Om eerlijk te zijn, mij krijg je niet gemakkelijk aan het grienen. In mijn werk kwam dat goed uit. Ik ben mensenrechtenadvocaat, en ik heb een aantal vreselijke dingen in de wereld gezien. Ik begon mijn carrière met werk aan wangedrag door de politie in de VS. In 1994 werd ik naar Rwanda gestuurd als directeur van het genocide-onderzoek van de VN. Aan tranen heb je niet veel bij het onderzoeken van een genocide. Voor de dingen die ik moest zien, voelen en aanraken, zijn er geen woorden Wat ik wel kan vertellen, is dit: de Rwandese genocide was een van 's werelds grootste mislukkingen van simpele compassie. Het woord compassie komt van twee Latijnse woorden: ‘cum' 'passio’, die gewoon ‘mede lijden’ betekenen. De dingen die ik zag en meemaakte toen ik in Rwanda geconfronteerd werd met menselijk lijden, bewogen me soms tot tranen. Maar ik wou dat ik, en de rest van de wereld, eerder ontroerd waren geweest. Niet alleen tot tranen, maar om de genocide daadwerkelijk te stoppen. Maar ik ben ook betrokken geweest bij één van 's werelds grootste successen van compassie: de strijd tegen de wereldwijde armoede. Het is een zaak waar we hier wel allemaal bij betrokken zijn. Ik weet niet of je eerste kennismaking het refrein van ‘We Are the World’ was, of misschien de foto van een sponsorkind op je koelkast, of misschien toen je voor je verjaardag doneerde voor schoon water. Ik herinner me niet echt mijn eerste kennismaking met de armoede, maar ik herinner me de meest schokkende. Het was toen ik Venus ontmoette, een moeder uit Zambia. Ze heeft drie kinderen en ze is weduwe. Toen ik haar ontmoette, had ze ongeveer 20 kilometer gelopen in het enige kledingstuk dat ze bezat om naar de hoofdstad te komen en haar verhaal te vertellen. Urenlang wijdde ze me in in de wereld van de armoede. Ze beschreef hoe het was als de kolen op het kookvuur helemaal koud werden, als de laatste druppel bakolie opgeraakte, of wanneer het laatste restje eten ondanks haar inspanningen op was. Ze moest toezien hoe haar jongste zoon Peter aan ondervoeding leed, hoe zijn benen langzaam tot nutteloosheid kromden. Hoe zijn ogen doffer werden. En hoe Peter zelf ten slotte koud werd. Al meer dan 50 jaar lang wekken zulke verhalen ons medelijden op. Wij, met onze kinderen die genoeg te eten hebben. Niet alleen zijn we bezorgd om de wereldwijde armoede, maar we proberen ook echt te helpen om het lijden te stoppen. Je kan daar natuurlijk kritiek op hebben: dat we niet genoeg hebben gedaan, en dat wat we hebben gedaan, niet effectief genoeg is geweest, maar dit is de waarheid: de strijd tegen de armoede in de wereld is waarschijnlijk de omvangrijkste, langstlopende manifestatie van het menselijk fenomeen van mededogen in de geschiedenis van onze soort. Daarom wil ik graag een vrij schokkend inzicht delen dat voor altijd je kijk op die strijd zal veranderen. Laat ik beginnen met wat je waarschijnlijk al weet. Toen ik 35 jaar geleden afstudeerde van de middelbare school, vertelden ze ons dat elke dag 40.000 kinderen stierven als gevolg van armoede. Dat aantal is vandaag herleid tot 17.000. Nog veel te veel natuurlijk maar het betekent wel dat elk jaar acht miljoen kinderen niet hoeven te sterven aan armoede. Bovendien is het aantal mensen in onze wereld die in extreme armoede leven, met slechts ongeveer 1,25 dollar per dag, gedaald van 50% naar slechts 15%. Dat is een enorme vooruitgang, die eenieders verwachtingen over wat mogelijk is overtreft. Ik denk dat jij en ik ons, eerlijk gezegd, trots en aangemoedigd mogen voelen over hoe mededogen erin slaagt om het lijden van miljoenen mensen te stoppen. Maar hier komt het deel waar je niet heel veel over zal horen. Als je dat armoedepeil verhoogt naar twee dollar per dag, dan blijkt dat vrijwel dezelfde twee miljard mensen die vastzaten in die barre armoede toen ik op de middelbare school zat, er 35 jaar later nog steeds in vastzitten. Waarom zitten zoveel miljarden nog steeds vast in zulke barre armoede? Denk even aan Venus. Mijn vrouw en ik zijn al tientallen jaren bewogen door gezamenlijk mededogen om kinderen te sponsoren, om microkredieten te financieren, om buitenlandse hulp gul te ondersteunen. Maar voordat ik met Venus sprak, had ik geen idee dat geen van die benaderingen kon voorkomen dat ze haar zoon zag sterven. "We deden het prima,” vertelde Venus me, "totdat Brutus problemen begon te veroorzaken." Brutus is Venus’ buur en de problemen begonnen de dag nadat haar man stierf. Brutus zette Venus en de kinderen het huis uit, stal al hun land en legde beslag op hun marktkraam. Geweld bracht Venus tot armoede. Ik realiseerde me dat mijn kindsponsoring, noch microkredieten, noch de traditionele anti-armoedeprogramma's Brutus gingen tegenhouden, omdat ze daarvoor niet bedoeld waren. Dit werd me nog duidelijker met Griselda. Ze is een prachtig jong meisje dat in een zeer arme gemeenschap in Guatemala woont. Van de dingen die we in de afgelopen jaren hebben geleerd, is misschien wel het voornaamste dat Griselda en haar familie kunnen doen om haar en haar familie uit de armoede te halen, ervoor te zorgen dat ze naar school kan. Experts noemen dit het ‘Girl Effect’. Maar toen we Griselda ontmoetten, ging ze niet naar school. In feite verliet ze zelden haar huis. Kort voor we haar ontmoetten, was ze van de kerk met haar familie op weg naar huis, op klaarlichte dag, toen mannen uit haar gemeenschap haar overvielen en gewelddadig verkrachtten. Griselda had alle kansen om naar school te gaan, maar het was voor haar niet veilig om er te komen. En Griselda is niet de enige. Over de hele wereld worden arme vrouwen en meisjes tussen de leeftijden van 15 en 44 slachtoffers van dagelijks geweld, huiselijk geweld en seksueel geweld. Die twee vormen van geweld veroorzaken meer sterfte en invaliditeit dan malaria, auto-ongelukken en oorlog gecombineerd. De waarheid is dat de armen van onze wereld gevangen zitten in hele systemen van geweld. In Zuid-Azië reed ik langs een rijstmolen en zag een man zakken rijst van 50 kilogram op zijn tengere rug hijsen. Maar ik zou pas later ontdekken dat hij eigenlijk een slaaf was, die door geweld in die rijstmolen werd vastgehouden sinds de tijd dat ik op de middelbare school zat. Decennia van programma's tegen armoede in zijn gemeenschap hadden hem of een van de honderd andere slaven niet kunnen redden van de slagen, de verkrachtingen, de marteling en het geweld in die rijstmolen. Na een halve eeuw van anti-armoedeprogramma's zijn er meer arme mensen in slavernij dan ooit in de menselijke geschiedenis. Volgens deskundigen leven er vandaag ongeveer 35 miljoen mensen in slavernij. Ongeveer zoveel mensen als in Canada, waar we vandaag zijn. Ik ben deze epidemie van geweld het Sprinkhaaneffect gaan noemen. Omdat ze het leven van de armen als een plaag overvalt en alles vernietigt. In echt arme gemeenschappen zullen de mensen je vertellen dat hun grootste angst geweld is. Maar het geweld dat ze vrezen, is niet het geweld van genocide of oorlog, maar het dagelijkse geweld. Mijn eerste reactie als advocaat was natuurlijk om te denken dat de wetten moesten veranderen. We moeten al dit geweld tegen de armen illegaal maken. Maar toen ontdekte ik dat die er al waren. Hun probleem is niet dat er geen wetten zijn, maar dat er geen rechtshandhaving is. In de derde wereld zijn de fundamentele systemen voor rechtshandhaving zo belabberd dat de VN onlangs een rapport uitbrachten dat stelde dat "de meeste arme mensen buiten de bescherming van de wet leven." Wij hebben er hier nauwelijks een idee van wat dat betekent, want we hebben er zelf geen ervaring mee. Een werkende rechtshandhaving is voor ons vanzelfsprekend. Niets maakt dat duidelijker dan drie eenvoudige cijfers: 9-1-1, natuurlijk het nummer om de politie op te roepen hier in Canada en de Verenigde Staten, waar de gemiddelde responstijd voor een 911-noodoproep ongeveer 10 minuten is. Dat vinden we normaal. Maar wat als er geen politie is om je te beschermen? Een vrouw in Oregon kon dit onlangs ervaren. Ze was op een zaterdagavond alleen in haar donkere huis toen een man probeerde binnen te dringen. Dit was haar ergste nachtmerrie, want deze man had haar in het ziekenhuis doen belanden door een overval slechts twee weken eerder. Doodsbang pakt ze de telefoon en doet wat ieder van ons zou doen: ze belt 911 - maar ze kan alleen maar vaststellen dat door bezuinigingen in haar provincie, rechtshandhaving in het weekend niet voorhanden was. Luister: Meldkamer: Ik heb niemand om te sturen. Vrouw: Oké. Meldkamer: Hm, als hij binnenkomt en u aanvalt, kunt u hem misschien vragen om weg te gaan? Misschien is hij wel dronken of zo? Vrouw: Ik heb het hem al gevraagd. Ik heb hem gezegd dat ik u belde. Hij heeft eerder al ingebroken en mij aangevallen. Afzender: Uh-huh. Vrouw: Mmm, ja, dus ... Meldkamer: Is er een manier om uw woning veilig te verlaten? Vrouw: Nee, gaat niet, hij blokkeert mijn enige uitweg. Meldkamer: Nou, het enige wat ik kan doen, is wat advies geven. Bel morgen het kantoor van de sheriff. Uiteraard, als hij binnenkomt en helaas een wapen heeft of u probeert aan te vallen, is dat een ander verhaal. U weet wel dat het kantoor bij u buiten dienst is. Ik heb niemand om te sturen." Gary Haugen: Tragisch genoeg werd de vrouw aangevallen, verstikt en verkracht. Dit is wat het betekent om buiten de rechtsstaat te leven. Zo leven miljarden van onze armsten. Wat betekent dat? Als in Bolivia een man een arm kind seksueel misbruikt, heeft hij, statistisch gezien, een groter risico om uit te glijden in de douche en daarbij te sterven dan dat hij ooit naar de gevangenis moet voor die misdaad. Als je in Zuid-Azië een arme mens tot slaaf maakt, heb je een groter risico getroffen te worden door de bliksem dan ooit voor die misdaad in de gevangenis te geraken. Dus blijft die epidemie van dagelijks geweld maar doorgaan. En vernietigt ze onze inspanningen om miljarden mensen te bevrijden uit hun hel van twee-dollar-per-dag. Omdat de gegevens gewoon niet liegen. Het blijkt dat je allerlei goederen en diensten aan de armen kan geven, maar als je ze niet kan beschermen tegen gewelddadige verdrukkers die hen alles afnemen, gaat de impact van je inspanningen op de lange termijn teleurstellend zijn. Dus zou je denken dat het uiteenvallen van de fundamentele rechtshandhaving in de derde wereld een enorme prioriteit zou krijgen in de wereldwijde strijd tegen armoede. Maar dat is niet zo. Accountants van internationale hulp konden onlangs vaststellen dat zelfs niet één procent van de hulp gaat naar de bescherming van de armen tegen de wetteloze chaos van het dagelijkse geweld. Eerlijk gezegd, neemt het geweld tegen de armen soms de vreemdste vormen aan. Een organisatie voor schoon water vertelt een hartverscheurend verhaal van meisjes die verkracht zijn bij het halen van water, en dan tevreden is met een nieuwe put die hun tocht drastisch inkort. Einde verhaal. Maar geen woord over de verkrachters die daar nog in die gemeenschap rondlopen. Als een jonge vrouw op een van onze universiteitscampussen verkracht werd tijdens haar wandeling naar de bibliotheek, zouden we nooit tevreden zijn met de bibliotheek dichterbij te brengen. Toch moet dit, hoe dan ook, goed genoeg zijn voor arme mensen. De waarheid is dat de traditionele experts in economische ontwikkeling en armoedebestrijding, niet weten hoe ze dit probleem moeten oplossen. Wat gebeurt er dan? Ze praten er niet over. Maar de meer fundamentele reden waarom rechtshandhaving voor de armen in de derde wereld zo verwaarloosd is, is dat in de derde wereld de mensen met geld ze niet nodig hebben. Ik praatte niet zo lang geleden op het Wereld Economisch Forum met bedrijfsleiders van grote bedrijven in de ontwikkelingslanden. Ik vroeg ze: "Hoe beschermen jullie je mensen en goederen tegen dat geweld?" Ze keken elkaar aan en zeiden praktisch in koor: "Wij kopen bescherming." Inderdaad zijn particuliere veiligheidsdiensten in de derde wereld nu, vier, vijf... zeven keer groter dan de publieke politie. In Afrika is particuliere beveiliging nu de grootste werkgever op het continent. De rijken kunnen betalen voor veiligheid en worden steeds rijker, terwijl de arme dat niet kan en totaal onbeschermd is. Telkens opnieuw worden ze de grond in geboord. Dit is een enorme schande. Het hoeft zo niet te gaan. Gebrekkige rechtshandhaving kan worden hersteld. Geweld kan worden gestopt. Bijna alle strafrechtstelsels beginnen gebrekkig en corrupt, maar kunnen worden verbeterd door felle inzet en betrokkenheid. De weg vooruit is echt vrij duidelijk. Nummer één: we moeten ervoor zorgen dat stoppen van geweld onmisbaar wordt in de strijd tegen armoede. In feite moet elk gesprek over wereldwijde armoede dat geen rekening houdt met geweld, niet ernstig worden genomen. Ten tweede moeten we serieus middelen gaan investeren en expertise delen om de ontwikkelingslanden te steunen bij de ontwikkeling van nieuwe, openbare rechtssystemen. Geen particuliere beveiliging, maar iedereen een kans op veiligheid geven. Deze verbeteringen zijn mogelijk en gebeuren vandaag ook. Onlangs heeft de Gates Foundation een project gefinancierd in de tweede grootste stad van de Filipijnen, waar lokale advocaten en de politie de corrupte politie en foute rechtbanken zo drastisch hervormden dat ze in slechts vier jaar het commerciële seksuele geweld tegen arme kinderen met 79 procent konden verminderen. Achteraf bekeken is het onverklaarbaarste en onvergeeflijkste altijd het simpele tekort aan compassie. De geschiedenis roept een tribunaal van onze kleinkinderen samen en ze vragen ons: "Oma, Opa, waar was je? Waar was je, opa, toen de Joden nazi-Duitsland ontvluchtten en van onze kusten werden afgewezen? Waar was je? En oma, waar was je toen ze onze Japans-Amerikaanse buren naar de interneringskampen afvoerden? En opa, waar was je toen ze onze Afro-Amerikaanse buren in elkaar sloegen alleen maar omdat ze zich probeerden te registreren om te stemmen?" Ook wanneer onze kleinkinderen ons vragen, "Oma, opa, waar was je toen twee miljard 's werelds armsten ten onder gingen in een wetteloze chaos van dagelijks geweld?" hoop ik dat we kunnen zeggen dat we medelijden hadden, dat we onze stem verhieven, en dat onze generatie ertoe werd bewogen om het geweld te doen stoppen. Heel erg bedankt. (Applaus) Chris Anderson: Een heel krachtig betoog. Zeg nog even hoe dat het er echt aan toe ging, zoals het stimuleren van politietraining. Hoe moeilijk was dat? GH: Nou, een van de heerlijke dingen die nu gebeuren, is de afbraak van deze systemen. De gevolgen worden steeds duidelijker. Er is nu de politieke wil om dat te doen. Maar het vereist net nu een investering van middelen en de overdracht van deskundigheid. Er zullen politieke strubbelingen plaatsvinden, maar dat zijn winbare gevechten, omdat we over de hele wereld bij International Justice Mission enkele bemoedigende voorbeelden hebben gehad. CA: Vertel ons eens hoeveel het voor één land kost om een wezenlijk verschil voor de politie te maken. Ik weet dat dat slechts een gedeelte ervan is. GH: In Guatemala zijn we met een project gestart met de lokale politie en het gerechtelijke systeem, officieren van justitie, om hen om te scholen zodat ze deze gevallen effectief kunnen behandelen. Vervolgingen tegen plegers van seksueel geweld zijn met meer dan 1.000 percent toegenomen. Dit project is bescheiden gefinancierd. Ongeveer een miljoen dollar per jaar. Dat kun je krijgen voor je geld in termen van het opkrikken van een strafrechtelijk systeem dat zou kunnen functioneren als het goed werd opgeleid, gemotiveerd en geleid. In deze landen ziet vooral de middenklasse in dat er echt geen toekomst is met deze totale instabiliteit en totale privatisering van veiligheid. Hier is een kans, een venster voor verandering. CA: Maar om dit te laten gebeuren, moet je naar elke schakel van de keten kijken - de politie, wie nog? GH: Rechtshandhaving begint bij de politie. Zij liggen aan de basis van de rechtvaardigheid. Zij geven het door aan de aanklagers, en de aanklagers aan de rechters. Overlevenden van geweld moeten hulp vinden bij sociale diensten. Dat komt er allemaal bij kijken. Je moet dus een overkoepelende aanpak hebben. De rechtbanken waren vroeger wel wat opgeleid, maar ze kregen waardeloos bewijsmateriaal van de politie. Of je had wat over politie-interventie bij drugs of terrorisme, maar niets had te maken met een goede rechtshandhaving voor de gewone arme mens. Dat allemaal samen, kan ervoor zorgen dat mensen in zeer arme gemeenschappen rechtshandhaving krijgen net als wij. Die is ook wel onvolmaakt, zeker, maar man, het is geweldig als je de 911 kunt bellen en dat er misschien iemand je zal beschermen. CA: Gary, ik vind het buitengewoon dat je dit in je boek en hier vandaag onder de aandacht van de wereld hebt gebracht. Heel erg bedankt. Gary Haugen. (Applaus)