0:00:01.436,0:00:04.643
Một buổi sáng tháng Mười nóng nực,

0:00:04.667,0:00:07.377
Tôi xuống chuyến tàu đi xuyên đêm

0:00:07.401,0:00:08.559
ở Mandalay,

0:00:08.583,0:00:11.701
cố đô hoàng gia của Burma,

0:00:11.725,0:00:13.142
bây giờ là Myanmar.

0:00:13.660,0:00:17.858
Trên phố tôi bắt gặp một nhóm[br]đàn ông với dáng vẻ thô kệch

0:00:17.882,0:00:21.775
đang đứng bên cạnh những[br]chiếc xe kéo của mình.

0:00:21.799,0:00:23.169
Một người đi về phía tôi

0:00:23.193,0:00:25.375
và mời chào đưa tôi đi[br]tham quan xung quanh.

0:00:26.615,0:00:29.279
Mức giá mà anh ta đưa ra thật bất ngờ.

0:00:29.832,0:00:33.820
Nó còn rẻ hơn một thanh sô-cô-la[br]tôi mua ở nhà.

0:00:33.844,0:00:36.985
Thế là tôi leo lên xe kéo của anh ta,

0:00:37.009,0:00:42.880
và anh ta bắt đầu chậm rãi đưa tôi[br]qua các cung điện và những ngôi chùa.

0:00:43.972,0:00:49.271
Lúc đi anh ta kể tôi nghe chuyện[br]anh ta từ quê lên thành phố.

0:00:49.295,0:00:51.674
Anh có một tấm bằng về toán học.

0:00:51.698,0:00:54.025
Ước mơ của anh là[br]trở thành một giáo viên.

0:00:54.445,0:00:59.257
Nhưng cuộc sống quá khắc nghiệt[br]dưới chế độ độc tài quân sự,

0:00:59.281,0:01:03.401
và cho đến giờ, đây là cách duy nhất[br]để anh kiếm sống.

0:01:04.796,0:01:08.737
Anh ta nói với tôi, nhiều đêm phải[br]ngủ lại trên chiếc xe kéo của mình

0:01:08.761,0:01:13.147
để có thể kiếm được những vị khách[br]đầu tiên xuống chuyến tàu đêm.

0:01:15.543,0:01:19.392
Chẳng mấy chốc chúng tôi nhận ra,[br]ở nhiều phương diện

0:01:19.416,0:01:21.082
chúng tôi có rất nhiều điểm chung

0:01:21.106,0:01:22.967
chúng tôi đều đang ở[br]độ tuổi đôi mươi,

0:01:22.991,0:01:26.203
đều say mê với văn hóa ngoại quốc,

0:01:26.734,0:01:28.658
thế nên anh đã mời tôi về nhà mình

0:01:30.056,0:01:33.863
Chúng tôi dần rời xa[br]những con phố rộng, đông đúc,

0:01:33.887,0:01:38.097
và bắt đầu đi vào những hẻm nhỏ,[br]gồ ghề, vắng vẻ.

0:01:38.121,0:01:40.469
Có rất nhiều căn lều[br]mục nát xung quanh.

0:01:40.493,0:01:43.335
Tôi thực sự mất đi cảm giác[br]về nơi mình đang đi,

0:01:44.136,0:01:47.818
và tôi nhận ra bất cứ chuyện gì đều[br]có thể xảy ra với mình lúc này.

0:01:47.842,0:01:50.284
Tôi có thể bị cướp giật hoặc đánh thuốc

0:01:50.308,0:01:51.624
hoặc thứ gì đó tệ hại hơn.

0:01:51.648,0:01:53.032
Không ai có thể biết được.

0:01:54.309,0:01:58.006
Cuối cùng anh dừng lại và dẫn tôi[br]vào trong một ngôi nhà tranh,

0:01:58.030,0:02:01.354
nơi chỉ có duy nhất một phòng rất nhỏ.

0:02:02.228,0:02:04.405
Và sau đó anh ta cúi xuống,

0:02:04.429,0:02:06.371
với tay dưới gầm giường.

0:02:07.608,0:02:09.786
Có gì đó khiến tôi đông cứng lại.

0:02:12.046,0:02:14.746
Tôi chờ đợi xem anh ta sẽ lôi ra thứ gì.

0:02:15.361,0:02:18.371
Và cuối cùng anh kéo ra một chiếc hộp.

0:02:19.295,0:02:24.226
Trong nó là những bức thư[br]anh ta từng nhận được

0:02:24.250,0:02:26.291
từ những vị khách nước ngoài,

0:02:27.001,0:02:29.103
và anh dán lên một vài bức thư

0:02:29.127,0:02:32.518
những tấm hình đen trắng đã mờ

0:02:32.542,0:02:34.746
của những người bạn[br]nước ngoài mới của mình.

0:02:36.387,0:02:40.014
Khi chúng tôi tạm biệt nhau tối hôm đó,

0:02:40.038,0:02:42.625
Tôi nhận ra anh ta đã chỉ cho tôi thấy

0:02:42.649,0:02:44.959
bí mật của việc du lịch,

0:02:44.983,0:02:47.039
đó chính là dám mạo hiểm,

0:02:47.063,0:02:49.755
đi vào sâu bên trong lẫn hướng ra ngoài

0:02:49.779,0:02:52.294
những nơi mà bạn chưa từng đi,

0:02:52.990,0:02:55.498
để thử làm những điều không chắc chắn,

0:02:55.928,0:02:57.101
những thứ còn mơ hồ,

0:02:57.498,0:02:58.780
thậm chí là nỗi sợ hãi.

0:03:00.298,0:03:02.737
Ở nhà, sẽ rất dễ mắc sai lầm

0:03:02.761,0:03:04.971
cho rằng chúng ta kiểm soát được mọi thứ.

0:03:05.810,0:03:09.822
Ở thế giới bên ngoài, mỗi khoảnh khắc[br]đều nhắc cho bạn rằng không phải như vậy,

0:03:10.309,0:03:12.855
và bạn cũng không thể[br]hiểu hết tất cả mọi điều.

0:03:14.235,0:03:17.137
Mọi nơi, "Con người đều mong ước [br]được ổn định"

0:03:17.161,0:03:19.440
Ralph Waldo Emerson đã nhắc nhở chúng ta,

0:03:19.464,0:03:22.140
"nhưng chỉ khi chúng ta bất ổn

0:03:22.164,0:03:23.850
thì mới có hi vọng cho chúng ta."

0:03:24.891,0:03:27.318
Tại buổi hội thảo này,[br]chúng ta đủ may mắn

0:03:27.342,0:03:30.795
để nghe những khám phá[br]và những ý tưởng mới mẻ thú vị

0:03:30.819,0:03:32.575
và, thực sự là, về tất cả các cách

0:03:32.599,0:03:35.922
mà tri thức đang được mở rộng[br]một cách đầy hứng thú về phía trước.

0:03:36.797,0:03:40.026
Nhưng ở điểm nào đó, [br]tri thức bị cạn kiệt.

0:03:40.802,0:03:42.026
Và đó là thời điểm

0:03:42.050,0:03:44.685
mà cuộc đời bạn thực sự[br]được quyết định:

0:03:45.825,0:03:47.507
khi nào bạn yêu;

0:03:48.093,0:03:49.928
bạn mất đi một người bạn;

0:03:50.893,0:03:52.465
ánh sáng vụt tắt.

0:03:53.000,0:03:58.014
Và sau đó khi bạn lạc lối hay bất an[br]hay phải tự lo cho mình,

0:03:58.038,0:04:00.200
bạn tìm ra mình là ai.

0:04:02.224,0:04:05.552
Tôi không tin vô tri là hạnh phúc.

0:04:06.193,0:04:09.324
Khoa học rõ ràng đã làm[br]cuộc sống của chúng ta

0:04:09.348,0:04:11.816
tươi sáng hơn, kéo dài hơn[br]và khỏe mạnh hơn.

0:04:12.825,0:04:17.652
Và tôi mãi biết ơn những thầy cô đã [br]chỉ cho tôi những quy luật vật lý

0:04:17.676,0:04:21.189
và chỉ ra rằng ba nhân ba bằng chín.

0:04:21.678,0:04:24.503
Tôi có thể đếm nó trên[br]những ngón tay của mình

0:04:24.527,0:04:26.869
bất kể ngày hay đêm.

0:04:28.802,0:04:30.414
Nhưng khi một nhà toán học

0:04:30.438,0:04:33.961
nói với tôi rằng âm ba[br]nhân âm ba bằng chín,

0:04:33.985,0:04:38.854
đó lại là một loại logic dường như[br]rất đáng tin cậy.

0:04:40.674,0:04:44.435
Mặt khác, sự đối lập của tri thức[br]không phải luôn là sự vô tri.

0:04:44.948,0:04:46.098
Nó có thể là sự kỳ diệu.

0:04:46.482,0:04:47.632
Hay bí ẩn.

0:04:47.964,0:04:49.147
Hay một khả năng.

0:04:49.894,0:04:53.731
Và trong cuộc đời mình, tôi nhận ra[br]những thứ mà tôi không biết

0:04:53.755,0:04:56.434
đã nâng tôi lên và đẩy tôi về phía trước

0:04:56.458,0:04:59.026
nhiều hơn những điều tôi biết chắc.

0:05:00.222,0:05:02.021
Cũng là những điều tôi không biết

0:05:02.045,0:05:05.439
đã mang tôi đến gần mọi người[br]xung quanh tôi hơn.

0:05:06.549,0:05:08.549
Đã tám tháng Mười Một[br]những năm gần đây,

0:05:08.573,0:05:13.001
tôi đi dọc nước Nhật với Dalai Lama.

0:05:14.001,0:05:17.101
Và mỗi ngày ông đều nói với tôi một điều

0:05:17.125,0:05:20.672
điều mà dường như cho con người ta[br]cảm giác yên lòng và tự tin nhất

0:05:20.696,0:05:22.754
là "Tôi không biết"

0:05:24.325,0:05:26.202
"Điều gì sẽ xảy ra với Tây Tạng?"

0:05:27.226,0:05:30.206
"Khi nào chúng ta có được[br]một thế giới hòa bình?"

0:05:30.765,0:05:32.826
"Cách tốt nhất để nuôi lớn trẻ nhỏ là gì?"

0:05:34.134,0:05:37.205
"Thực sự" người đàn ông thông thái này nói

0:05:37.229,0:05:38.466
"Tôi không biết"

0:05:40.117,0:05:43.818
Nhà kinh tế học đạt giải Nobel hòa bình[br]Daniel Kahneman

0:05:43.842,0:05:48.345
đã dành hơn 60 năm cho đến nay[br]để nghiên cứu về hành vi của con người,

0:05:48.369,0:05:50.401
và kết luận của ông là

0:05:50.425,0:05:55.039
chúng ta luôn tự tin về những gì[br]mà chúng ta nghĩ là mình biết

0:05:55.063,0:05:56.788
hơn là chúng ta nên.

0:05:56.812,0:05:59.471
Như ông nói, chúng ta có

0:05:59.495,0:06:03.699
"một khả năng vô hạn để lờ đi[br]sự vô tri của chúng ta."

0:06:04.849,0:06:09.936
Chúng ta biết đội của mình[br]sẽ thắng cuối tuần này

0:06:09.960,0:06:12.129
và chúng ta chỉ nhớ tri thức

0:06:12.153,0:06:14.502
trong những dịp hiếm hoi[br]khi chúng ta đúng

0:06:15.582,0:06:18.425
Thường thì chúng ta ở trong bóng tối.

0:06:19.319,0:06:22.794
và đó là nơi sự thân thuộc tồn tại.

0:06:24.580,0:06:27.513
Bạn có biết người yêu bạn[br]sẽ làm gì vào ngày mai không?

0:06:28.673,0:06:29.946
Bạn có muốn biết không?

0:06:31.621,0:06:34.434
Cha mẹ của tất cả chúng ta,[br]như một vài người gọi họ

0:06:34.458,0:06:35.617
là Adam và Eve

0:06:35.641,0:06:39.799
có thể không bao giờ chết nếu họ[br]vẫn đang ăn quả từ cây đời.

0:06:40.631,0:06:42.829
nhưng giây phút họ bắt đầu gặm trái

0:06:42.853,0:06:45.435
từ cây tri thức của điều thiện và điều ác,

0:06:45.459,0:06:47.263
họ đã mất đi sự trong sáng của mình.

0:06:47.808,0:06:50.833
Họ bắt đầu biết xấu hổ và phiền muộn,

0:06:50.857,0:06:52.054
tự nhận thức về bản thân.

0:06:52.865,0:06:55.233
Và họ biết rằng, có lẽ hơi muộn,

0:06:55.257,0:06:57.997
rằng chắc chắn có những thứ mà [br]chúng ta cần phải biết,

0:06:58.021,0:07:01.968
nhưng có quá nhiều thứ[br]tốt hơn không nên khám phá.

0:07:03.999,0:07:05.924
Khi tôi là một đứa trẻ,

0:07:05.948,0:07:09.266
đương nhiên là tôi biết mọi thứ.

0:07:09.290,0:07:13.502
Tôi đã dành 20 năm trong các lớp học[br]để thu thập dữ liệu,

0:07:13.526,0:07:16.245
và tôi thực sự ở trong ngành[br]kinh doanh thông tin,

0:07:16.269,0:07:18.419
viết các bài báo cho tạp chí Time.

0:07:19.129,0:07:24.305
Tôi thực hiện chuyến đi đầu tiên[br]đến Nhật khoảng hai tuần rưỡi,

0:07:24.329,0:07:27.609
và tôi trở lại với một bài luận 40 trang

0:07:27.633,0:07:31.197
giải thích từng chi tiết mới nhất về[br]những ngôi đền,

0:07:31.221,0:07:33.903
thời trang, môn bóng chày,

0:07:34.490,0:07:35.649
và cả linh hồn của Nhật.

0:07:37.276,0:07:39.606
Nhưng dưới tất cả những điều đó,

0:07:39.630,0:07:42.807
có những thứ mà tôi không thể hiểu

0:07:42.831,0:07:47.325
điều mà đã lay động tôi vì nhiều lý do[br]mà tôi vẫn không thể giải thích được,

0:07:48.087,0:07:51.296
nên tôi đã quyết định đến sống ở Nhật.

0:07:52.450,0:07:55.201
Cho đến giờ tôi đã ở đó khoảng 28 năm,

0:07:55.225,0:07:57.625
Tôi thực sự không thể kể[br]cho bạn quá nhiều

0:07:57.649,0:07:59.313
về ngôi nhà đã tiếp nhận tôi.

0:08:00.222,0:08:01.569
Một ngôi nhà tuyệt vời,

0:08:01.593,0:08:04.473
vì mỗi ngày tôi lại khám phá ra[br]điều gì đó mới lạ,

0:08:04.497,0:08:05.988
và trong quá trình này,

0:08:06.012,0:08:09.906
nhìn quanh từng góc nhỏ và[br]thấy hàng trăm nghìn thứ

0:08:09.930,0:08:11.231
Tôi sẽ không bao giờ biết.

0:08:12.964,0:08:15.430
Tri thức là một món quà vô giá.

0:08:16.452,0:08:21.007
Nhưng ảo tưởng về tri thức có thể[br]nguy hiểm hơn cả sự vô tri.

0:08:21.895,0:08:24.528
Nghĩ rằng bạn biết về[br]người yêu của bạn

0:08:25.115,0:08:26.272
hay kẻ thù của bạn

0:08:26.621,0:08:28.076
có thể giả dối

0:08:28.100,0:08:30.548
hơn việc thừa nhận bạn sẽ[br]không bao giờ biết về họ.

0:08:31.937,0:08:36.409
Mỗi sáng ở Nhật, khi mặt trời tràn ngập[br]căn hộ nhỏ bé của chúng tôi,

0:08:36.433,0:08:40.791
Tôi cố gắng hết sức không xem[br]dự báo thời tiết,

0:08:40.815,0:08:42.453
ví nếu tôi xem,

0:08:42.477,0:08:45.740
tâm trí tôi sẽ trở nên u ám, xao nhãng,

0:08:45.764,0:08:48.278
thậm chí khi mà ngày đó rất tươi sáng.

0:08:50.160,0:08:54.353
Tôi đã là một người cầm bút [br]toàn thời gian khoảng 34 năm.

0:08:54.816,0:08:57.696
Và có một thứ mà tôi học được

0:08:57.720,0:09:01.256
là sự chuyển đổi sẽ đến khi[br]tôi không còn làm chủ mọi thứ,

0:09:01.280,0:09:03.457
khi tôi không biết điều gì sẽ đến,

0:09:03.481,0:09:08.008
khi tôi không thể cho rằng tôi vĩ đại hơn[br]mọi thứ xung quanh mình.

0:09:09.191,0:09:11.097
Và điều tương tự cũng đúng với tình yêu

0:09:11.643,0:09:13.919
hay trong những thời điểm khủng hoảng.

0:09:14.929,0:09:18.371
Đột nhiên, chúng ta quay trở lại[br]chiếc xe kéo đó

0:09:18.395,0:09:22.430
và chúng ta đi trên những con phố[br]đầy ánh sáng và rộng lớn;

0:09:22.454,0:09:26.118
chúng ta được nhắc về[br]quy luật đầu tiên của du lịch

0:09:26.142,0:09:27.868
và vì thế, quy luật của cuộc đời

0:09:29.090,0:09:33.829
là bạn chỉ mạnh khi bạn[br]sãn sàng đầu hàng

0:09:35.512,0:09:37.521
Có lẽ, cho đến cuối cùng

0:09:37.545,0:09:38.739
trở thành một con người

0:09:39.262,0:09:41.015
quan trọng hơn nhiều

0:09:41.039,0:09:43.694
việc trở thành người biết mọi thứ.

0:09:44.763,0:09:45.949
Xin cảm ơn.

0:09:45.973,0:09:52.596
(Vỗ tay)