338
Όμως όταν η καφεΐνη παίρνει τη θέση της 
αδενοσίνης δεν έχει την ίδια επίδραση,

00:02:53.338 --> 00:02:55.948
και η ντοπαμίνη μπορεί να μεταφερθεί μέσα.

00:02:55.948 --> 00:02:57.180
Υπάρχουν ενδείξεις

00:02:57.180 --> 00:03:00.930
ότι η επίδραση της καφεΐνης στους
υποδοχείς αδενοσίνης και ντοπαμίνης

00:03:00.930 --> 00:03:05.180
φέρει πλεονεκτήματα και μακροπρόθεσμα,
μειώνοντας τον κίνδυνο για ασθένειες

00:03:05.180 --> 00:03:10.129
όπως το Πάρκινσον, το Αλτσχάιμερ
και κάποιους τύπους καρκίνου.

00:03:10.129 --> 00:03:14.998
Η καφεΐνη μπορεί επίσης να αυξήσει
την ικανότητα του σώματος να καίει λίπος.

00:03:14.998 --> 00:03:17.510
Μάλιστα, κάποιοι αθλητικοί
οργανισμοί θεωρούν

00:03:17.510 --> 00:03:20.960
ότι η καφεΐνη δίνει στους αθλητές
ένα αθέμιτο πλεονέκτημα

00:03:20.960 --> 00:03:24.308
και έχουν θέσει όρια στην κατανάλωσή της.

00:03:24.308 --> 00:03:28.190
Από το 1972 μέχρι το 2004,
οι αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες

00:03:28.190 --> 00:03:32.849
έπρεπε να έχουν κάτω από ένα όριο
καφεΐνης στο αίμα για να αγωνιστούν.

00:03:34.120 --> 00:03:37.469
Φυσικά, δεν είναι όλες οι επιδράσεις
της καφεΐνης τόσο βοηθητικές.

00:03:37.469 --> 00:03:40.089
Μπορεί να σας κάνει να νιώθετε
καλύτερα και σε εγρήγορση

00:03:40.089 --> 00:03:43.220
αλλά μπορεί επίσης να αυξήσει
τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση,

00:03:43.220 --> 00:03:46.410
να προκαλέσει συχνουρία ή διάρροια,

00:03:46.410 --> 00:03:49.953
και να συντελέσει
στην αϋπνία και το άγχος.

00:03:49.953 --> 00:03:52.801
Επιπλέον, τα φαγητά και τα ποτά με καφεΐνη

00:03:52.801 --> 00:03:58.541
έχουν τις δικές τους επιδράσεις στο σώμα
οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.

00:03:58.541 --> 00:04:01.571
Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται
στην τακτική κατανάλωση καφεΐνης.

00:04:01.571 --> 00:04:04.832
Αν οι υποδοχείς αδενοσίνης 
είναι διαρκώς βουλωμένοι,

00:04:04.832 --> 00:04:07.720
το σώμα σας θα κατασκευάσει επιπλέον.

00:04:07.720 --> 00:04:09.939
Έτσι, ακόμη και παρουσία καφεΐνης,

00:04:09.939 --> 00:04:15.252
η αδενοσίνη μπορεί ακόμη να επιβραδύνει
τη λειτουργία του εγκεφάλου.

00:04:15.252 --> 00:04:18.723
Για αυτό διαπιστώνετε ότι χρειάζεται
να καταναλώνετε περισσότερη καφεΐνη

00:04:18.723 --> 00:04:20.853
για να νιώθετε το ίδιο σε εγρήγορση.

00:04:20.853 --> 00:04:24.473
Υπάρχουν ολοένα περισσότεροι 
υποδοχείς αδενοσίνης για να μπλοκαριστούν.

00:04:24.473 --> 00:04:26.973
Γι' αυτό επίσης εάν ξαφνικά 
σταματήσετε την καφεΐνη,

00:04:26.973 --> 00:04:30.194
μπορεί να βιώσετε μια δυσάρεστη στέρηση.

00:04:30.194 --> 00:04:32.493
Με πληθώρα υποδοχέων
και κανένα ανταγωνισμό,

00:04:32.493 --> 00:04:34.853
η αδενοσίνη μπορεί να δουλεύει υπερωρίες,

00:04:34.853 --> 00:04:36.893
προκαλώντας συμπτώματα όπως πονοκεφάλους,

00:04:36.893 --> 00:04:37.634
κούραση,

00:04:37.634 --> 00:04:40.212
και άσχημη διάθεση.

00:04:40.212 --> 00:04:44.963
Όμως σε λίγες μέρες, οι επιπλέον 
υποδοχείς αδενοσίνης θα εξαφανιστούν,

00:04:44.963 --> 00:04:46.993
το σώμα σας θα επαναπροσαρμοστεί,

00:04:46.993 --> 00:04:49.593
και θα νιώσετε τόσο
σε εγρήγορση όσο πάντα,

00:04:49.593 --> 00:04:53.233
ακόμη και χωρίς μια έγχυση 
του πιο δημοφιλούς διεγερτικού του κόσμου.