1
00:00:01,436 --> 00:00:04,643
Op een hete morgen in oktober

2
00:00:04,667 --> 00:00:07,377
stapte ik uit een nachttrein

3
00:00:07,401 --> 00:00:08,559
in Mandalay,

4
00:00:08,583 --> 00:00:11,701
de oude hoofdstad van Birma,

5
00:00:11,725 --> 00:00:13,142
nu Myanmar.

6
00:00:13,660 --> 00:00:17,858
Op straat kwam ik een groep
stoere mannen tegen

7
00:00:17,882 --> 00:00:21,775
die naast hun riksja's stonden.

8
00:00:21,799 --> 00:00:23,609
Eén van die mannen stapte naar voren

9
00:00:23,609 --> 00:00:25,545
en bood me een rondrit aan.

10
00:00:26,615 --> 00:00:29,279
De prijs die hij berekende
was belachelijk.

11
00:00:29,832 --> 00:00:33,820
Die was minder dan waar ik thuis
een reep chocola voor kon kopen.

12
00:00:33,844 --> 00:00:36,985
Dus klom ik in zijn riksja

13
00:00:37,009 --> 00:00:42,880
en hij begon langzaam rond te fietsen
tussen de paleizen en pagoda's.

14
00:00:43,972 --> 00:00:45,185
En terwijl hij fietste,

15
00:00:45,185 --> 00:00:49,295
vertelde hij dat hij van een dorpje
naar de stad was verhuisd.

16
00:00:49,295 --> 00:00:51,674
Hij had wiskunde gestudeerd.

17
00:00:51,698 --> 00:00:54,025
Hij droomde ervan om leraar te worden.

18
00:00:54,445 --> 00:00:59,257
Maar natuurlijk is het leven zwaar
onder militaire dictatuur

19
00:00:59,281 --> 00:01:03,401
en dit was zo'n beetje
de enige manier om rond te komen.

20
00:01:04,796 --> 00:01:08,737
Hij vertelde dat hij veel nachten
in zijn riksja sliep,

21
00:01:08,761 --> 00:01:13,147
zodat hij de eerste bezoekers
vanuit de nachttrein kon oppikken.

22
00:01:15,543 --> 00:01:17,806
Al snel kwamen we erachter

23
00:01:17,806 --> 00:01:21,082
dat we op bepaalde gebieden
zoveel gemeen hadden --

24
00:01:21,106 --> 00:01:22,967
we waren allebei in de twintig,

25
00:01:22,991 --> 00:01:26,203
we waren allebei gefascineerd
door andere culturen --

26
00:01:26,734 --> 00:01:28,658
dat hij me bij hem thuis uitnodigde.

27
00:01:30,056 --> 00:01:33,863
Dus nam hij een afslag
vanaf een drukke straat

28
00:01:33,887 --> 00:01:38,097
en we reden door onbestrate
steegjes met diepe kuilen.

29
00:01:38,121 --> 00:01:40,469
We zagen allerlei krotten om ons heen.

30
00:01:40,493 --> 00:01:43,335
Ik wist echt even niet meer waar ik was

31
00:01:44,136 --> 00:01:47,818
en ik besefte dat er nu van alles
met me zou kunnen gebeuren.

32
00:01:47,842 --> 00:01:50,284
Ik zou beroofd kunnen worden
of gedrogeeerd

33
00:01:50,308 --> 00:01:51,624
of erger.

34
00:01:51,648 --> 00:01:53,032
Niemand zou het weten.

35
00:01:54,309 --> 00:01:58,006
Eindelijk stopte hij
en bracht me naar zijn hut

36
00:01:58,030 --> 00:02:01,354
die bestond uit maar één kleine kamer.

37
00:02:02,228 --> 00:02:04,405
Toen bukte hij

38
00:02:04,429 --> 00:02:06,371
en zocht iets onder zijn bed.

39
00:02:07,608 --> 00:02:09,786
Ik was als verlamd.

40
00:02:12,046 --> 00:02:14,746
Ik wachtte en keek 
wat hij daaronder vandaan haalde.

41
00:02:15,361 --> 00:02:18,371
Uiteindelijk haalde hij
een doos tevoorschijn.

42
00:02:19,295 --> 00:02:22,560
In die doos zaten alle brieven

43
00:02:22,560 --> 00:02:26,291
die hij ooit van buitenlandse 
bezoekers had ontvangen

44
00:02:27,001 --> 00:02:29,103
en op sommige brieven

45
00:02:29,127 --> 00:02:32,518
had hij kleine beschadigde 
zwart-wit fotootjes geplakt

46
00:02:32,542 --> 00:02:34,746
van zijn nieuwe buitenlandse vrienden.

47
00:02:36,387 --> 00:02:40,014
Toen we elkaar gedag zeiden die avond,

48
00:02:40,038 --> 00:02:41,169
realiseerde ik me

49
00:02:41,169 --> 00:02:44,959
dat hij mij het geheim
van reizen had laten zien,

50
00:02:44,983 --> 00:02:47,039
wat zoiets is als een duik nemen,

51
00:02:47,063 --> 00:02:49,755
zowel in je binnenste als naar buiten,

52
00:02:49,779 --> 00:02:52,294
naar plekken waar je anders 
nooit zou komen,

53
00:02:52,990 --> 00:02:55,498
om je te wagen aan onzekerheid,

54
00:02:55,928 --> 00:02:57,101
dubbelzinnigheid,

55
00:02:57,498 --> 00:02:58,780
zelfs angst.

56
00:03:00,298 --> 00:03:02,737
Thuis is het gevaarlijk eenvoudig

57
00:03:02,761 --> 00:03:05,321
om aan te nemen 
dat we alles in de hand hebben.

58
00:03:05,720 --> 00:03:07,529
Als je je buiten in de wereld begeeft,

59
00:03:07,529 --> 00:03:10,309
word je er ieder moment
aan herinnerd dat je dat niet hebt

60
00:03:10,309 --> 00:03:13,565
en dat je ook niet precies begrijpt
waarom dingen zijn zoals ze zijn.

61
00:03:14,235 --> 00:03:17,137
Overal "willen mensen zeker zijn,"

62
00:03:17,161 --> 00:03:19,440
zei Ralph Waldo Emerson,

63
00:03:19,464 --> 00:03:22,140
"maar slechts in zoverre we onzeker zijn,

64
00:03:22,164 --> 00:03:23,850
is er hoop voor ons."

65
00:03:24,891 --> 00:03:27,318
Op deze conferentie hebben we het geluk

66
00:03:27,342 --> 00:03:30,795
om verfrissende nieuwe ideeën 
en ontdekkingen te horen

67
00:03:30,819 --> 00:03:32,575
en over alle manieren

68
00:03:32,599 --> 00:03:35,922
waarop enthousiast kennis wordt verbeterd.

69
00:03:36,797 --> 00:03:40,026
Maar op sommige momenten
geldt kennis niet.

70
00:03:40,802 --> 00:03:42,026
En dat zijn de momenten

71
00:03:42,050 --> 00:03:44,685
waarop je leven wezenlijk wordt bepaald:

72
00:03:45,825 --> 00:03:47,507
je wordt verliefd;

73
00:03:48,093 --> 00:03:49,928
je verliest een vriend;

74
00:03:50,893 --> 00:03:52,465
het licht gaat uit.

75
00:03:53,000 --> 00:03:58,014
En dan, wanneer je je verloren voelt
of ongemakkelijk of je jezelf niet bent,

76
00:03:58,038 --> 00:04:00,200
dan vind je uit wie je bent.

77
00:04:02,224 --> 00:04:05,552
Ik geloof niet dat onwetendheid
gelukzalig maakt.

78
00:04:06,193 --> 00:04:09,324
De wetenschap heeft 
onze levens ongetwijfeld

79
00:04:09,348 --> 00:04:11,816
helderder en langer en gezonder gemaakt.

80
00:04:12,825 --> 00:04:17,652
En ik ben de leraren dankbaar
die mij de wetten van de fysica leerden

81
00:04:17,676 --> 00:04:21,189
en mij erop wezen
dat drie maal drie negen is.

82
00:04:21,678 --> 00:04:24,503
Ik kan dat op mijn vingers natellen

83
00:04:24,527 --> 00:04:26,869
op elk moment van de dag.

84
00:04:28,802 --> 00:04:30,684
Maar als een wiskundige mij vertelt

85
00:04:30,684 --> 00:04:33,961
dat min drie keer min drie, negen is,

86
00:04:33,985 --> 00:04:38,854
dan is dat de soort logica
die bijna als vertrouwen voelt.

87
00:04:40,674 --> 00:04:44,435
Het tegengestelde van kennis
is dus niet altijd onwetendheid.

88
00:04:44,948 --> 00:04:46,428
Het kan verwondering zijn.

89
00:04:46,482 --> 00:04:47,632
Of mysterie.

90
00:04:47,964 --> 00:04:49,147
Mogelijkheid.

91
00:04:49,764 --> 00:04:51,804
Tijdens mijn leven 
ben ik erachter gekomen

92
00:04:51,804 --> 00:04:53,855
dat het gaat om de dingen 
die ik niet weet.

93
00:04:53,855 --> 00:04:56,534
Daar word ik blij van
en die zorgen ervoor dat ik doorga,

94
00:04:56,534 --> 00:04:59,026
veel meer dan de dingen die ik al ken.

95
00:05:00,222 --> 00:05:02,021
Het onbekende

96
00:05:02,045 --> 00:05:05,439
heeft me ook vaker dichterbij
iedereen om mij heen gebracht.

97
00:05:06,549 --> 00:05:08,549
De laatste acht novembermaanden

98
00:05:08,573 --> 00:05:13,001
heb ik elk jaar door Japan gereisd
met de Dalai Lama.

99
00:05:14,001 --> 00:05:17,101
En elke dag weer zei hij die ene zin

100
00:05:17,125 --> 00:05:20,672
waarmee hij de meeste mensen
geruststelling en vertrouwen bood:

101
00:05:21,776 --> 00:05:23,834
"Ik weet het niet."

102
00:05:24,325 --> 00:05:26,202
"Wat gaat er met Tibet gebeuren?"

103
00:05:27,226 --> 00:05:30,206
"Wanneer komt er eindelijk wereldvrede?"

104
00:05:30,765 --> 00:05:33,246
"Wat is de beste manier
om je kinderen op te voeden?"

105
00:05:34,134 --> 00:05:37,205
Deze wijze man zegt ronduit:

106
00:05:37,229 --> 00:05:38,466
"Ik weet het niet."

107
00:05:40,117 --> 00:05:43,818
Econoom en Nobelprijswinnaar 
Daniel Kahneman

108
00:05:43,842 --> 00:05:48,345
heeft langer dan 60 jaar
het menselijk gedrag onderzocht

109
00:05:48,369 --> 00:05:50,401
en zijn conclusie is

110
00:05:50,425 --> 00:05:55,039
dat we altijd meer vertrouwen hebben
in wat we denken dat we weten

111
00:05:55,063 --> 00:05:56,788
dan gerechtvaardigd is.

112
00:05:56,812 --> 00:05:59,471
We hebben, zoals hij 
op een memorabele manier zegt:

113
00:05:59,495 --> 00:06:03,699
"een onbegrensd vermogen
om onze onwetendheid te negeren."

114
00:06:04,849 --> 00:06:09,936
We 'weten' dat ons team 
dit weekend gaat winnen

115
00:06:09,960 --> 00:06:12,129
en we herinneren ons 
die kennis alleen maar

116
00:06:12,153 --> 00:06:14,502
in de zeldzame gevallen 
dat we gelijk hadden.

117
00:06:15,582 --> 00:06:18,425
Meestal dus niet.

118
00:06:19,319 --> 00:06:22,794
En dat is waar het echte vertrouwen ligt.

119
00:06:24,580 --> 00:06:27,513
Weet je wat je geliefde morgen gaat doen?

120
00:06:28,673 --> 00:06:29,946
Wil je dat weten?

121
00:06:31,621 --> 00:06:34,434
De ouders van ons allen,
zoals sommige mensen hen noemen,

122
00:06:34,458 --> 00:06:35,617
Adam en Eva,

123
00:06:35,641 --> 00:06:39,799
konden niet doodgaan zolang ze
van de boom des levens aten.

124
00:06:40,631 --> 00:06:42,003
Maar vrijwel meteen

125
00:06:42,003 --> 00:06:45,435
toen ze begonnen te eten van de boom
van de kennis van goed en kwaad,

126
00:06:45,459 --> 00:06:47,263
verloren ze hun onschuld.

127
00:06:47,808 --> 00:06:50,833
Ze voelden zich beschaamd en ontdaan,

128
00:06:50,857 --> 00:06:52,054
zelfbewust.

129
00:06:52,865 --> 00:06:55,233
En ze leerden misschien net iets te laat

130
00:06:55,257 --> 00:06:57,997
dat er zeker dingen zijn
die we moeten weten,

131
00:06:58,021 --> 00:07:01,968
maar dat we over veel meer dingen
beter in het ongewisse blijven.

132
00:07:03,999 --> 00:07:05,924
Toen ik nog een kind was,

133
00:07:05,948 --> 00:07:09,266
wist ik het natuurlijk allemaal.

134
00:07:09,290 --> 00:07:13,502
Ik heb 20 jaar op school feiten verzameld


135
00:07:13,526 --> 00:07:16,245
en ik werkte in de informatiebranche;

136
00:07:16,269 --> 00:07:18,419
ik schreef artikelen voor Time Magazine.

137
00:07:19,129 --> 00:07:24,305
Mijn eerste reisje naar Japan
duurde twee en een halve week;

138
00:07:24,329 --> 00:07:27,609
ik kwam terug met een essay 
van 40 bladzijden

139
00:07:27,633 --> 00:07:31,197
waarin ik zeer gedetailleerd
alles over de Japanse tempels,

140
00:07:31,221 --> 00:07:33,903
mode, honkbalwedstrijden

141
00:07:34,490 --> 00:07:35,969
en de Japanse ziel schreef.

142
00:07:37,276 --> 00:07:39,606
Maar buiten dat alles

143
00:07:39,630 --> 00:07:42,807
was er iets dat mij zo raakte,

144
00:07:42,831 --> 00:07:47,325
wat ik niet begreep
en ik toen niet kon uitleggen,

145
00:07:48,087 --> 00:07:51,296
waardoor ik besloot
in Japan te gaan wonen.

146
00:07:52,450 --> 00:07:55,201
En nu ik daar al 28 jaar woon,

147
00:07:55,225 --> 00:07:57,625
kan ik jullie echt niet veel vertellen

148
00:07:57,649 --> 00:07:59,313
over mijn nieuwe thuis.

149
00:08:00,222 --> 00:08:01,569
Wat mooi is,

150
00:08:01,593 --> 00:08:04,473
omdat het betekent dat ik elke dag 
nieuwe ontdekkingen doe

151
00:08:04,497 --> 00:08:05,988
en in dat proces

152
00:08:06,012 --> 00:08:07,600
kijk ik om de hoek

153
00:08:07,600 --> 00:08:11,371
en zie honderdduizend dingen
die ik nooit zal weten.

154
00:08:12,964 --> 00:08:15,430
Kennis is een onbetaalbaar geschenk.

155
00:08:16,452 --> 00:08:21,007
Maar de illusie van kennis
kan gevaarlijker zijn dan onwetendheid.

156
00:08:21,895 --> 00:08:24,528
Denken dat je je geliefde kent,

157
00:08:25,115 --> 00:08:26,272
of je vijand,

158
00:08:26,621 --> 00:08:28,076
kan verraderlijker zijn

159
00:08:28,100 --> 00:08:30,548
dan toegeven dat je ze nooit zal kennen.

160
00:08:31,937 --> 00:08:36,409
Elke ochtend in Japan, als de zonnestralen
ons kleine appartement binnen schijnen,

161
00:08:36,433 --> 00:08:40,791
kost het me grote moeite
om niet naar het weerbericht te kijken,

162
00:08:40,815 --> 00:08:42,453
want als ik dat doe,

163
00:08:42,477 --> 00:08:45,740
zal mijn geest somber zijn, afgeleid,

164
00:08:45,764 --> 00:08:48,278
zelfs als het een heldere dag is.

165
00:08:50,160 --> 00:08:54,353
Ik ben al 34 jaar fulltime schrijver.

166
00:08:54,816 --> 00:08:57,696
En het belangrijkste wat ik geleerd heb,

167
00:08:57,720 --> 00:09:01,256
is dat transformatie gebeurt
als je niet de leiding neemt,

168
00:09:01,280 --> 00:09:03,457
als je niet weet wat er gaat komen,

169
00:09:03,481 --> 00:09:08,008
als ik niet denk dat ik groter ben
dan alles om me heen.

170
00:09:09,191 --> 00:09:11,097
En hetzelfde geldt voor liefde,

171
00:09:11,643 --> 00:09:13,919
of op momenten van crisis.

172
00:09:14,929 --> 00:09:18,371
Plotseling zijn we 
weer terug in de riksjaw

173
00:09:18,395 --> 00:09:22,430
en rijden we weg 
van de brede verlichte straten.

174
00:09:22,454 --> 00:09:26,118
We worden herinnerd
aan de belangrijkste wet van het reizen

175
00:09:26,142 --> 00:09:27,868
en dus ook van het leven:

176
00:09:29,090 --> 00:09:33,829
je bent maar zo sterk
als je bereidheid tot overgave.

177
00:09:35,512 --> 00:09:38,701
Tenslotte is mens zijn misschien

178
00:09:39,262 --> 00:09:41,015
veel belangrijker

179
00:09:41,039 --> 00:09:43,694
dan alles willen weten.

180
00:09:44,763 --> 00:09:45,949
Dank jullie wel.

181
00:09:45,973 --> 00:09:52,596
(Applaus)