1
00:00:00,662 --> 00:00:03,911
Ik wil het hebben
over een vergeten conflict.

2
00:00:03,911 --> 00:00:07,590
Een conflict dat
zelden de media haalt.

3
00:00:07,590 --> 00:00:12,240
Het vindt plaats in
de Democratische Republiek Congo.

4
00:00:12,244 --> 00:00:17,015
Mensen die niet in Afrika wonen, weten
meestal weinig over de oorlog in Congo,

5
00:00:17,015 --> 00:00:19,846
dus geef ik wat feiten.

6
00:00:19,846 --> 00:00:25,687
Het conflict in Congo is het bloederigste
conflict sinds de Tweede Wereldoorlog.

7
00:00:25,687 --> 00:00:28,987
Er zijn al bijna
vier miljoen doden gevallen.

8
00:00:28,987 --> 00:00:33,378
Een groot deel van Centraal Afrika
is hierdoor al 18 jaar lang ontwricht.

9
00:00:33,378 --> 00:00:38,759
Het is de grootste en langstdurende
humanitaire crisis ter wereld.

10
00:00:38,759 --> 00:00:42,428
Daarom ben ik in 2001
voor het eerst naar Congo gegaan.

11
00:00:42,428 --> 00:00:47,435
Als jonge welzijnswerkster maakte ik
contact met een vrouw van mijn leeftijd.

12
00:00:47,435 --> 00:00:49,742
Ze heette Isabelle.

13
00:00:50,972 --> 00:00:54,179
Haar dorp was overvallen
door lokale milities.

14
00:00:54,179 --> 00:00:57,227
Ze hadden veel mannen vermoord
en veel vrouwen verkracht.

15
00:00:57,227 --> 00:00:59,224
Ze hadden alles meegenomen.

16
00:00:59,224 --> 00:01:03,227
En ze wilden Isabelle ook meenemen,
maar haar man sprong ertussen.

17
00:01:03,227 --> 00:01:09,712
Hij zei: "Neem alsjeblieft
niet Isabelle, maar mij."

18
00:01:09,712 --> 00:01:16,890
Hij is in het bos verdwenen met de militie
en Isabelle heeft hem nooit meer gezien.

19
00:01:16,890 --> 00:01:20,501
Door verhalen zoals dat
van Isabelle en haar man

20
00:01:20,501 --> 00:01:24,270
heb ik mijn carrière gewijd
aan het bestuderen van deze oorlog

21
00:01:24,270 --> 00:01:27,058
waar we zo weinig van weten.

22
00:01:27,058 --> 00:01:31,262
Maar één verhaal over Congo
kennen jullie misschien wel.

23
00:01:31,262 --> 00:01:35,214
Een verhaal over
mineralen en verkrachting.

24
00:01:35,214 --> 00:01:42,530
Beleidsmakers en de media geven meestal
maar één reden voor het geweld --

25
00:01:42,530 --> 00:01:47,312
de illegale exploitatie en handel
in natuurlijke grondstoffen --

26
00:01:47,312 --> 00:01:50,049
en één gevolg --

27
00:01:50,049 --> 00:01:55,523
sexueel geweld tegen vrouwen
en meisjes als oorlogswapen.

28
00:01:55,523 --> 00:02:02,080
Dat zijn natuurlijk belangrijke
en tragische onderwerpen.

29
00:02:02,080 --> 00:02:05,978
Maar vandaag wil ik jullie
een ander verhaal vertellen.

30
00:02:05,978 --> 00:02:11,700
Een verhaal dat de nadruk legt
op de kern van het probleem.

31
00:02:11,700 --> 00:02:18,222
Het geweld is grotendeels een gevolg
van lokale conflicten die uitwaaieren

32
00:02:18,222 --> 00:02:25,325
en waar internationale vredesoperaties
geen vat op kunnen krijgen.

33
00:02:25,325 --> 00:02:30,568
Congo staat namelijk niet alleen bekend

34
00:02:30,568 --> 00:02:34,885
door de grootste, aanhoudende
humanitaire crisis ter wereld,

35
00:02:34,885 --> 00:02:42,731
maar ook om de grootste, internationale
vredesoperaties ter wereld.

36
00:02:42,731 --> 00:02:47,485
De grootste en duurste vredesoperatie
van de Verenigde Naties

37
00:02:47,485 --> 00:02:49,530
vindt plaats in Congo.

38
00:02:49,530 --> 00:02:54,229
Ook de eerste vredesoperatie onder
Europees gezag vond hier plaats.

39
00:02:54,229 --> 00:02:59,213
En de eerste strafzaken
van het Internationale Strafhof

40
00:02:59,213 --> 00:03:03,345
betroffen krijgsheren uit Congo.

41
00:03:03,345 --> 00:03:10,035
Toen Congo in 2006 voor het eerst
democratische verkiezingen organiseerde,

42
00:03:10,035 --> 00:03:16,171
dachten veel waarnemers dat er een einde
aan het geweld in de regio was gekomen.

43
00:03:16,171 --> 00:03:22,300
De internationale gemeenschap
sprak vol lof over deze verkiezingen

44
00:03:22,300 --> 00:03:26,637
als een succesvol voorbeeld
van internationale interventie

45
00:03:26,637 --> 00:03:29,095
in een mislukte staat.

46
00:03:29,095 --> 00:03:32,463
Maar in de oostelijke provincies
is er nog steeds sprake van

47
00:03:32,463 --> 00:03:34,830
grote volksverhuizingen en


48
00:03:34,830 --> 00:03:37,833
verschrikkelijke misdaden
tegen de menselijkheid.

49
00:03:37,833 --> 00:03:40,318
Kort voor mijn terugkeer afgelopen zomer

50
00:03:40,318 --> 00:03:45,209
heeft er een verschrikkelijk bloedbad
plaatsgevonden in Zuid-Kivu.

51
00:03:45,217 --> 00:03:47,245
33 mensen werden vermoord.

52
00:03:47,245 --> 00:03:54,117
Het waren voornamelijk vrouwen en kinderen
die vaak met hakmessen zijn doodgeslagen.

53
00:03:54,117 --> 00:03:58,477
In de afgelopen acht jaar zijn 
gevechten in de oostelijke provincies

54
00:03:58,477 --> 00:04:03,074
regelmatig geëscaleerd tot burger- en
internationale oorlogen.

55
00:04:03,074 --> 00:04:08,055
Elke keer als we dus denken
dat we vrede krijgen,

56
00:04:08,055 --> 00:04:10,545
laait het conflict weer op.

57
00:04:10,545 --> 00:04:12,295
Waarom toch?

58
00:04:12,295 --> 00:04:15,587
Waarom hebben de enorme
internationale inspanningen

59
00:04:15,587 --> 00:04:22,096
nog niet tot blijvende vrede
en veiligheid in Congo geleid?

60
00:04:22,096 --> 00:04:29,064
Ik zie daar twee redenen voor.

61
00:04:29,064 --> 00:04:38,007
De eerste hoofdreden voor het aanhoudende
geweld in Congo is in feite lokaal --

62
00:04:38,007 --> 00:04:42,702
en met lokaal bedoel ik op het niveau
van het individu, het gezin,

63
00:04:42,703 --> 00:04:50,101
familie, clan, gemeente, district,
of soms een etnische groep.

64
00:04:50,101 --> 00:04:54,479
Neem bijvoorbeeld het verhaal
van Isabelle, dat ik jullie heb verteld.

65
00:04:54,479 --> 00:04:58,683
Haar dorp werd
door een militie aangevallen,

66
00:04:58,683 --> 00:05:01,793
omdat die het land wilden afnemen

67
00:05:01,793 --> 00:05:06,508
waar de dorpelingen van afhankelijk
waren voor hun levensbehoeften.

68
00:05:06,508 --> 00:05:11,278
De tweede hoofdreden is dat
internationale vredesoperaties

69
00:05:11,278 --> 00:05:15,242
lokale conflicten niet hebben opgelost

70
00:05:15,242 --> 00:05:20,611
doordat er een overheersende cultuur
voor het bouwen van vrede is ontstaan.

71
00:05:20,611 --> 00:05:23,627
Wat ik daar mee wil zeggen is dat

72
00:05:23,627 --> 00:05:25,920
Westerse en Afrikaanse diplomaten,

73
00:05:25,920 --> 00:05:27,897
vredestichters van de Verenigde Naties,

74
00:05:27,897 --> 00:05:29,411
donorlanden en -organisaties

75
00:05:29,411 --> 00:05:32,277
en personeel van de meeste
niet-gouvermentele organisaties

76
00:05:32,277 --> 00:05:34,635
die samenwerken aan
de oplossing van een conflict,

77
00:05:34,635 --> 00:05:39,287
allemaal op dezelfde, specifieke manier
tegen de wereld aankijken.

78
00:05:39,287 --> 00:05:43,019
Ik was daar zelf een van
en deelde deze cultuur,

79
00:05:43,019 --> 00:05:47,643
dus ik weet hoe sterk die is.

80
00:05:47,643 --> 00:05:51,482
Over de hele wereld en
in verschillende conflictgebieden

81
00:05:51,482 --> 00:05:55,290
schept deze gezamenlijke cultuur
een begrip bij bemiddelaars

82
00:05:55,290 --> 00:05:57,774
dat de oorzaken van geweld

83
00:05:57,774 --> 00:06:04,517
voornamelijk in nationale en
internationale context zijn te vinden.

84
00:06:04,517 --> 00:06:11,646
We denken dat vrede bereikt wordt
door met interventie van bovenaf

85
00:06:11,646 --> 00:06:15,879
nationale en internationale
problemen te verhelpen.

86
00:06:15,879 --> 00:06:19,598
We kijken naar de rol die 
buitenstaanders spelen

87
00:06:19,598 --> 00:06:25,159
bij nationale en
internationale vredesprocessen.

88
00:06:25,159 --> 00:06:29,034
Nog belangrijker is dat
door deze gezamenlijke cultuur

89
00:06:29,034 --> 00:06:35,234
internationale vredestichters spanningen
kunnen negeren op microniveau

90
00:06:35,234 --> 00:06:40,480
die vaak gevolgen hebben 
voor akkoorden op macroniveau.

91
00:06:40,480 --> 00:06:42,581
Als we Congo als voorbeeld nemen

92
00:06:42,581 --> 00:06:46,795
dan zien we dat door hun
onderlinge contacten en training

93
00:06:46,795 --> 00:06:49,021
VN-medewerkers, donors, diplomaten

94
00:06:49,021 --> 00:06:52,220
en stafleden van de meeste ngo's

95
00:06:52,220 --> 00:06:59,350
aanhoudend geweld als een probleem
van bovenaf beschouwen.

96
00:06:59,350 --> 00:07:03,894
Zij denken dat het geweld
een gevolg is van de spanningen

97
00:07:03,894 --> 00:07:09,094
tussen president Kabila
en diverse binnenlandse tegenstanders,

98
00:07:09,094 --> 00:07:14,217
en van onderlinge spanningen
tussen Congo, Rwanda en Oeganda.

99
00:07:14,217 --> 00:07:20,288
Bovendien beschouwen deze internationale
vredestichters lokale conflicten

100
00:07:20,288 --> 00:07:26,081
als het logische resultaat van de
nationale en internationale spanningen,

101
00:07:26,081 --> 00:07:28,686
het gebrek aan autoriteit van de staat,

102
00:07:28,686 --> 00:07:35,290
en de zogenaamde 'inherente neiging 
tot geweld' van de Congolese bevolking.

103
00:07:35,290 --> 00:07:39,316
Door deze dominante cultuur
wordt interventie

104
00:07:39,316 --> 00:07:41,836
op nationaal en internationaal niveau

105
00:07:41,836 --> 00:07:45,729
gezien als de enige 
logische en gerechtvaardigde taak

106
00:07:45,729 --> 00:07:49,362
voor de Verenigde Naties en diplomaten.

107
00:07:49,362 --> 00:07:55,831
Het organiseren van algemene verkiezingen,
wat nu een soort wondermiddel is,

108
00:07:55,831 --> 00:07:59,151
is dan de voornaamste
manier tot herstel,

109
00:07:59,151 --> 00:08:03,116
waarbij andere, effectievere manieren
buiten beschouwing blijven.

110
00:08:03,116 --> 00:08:09,343
Dat gebeurt niet alleen in Congo,
maar ook in veel andere conflictgebieden.

111
00:08:09,343 --> 00:08:15,203
Laten we eens dieper graven in andere
voorname oorzaken voor geweld.

112
00:08:15,203 --> 00:08:17,862
Het aanhoudende geweld in Congo


113
00:08:17,862 --> 00:08:22,875
is niet alleen nationaal
of internationaal gemotiveerd,

114
00:08:22,875 --> 00:08:27,182
maar ook door oude agenda's van onderaf,

115
00:08:27,182 --> 00:08:31,143
die komen van dorpelingen,
traditionele dorpshoofden,

116
00:08:31,143 --> 00:08:34,141
hoofdmannen of etnische leiders.

117
00:08:34,141 --> 00:08:40,116
Veel conflicten hebben een politieke,
sociale of economische oorzaak

118
00:08:40,116 --> 00:08:42,944
die onmiskenbaar lokaal is.

119
00:08:42,944 --> 00:08:48,320
Er is bijvoorbeeld veel rivaliteit
op dorps- of districtniveau

120
00:08:48,320 --> 00:08:51,894
over wie het hoofd van het dorp
of van het gebied wordt

121
00:08:51,894 --> 00:08:54,468
volgens de traditioneel geldende wetten,

122
00:08:54,468 --> 00:08:57,696
en wie zeggenschap krijgt
over de verdeling van land

123
00:08:57,696 --> 00:09:01,215
en de exploitatie van de lokale mijnen.

124
00:09:01,215 --> 00:09:05,436
De rivaliteit leidt vaak
tot lokaal geweld,

125
00:09:05,436 --> 00:09:09,220
in een bepaald dorp of gebied,

126
00:09:09,220 --> 00:09:13,163
wat dan weer uitmondt
in grotere gevechtshandelingen

127
00:09:13,163 --> 00:09:18,612
door een hele provincie
en soms zelfs tot in aangrenzende landen.

128
00:09:18,612 --> 00:09:23,698
Kijk bijvoorbeeld naar het conflict
tussen Congolezen van Rwandese afkomst

129
00:09:23,698 --> 00:09:28,439
en de zogenaamde inheemsen in Kivus.

130
00:09:28,439 --> 00:09:33,995
Dat conflict begon in de jaren 30,
onder Belgisch bestuur,

131
00:09:33,995 --> 00:09:39,328
toen de beide bevolkingsgroepen
wedijverden over land en bestuur.

132
00:09:39,328 --> 00:09:44,317
Nadat Congo in 1960 onafhankelijk werd,
escaleerden de problemen

133
00:09:44,317 --> 00:09:48,558
omdat beide kampen zich aansloten
bij de nationale politiek,

134
00:09:48,558 --> 00:09:52,512
maar tegelijkertijd hun eigen agenda
probeerden te promoten.

135
00:09:52,512 --> 00:09:56,880
In 1994, ten tijde van
de genocide in Rwanda

136
00:09:56,880 --> 00:10:03,059
sloten deze lokale partijen zich aan bij
gewapende Congolese en Rwandese groepen,

137
00:10:03,059 --> 00:10:08,659
maar nog steeds om hun eigen
agenda in Kivus te promoten.

138
00:10:08,659 --> 00:10:15,743
Sindsdien houden deze lokale conflicten 
over land en macht het geweld in stand

139
00:10:15,743 --> 00:10:22,569
en vormen regelmatig een bedreiging voor
nationale en internationale verdragen.

140
00:10:23,549 --> 00:10:29,417
Het is dus logisch dat we ons afvragen
waarom internationale vredestichters

141
00:10:29,417 --> 00:10:35,409
in deze situatie geen lokale programma's
voor rust en vrede ontwikkelen.

142
00:10:35,409 --> 00:10:40,253
Het antwoord is
dat internationale bemiddelaars

143
00:10:40,253 --> 00:10:43,776
het oplossen van kleine, lokale geschillen

144
00:10:43,776 --> 00:10:50,430
als een onbelangrijke en onbekende taak
zien waarvoor ze geen mandaat hebben.

145
00:10:50,430 --> 00:10:54,829
Alleen al het idee om lokale geschillen
onder de loep te nemen,

146
00:10:54,829 --> 00:10:58,497
druist in tegen de heersende cultuur

147
00:10:58,497 --> 00:11:02,380
en is een bedreiging voor de belangrijkste
doelstellingen van de organisaties.

148
00:11:02,380 --> 00:11:06,997
De identiteit van
de Verenigde Naties bijvoorbeeld,

149
00:11:06,997 --> 00:11:10,353
als een diplomatieke organisatie
op macroniveau

150
00:11:10,353 --> 00:11:16,761
zou compleet op zijn kop gezet worden
als de focus lokaal gericht zou worden.

151
00:11:16,761 --> 00:11:23,856
Als gevolg hebben de interne kritiek
tegen de heersende werkwijze

152
00:11:23,856 --> 00:11:26,496
noch de externe schokeffecten

153
00:11:26,496 --> 00:11:29,518
de internationale participanten
ervan overtuigd

154
00:11:29,518 --> 00:11:35,520
dat zij hun kijk op geweld
en interventie moeten herzien.

155
00:11:35,520 --> 00:11:39,563
Er zijn tot nu toe dan ook
maar weinig uitzonderingen geweest.

156
00:11:39,566 --> 00:11:44,834
Weinig uitzonderingen
doorbreken het patroon.

157
00:11:46,224 --> 00:11:49,526
Om de boel samen te vatten:
het verhaal dat ik jullie net vertelde

158
00:11:49,526 --> 00:11:51,285
gaat over hoe

159
00:11:51,285 --> 00:11:54,275
een dominante cultuur van vredesmissies

160
00:11:54,275 --> 00:11:59,282
de kijk van bemiddelaars vormt
op de oorzaken van geweld,

161
00:11:59,282 --> 00:12:00,963
hoe vrede tot stand komt,

162
00:12:00,963 --> 00:12:04,575
en wat het doel van bemiddeling is.

163
00:12:04,575 --> 00:12:08,324
Door deze zienswijze kunnen
internationale vredestichters

164
00:12:08,324 --> 00:12:11,402
problemen op microniveau negeren

165
00:12:11,402 --> 00:12:16,051
die eigenlijk zo belangrijk zijn
voor een houdbare vrede.

166
00:12:16,051 --> 00:12:19,044
Het negeren van de lokale conflicten

167
00:12:19,044 --> 00:12:22,892
leidt tot gebrekkige vredesprocessen
op de korte termijn,

168
00:12:22,892 --> 00:12:27,068
en mogelijk tot het hervatten van de
oorlogshandelingen op de lange termijn.

169
00:12:27,068 --> 00:12:30,214
Het is fascinerend om te zien
dat deze analyse

170
00:12:30,214 --> 00:12:34,224
ons een beter inzicht verschaft over
talloze voorbeelden van aanhoudend geweld

171
00:12:34,224 --> 00:12:39,513
en falende internationale inmenging
in Afrika en elders op de wereld.

172
00:12:39,513 --> 00:12:42,917
Lokale conflicten voeden het geweld
in de meeste oorlogsgebieden,

173
00:12:42,917 --> 00:12:45,261
of gebieden waar oorlog is geweest,

174
00:12:45,261 --> 00:12:48,765
van Afghanistan tot Soedan tot Oost-Timor.

175
00:12:48,765 --> 00:12:52,916
In de zeldzame gevallen waar er sprake was
van uitgebreide vredesinitiatieven

176
00:12:52,916 --> 00:12:55,453
die van onderaf omhoog werkten,

177
00:12:55,453 --> 00:13:00,867
heeft dit geleid tot een succesvolle
en houdbare vrede.

178
00:13:00,867 --> 00:13:06,908
Een van de beste voorbeelden hiervan
is het contrast tussen de relatieve rust

179
00:13:06,908 --> 00:13:13,378
in Somaliland, dat heeft geprofiteerd
van vredesinitiatieven aan de basis,

180
00:13:13,378 --> 00:13:17,586
met het overheersende geweld
in de rest van Somalië,

181
00:13:17,586 --> 00:13:20,945
waar de vredestichting voornamelijk
op nationaal niveau plaats vond.

182
00:13:20,945 --> 00:13:23,246
Er zijn nog een aantal
andere voorbeelden

183
00:13:23,246 --> 00:13:26,961
waar oplossingen op lokaal niveau,
dicht bij de bevolking,

184
00:13:26,961 --> 00:13:29,980
van doorslaggevend belang is geweest.

185
00:13:29,980 --> 00:13:34,052
Als we internationaal vredeswerk
dus succesvol willen laten zijn,

186
00:13:34,052 --> 00:13:37,874
dan moeten we niet alleen
van bovenaf werken,

187
00:13:37,874 --> 00:13:41,545
maar conflicten aan de basis oplossen.

188
00:13:41,545 --> 00:13:46,197
Niet dat nationale en internationale
spanningen onbelangrijk zijn.

189
00:13:46,197 --> 00:13:47,923
Integendeel.

190
00:13:47,923 --> 00:13:52,615
Of dat vredestichting op nationaal
of internationaal niveau niet nodig is.

191
00:13:52,617 --> 00:13:54,000
Want dat is het wel.

192
00:13:54,000 --> 00:14:01,255
Het is meer dat je vrede moet stichten
op zowel micro- als macroniveau

193
00:14:01,255 --> 00:14:03,972
om tot een blijvende vrede te komen.

194
00:14:03,972 --> 00:14:06,113
Lokale niet-gouvernementele organisaties,

195
00:14:06,113 --> 00:14:09,092
lokale autoriteiten en
lokale vertegenwoordigers

196
00:14:09,092 --> 00:14:13,702
spelen de belangrijkste rollen
in dit proces van onderaf.

197
00:14:13,702 --> 00:14:16,131
Dit gaat natuurlijk niet
zonder slag of stoot.

198
00:14:16,131 --> 00:14:18,786
Bemiddelaars op lokaal niveau
hebben vaak niet het geld,

199
00:14:18,786 --> 00:14:22,323
de logistieke middelen of
de technische mogelijkheden

200
00:14:22,323 --> 00:14:26,857
om doeltreffende, lokale
vredesprocessen door te voeren.

201
00:14:26,857 --> 00:14:31,493
Internationale bemiddelaars
moeten dus meer geld en ondersteuning

202
00:14:31,493 --> 00:14:35,700
geven aan lokale benaderingen 
voor het oplossingen van conflicten.

203
00:14:35,700 --> 00:14:39,056
Wat moet er nu in Congo gebeuren?

204
00:14:39,056 --> 00:14:42,780
Na meer dan 20 jaar geweld
en miljoenen doden,

205
00:14:42,780 --> 00:14:46,555
is wel duidelijk geworden
dat we onze aanpak moeten wijzigen.

206
00:14:46,555 --> 00:14:48,223
Op basis van mijn onderzoek daar,

207
00:14:48,223 --> 00:14:51,493
ben ik van mening dat 
internationale en Congolese bemiddelaars

208
00:14:51,493 --> 00:14:55,779
meer aandacht moeten besteden aan
de oplossing van geschillen over land

209
00:14:55,779 --> 00:14:59,679
en het herstel van 
betrekkingen tussen gemeenschappen.

210
00:14:59,679 --> 00:15:02,321
In de provincie Kivus bijvoorbeeld,

211
00:15:02,321 --> 00:15:05,589
heeft het Life and Peace Institute
samen met zijn Congolese partners

212
00:15:05,589 --> 00:15:08,684
forums opgezet tussen
de verschillende gemeenschappen

213
00:15:08,684 --> 00:15:13,036
om details over lokale geschillen
over land te bespreken.

214
00:15:13,036 --> 00:15:18,681
Uit deze forums zijn oplossingen
voortgekomen om het geweld te beheersen.

215
00:15:18,681 --> 00:15:22,290
Dat is precies het soort programma
waar behoefte aan is

216
00:15:22,290 --> 00:15:25,097
in heel oostelijk Congo.

217
00:15:25,097 --> 00:15:31,935
Met zulke programma's worden mensen
als Isabelle en haar man geholpen.

218
00:15:31,935 --> 00:15:34,448
Dit zijn geen tovermiddelen,

219
00:15:34,448 --> 00:15:40,116
maar omdat ze rekening houden
met diepgewortelde oorzaken van geweld,

220
00:15:40,116 --> 00:15:42,950
bieden ze hoop op ware oplossingen.

221
00:15:42,950 --> 00:15:44,374
Dank jullie wel.

222
00:15:44,374 --> 00:15:46,646
(Applaus)