1
00:00:00,880 --> 00:00:04,256
Je bent een hooggeplaatste militair,

2
00:00:04,280 --> 00:00:06,240
geattacheerd in Afghanistan.

3
00:00:07,840 --> 00:00:10,376
Je staat in voor de levens

4
00:00:10,400 --> 00:00:12,536
van honderden mannen en vrouwen

5
00:00:12,560 --> 00:00:14,720
en je basis wordt aangevallen.

6
00:00:15,855 --> 00:00:19,360
Overal om je heen
slaan mortiergranaten in.

7
00:00:20,080 --> 00:00:23,376
Je ziet niets door het stof en de rook.

8
00:00:23,400 --> 00:00:26,016
Je probeert de gewonden te helpen,

9
00:00:26,040 --> 00:00:28,240
waarna je terug naar je bunker kruipt.

10
00:00:29,309 --> 00:00:32,016
Je bent gedesoriënteerd door de explosies.

11
00:00:32,040 --> 00:00:36,200
Je ligt op je zij en probeert te bevatten
wat er zopas gebeurd is.

12
00:00:37,800 --> 00:00:40,136
Wanneer je zicht weer hersteld is,

13
00:00:40,160 --> 00:00:42,416
merk je een bebloed gezicht op

14
00:00:42,440 --> 00:00:43,760
dat je aanstaart.

15
00:00:45,480 --> 00:00:47,680
Het is een beangstigende aanblik.

16
00:00:48,360 --> 00:00:50,856
Maar je beseft algauw

17
00:00:50,880 --> 00:00:52,760
dat het beeld niet echt is.

18
00:00:54,240 --> 00:00:59,336
Dit beeld blijft je achtervolgen,
overdag en tijdens je slaap.

19
00:00:59,360 --> 00:01:02,696
Je vertelt het tegen niemand
uit angst om je baan te verliezen

20
00:01:02,720 --> 00:01:04,900
of te worden gezien als zwak.

21
00:01:06,080 --> 00:01:07,976
Je geeft je visioen een naam;

22
00:01:08,000 --> 00:01:10,096
"Bebloed Gezicht in de Bunker".

23
00:01:10,120 --> 00:01:12,440
Je kort het af tot "BGIB".

24
00:01:13,800 --> 00:01:17,016
Je sluit het op, ergens in je achterhoofd.

25
00:01:17,040 --> 00:01:18,816
Maar het blijft je achtervolgen.

26
00:01:18,840 --> 00:01:22,160
Zeven jaar lang.

27
00:01:23,680 --> 00:01:25,280
Sluit nu je ogen.

28
00:01:27,160 --> 00:01:28,930
Zie je BGIB voor je?

29
00:01:31,840 --> 00:01:34,376
Zoja, dan zie je nu het gezicht

30
00:01:34,400 --> 00:01:36,816
van de onzichtbare wonden van de oorlog,

31
00:01:36,840 --> 00:01:39,696
ook wel gekend als 
'post-traumatisch stress-syndroom'

32
00:01:39,720 --> 00:01:41,160
en 'traumatisch hersenletsel'.

33
00:01:42,320 --> 00:01:45,016
Hoewel ik zelf niet 
aan deze stoornis lijd,

34
00:01:45,040 --> 00:01:46,960
is het me niet vreemd.

35
00:01:47,800 --> 00:01:51,800
Als klein meisje ging ik elke zomer 
bij mijn grootouders op bezoek.

36
00:01:52,680 --> 00:01:53,976
Het was mijn grootvader

37
00:01:54,000 --> 00:01:57,400
die me de gevolgen heeft aangetoond 
van oorlogsvoering op de geest.

38
00:01:58,640 --> 00:02:02,336
Mijn grootvader was een marinier
tijdens de oorlog in Korea.

39
00:02:02,360 --> 00:02:06,240
Een kogel doorboorde zijn nek
waardoor hij niet om hulp kon roepen.

40
00:02:07,280 --> 00:02:09,895
Hij zag hoe de hospiek hem voorbijliep,

41
00:02:09,919 --> 00:02:11,456
hem ten dode opschreef,

42
00:02:11,480 --> 00:02:13,120
en hem alleen achterliet.

43
00:02:14,960 --> 00:02:17,576
Toen zijn fysieke wonden
jaren later genezen waren,

44
00:02:17,600 --> 00:02:19,216
kon hij naar huis terugkeren.

45
00:02:19,240 --> 00:02:22,800
Maar hij sprak bijna nooit 
van zijn wedervaren, althans niet overdag.

46
00:02:23,700 --> 00:02:26,616
's Nachts hoorde ik hem echter
schelden in z'n slaap

47
00:02:26,630 --> 00:02:28,090
vanuit z'n kamer.

48
00:02:29,080 --> 00:02:32,656
Overdag verwittigde ik hem altijd
voor ik de kamer binnenkwam,

49
00:02:32,680 --> 00:02:35,480
zodat ik hem niet zou doen schrikken.

50
00:02:36,880 --> 00:02:39,416
Voor de rest van zijn dagen

51
00:02:39,440 --> 00:02:41,536
was hij geïsoleerd en zei hij niet veel.

52
00:02:41,560 --> 00:02:44,336
Hij vond geen manier
om zich uit te drukken.

53
00:02:44,360 --> 00:02:47,530
En ik beschikte nog niet
over de middelen om hem te helpen.

54
00:02:49,560 --> 00:02:52,096
Ik zou zijn aandoening 
niet kunnen benoemen

55
00:02:52,120 --> 00:02:53,880
tot ik een twintiger was.

56
00:02:54,880 --> 00:02:57,936
Ik wou een opleiding
beeldende therapie volgen

57
00:02:57,960 --> 00:03:01,200
en raakte al snel gefascineerd 
door trauma-onderzoek.

58
00:03:02,480 --> 00:03:05,936
In de les leerde ik meer 
over het post-traumatisch stress-syndroom,

59
00:03:05,960 --> 00:03:07,560
afgekort PTSS.

60
00:03:08,320 --> 00:03:12,016
Mijn missie om veteranen te helpen 
die geleden hadden net als mijn grootvader,

61
00:03:12,040 --> 00:03:13,480
is toen ontstaan.

62
00:03:15,050 --> 00:03:17,816
Er waren diverse benamingen 
voor post-traumatische stress

63
00:03:17,840 --> 00:03:19,440
doorheen de oorlogsgeschiedenis:

64
00:03:20,480 --> 00:03:21,840
'heimwee',

65
00:03:22,400 --> 00:03:23,680
'soldatenhart',

66
00:03:24,600 --> 00:03:25,800
'shell-shock',

67
00:03:26,640 --> 00:03:28,720
of 'staren in de verte'.

68
00:03:29,760 --> 00:03:33,416
Terwijl ik aan het studeren was, 
woedde er een nieuwe oorlog.

69
00:03:33,440 --> 00:03:36,656
Dankzij kogelvrije kledij 
en legervoertuigen

70
00:03:36,680 --> 00:03:40,440
konden soldaten ontploffingen overleven 
die vroeger hun dood betekenden.

71
00:03:41,800 --> 00:03:44,616
Maar de onzichtbare wonden 
namen almaar toe.

72
00:03:44,640 --> 00:03:47,896
Dit dwong legerartsen en onderzoekers

73
00:03:47,920 --> 00:03:53,216
om de effecten van traumatische
hersenletsels en PTSS

74
00:03:53,240 --> 00:03:55,880
verder te onderzoeken.

75
00:03:56,760 --> 00:04:00,136
Dankzij de vooruitgang 
van de technologie en hersenscans

76
00:04:00,160 --> 00:04:03,296
weten we nu dat er een kortsluiting 
plaatsvindt in de Broca-plek,

77
00:04:03,320 --> 00:04:08,080
het spraakcentrum van de hersenen,
nadat iemand een trauma ervaart.

78
00:04:09,400 --> 00:04:11,216
Deze fysiologische verandering,

79
00:04:11,240 --> 00:04:14,336
vaak 'spraakloze paniek' genoemd,

80
00:04:14,360 --> 00:04:16,656
gepaard met het stigma 
op mentale gezondheid,

81
00:04:16,680 --> 00:04:18,416
de angst om te worden beoordeeld,

82
00:04:18,440 --> 00:04:19,896
of niet begrepen,

83
00:04:19,920 --> 00:04:22,576
of zelfs uit hun functie 
ontslagen te worden,

84
00:04:22,600 --> 00:04:26,600
heeft ertoe geleid dat onze soldaten
een onzichtbare strijd leveren.

85
00:04:27,840 --> 00:04:31,416
Vele generaties van veteranen

86
00:04:31,440 --> 00:04:34,696
kiezen ervoor om niet te praten
over hun ervaringen,

87
00:04:34,720 --> 00:04:36,640
en moeten eenzaam lijden.

88
00:04:38,960 --> 00:04:41,896
Ik had een hele kluif 
aan mijn eerste baan.

89
00:04:41,920 --> 00:04:45,576
Ik was kunsttherapeut aan het grootste 
militaire medisch centrum,

90
00:04:45,600 --> 00:04:46,800
Walter Reed.

91
00:04:47,480 --> 00:04:51,376
Na een paar jaar gewerkt te hebben 
in een afgesloten psychiatrische afdeling,

92
00:04:51,400 --> 00:04:56,296
werd ik overgeplaatst naar het
'Intrepid Center of Excellence', of NICoE,

93
00:04:56,320 --> 00:04:59,680
de leider op vlak van de behandeling 
van hersentrauma's bij veteranen.

94
00:05:00,760 --> 00:05:02,936
Ik geloofde in kunsttherapie,

95
00:05:02,960 --> 00:05:05,976
maar nu moest ik nog 
de veteranen overtuigen:

96
00:05:06,000 --> 00:05:09,736
grote, sterke en stoere mannen

97
00:05:09,760 --> 00:05:11,496
en enkele vrouwen.

98
00:05:11,520 --> 00:05:15,520
Ik wou ze kunst laten maken
als psychische behandeling.

99
00:05:16,680 --> 00:05:20,520
De resultaten waren ronduit spectaculair.

100
00:05:22,000 --> 00:05:24,376
Levendige en symbolische kunst

101
00:05:24,400 --> 00:05:27,376
gecreëerd door onze soldaten.

102
00:05:27,400 --> 00:05:29,920
En achter ieder werk schuilt een verhaal.

103
00:05:31,320 --> 00:05:33,646
We namen waar dat het creatieproces

104
00:05:33,660 --> 00:05:36,460
het probleem in het spraakcentrum omzeilt.

105
00:05:37,040 --> 00:05:41,360
Het creëren van kunst gebruikt dezelfde 
delen van de hersenen als trauma's.

106
00:05:42,480 --> 00:05:45,936
Op deze manier kunnen militairen 
hun ervaringen verwerken

107
00:05:45,960 --> 00:05:47,440
op een veilige manier.

108
00:05:48,280 --> 00:05:51,176
Daarna kunnen ze hun kunstwerken 
beschrijven met woorden,

109
00:05:51,200 --> 00:05:54,600
waardoor de linker- en rechterhersenhelft
in overeenstemming komen.

110
00:05:56,520 --> 00:05:59,520
We hebben gezien dat dit 
met alle kunstvormen werkt:

111
00:06:00,120 --> 00:06:02,600
tekenkunst, schilderkunst, 
het maken van collages.

112
00:06:03,400 --> 00:06:06,040
Maar we zien het grootste effect

113
00:06:06,530 --> 00:06:07,980
bij het maken van maskers.

114
00:06:09,120 --> 00:06:12,680
Zo hebben deze onzichtbare wonden
eindelijk niet enkel een naam,

115
00:06:13,800 --> 00:06:15,200
maar ook een gezicht.

116
00:06:17,280 --> 00:06:19,456
En wanneer veteranen deze maskers maken,

117
00:06:19,480 --> 00:06:22,760
zijn ze letterlijk in staat om 
vat te krijgen op hun trauma.

118
00:06:23,680 --> 00:06:25,976
Het is verbazend hoe vaak
het hen in staat stelt

119
00:06:26,000 --> 00:06:29,200
om het trauma te doorbreken
en beginnen te genezen.

120
00:06:30,800 --> 00:06:32,080
Herinner jij je BGIB nog?

121
00:06:34,320 --> 00:06:37,336
Dat was een echte ervaring
van één van m'n patiënten.

122
00:06:37,360 --> 00:06:38,816
Toen hij dat masker maakte,

123
00:06:38,840 --> 00:06:41,720
was hij in staat 
om dat vreselijke beeld los te laten.

124
00:06:42,800 --> 00:06:45,866
Het was aanvankelijk 
een moeilijk proces voor hem.

125
00:06:45,880 --> 00:06:48,696
Maar uiteindelijk ging hij BGIB 
beschouwen als het masker,

126
00:06:48,710 --> 00:06:50,616
niet meer als een innerlijke wonde.

127
00:06:50,640 --> 00:06:52,496
Iedere keer zijn sessie erop zat,

128
00:06:52,520 --> 00:06:55,560
gaf hij mij het masker, 
en vroeg me om erop te passen.

129
00:06:56,440 --> 00:07:00,736
Uiteindelijk borgen we
BGIB op in een doos.

130
00:07:00,760 --> 00:07:03,216
Toen de veteraan het centrum verliet

131
00:07:03,240 --> 00:07:05,280
liet hij BGIB achter.

132
00:07:06,240 --> 00:07:08,896
Eén jaar later had hij BGIB slechts 
tweemaal gezien.

133
00:07:08,920 --> 00:07:10,666
Beide keren lachte BGIB hem toe

134
00:07:10,680 --> 00:07:12,980
en de veteraan voelde zich niet angstig.

135
00:07:13,780 --> 00:07:17,336
Iedere keer dat die veteraan nog 
een traumatische herinnering doormaakt,

136
00:07:17,360 --> 00:07:18,800
schildert hij gewoon wat.

137
00:07:20,000 --> 00:07:22,616
Hoe vaker hij 
deze verontrustende beelden schildert

138
00:07:22,640 --> 00:07:25,360
hoe minder hij ze ziet, 
of helemaal niet meer.

139
00:07:27,000 --> 00:07:30,696
Filosofen vertellen ons al duizenden jaren

140
00:07:30,720 --> 00:07:31,976
dat de kracht van creatie

141
00:07:32,000 --> 00:07:34,760
zeer nauw verwant is
aan de kracht van vernietiging.

142
00:07:35,720 --> 00:07:38,176
Nu toont wetenschap aan
dat het deel van de hersenen

143
00:07:38,200 --> 00:07:40,216
dat verantwoordelijk is voor trauma's

144
00:07:40,240 --> 00:07:43,120
ook het deel kan zijn waar 
deze trauma's genezen.

145
00:07:43,800 --> 00:07:47,070
Kunsttherapie toont ons nu
hoe we die verbinding kunnen maken.

146
00:07:48,320 --> 00:07:50,216
We vroegen aan één van onze leden

147
00:07:50,240 --> 00:07:53,576
om het effect van het maskers maken
op zijn behandeling te beschrijven.

148
00:07:53,600 --> 00:07:55,200
Dit is wat hij zei:

149
00:07:55,760 --> 00:07:58,816
"Je concentreert je gewoon 
op niets anders dan het masker

150
00:07:58,840 --> 00:08:00,296
of op de tekening.

151
00:08:00,320 --> 00:08:04,320
Het was alsof er een blok 
van me af viel.

152
00:08:04,920 --> 00:08:07,576
En daardoor kon ik verdergaan.

153
00:08:07,600 --> 00:08:11,216
Toen ik er twee dagen later naar keek, 
dacht ik:

154
00:08:11,240 --> 00:08:14,576
"Nu zie ik het volledige plaatje.
Dit is het ontbrekende puzzelstuk."

155
00:08:14,600 --> 00:08:16,656
En vanaf dan ging het alleen maar beter.

156
00:08:16,680 --> 00:08:20,136
Mijn behandeling verliep
vanaf toen in sneltreinvaart.

157
00:08:20,160 --> 00:08:22,866
Ik werd constant gevraag 
om van alles uit te leggen.

158
00:08:22,880 --> 00:08:24,696
Voor de eerste keer in 23 jaar

159
00:08:24,720 --> 00:08:27,616
was ik eindelijk in staat
om er openlijk over te praten.

160
00:08:27,640 --> 00:08:30,736
Ik zou er nu over kunnen praten,
als ik dat wil.

161
00:08:30,760 --> 00:08:33,416
Want ik heb het vrijgelaten.

162
00:08:33,440 --> 00:08:34,696
Het is geweldig.

163
00:08:34,720 --> 00:08:39,400
Hierdoor kon ik 23 jaar PTSS

164
00:08:40,280 --> 00:08:46,256
en trauma's op één plaats bundelen.

165
00:08:46,280 --> 00:08:48,400
Dat was nog nooit eerder gebeurd.

166
00:08:50,040 --> 00:08:51,240
Sorry.

167
00:08:51,920 --> 00:08:53,896
In de afgelopen vijf jaar

168
00:08:53,920 --> 00:08:57,736
hebben we ruim duizend maskers gemaakt.

169
00:08:57,760 --> 00:08:59,189
Mooi, hè

170
00:09:00,640 --> 00:09:01,856
Dank je wel.

171
00:09:01,880 --> 00:09:04,400
(Applaus)

172
00:09:07,440 --> 00:09:11,040
Ik wou dat ik dit proces
had kunnen delen met m'n grootvader,

173
00:09:11,530 --> 00:09:13,940
maar ik weet dat hij opgetogen zou zijn

174
00:09:14,830 --> 00:09:16,696
dat we manieren ontdekken

175
00:09:16,720 --> 00:09:19,840
om de soldaten van vandaag en morgen
te helpen genezen.

176
00:09:21,400 --> 00:09:24,430
We helpen hen om 
hun innerlijke bronnen te vinden

177
00:09:24,460 --> 00:09:26,336
die ze kunnen aanwenden

178
00:09:26,360 --> 00:09:28,360
om zichzelf te genezen.

179
00:09:29,680 --> 00:09:30,896
Dank je wel.

180
00:09:30,920 --> 00:09:35,274
(Applaus)