Một buổi sáng tháng Mười nóng nực, Tôi xuống chuyến tàu đi xuyên đêm ở Mandalay, cố đô hoàng gia của Burma, bây giờ là Myanmar. Trên phố tôi bắt gặp một nhóm đàn ông với dáng vẻ thô kệch đang đứng bên cạnh những chiếc xe kéo của mình. Một người đi về phía tôi và mời chào đưa tôi đi tham quan xung quanh. Mức giá mà anh ta đưa ra thật bất ngờ. Nó còn rẻ hơn một thanh sô-cô-la tôi mua ở nhà. Thế là tôi leo lên xe kéo của anh ta, và anh ta bắt đầu chậm rãi đưa tôi qua các cung điện và những ngôi chùa. Lúc đi anh ta kể tôi nghe chuyện anh ta từ quê lên thành phố. Anh có một tấm bằng về toán học. Ước mơ của anh là trở thành một giáo viên. Nhưng cuộc sống quá khắc nghiệt dưới chế độ độc tài quân sự, và cho đến giờ, đây là cách duy nhất để anh kiếm sống. Anh ta nói với tôi, nhiều đêm phải ngủ lại trên chiếc xe kéo của mình để có thể kiếm được những vị khách đầu tiên xuống chuyến tàu đêm. Chẳng mấy chốc chúng tôi nhận ra, ở nhiều phương diện chúng tôi có rất nhiều điểm chung chúng tôi đều đang ở độ tuổi đôi mươi, đều say mê với văn hóa ngoại quốc, thế nên anh đã mời tôi về nhà mình Chúng tôi dần rời xa những con phố rộng, đông đúc, và bắt đầu đi vào những hẻm nhỏ, gồ ghề, vắng vẻ. Có rất nhiều căn lều mục nát xung quanh. Tôi thực sự mất đi cảm giác về nơi mình đang đi, và tôi nhận ra bất cứ chuyện gì đều có thể xảy ra với mình lúc này. Tôi có thể bị cướp giật hoặc đánh thuốc hoặc thứ gì đó tệ hại hơn. Không ai có thể biết được. Cuối cùng anh dừng lại và dẫn tôi vào trong một ngôi nhà tranh, nơi chỉ có duy nhất một phòng rất nhỏ. Và sau đó anh ta cúi xuống, với tay dưới gầm giường. Có gì đó khiến tôi đông cứng lại. Tôi chờ đợi xem anh ta sẽ lôi ra thứ gì. Và cuối cùng anh kéo ra một chiếc hộp. Trong nó là những bức thư anh ta từng nhận được từ những vị khách nước ngoài, và anh dán lên một vài bức thư những tấm hình đen trắng đã mờ của những người bạn nước ngoài mới của mình. Khi chúng tôi tạm biệt nhau tối hôm đó, Tôi nhận ra anh ta đã chỉ cho tôi thấy bí mật của việc du lịch, đó chính là dám mạo hiểm, đi vào sâu bên trong lẫn hướng ra ngoài những nơi mà bạn chưa từng đi, để thử làm những điều không chắc chắn, những thứ còn mơ hồ, thậm chí là nỗi sợ hãi. Ở nhà, sẽ rất dễ mắc sai lầm cho rằng chúng ta kiểm soát được mọi thứ. Ở thế giới bên ngoài, mỗi khoảnh khắc đều nhắc cho bạn rằng không phải như vậy, và bạn cũng không thể hiểu hết tất cả mọi điều. Mọi nơi, "Con người đều mong ước được ổn định" Ralph Waldo Emerson đã nhắc nhở chúng ta, "nhưng chỉ khi chúng ta bất ổn thì mới có hi vọng cho chúng ta." Tại buổi hội thảo này, chúng ta đủ may mắn để nghe những khám phá và những ý tưởng mới mẻ thú vị và, thực sự là, về tất cả các cách mà tri thức đang được mở rộng một cách đầy hứng thú về phía trước. Nhưng ở điểm nào đó, tri thức bị cạn kiệt. Và đó là thời điểm mà cuộc đời bạn thực sự được quyết định: khi nào bạn yêu; bạn mất đi một người bạn; ánh sáng vụt tắt. Và sau đó khi bạn lạc lối hay bất an hay phải tự lo cho mình, bạn tìm ra mình là ai. Tôi không tin vô tri là hạnh phúc. Khoa học rõ ràng đã làm cuộc sống của chúng ta tươi sáng hơn, kéo dài hơn và khỏe mạnh hơn. Và tôi mãi biết ơn những thầy cô đã chỉ cho tôi những quy luật vật lý và chỉ ra rằng ba nhân ba bằng chín. Tôi có thể đếm nó trên những ngón tay của mình bất kể ngày hay đêm. Nhưng khi một nhà toán học nói với tôi rằng âm ba nhân âm ba bằng chín, đó lại là một loại logic dường như rất đáng tin cậy. Mặt khác, sự đối lập của tri thức không phải luôn là sự vô tri. Nó có thể là sự kỳ diệu. Hay bí ẩn. Hay một khả năng. Và trong cuộc đời mình, tôi nhận ra những thứ mà tôi không biết đã nâng tôi lên và đẩy tôi về phía trước nhiều hơn những điều tôi biết chắc. Cũng là những điều tôi không biết đã mang tôi đến gần mọi người xung quanh tôi hơn. Đã tám tháng Mười Một những năm gần đây, tôi đi dọc nước Nhật với Dalai Lama. Và mỗi ngày ông đều nói với tôi một điều điều mà dường như cho con người ta cảm giác yên lòng và tự tin nhất là "Tôi không biết" "Điều gì sẽ xảy ra với Tây Tạng?" "Khi nào chúng ta có được một thế giới hòa bình?" "Cách tốt nhất để nuôi lớn trẻ nhỏ là gì?" "Thực sự" người đàn ông thông thái này nói "Tôi không biết" Nhà kinh tế học đạt giải Nobel hòa bình Daniel Kahneman đã dành hơn 60 năm cho đến nay để nghiên cứu về hành vi của con người, và kết luận của ông là chúng ta luôn tự tin về những gì mà chúng ta nghĩ là mình biết hơn là chúng ta nên. Như ông nói, chúng ta có "một khả năng vô hạn để lờ đi sự vô tri của chúng ta." Chúng ta biết đội của mình sẽ thắng cuối tuần này và chúng ta chỉ nhớ tri thức trong những dịp hiếm hoi khi chúng ta đúng Thường thì chúng ta ở trong bóng tối. và đó là nơi sự thân thuộc tồn tại. Bạn có biết người yêu bạn sẽ làm gì vào ngày mai không? Bạn có muốn biết không? Cha mẹ của tất cả chúng ta, như một vài người gọi họ là Adam và Eve có thể không bao giờ chết nếu họ vẫn đang ăn quả từ cây đời. nhưng giây phút họ bắt đầu gặm trái từ cây tri thức của điều thiện và điều ác, họ đã mất đi sự trong sáng của mình. Họ bắt đầu biết xấu hổ và phiền muộn, tự nhận thức về bản thân. Và họ biết rằng, có lẽ hơi muộn, rằng chắc chắn có những thứ mà chúng ta cần phải biết, nhưng có quá nhiều thứ tốt hơn không nên khám phá. Khi tôi là một đứa trẻ, đương nhiên là tôi biết mọi thứ. Tôi đã dành 20 năm trong các lớp học để thu thập dữ liệu, và tôi thực sự ở trong ngành kinh doanh thông tin, viết các bài báo cho tạp chí Time. Tôi thực hiện chuyến đi đầu tiên đến Nhật khoảng hai tuần rưỡi, và tôi trở lại với một bài luận 40 trang giải thích từng chi tiết mới nhất về những ngôi đền, thời trang, môn bóng chày, và cả linh hồn của Nhật. Nhưng dưới tất cả những điều đó, có những thứ mà tôi không thể hiểu điều mà đã lay động tôi vì nhiều lý do mà tôi vẫn không thể giải thích được, nên tôi đã quyết định đến sống ở Nhật. Cho đến giờ tôi đã ở đó khoảng 28 năm, Tôi thực sự không thể kể cho bạn quá nhiều về ngôi nhà đã tiếp nhận tôi. Một ngôi nhà tuyệt vời, vì mỗi ngày tôi lại khám phá ra điều gì đó mới lạ, và trong quá trình này, nhìn quanh từng góc nhỏ và thấy hàng trăm nghìn thứ Tôi sẽ không bao giờ biết. Tri thức là một món quà vô giá. Nhưng ảo tưởng về tri thức có thể nguy hiểm hơn cả sự vô tri. Nghĩ rằng bạn biết về người yêu của bạn hay kẻ thù của bạn có thể giả dối hơn việc thừa nhận bạn sẽ không bao giờ biết về họ. Mỗi sáng ở Nhật, khi mặt trời tràn ngập căn hộ nhỏ bé của chúng tôi, Tôi cố gắng hết sức không xem dự báo thời tiết, ví nếu tôi xem, tâm trí tôi sẽ trở nên u ám, xao nhãng, thậm chí khi mà ngày đó rất tươi sáng. Tôi đã là một người cầm bút toàn thời gian khoảng 34 năm. Và có một thứ mà tôi học được là sự chuyển đổi sẽ đến khi tôi không còn làm chủ mọi thứ, khi tôi không biết điều gì sẽ đến, khi tôi không thể cho rằng tôi vĩ đại hơn mọi thứ xung quanh mình. Và điều tương tự cũng đúng với tình yêu hay trong những thời điểm khủng hoảng. Đột nhiên, chúng ta quay trở lại chiếc xe kéo đó và chúng ta đi trên những con phố đầy ánh sáng và rộng lớn; chúng ta được nhắc về quy luật đầu tiên của du lịch và vì thế, quy luật của cuộc đời là bạn chỉ mạnh khi bạn sãn sàng đầu hàng Có lẽ, cho đến cuối cùng trở thành một con người quan trọng hơn nhiều việc trở thành người biết mọi thứ. Xin cảm ơn. (Vỗ tay)