0:00:01.000,0:00:03.000
मलाई थाहा छ तपाईहरु के सोचिरहनुभएको छ |

0:00:03.000,0:00:05.000
तपाईहरु सोचिरहनुभएको छ कि मैले बाटो बिराए,

0:00:05.000,0:00:07.000
र केहि बेरमा कोही यो स्टेजमा आउँदैछ

0:00:07.000,0:00:09.000
र मलाई बिस्तारै मेरो सिटमा लैजानेछ |

0:00:09.000,0:00:15.000
(ताली)

0:00:15.000,0:00:18.000
दुबईमा मलाई सधै नै यस्तो हुन्छ |

0:00:18.000,0:00:20.000
"तपाई यहाँ छुट्टीमा आउनुभएको हगि?"

0:00:20.000,0:00:22.000
(हाँसो)

0:00:22.000,0:00:25.000
"बच्चाहरु भेट्न आउनुभएको हो?

0:00:25.000,0:00:27.000
कहिले सम्म बस्नुहुन्छ?"

0:00:27.000,0:00:30.000
तर सत्य, म अझै अलि लामै समयको आशा गर्छु |

0:00:30.000,0:00:33.000
म खाडी क्षेत्रमा ३० वर्ष भन्दा अघि देखि

0:00:33.000,0:00:35.000
बस्ने र पढाउने काम गरिरहेको छु |

0:00:35.000,0:00:39.000
(ताली)

0:00:39.000,0:00:43.000
र त्यो समयमा, मैले धेरै परिवर्तनहरु देखेको छु |

0:00:43.000,0:00:45.000
त्यो तथ्यांक

0:00:45.000,0:00:47.000
अलिक निराशाजनक छ |

0:00:47.000,0:00:49.000
र आज म तपाईहरु संग

0:00:49.000,0:00:51.000
भाषाको विनाश र

0:00:51.000,0:00:54.000
अंग्रेजीको विश्वव्यापिकरण बारे केहि भन्न गैरहेकोछु |

0:00:54.000,0:00:56.000
म तपाईहरुलाई मेरो एक जना साथी को बारेमा उल्लेख गर्न चाहन्छु,

0:00:56.000,0:00:59.000
जसले आबु धाबीमा वयस्कहरुलाई अंग्रेजी पढाइरहेका थिए |

0:00:59.000,0:01:01.000
अनि एक राम्रो मौसम भएको दिन पारेर

0:01:01.000,0:01:03.000
उनीहरुलाई प्रकृति सम्बन्धि केहि शब्दहरु सिकाउन

0:01:03.000,0:01:05.000
बगैचामा लैजाने निर्णय गरिन् |

0:01:05.000,0:01:07.000
तर भयो के भने उनले उल्टै

0:01:07.000,0:01:09.000
स्थानीय बोटबिरुवाहरुको अरेबिक नाम सिकिन् |

0:01:09.000,0:01:11.000
तिनीहरु को प्रयोग सहित --

0:01:11.000,0:01:14.000
औषधि, सौन्दर्य,

0:01:14.000,0:01:17.000
पकाउने तथा जडिबुटी को रूपमा |

0:01:17.000,0:01:19.000
ती विद्यार्थीहरुले त्यो सबै ज्ञान कहाँ बाट पाए?

0:01:19.000,0:01:21.000
अवस्य पनि, उनीहरूका बाजे-बजु बाट

0:01:21.000,0:01:24.000
र अझ जिजु बाजे-बजु बाट |

0:01:24.000,0:01:27.000
तपाईहरुलाई यो भन्नु आवश्यक छैन कि

0:01:27.000,0:01:29.000
एक पुस्ता र अर्को पुस्ता बिचमा सम्बाद

0:01:29.000,0:01:31.000
गर्न सक्ने क्षमता कति आवश्यक छ |

0:01:31.000,0:01:33.000
तर दुःख को कुरा, आज

0:01:33.000,0:01:35.000
भाषाहरु विनाश भैरहेका छन्

0:01:35.000,0:01:37.000
र त्यो पनि अभूतपूर्व गतिमा |

0:01:37.000,0:01:40.000
प्रत्येक १४ दिनमा एउटा भाषा को विनाश हुन्छ |

0:01:41.000,0:01:43.000
र त्यहि समयमा,

0:01:43.000,0:01:45.000
अंग्रजी चाहिँ निर्बाध विश्व भाषा भैरहेकोछ |

0:01:45.000,0:01:47.000
के यो दुवैको को बिचमा केहि सम्बन्ध हुनसक्छ त?

0:01:47.000,0:01:49.000
खै मलाई चाहिँ थाहा छैन |

0:01:49.000,0:01:52.000
तर मलाई के थाहा छ भने मैले धेरै परिवर्तन देखेको छु |

0:01:52.000,0:01:55.000
जब म पहिलो पटक खाडी क्षेत्रमा आएँ, म कुबेत आएको थिए

0:01:55.000,0:01:58.000
त्यस्ता दिनहरुमा जब त्यो कठिन पद थियो |

0:01:58.000,0:02:00.000
उति सारो पहिला पनि हैन |

0:02:00.000,0:02:03.000
त्यो त अलि पहिला नै हो |

0:02:03.000,0:02:05.000
तैपनि,

0:02:05.000,0:02:07.000
ब्रिटिस काउन्सिलले म लगायत

0:02:07.000,0:02:09.000
अरु २५ शिक्षकहरुलाई नियुक्ति दियो |

0:02:09.000,0:02:11.000
र हामी कुबेतको सरकारी स्कुलमा पढाउने

0:02:11.000,0:02:14.000
पहिलो गैर-मुसलमान भयौं |

0:02:14.000,0:02:16.000
हामीहरु अंग्रेजी पढाउन ल्याईएका थियौं

0:02:16.000,0:02:20.000
किनकि सरकार देशलाई आधुनिकरण गर्न

0:02:20.000,0:02:23.000
र आफ्ना नागरिकलाई शिक्षा द्वारा सुदृढ गराउन चाहन्थ्यो |

0:02:23.000,0:02:25.000
र अवस्य पनि बेलायतलाई फाइदा थियो

0:02:25.000,0:02:28.000
त्यो आकर्षक तेल को सम्पति बाट |

0:02:28.000,0:02:30.000
ल त्यसो भए |

0:02:30.000,0:02:33.000
अब यो चाहिँ मैले देखेको मुख्य परिवर्तन हो --

0:02:33.000,0:02:35.000
कसरी अंग्रेजी को पढाई

0:02:35.000,0:02:37.000
परस्पर फाइदा को

0:02:37.000,0:02:41.000
परम्परा बाट हाल को एक भयंकर

0:02:41.000,0:02:44.000
अन्तराष्ट्रिय व्यापारमा रुपान्तरित भएको छ |

0:02:44.000,0:02:48.000
अब यो विद्यालयको एक वैदेशिक भाषाको पाठ्यक्रम मात्र सिमित छैन |

0:02:48.000,0:02:50.000
र मातृभूमि बेलायतको

0:02:50.000,0:02:52.000
एकल क्षेत्राधिकार भित्र मात्र पनि छैन |

0:02:52.000,0:02:54.000
यो त अब विश्व का हरेक अंग्रेजी-भाषी

0:02:54.000,0:02:57.000
मुलुकको लागि देखासिकी भएको छ |

0:02:57.000,0:02:59.000
अनि किन नहोस त?

0:02:59.000,0:03:02.000
जे भएपनि, सर्वोत्कृष्ट शिक्षा --

0:03:02.000,0:03:05.000
हालैको विश्वभरका विश्वविद्यालयहरुको वर्गीकरणलाई आधार मान्ने हो भने --

0:03:05.000,0:03:07.000
बेलायत तथा अमेरिकाका

0:03:07.000,0:03:11.000
विश्वविद्यालयहरुमा पाइन्छ |

0:03:11.000,0:03:15.000
त्यसैले स्वभावत रूपमा सबैजनाले अंग्रेजी शिक्षा लिन चाहान्छन् |

0:03:15.000,0:03:17.000
तर यदि तपाई मौलिक भाषी हैन भने,

0:03:17.000,0:03:19.000
तपाईले एउटा परीक्षा उत्तीर्ण गर्नु पर्छ |

0:03:19.000,0:03:21.000
अब के एक विद्यार्थीलाई

0:03:21.000,0:03:23.000
भाषागत क्षमताको आधारमा मात्र

0:03:23.000,0:03:25.000
निषेध गर्नु उचित हुन्छ त?

0:03:25.000,0:03:27.000
हुनसक्छ तपाई संग एक कम्प्युटर बैज्ञानिक छ

0:03:27.000,0:03:29.000
जो अत्यन्त मेधावी छ |

0:03:29.000,0:03:32.000
उदहारण को लागि, के त्यो विद्यार्थीलाई एक वकिल हुन चाहिने जतिनै भाषा ज्ञान चाहिन्छ ?

0:03:32.000,0:03:35.000
खै, मलाई त त्यस्तो लाग्दैन |

0:03:36.000,0:03:39.000
हामी अंग्रेजी शिक्षक सदैव उनीहरुलाई निषेध गर्छौ |

0:03:39.000,0:03:41.000
हामी निषेधको चिन्ह राख्छौं,

0:03:41.000,0:03:43.000
र उनीहरुको बाटो बाट रोक्छौं |

0:03:43.000,0:03:45.000
अब उनीहरू आफ्नो सपना पुरा गर्न सक्दैनन्,

0:03:45.000,0:03:48.000
जब सम्म उनीहरू अंग्रजी सिक्दैनन् |

0:03:49.000,0:03:52.000
अब मलाई यसरी प्रस्तुत गर्न दिनुहोस्,

0:03:52.000,0:03:56.000
मैले एक एकल-भाषी नेडरल्यान्डवासी भेटें,

0:03:56.000,0:03:58.000
जो संग क्यान्सर को उपचार थियो,

0:03:58.000,0:04:01.000
के म उनलाई एक बेलायती विश्वविद्यालयमा प्रवेश गर्न बाट रोक्ने थिएँ ?

0:04:01.000,0:04:03.000
अहँ मलाई त त्यस्तो लाग्दैन |

0:04:03.000,0:04:06.000
तर वास्तवमा हामी त्यहि गरिरहेका छौं |

0:04:06.000,0:04:09.000
हामी अंग्रेजी शिक्षकहरु ढोके भएका छौं |

0:04:09.000,0:04:12.000
तपाईले हामीलाई सन्तुष्ट पार्नु पर्छ

0:04:12.000,0:04:15.000
कि तपाईको अंग्रजी राम्रो छ |

0:04:16.000,0:04:18.000
अब समाज को सानो समुदाय लाई

0:04:18.000,0:04:21.000
धेरै शक्ति दिनु

0:04:21.000,0:04:23.000
खतरनाक पनि हुन सक्छ |

0:04:23.000,0:04:26.000
त्यो बाधा अलि बढि नै विश्वव्यापी पनि हुनसक्छ |

0:04:26.000,0:04:28.000
ल त्यसो भए |

0:04:28.000,0:04:31.000
"तर", म तपाईले भनेको सुन्छु,

0:04:31.000,0:04:33.000
अनुसन्धान जति सबै

0:04:33.000,0:04:35.000
अंग्रेजीमै छ नी, त्यो बारेमा के गर्नु ?

0:04:35.000,0:04:37.000
पुस्तकहरु सबै अंग्रेजीमा छन्,

0:04:37.000,0:04:39.000
अनुसन्धानको प्रकाशन सबै अंग्रेजी मै गरिन्छ,

0:04:39.000,0:04:42.000
तर त्यो आत्म-पूरा भविष्यवाणी मात्र हो |

0:04:42.000,0:04:44.000
त्यसले अंग्रेजी को आवश्यकतालाई पोषण गर्छ |

0:04:44.000,0:04:46.000
र त्यो त्यसरी नै बढिरहन्छ |

0:04:46.000,0:04:49.000
म तपाईहरुलाई सोध्छु, अनुवाद के भयो?

0:04:49.000,0:04:53.000
इस्लाम को स्वर्ण युगलाई नियाल्नुहोस,

0:04:53.000,0:04:56.000
त्यति बेला धेरै नै अनुवादहरु हुन्थे |

0:04:56.000,0:04:59.000
उनीहरुले ल्याटिन र ग्रीकलाई

0:04:59.000,0:05:01.000
अरेबिकमा, अनि फारसीमा अनुवाद गरे,

0:05:01.000,0:05:03.000
अनि फेरी युरोपको

0:05:03.000,0:05:05.000
जर्मेनिक भाषामा अनुवाद गरियो

0:05:05.000,0:05:07.000
अनि पछि रोमनिक भाषामा |

0:05:07.000,0:05:11.000
त्यस पछि युरोपको अन्धकार युगमा उज्यालो छायो |

0:05:12.000,0:05:14.000
मलाई गलत अर्थ नलगाउनुहोला;

0:05:14.000,0:05:16.000
सबै अंग्रेजी शिक्षक महोदय,

0:05:16.000,0:05:18.000
म अंग्रेजी शिक्षा को विरुद्धमा छैन |

0:05:18.000,0:05:20.000
म खुसि छु, हामी संग एउटा विश्व-भाषा छ |

0:05:20.000,0:05:23.000
अहिले त्यो हामीलाई सारै नै आवश्यक छ |

0:05:23.000,0:05:25.000
तर म त्यसलाई एक बाधकको

0:05:25.000,0:05:27.000
रूपमा प्रयोगको बिरुद्धमा छु |

0:05:27.000,0:05:30.000
के हामी ६०० भाषामा सिमित हुन चाहन्छौं

0:05:30.000,0:05:33.000
अंग्रेजी अथवा चीनिया भाषालाई मुख्य बनाएर ?

0:05:33.000,0:05:36.000
हामीलाई त्यो भन्दा धेरै चाहिन्छ | हामीले सिमा कहाँ कोर्ने त ?

0:05:36.000,0:05:38.000
अहिलेको यो प्रणालीले

0:05:38.000,0:05:41.000
बौद्धिकतालाई

0:05:41.000,0:05:44.000
अंग्रेजीको ज्ञान संग समान मान्छ

0:05:44.000,0:05:46.000
जुन स्वेच्छाचारी हो |

0:05:46.000,0:05:52.000
(ताली)

0:05:52.000,0:05:54.000
तपाईहरुलाई म एउटा कुरा सम्झाउन चाहान्छु

0:05:54.000,0:05:57.000
त्यो महान काँध जसमा

0:05:57.000,0:05:59.000
आजको बौद्धिकता अडेको छ,

0:05:59.000,0:06:01.000
त्यसले अंग्रेजी जान्नु परेको थिएन,

0:06:01.000,0:06:03.000
उनीहरुले अंग्रेजीको परीक्षा उत्तीर्ण गर्नु परेको थिएन |

0:06:03.000,0:06:06.000
उदाहरण को रूपमा आइन्स्टाइनलाई लिनुस् |

0:06:07.000,0:06:10.000
उनलाई विद्यालयमा उपचाररत मानिन्थ्यो

0:06:10.000,0:06:12.000
किनकि उनि, वास्तवमा भन्ने हो भने, सुस्तमनस्थिति का बिरामी थिए |

0:06:12.000,0:06:14.000
तर विश्वको भाग्यवश,

0:06:14.000,0:06:17.000
उनले अंग्रेजी परीक्षा उत्तीर्ण गर्नु परेको थिएन |

0:06:17.000,0:06:20.000
किनकि १९६४ सम्म उनीहरुले

0:06:20.000,0:06:22.000
टोफेल, अमेरिकन अंग्रेजीको परीक्षा,

0:06:22.000,0:06:24.000
को सुरुवात गरेका थिएनन् |

0:06:24.000,0:06:26.000
अहिले त्यो व्यापक छ |

0:06:26.000,0:06:29.000
आजकल अंग्रेजीका कयौं परिक्षाहरु छन् |

0:06:29.000,0:06:31.000
र प्रत्येक बर्ष लाखौ बिद्यार्थीहरुले

0:06:31.000,0:06:33.000
त्यो परीक्षा दिन्छन् |

0:06:33.000,0:06:35.000
अब तपाई सोच्नुहोला, तपाईहरु र म

0:06:35.000,0:06:37.000
ती शुल्कहरु त्यति नराम्रो छैन, ठिकै छन्,

0:06:37.000,0:06:39.000
तर तिनीहरु बाधक छन्

0:06:39.000,0:06:41.000
लाखौ गरिब मानिसहरुको लागि |

0:06:41.000,0:06:43.000
हामी तुरुन्तै उनीहरुलाई निषेध गरिरहेका छौ |

0:06:43.000,0:06:46.000
(ताली)

0:06:46.000,0:06:49.000
यसले मलाई भर्खरै को एउटा समाचार शिर्षक लाई सम्झाउँछ :

0:06:49.000,0:06:51.000
"शिक्षा : एक ठुलो विभाजन"

0:06:51.000,0:06:53.000
अब बल्ल म बुझ्दै छु,

0:06:53.000,0:06:56.000
अब बल्ल बुझ्दैछु कि किन मानिसहरु अंग्रेजीमा केन्द्रित छन् |

0:06:56.000,0:06:59.000
उनीहरू आफ्ना नानीहरुलाई जीवनको उत्कृष्ट अवसर दिन चाहन्छन |

0:07:00.000,0:07:03.000
अनि त्यो सब गर्नको लागि उनीहरूलाई पश्चिमी शिक्षा चाहिन्छ |

0:07:03.000,0:07:05.000
किनकि, अवस्य पनि, राम्रा अवसरहरु

0:07:05.000,0:07:08.000
पश्चिमी विश्वविद्यालय बाट शिक्षितलाई जान्छ,

0:07:08.000,0:07:10.000
जुन मैले पहिला भने |

0:07:10.000,0:07:12.000
यो एक चक्रीय कुरा हो |

0:07:12.000,0:07:14.000
ल त अब

0:07:14.000,0:07:16.000
मलाई दुई बैज्ञानिकहरुको कथा भन्नदिनुस,

0:07:16.000,0:07:18.000
दुई अंग्रेज बैज्ञानिक |

0:07:18.000,0:07:20.000
उनीहरू एउटा प्रयोग गरिरहेका थिए

0:07:20.000,0:07:22.000
जैविकीय प्रयोग

0:07:22.000,0:07:25.000
जनावरहरुका अगाडि र पछाडि का पाउहरुको |

0:07:25.000,0:07:27.000
तिनीहरुले आफुले चाहे जस्तो निचोड पाउन सकेनन |

0:07:27.000,0:07:29.000
उनीहरुलाई के गर्ने भन्ने नै थाहा भएन,

0:07:29.000,0:07:32.000
अनि एक जना जर्मन बैज्ञानिक आइपुगे

0:07:32.000,0:07:35.000
जसले उनीहरुले आगाडि र पछाडि का

0:07:35.000,0:07:37.000
पाउहरूको लागि दुई अलग अलग शब्दहरु प्रयोग गरिरहेका छन्

0:07:37.000,0:07:41.000
जबकि जैविकताले त्यो कुरामा भेद गर्दैन

0:07:41.000,0:07:43.000
न त जर्मन भाषा ले |

0:07:43.000,0:07:45.000
ओह हो,

0:07:45.000,0:07:47.000
समस्या त समाधान भयो |

0:07:47.000,0:07:49.000
यदि तपाई एउटा सोच ल्याउन सक्नुहुन्न भने,

0:07:49.000,0:07:52.000
तपाई अड्किनु भयो |

0:07:52.000,0:07:54.000
तर यदि अर्को भाषाले त्यो सोच ल्याउन सक्छ भने,

0:07:54.000,0:07:56.000
सहकार्य द्वारा

0:07:56.000,0:07:59.000
हामीले धेरै कुरा प्राप्त गर्न र जान्न सक्छौं |

0:08:01.000,0:08:03.000
मेरी छोरी,

0:08:03.000,0:08:06.000
कुबेत बाट इंग्ल्यान्ड आइन् |

0:08:06.000,0:08:09.000
उनले बिज्ञान र गणित अरेबिक भाषामा सिकेकी थिईन |

0:08:09.000,0:08:12.000
त्यो अरेबिक माध्यम बिद्यालय थियो |

0:08:12.000,0:08:15.000
उनले त्यसलाई आफ्नो प्राथमिक बिद्यालयमा अनुबाद गर्नुपर्थ्यो |

0:08:15.000,0:08:17.000
र उनि आफ्नो कक्षामा सबसे तेज थिईन

0:08:17.000,0:08:19.000
सबै बिषयहरुमा |

0:08:19.000,0:08:21.000
यसले हामीलाई के बुझाउछ भने

0:08:21.000,0:08:23.000
जब विदेश बाट बिद्यार्थीहरु हामी कहाँ आउछन्,

0:08:23.000,0:08:25.000
हामीले उनीहरूलाई उनीहरुको ज्ञानको लागि

0:08:25.000,0:08:27.000
उचित मान्यता नदिएको हुनसक्छ

0:08:27.000,0:08:30.000
र उनीहरुलाई त्यो कुराको आफ्नो भाषामा राम्रो ज्ञान हुन सक्छ |

0:08:30.000,0:08:32.000
जब एउटा भाषा लोप हुन्छ,

0:08:32.000,0:08:35.000
त्यो भाषा संग हामी के गुमाउदै छौ भन्ने ज्ञान हुदैन |

0:08:35.000,0:08:39.000
जस्तै -- तपाईहरुले भर्खरै सी.एन.एन. मा हेर्नुभयो कि हेर्नुभएन --

0:08:39.000,0:08:41.000
उनीहरूले केन्या को एउटा गोठालोलाई

0:08:41.000,0:08:44.000
"सी.एन.एन. नायक" पुरस्कारले सम्मान गरे

0:08:44.000,0:08:47.000
जसले आफ्नो गाउँमा अन्य बालबालिका सरह

0:08:47.000,0:08:49.000
राती पढ्न सकेन,

0:08:49.000,0:08:51.000
किनकि त्यो मट्टीतेल को बत्ति बाट

0:08:51.000,0:08:53.000
धुवा आउथ्यो र त्यसले उसका आँखा खराब भए |

0:08:53.000,0:08:56.000
र त्यसमाथि, त्यहि मट्टीतेल पनि पुग्दो हुदैन थियो,

0:08:56.000,0:08:59.000
किनकि त्यो न्युन कमाईले के नै पो दिन सक्छ र ?

0:08:59.000,0:09:01.000
त्यसैले गर्दा उसले आविष्कार गर्यो

0:09:01.000,0:09:04.000
एउटा सित्तैमा चल्ने सौर्य बत्तिको |

0:09:04.000,0:09:06.000
अब उसका गाउँका केटाकेटीहरुले

0:09:06.000,0:09:08.000
विद्यालयमा त्यति नै अंक ल्याउछन्

0:09:08.000,0:09:12.000
जति घरमा बिजुली भएका केटाकेटीहरुले ल्याउछन|

0:09:12.000,0:09:18.000
(ताली)

0:09:18.000,0:09:20.000
जब उनले त्यो पुरस्कार पाए

0:09:20.000,0:09:22.000
उनले यी सुन्दर शब्दहरु भने :

0:09:22.000,0:09:25.000
"केटाकेटीहरुले अफ्रीकाको अहिलेको अवस्था,

0:09:25.000,0:09:27.000
एउटा अधेरो अशिक्षित महादेश, बाट

0:09:27.000,0:09:29.000
एक उज्यालो र शिक्षित महादेश बनाउने तिर निर्देसित गर्नेछन्"

0:09:29.000,0:09:31.000
एउटा साधारण सोच,

0:09:31.000,0:09:34.000
तर जो संग त्यस्तो दुरगामी असर देखाउने क्षमता हुनसक्छ |

0:09:35.000,0:09:37.000
ती मानिसहरु, जो संग उज्यालो छैन,

0:09:37.000,0:09:40.000
भौतिक रूपमा अथवा लाक्षणिक रूपमा,

0:09:40.000,0:09:43.000
उनीहरुले हाम्रो परीक्षा उतिर्ण गर्न सक्दैनन्,

0:09:43.000,0:09:46.000
र हामीहरुलाई उनीहरुलाई के थाहा छ भन्ने कुरा कहिले पनि पत्तो हुदैन |

0:09:46.000,0:09:49.000
अब हामी आफु तथा उनीहरुलाई

0:09:49.000,0:09:51.000
अधेरोमा नराखौं |

0:09:51.000,0:09:54.000
विविधतालाई अंगालौं |

0:09:54.000,0:09:57.000
आफ्नो भाषा बारे सोचौँ |

0:09:57.000,0:10:01.000
त्यसलाई महान विचारहरु फैलाउन प्रयोग गरौं |

0:10:01.000,0:10:08.000
(ताली)

0:10:08.000,0:10:10.000
यहाँहरुलाई धेरै धेरै धन्यवाद |

0:10:10.000,0:10:13.000
(ताली)