WEBVTT

00:00:00.880 --> 00:00:04.256
Je bent een hooggeplaatste militair,

00:00:04.280 --> 00:00:06.240
geattacheerd in Afghanistan.

00:00:07.840 --> 00:00:10.376
Je staat in voor de levens

00:00:10.400 --> 00:00:12.536
van honderden mannen en vrouwen

00:00:12.560 --> 00:00:14.720
en je basis wordt aangevallen.

00:00:15.855 --> 00:00:19.360
Overal om je heen
slaan mortiergranaten in.

00:00:20.080 --> 00:00:23.376
Je ziet niets door het stof en de rook.

00:00:23.400 --> 00:00:26.016
Je probeert de gewonden te helpen,

00:00:26.040 --> 00:00:28.240
waarna je terug naar je bunker kruipt.

NOTE Paragraph

00:00:29.309 --> 00:00:32.016
Je bent gedesoriënteerd door de explosies.

00:00:32.040 --> 00:00:36.200
Je ligt op je zij en probeert te bevatten
wat er zopas gebeurd is.

00:00:37.800 --> 00:00:40.136
Wanneer je zicht weer hersteld is,

00:00:40.160 --> 00:00:42.416
merk je een bebloed gezicht op

00:00:42.440 --> 00:00:43.760
dat je aanstaart.

00:00:45.480 --> 00:00:47.680
Het is een beangstigende aanblik.

00:00:48.360 --> 00:00:50.856
Maar je beseft algauw

00:00:50.880 --> 00:00:52.760
dat het beeld niet echt is.

NOTE Paragraph

00:00:54.240 --> 00:00:59.336
Dit beeld blijft je achtervolgen,
overdag en tijdens je slaap.

00:00:59.360 --> 00:01:02.696
Je vertelt het tegen niemand
uit angst om je baan te verliezen

00:01:02.720 --> 00:01:04.900
of te worden gezien als zwak.

00:01:06.080 --> 00:01:07.976
Je geeft je visioen een naam;

00:01:08.000 --> 00:01:10.096
"Bebloed Gezicht in de Bunker".

00:01:10.120 --> 00:01:12.440
Je kort het af tot "BGIB".

00:01:13.800 --> 00:01:17.016
Je sluit het op, ergens in je achterhoofd.

00:01:17.040 --> 00:01:18.816
Maar het blijft je achtervolgen.

00:01:18.840 --> 00:01:22.160
Zeven jaar lang.

NOTE Paragraph

00:01:23.680 --> 00:01:25.280
Sluit nu je ogen.

00:01:27.160 --> 00:01:28.930
Zie je BGIB voor je?

00:01:31.840 --> 00:01:34.376
Zoja, dan zie je nu het gezicht

00:01:34.400 --> 00:01:36.816
van de onzichtbare wonden van de oorlog,

00:01:36.840 --> 00:01:39.696
ook wel gekend als 
'post-traumatisch stress-syndroom'

00:01:39.720 --> 00:01:41.160
en 'traumatisch hersenletsel'.

NOTE Paragraph

00:01:42.320 --> 00:01:45.016
Hoewel ik zelf niet 
aan deze stoornis lijd,

00:01:45.040 --> 00:01:46.960
is het me niet vreemd.

NOTE Paragraph

00:01:47.800 --> 00:01:51.800
Als klein meisje ging ik elke zomer 
bij mijn grootouders op bezoek.

00:01:52.680 --> 00:01:53.976
Het was mijn grootvader

00:01:54.000 --> 00:01:57.400
die me de gevolgen heeft aangetoond 
van oorlogsvoering op de geest.

00:01:58.640 --> 00:02:02.336
Mijn grootvader was een marinier
tijdens de oorlog in Korea.

00:02:02.360 --> 00:02:06.240
Een kogel doorboorde zijn nek
waardoor hij niet om hulp kon roepen.

00:02:07.280 --> 00:02:09.895
Hij zag hoe de hospiek hem voorbijliep,

00:02:09.919 --> 00:02:11.456
hem ten dode opschreef,

00:02:11.480 --> 00:02:13.120
en hem alleen achterliet.

NOTE Paragraph

00:02:14.960 --> 00:02:17.576
Toen zijn fysieke wonden
jaren later genezen waren,

00:02:17.600 --> 00:02:19.216
kon hij naar huis terugkeren.

00:02:19.240 --> 00:02:22.800
Maar hij sprak bijna nooit 
van zijn wedervaren, althans niet overdag.

00:02:23.700 --> 00:02:26.616
's Nachts hoorde ik hem echter
schelden in z'n slaap

00:02:26.630 --> 00:02:28.090
vanuit z'n kamer.

00:02:29.080 --> 00:02:32.656
Overdag verwittigde ik hem altijd
voor ik de kamer binnenkwam,

00:02:32.680 --> 00:02:35.480
zodat ik hem niet zou doen schrikken.

00:02:36.880 --> 00:02:39.416
Voor de rest van zijn dagen

00:02:39.440 --> 00:02:41.536
was hij geïsoleerd en zei hij niet veel.

00:02:41.560 --> 00:02:44.336
Hij vond geen manier
om zich uit te drukken.

00:02:44.360 --> 00:02:47.530
En ik beschikte nog niet
over de middelen om hem te helpen.

NOTE Paragraph

00:02:49.560 --> 00:02:52.096
Ik zou zijn aandoening 
niet kunnen benoemen

00:02:52.120 --> 00:02:53.880
tot ik een twintiger was.

00:02:54.880 --> 00:02:57.936
Ik wou een opleiding
beeldende therapie volgen

00:02:57.960 --> 00:03:01.200
en raakte al snel gefascineerd 
door trauma-onderzoek.

00:03:02.480 --> 00:03:05.936
In de les leerde ik meer 
over het post-traumatisch stress-syndroom,

00:03:05.960 --> 00:03:07.560
afgekort PTSS.

00:03:08.320 --> 00:03:12.016
Mijn missie om veteranen te helpen 
die geleden hadden net als mijn grootvader,

00:03:12.040 --> 00:03:13.480
is toen ontstaan.

NOTE Paragraph

00:03:15.050 --> 00:03:17.816
Er waren diverse benamingen 
voor post-traumatische stress

00:03:17.840 --> 00:03:19.440
doorheen de oorlogsgeschiedenis:

00:03:20.480 --> 00:03:21.840
'heimwee',

00:03:22.400 --> 00:03:23.680
'soldatenhart',

00:03:24.600 --> 00:03:25.800
'shell-shock',

00:03:26.640 --> 00:03:28.720
of 'staren in de verte'.

00:03:29.760 --> 00:03:33.416
Terwijl ik aan het studeren was, 
woedde er een nieuwe oorlog.

00:03:33.440 --> 00:03:36.656
Dankzij kogelvrije kledij 
en legervoertuigen

00:03:36.680 --> 00:03:40.440
konden soldaten ontploffingen overleven 
die vroeger hun dood betekenden.

00:03:41.800 --> 00:03:44.616
Maar de onzichtbare wonden 
namen almaar toe.

00:03:44.640 --> 00:03:47.896
Dit dwong legerartsen en onderzoekers

00:03:47.920 --> 00:03:53.216
om de effecten van traumatische
hersenletsels en PTSS

00:03:53.240 --> 00:03:55.880
verder te onderzoeken.

NOTE Paragraph

00:03:56.760 --> 00:04:00.136
Dankzij de vooruitgang 
van de technologie en hersenscans

00:04:00.160 --> 00:04:03.296
weten we nu dat er een kortsluiting 
plaatsvindt in de Broca-plek,

00:04:03.320 --> 00:04:08.080
het spraakcentrum van de hersenen,
nadat iemand een trauma ervaart.

00:04:09.400 --> 00:04:11.216
Deze fysiologische verandering,

00:04:11.240 --> 00:04:14.336
vaak 'spraakloze paniek' genoemd,

00:04:14.360 --> 00:04:16.656
gepaard met het stigma 
op mentale gezondheid,

00:04:16.680 --> 00:04:18.416
de angst om te worden beoordeeld,

00:04:18.440 --> 00:04:19.896
of niet begrepen,

00:04:19.920 --> 00:04:22.576
of zelfs uit hun functie 
ontslagen te worden,

00:04:22.600 --> 00:04:26.600
heeft ertoe geleid dat onze soldaten
een onzichtbare strijd leveren.

00:04:27.840 --> 00:04:31.416
Vele generaties van veteranen

00:04:31.440 --> 00:04:34.696
kiezen ervoor om niet te praten
over hun ervaringen,

00:04:34.720 --> 00:04:36.640
en moeten eenzaam lijden.

NOTE Paragraph

00:04:38.960 --> 00:04:41.896
Ik had een hele kluif 
aan mijn eerste baan.

00:04:41.920 --> 00:04:45.576
Ik was kunsttherapeut aan het grootste 
militaire medisch centrum,

00:04:45.600 --> 00:04:46.800
Walter Reed.

00:04:47.480 --> 00:04:51.376
Na een paar jaar gewerkt te hebben 
in een afgesloten psychiatrische afdeling,

00:04:51.400 --> 00:04:56.296
werd ik overgeplaatst naar het
'Intrepid Center of Excellence', of NICoE,

00:04:56.320 --> 00:04:59.680
de leider op vlak van de behandeling 
van hersentrauma's bij veteranen.

00:05:00.760 --> 00:05:02.936
Ik geloofde in kunsttherapie,

00:05:02.960 --> 00:05:05.976
maar nu moest ik nog 
de veteranen overtuigen:

00:05:06.000 --> 00:05:09.736
grote, sterke en stoere mannen

00:05:09.760 --> 00:05:11.496
en enkele vrouwen.

00:05:11.520 --> 00:05:15.520
Ik wou ze kunst laten maken
als psychische behandeling.

NOTE Paragraph

00:05:16.680 --> 00:05:20.520
De resultaten waren ronduit spectaculair.

00:05:22.000 --> 00:05:24.376
Levendige en symbolische kunst

00:05:24.400 --> 00:05:27.376
gecreëerd door onze soldaten.

00:05:27.400 --> 00:05:29.920
En achter ieder werk schuilt een verhaal.

00:05:31.320 --> 00:05:33.646
We namen waar dat het creatieproces

00:05:33.660 --> 00:05:36.460
het probleem in het spraakcentrum omzeilt.

00:05:37.040 --> 00:05:41.360
Het creëren van kunst gebruikt dezelfde 
delen van de hersenen als trauma's.

00:05:42.480 --> 00:05:45.936
Op deze manier kunnen militairen 
hun ervaringen verwerken

00:05:45.960 --> 00:05:47.440
op een veilige manier.

00:05:48.280 --> 00:05:51.176
Daarna kunnen ze hun kunstwerken 
beschrijven met woorden,

00:05:51.200 --> 00:05:54.600
waardoor de linker- en rechterhersenhelft
in overeenstemming komen.

NOTE Paragraph

00:05:56.520 --> 00:05:59.520
We hebben gezien dat dit 
met alle kunstvormen werkt:

00:06:00.120 --> 00:06:02.600
tekenkunst, schilderkunst, 
het maken van collages.

00:06:03.400 --> 00:06:06.040
Maar we zien het grootste effect

00:06:06.530 --> 00:06:07.980
bij het maken van maskers.

00:06:09.120 --> 00:06:12.680
Zo hebben deze onzichtbare wonden
eindelijk niet enkel een naam,

00:06:13.800 --> 00:06:15.200
maar ook een gezicht.

NOTE Paragraph

00:06:17.280 --> 00:06:19.456
En wanneer veteranen deze maskers maken,

00:06:19.480 --> 00:06:22.760
zijn ze letterlijk in staat om 
vat te krijgen op hun trauma.

00:06:23.680 --> 00:06:25.976
Het is verbazend hoe vaak
het hen in staat stelt

00:06:26.000 --> 00:06:29.200
om het trauma te doorbreken
en beginnen te genezen.

NOTE Paragraph

00:06:30.800 --> 00:06:32.080
Herinner jij je BGIB nog?

00:06:34.320 --> 00:06:37.336
Dat was een echte ervaring
van één van m'n patiënten.

00:06:37.360 --> 00:06:38.816
Toen hij dat masker maakte,

00:06:38.840 --> 00:06:41.720
was hij in staat 
om dat vreselijke beeld los te laten.

00:06:42.800 --> 00:06:45.866
Het was aanvankelijk 
een moeilijk proces voor hem.

00:06:45.880 --> 00:06:48.696
Maar uiteindelijk ging hij BGIB 
beschouwen als het masker,

00:06:48.710 --> 00:06:50.616
niet meer als een innerlijke wonde.

00:06:50.640 --> 00:06:52.496
Iedere keer zijn sessie erop zat,

00:06:52.520 --> 00:06:55.560
gaf hij mij het masker, 
en vroeg me om erop te passen.

00:06:56.440 --> 00:07:00.736
Uiteindelijk borgen we
BGIB op in een doos.

00:07:00.760 --> 00:07:03.216
Toen de veteraan het centrum verliet

00:07:03.240 --> 00:07:05.280
liet hij BGIB achter.

00:07:06.240 --> 00:07:08.896
Eén jaar later had hij BGIB slechts 
tweemaal gezien.

00:07:08.920 --> 00:07:10.666
Beide keren lachte BGIB hem toe

00:07:10.680 --> 00:07:12.980
en de veteraan voelde zich niet angstig.

00:07:13.780 --> 00:07:17.336
Iedere keer dat die veteraan nog 
een traumatische herinnering doormaakt,

00:07:17.360 --> 00:07:18.800
schildert hij gewoon wat.

00:07:20.000 --> 00:07:22.616
Hoe vaker hij 
deze verontrustende beelden schildert

00:07:22.640 --> 00:07:25.360
hoe minder hij ze ziet, 
of helemaal niet meer.

NOTE Paragraph

00:07:27.000 --> 00:07:30.696
Filosofen vertellen ons al duizenden jaren

00:07:30.720 --> 00:07:31.976
dat de kracht van creatie

00:07:32.000 --> 00:07:34.760
zeer nauw verwant is
aan de kracht van vernietiging.

00:07:35.720 --> 00:07:38.176
Nu toont wetenschap aan
dat het deel van de hersenen

00:07:38.200 --> 00:07:40.216
dat verantwoordelijk is voor trauma's

00:07:40.240 --> 00:07:43.120
ook het deel kan zijn waar 
deze trauma's genezen.

00:07:43.800 --> 00:07:47.070
Kunsttherapie toont ons nu
hoe we die verbinding kunnen maken.

NOTE Paragraph

00:07:48.320 --> 00:07:50.216
We vroegen aan één van onze leden

00:07:50.240 --> 00:07:53.576
om het effect van het maskers maken
op zijn behandeling te beschrijven.

00:07:53.600 --> 00:07:55.200
Dit is wat hij zei:

NOTE Paragraph

00:07:55.760 --> 00:07:58.816
"Je concentreert je gewoon 
op niets anders dan het masker

00:07:58.840 --> 00:08:00.296
of op de tekening.

00:08:00.320 --> 00:08:04.320
Het was alsof er een blok 
van me af viel.

00:08:04.920 --> 00:08:07.576
En daardoor kon ik verdergaan.

00:08:07.600 --> 00:08:11.216
Toen ik er twee dagen later naar keek, 
dacht ik:

00:08:11.240 --> 00:08:14.576
"Nu zie ik het volledige plaatje.
Dit is het ontbrekende puzzelstuk."

00:08:14.600 --> 00:08:16.656
En vanaf dan ging het alleen maar beter.

00:08:16.680 --> 00:08:20.136
Mijn behandeling verliep
vanaf toen in sneltreinvaart.

00:08:20.160 --> 00:08:22.866
Ik werd constant gevraag 
om van alles uit te leggen.

00:08:22.880 --> 00:08:24.696
Voor de eerste keer in 23 jaar

00:08:24.720 --> 00:08:27.616
was ik eindelijk in staat
om er openlijk over te praten.

00:08:27.640 --> 00:08:30.736
Ik zou er nu over kunnen praten,
als ik dat wil.

00:08:30.760 --> 00:08:33.416
Want ik heb het vrijgelaten.

00:08:33.440 --> 00:08:34.696
Het is geweldig.

00:08:34.720 --> 00:08:39.400
Hierdoor kon ik 23 jaar PTSS

00:08:40.280 --> 00:08:46.256
en trauma's op één plaats bundelen.

00:08:46.280 --> 00:08:48.400
Dat was nog nooit eerder gebeurd.

00:08:50.040 --> 00:08:51.240
Sorry.

NOTE Paragraph

00:08:51.920 --> 00:08:53.896
In de afgelopen vijf jaar

00:08:53.920 --> 00:08:57.736
hebben we ruim duizend maskers gemaakt.

00:08:57.760 --> 00:08:59.189
Mooi, hè

NOTE Paragraph

00:09:00.640 --> 00:09:01.856
Dank je wel.

NOTE Paragraph

00:09:01.880 --> 00:09:04.400
(Applaus)

00:09:07.440 --> 00:09:11.040
Ik wou dat ik dit proces
had kunnen delen met m'n grootvader,

00:09:11.530 --> 00:09:13.940
maar ik weet dat hij opgetogen zou zijn

00:09:14.830 --> 00:09:16.696
dat we manieren ontdekken

00:09:16.720 --> 00:09:19.840
om de soldaten van vandaag en morgen
te helpen genezen.

00:09:21.400 --> 00:09:24.430
We helpen hen om 
hun innerlijke bronnen te vinden

00:09:24.460 --> 00:09:26.336
die ze kunnen aanwenden

00:09:26.360 --> 00:09:28.360
om zichzelf te genezen.

NOTE Paragraph

00:09:29.680 --> 00:09:30.896
Dank je wel.

NOTE Paragraph

00:09:30.920 --> 00:09:35.274
(Applaus)