WEBVTT

00:00:00.857 --> 00:00:03.716
تا به حال درباره IQ یا بهرههوشی چیزی شنیدید؟

00:00:03.716 --> 00:00:05.392
درباره Psy-Q (سای کیو) یا هوش روانی چطور؟ 
(Psychological Quantity)

00:00:05.392 --> 00:00:07.629
چقدر درباره چیزی که باعث تیک عصبیتون میشه میدونید،

00:00:07.629 --> 00:00:10.374
و چقدر در پیشبینی رفتار دیگران،

00:00:10.374 --> 00:00:11.880
یا حتی پیشبینیِ رفتارهای خودتون مهارت دارید؟

00:00:11.880 --> 00:00:15.159
و چقدر از چیزهایی رو که گمان میکنید 
درباره روانشناسی می دونید، غلطه؟

00:00:15.159 --> 00:00:18.947
بیاید با برشمردن ۱۰ تا از رایجترین افسانههای روانشناسی، 
به این مساله پی ببریم.

NOTE Paragraph

00:00:18.947 --> 00:00:22.343
شاید این رو شنیده باشید که گفته شده 
وقتی حرفی از روانشناسی به میون میاد،

00:00:22.343 --> 00:00:25.225
تقریبا همیشه از کتاب "مردان مریخی و زنان ونوسی" 
حرف زده میشه.

00:00:25.235 --> 00:00:27.264
اما واقعا زنان و مردان چقدر با هم فرق دارند؟

00:00:27.264 --> 00:00:29.518
بیاید به بعضی موارد نگاه کنیم.

00:00:29.518 --> 00:00:31.495
تا متوجه این موضوع بشیم که 
در کدوم موارد، مردان و زنان واقعا متفاوت عمل می کنند،

00:00:31.495 --> 00:00:34.943
و برخی تفاوتهای جنسیتی-روانی هم در همون مقیاس طرح میشه.

00:00:34.943 --> 00:00:37.116
یکی از مواردی که مردان و زنان واقعا متفاوت انجام میدند

00:00:37.116 --> 00:00:38.913
اینه که توپی رو تا چه میزان دورتر میتونند پرتاب کنند.

00:00:38.913 --> 00:00:40.803
حالا اگر به دادههایی که از آقایون اینجا داریم نگاهی بکنیم،

00:00:40.803 --> 00:00:43.274
نموداری رو میبینیم به نام " منحنی توزیع".

00:00:43.274 --> 00:00:46.482
تعداد اندکی از مردها میتونند توپ رو خیلی دور پرتاب کنند و تعداد کمی از مردان هم نه چندان دور.

00:00:46.482 --> 00:00:48.252
اما بیشترشون تا فاصله متوسط.

00:00:48.252 --> 00:00:50.416
و زنان هم همون منحنی توزیع را نشون دادند.

00:00:50.416 --> 00:00:52.465
اما درواقع یک فرق خیلی بزرگ وجود داره.

00:00:52.465 --> 00:00:54.913
در حقیقت متوسط مردان میتونند توپ رو دورتر از

00:00:54.913 --> 00:00:56.620
۹۸ درصد از همه زنان پرتاب کنند.

00:00:56.620 --> 00:00:59.647
پس حالا بیاید نگاهی کنیم به اینکه برخی تفاوتهای جنسیتی روانی

00:00:59.647 --> 00:01:02.504
در مقیاس استاندار شده چطورند.

00:01:02.504 --> 00:01:04.090
هر روانشناسی به شما میگه

00:01:04.090 --> 00:01:06.635
مردان از نظر آگاهی فضایی نسبت به زنان بهترند. 
(به محیط مسلط ترند و فواصل را بهتر تشخیص میدهند)

00:01:06.635 --> 00:01:09.373
بنابراین کارهایی مثل نقشه خوانی به عنوان مثال ... و درسته،

00:01:09.373 --> 00:01:11.863
اما بیایید نگاهی به میزان این تفاوت بکنیم.

00:01:11.863 --> 00:01:15.250
خیلی کمه؛ خطوط خیلی به هم نزدیکند، تقریبا همپوشانی دارند.

00:01:15.250 --> 00:01:19.244
در حقیقت متوسط زنان، از ۳۳ درصد کل مردان بهترند.

00:01:19.244 --> 00:01:21.125
و البته اگر ۵۰ درصد بودند،

00:01:21.125 --> 00:01:23.181
اونوقت هردو جنسیت دقیقا برابر میشدند.

00:01:23.181 --> 00:01:26.839
ارزشش رو داره که این تفاوت و بعدی که بهتون نشون خواهم داد رو به خاطر بسپارید

00:01:26.839 --> 00:01:29.664
اینها از جمله بزرگترین تفاوتهای جنسیتی روانی هستند که

00:01:29.664 --> 00:01:31.101
تا حالا در روانشناسی کشف شده.

00:01:31.101 --> 00:01:32.212
خب اینم بعدی.

00:01:32.212 --> 00:01:34.650
هر روانشناسی به شما میگه که زنان

00:01:34.650 --> 00:01:36.315
در زبان و دستور زبان از مردان بهترند.

00:01:36.315 --> 00:01:38.904
اینجا نموداری از آزمون دستور زبان استاندارد شده ای هست

00:01:38.904 --> 00:01:40.861
این (نمودار) خانمها و این هم (نمودار) آقایان.

00:01:40.861 --> 00:01:44.560
مجددا، بله متوسط خانمها بهترند، اما خطها خیلی نزدیکند.

00:01:44.560 --> 00:01:48.047
و اون ۳۳ درصد از آقایونند که از متوسط زنان بهترند،

00:01:48.047 --> 00:01:49.720
و دوباره، البته اگه ۵۰ درصد بودند،

00:01:49.720 --> 00:01:52.462
نشون دهنده برابری کامل جنسیتی میشد.

00:01:52.462 --> 00:01:54.583
بنابراین اون واقعا موضوع مرد مریخی یا زن ونوسی نیست،

00:01:54.583 --> 00:01:57.250
بلکه اگر اصلا موضوعی باشه موضوع (شکلاتهای) مارس و اسنیکرزه:
(Mars به معنای مریخ و همچنین نام برند معروف شکلات است)

00:01:57.250 --> 00:02:01.612
اساسا یکی هستند اما یکی شاید کمی باهوشتر از دیگریست.

00:02:01.612 --> 00:02:03.638
نمی گم کدوم یکی.

NOTE Paragraph

00:02:03.638 --> 00:02:05.503
خب حالا که گرم شدین

00:02:05.503 --> 00:02:08.539
بیایید با آزمون معروف لکه جوهر رورشاخ، شما رو از نظر روانشناسی تحلیل کنیم.

00:02:08.539 --> 00:02:12.122
خب ممکنه شما دوتاشو باهم ببینید، نمی دونم، دوتا خرس یا دو نفر یا یه همچین چیزایی؟

00:02:12.122 --> 00:02:13.875
اما فکر میکنین دارند چی کار می کنند؟

00:02:13.875 --> 00:02:17.059
اگه فکر میکنید دارن میگن سلام، دستتونو بلند کنید.

00:02:17.059 --> 00:02:18.870
خب، تعداد افراد زیاد نیست.

00:02:18.870 --> 00:02:21.337
اگه فکر میکنید دارن میزنند قدش دستتونو بلند کنید.

00:02:21.337 --> 00:02:23.307
خب. حالا اگه فکر میکنین اونا دارن میجنگند چی؟

00:02:23.307 --> 00:02:24.562
خب فقط چند نفر دستشونو بلند کردند.

00:02:24.562 --> 00:02:27.639
خب، حالا اگه فکر کردین اونا دارن سلام می کنند یا میزنند قدش،

00:02:27.639 --> 00:02:29.630
یعنی اینکه شخصیت دوستانهای دارید.

00:02:29.630 --> 00:02:31.220
اگر فکر میکنید درحال جنگ هستند،

00:02:31.220 --> 00:02:33.536
(نشانگر اینه که) شما کمی تندخو و پرخاشگر هستید.

00:02:33.536 --> 00:02:35.476
اساسا (درباره اینه که) شما شخصیت مهرآمیز یا جنگندهای دارید.

00:02:35.476 --> 00:02:36.763
درباره این یکی چی؟

00:02:36.763 --> 00:02:40.385
این یه رای گیریِ واقعی نیست، پس هرچی رو که میبینید با سه شماره من با صدای بلند بگید.

00:02:40.385 --> 00:02:43.549
یک، دو، سه.(فریاد حضار)

00:02:43.549 --> 00:02:45.241
شنیدم (یکی گفت) همستر. کی گفت همستر؟

00:02:45.241 --> 00:02:46.778
خیلی نگران کننده بود.

00:02:46.778 --> 00:02:48.291
یه پسری گفت همستر.

00:02:48.291 --> 00:02:51.599
خب، شما باید دوتا حیوون دو پا اینجا ببینید،

00:02:51.599 --> 00:02:53.983
و یه تصویرمعکوس شده از همون تصویر در مقابلش.

00:02:53.983 --> 00:02:57.414
اگه اینکارو نکردین، معنیش اینه که شما یه مشکلی توی

00:02:57.414 --> 00:03:01.504
پردازش موقعیتهای پیچیده که توش چیزهای زیادی درجریانه دارین.

NOTE Paragraph

00:03:01.504 --> 00:03:03.729
غیر از اینکه البته، اصولا هیچ معنایی به طور در کل نداره!

00:03:03.729 --> 00:03:06.400
آزمون لکه جوهر رورشاخ، 
وقتی که سراغ شناخت شخصیت افراد میاد

00:03:06.400 --> 00:03:08.675
اساسا فاقد اعتباره و

00:03:08.675 --> 00:03:11.136
روانشناسان مدرن امروز ازش استفاده نمیکنند.

00:03:11.136 --> 00:03:14.555
در واقع، یکی از مطالعات اخیر دریافته که وقتی تلاش میکنید تا

00:03:14.555 --> 00:03:17.614
ازآزمون لکه جوهر رورشاخ شخصیت افراد رو بشناسید،

00:03:17.614 --> 00:03:19.356
حدودا یک ششم شرکت کنندگان

00:03:19.356 --> 00:03:23.349
مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده شدند.

NOTE Paragraph

00:03:23.349 --> 00:03:26.182
خب پس اگه توی اون تست قبلی خوب نبودید

00:03:26.182 --> 00:03:28.736
ممکنه شخصیت شما از گونه افراد بصری نباشه.

00:03:28.736 --> 00:03:31.105
پس بیایید واسه اینکه متوجه بشیم، یه آزمون سریع دیگه انجام بدیم.

00:03:31.105 --> 00:03:34.883
وقتی کیک میپزید ترجیح میدید که... پس برای هرکدوم دستتون رو بلند کنید دوباره...

00:03:34.883 --> 00:03:37.652
ترجیح میدید از کتاب آشپزی عکسدار استفاده کنید؟

00:03:37.652 --> 00:03:39.672
بله، افراد کمی.

00:03:39.672 --> 00:03:42.412
یا رفیقی داشته باشید که با اون درباره پختن کیک صحبت کنید؟

00:03:42.412 --> 00:03:45.075
یا هرچی پیش آید خوش آید، همین طوری پیش میرید؟

00:03:45.075 --> 00:03:46.567
تعداد خیلی کمی افراد اونجان.

00:03:46.567 --> 00:03:48.287
خب اگه گفتین A،

00:03:48.287 --> 00:03:50.459
معنیش اینه که شما یادگیرنده بصری هستید و

00:03:50.459 --> 00:03:53.987
وقتی اطلاعات به صورت تصویری ارایه بشه، بهتر یاد میگیرید.

00:03:53.987 --> 00:03:56.569
اگه گفتین B، معنیش اینه که یادگیرنده شنیداری هستید،

00:03:56.569 --> 00:04:00.294
که وقتی اطلاعات در قالب شنیداری باشه بهتر یاد میگیرید.

00:04:00.294 --> 00:04:03.229
و اگه گفتین C، معنیش اینه که شما یادگیرنده عملی هستین که

00:04:03.229 --> 00:04:06.630
بهترین نحوه یادگیریتون وقتیه که شما خودتون درگیر کار میشید
و با دستهاتون مشغول به کار میشید.

NOTE Paragraph

00:04:06.630 --> 00:04:08.788
البته به غیر از اینکه، همونطوری که خودتون حدس زدین

00:04:08.788 --> 00:04:11.607
که اینطور نیست، چرا که تمامش کاملا یه افسانه است.

00:04:11.607 --> 00:04:15.465
این روشهای یادگیری ساختگیه و با شواهد علمی پشتیبانی نمیشه.

00:04:15.465 --> 00:04:19.021
ما این رو میدونیم چرا که در مطالعات آزمایشی شدیدا کنترل شده،

00:04:19.021 --> 00:04:21.142
وقتی به افراد یادگیرنده اصولی برای آموختن داده میشه،

00:04:21.142 --> 00:04:23.762
چه با روش ترجیحی خودشون و یا یک روش متضادش،

00:04:23.762 --> 00:04:27.338
هیچ تفاوتی در میزان اطلاعاتی که این افراد حفظ میکنن دیده نمیشه.

00:04:27.338 --> 00:04:29.404
و اگه برای لحظهای دربارهاش فکر کنید،

00:04:29.404 --> 00:04:31.482
خیلی بدیهیه که این موضوع باید درست باشه.

00:04:31.482 --> 00:04:34.054
کاملا مشخصه که بهترین قالب ارایه اطلاعات،

00:04:34.054 --> 00:04:37.352
تنها به شما بستگی نداره بلکه به چیزی که قراره یاد بگیرید مربوطه.

00:04:37.357 --> 00:04:39.479
مثلا آیا میتونید فقط وفقط با گوش دادن

00:04:39.479 --> 00:04:41.897
به کسی که به شما میگه چی کار کنید،

00:04:41.897 --> 00:04:43.525
بدون هیچ تجربه عملی رانندگی یاد بگیرید؟

00:04:43.525 --> 00:04:45.341
آیا معادلات همزمانی رو فقط با گفتگوی توی

00:04:45.341 --> 00:04:48.487
ذهنتون و بدون نوشتنشون میتونید حل کنید؟

00:04:48.487 --> 00:04:50.588
آیا میتونید برای اصلاح آزمونهای معماریتون

00:04:50.588 --> 00:04:53.261
از رقص مدرن استفاده کنین با این توجیه که شما یادگیرنده حرکتی هستید؟

00:04:53.261 --> 00:04:56.202
نه! کاری که برای یادگیری باید انجام بدید، مطابقت دادن دادهها با

00:04:56.202 --> 00:04:59.977
شکل ارایه اونهاست، نه مطابقت با خودتون.

NOTE Paragraph

00:04:59.977 --> 00:05:02.126
میدونم که خیلی از شما دانشآموزان باهوشی (با نمرات سطح A) هستید،

00:05:02.126 --> 00:05:04.418
که اخیرا نتایج آزمون GCSE گرفتهاید.
(آزمونی نهایی در مدارس انگلستان که حدودا مدرکی معادل دیپلم بوده و پس از آن دانش آموزان به کالج راه پیدا میکنند. General Certificate of Secondary Education )

00:05:04.418 --> 00:05:06.976
و اگه هنوز جوری که انتظار داشتید، نتیجه نگرفتید،

00:05:06.976 --> 00:05:09.323
واقعا نمی تونید روش یادگیریتون رو ملامت کنید،

00:05:09.323 --> 00:05:12.950
اما چیزی که اگه خواستید میشه درباره ملامت کردنش فکر کنید ژنهاتونه.

00:05:12.950 --> 00:05:16.635
خب چیزی که مطالعه اخیر کالج دانشگاه لندن یافته،

00:05:16.635 --> 00:05:19.189
اینه که ۵۸ درصد ازاختلاف

00:05:19.189 --> 00:05:22.440
بین دانش آموزان مختلف ونتایج امتحانات GCSE اونها،

00:05:22.440 --> 00:05:24.097
به عوامل ژنتیکی مربوطه.

00:05:24.097 --> 00:05:27.233
یه تصویر بسیار دقیق به نظر میاد، خب چطور می تونیم بیانش کنیم؟

00:05:27.233 --> 00:05:30.738
برای تعیین سهم نسبیِ

00:05:30.738 --> 00:05:32.842
ژنها و محیط

00:05:32.842 --> 00:05:35.071
کاری که میتونیم بکنیم مطالعه دوقلوهاست.

00:05:35.071 --> 00:05:38.647
دوقلوهای همسان صد در صد محیط زیستشون و

00:05:38.647 --> 00:05:40.551
صد در صد ژنهاشون مشترکه،

00:05:40.551 --> 00:05:43.773
در حالی که دوقلوهای غیر همسان صددرصد از محیطشون،

00:05:43.773 --> 00:05:47.509
اما فقط مثل یه خواهر و برادر (معمولی)، تنها پنجاه درصد ژنهاشون مشترکه.

00:05:47.509 --> 00:05:51.707
پس با مقایسه میزان شباهت نتایج آزمونهای GCSE دوقلوهای همسان

00:05:51.707 --> 00:05:54.018
و دوقلوهای غیرهمسان،

00:05:54.018 --> 00:05:55.364
و انجام مقداری عملیات ریاضی هوشمندانه،

00:05:55.364 --> 00:05:59.265
میتونیم بدونیم که چه میزان تنوع و کارایی به خاطر محیط

00:05:59.265 --> 00:06:01.401
و چه میزان به سبب ژنهاست.

00:06:01.401 --> 00:06:05.178
و معلوم شده که حدودا ۵۸ درصد به ژنها مربوط میشه.

00:06:05.178 --> 00:06:08.941
البته این موضوع برای تخریب پشتکار و یا تلاشی که معلماتون صرف کردند نیست.

00:06:08.941 --> 00:06:12.072
اگه از آزمونهای GCSE نتیجه دلخوه نگرفتید،

00:06:12.072 --> 00:06:16.578
میتونید والدین، یا دست کم ژنهاتون رو ملامت کنید.

NOTE Paragraph

00:06:16.578 --> 00:06:18.606
یه چیزی که نباید سرزنش کنید اینه که

00:06:18.606 --> 00:06:21.068
یادگیرندهی راست مغز یا چپ مغز هستین،

00:06:21.068 --> 00:06:22.879
چون این هم باز یه افسانه است.

00:06:22.879 --> 00:06:25.636
افسانه میگه چپ مغزها استدلالی هستند،

00:06:25.636 --> 00:06:27.435
برای (حل) معادلاتی مثل این مناسبن،

00:06:27.435 --> 00:06:31.534
و راست مغزها خلاقترند، پس راست مغزها در موسیقی بهترند.

00:06:31.534 --> 00:06:34.465
اما دوباره، این هم یه افسانه است چرا که تقریبا همه چیزهایی که انجام میدید

00:06:34.465 --> 00:06:37.275
حدودا شامل گفتگوی همه قسمتهای مغزتون باهم میشه،

00:06:37.275 --> 00:06:40.595
حتی عادیترین کار مثل یه مکالمه معمولی.

00:06:40.595 --> 00:06:43.938
درهر حال شاید یه علت باعث پایداری این افسانه شده

00:06:43.938 --> 00:06:46.180
و اونم اینه که ذرهای حقیقت در اون وجود داره.

00:06:46.180 --> 00:06:47.790
نسخهی مرتبط با افسانه اینه که

00:06:47.790 --> 00:06:51.073
چپ دستها خلاق تر از راست دستها هستند،

00:06:51.073 --> 00:06:54.527
که این با عقل جور درمیاد چون هر نیمه مغز، دست جهت مخالفش رو کنترل میکنه،

00:06:54.527 --> 00:06:55.887
پس افراد چپ دست

00:06:55.887 --> 00:06:58.313
قسمت راست مغزشون نسبت به

00:06:58.313 --> 00:07:00.118
قسمت چپ مغزشون کمی فعالتره

00:07:00.118 --> 00:07:02.606
و گمان میره که سمت راست مغز خلاقتره.

00:07:02.606 --> 00:07:04.003
این حقیقت نداره که به خودیِ خود

00:07:04.003 --> 00:07:07.204
افراد چپ دست خلاقتر از راست دستها هستند.

00:07:07.204 --> 00:07:09.619
واقعیت اینه که افرادی که مسلط به هر دو دست هستند،

00:07:09.619 --> 00:07:12.312
یا افرادی که برای کارهای مختلف از دو دست استفاده میکنند،

00:07:12.312 --> 00:07:16.074
از تک-دستها خلاقترند،

00:07:16.074 --> 00:07:17.807
چراکه دو-دستی بودن مستلزم

00:07:17.807 --> 00:07:20.536
داشتن گفتگوی زیاد هردو سوی مغز با هم هست،

00:07:20.536 --> 00:07:24.298
که به نظر می رسه درایجاد یک اندیشه منعطف نقش داره.

00:07:24.298 --> 00:07:26.113
افسانه خلاقیت چپ دستی

00:07:26.113 --> 00:07:28.171
ناشی از واقعیت دو-دستی بودنه

00:07:28.171 --> 00:07:31.298
که بین چپ دستها نسبت به راست دستها معمولتره.

00:07:31.298 --> 00:07:34.347
پس ذرهای از حقیقت درایده چپ-دستِ خلاق وجود داره،

00:07:34.347 --> 00:07:35.694
اما نه خیلی.

NOTE Paragraph

00:07:35.694 --> 00:07:38.131
یه افسانه مرتبط هم که احتمالا به گوشتون خورده

00:07:38.131 --> 00:07:40.504
اینه که ما فقط از ۱۰ درصدِ مغزمون استفاده میکنیم.

00:07:40.504 --> 00:07:42.030
این هم دوباره کاملا یه افسانه است.

00:07:42.030 --> 00:07:44.749
تقریبا همه کارهایی که انجام میدیم، حتی عادیترین کار روزمره،

00:07:44.749 --> 00:07:46.932
از همه مغزمون استفاده میکنه.

NOTE Paragraph

00:07:46.932 --> 00:07:50.693
گفته شده -که البته درست هم هست-

00:07:50.693 --> 00:07:55.273
که بیشتر ما نمیتونیم از قدرت مغزیمون، اونطوری که باید استفاده کنیم.

00:07:55.273 --> 00:07:58.239
پس برای افزایش قدرت مغزیمون چی کار می تونیم بکنیم؟

00:07:58.239 --> 00:08:00.377
شاید بتونیم یه قطعه خوب از موتزارت رو گوش بدیم.

00:08:00.377 --> 00:08:03.095
تا حالا ایده اثر (موسیقی) موتزارت به گوشتون خورده؟

00:08:03.095 --> 00:08:06.052
ایده اینه که گوش دادن به موسیقی موتزارت، باهوشترتون میکنه

00:08:06.052 --> 00:08:08.221
و عملکردتون رو در آزمونهای IQ بهتر میکنه.

00:08:08.221 --> 00:08:10.326
دوباره، چیزی که در مورد این افسانه جالبه

00:08:10.326 --> 00:08:13.767
اینه که علیرغم اینکه اساسا یه افسانه است، ولی ذره ای از حقیقت در اون وجود داره.

00:08:13.767 --> 00:08:15.541
پژوهش اصلی دریافته که

00:08:15.541 --> 00:08:19.322
شرکت کنندگانی که برای چند دقیقه موتزارت میشنیدند

00:08:19.322 --> 00:08:21.621
بعد از اون در آزمون IQ بهتر عمل میکردند

00:08:21.621 --> 00:08:25.034
در مقایسه با شرکت کنندگانی که فقط در سکوت نشسته بودند.

00:08:25.034 --> 00:08:28.758
اما در ادامه مطالعه دیگهای روی افرادی رو که موتزارت دوست داشتند

00:08:28.758 --> 00:08:30.539
و گروه دیگهای از افراد

00:08:30.539 --> 00:08:33.207
که هوادار داستانهای ترسناک استفن کینگ بودند انجام شد.

00:08:33.207 --> 00:08:36.771
و برای افراد، موسیقی و داستانی رو 
که به اون علاقمند بودند رو پخش کردند.

00:08:36.771 --> 00:08:39.279
افرادی که موسیقی موتزارت رو به داستان ترجیح می دادند

00:08:39.279 --> 00:08:42.010
با شنیدن موسیقی موتزارت، افزایش IQ بیشتری کسب کردند 
به نسبت به زمانی که داستانهای ترسناک گوش میدادند،

00:08:42.010 --> 00:08:44.848
اما کسانی که داستانهای ترسناک رو 
به موسیقی موتزارت ترجیح میدادند

00:08:44.848 --> 00:08:47.955
با شنیدن داستان های ترسناکِ استفن کینگ رشد IQ. بیشتری

00:08:47.955 --> 00:08:49.170
نسبت به موسیقی موتزارت داشتند.

00:08:49.170 --> 00:08:51.933
در حقیقت گوش دادن به چیزی که ازش لذت می برید

00:08:51.933 --> 00:08:55.184
قدرتتون رو زیاد میکنه و یه رشد موقت IQ

00:08:55.184 --> 00:08:57.111
در محدوده کوچکی از کارها به شما میده.

00:08:57.111 --> 00:08:59.479
هیچ نظری وجود نداره که گوش دادن به موسیقی موتزارت،

00:08:59.479 --> 00:09:01.104
یا مثلا داستانهای استفن کینگ،

00:09:01.104 --> 00:09:04.526
میتونه در طولانی مدت باهوشترتون کنه.

NOTE Paragraph

00:09:04.526 --> 00:09:07.466
نسخه دیگهای از افسانه موتزارت

00:09:07.466 --> 00:09:12.324
اینه که گوش دادن به موتزارت نه تنها باهوشتر، بلکه سلامتترتون هم میکنه.

00:09:12.324 --> 00:09:14.392
متاسفانه این یکی به نظر نمیرسه حقیقت داشته باشه

00:09:14.392 --> 00:09:17.451
(شاهدش هم) کسیه که تقریبا هر روز به موسیقی موتزارت گوش میده،

00:09:17.451 --> 00:09:19.169
خودِ موتزارت،

00:09:19.169 --> 00:09:22.149
کسی که از بیماریهای سوزاک، آبله و آرتروز رنج میبرد،

00:09:22.149 --> 00:09:26.663
و چیزی که غالب افراد فکر میکنن در نهایت کشتش سفلیس بود.

00:09:26.673 --> 00:09:30.035
این نشون میده که شاید موتزارت

00:09:30.035 --> 00:09:32.613
وقتی شریک جنسیشو انتخاب می کرد باید بیشتر مراقب میبود.

00:09:32.613 --> 00:09:34.772
اما ما چطور یه شریک جنسی انتخاب میکنیم؟

NOTE Paragraph

00:09:34.772 --> 00:09:39.798
افسانهای که باید اینجا بگم چیزیه که زمان کوتاهی بین جامعهشناسان پخش شد،

00:09:39.798 --> 00:09:43.421
اینکه ترجیحات ما در انتخاب یک شریک عاشقانه محصول فرهنگ ماست،

00:09:43.421 --> 00:09:45.352
که به لحاظ فرهنگی خیلی خاص هستند.

00:09:45.352 --> 00:09:47.496
اما در واقع، اطلاعاتی که داریم این موضوع رو تایید نمیکنه.

00:09:47.496 --> 00:09:51.541
یک پژوهش مشهور، مطالعه اجمالی روی مردم ۳۷ فرهنگ مختلف از سرتاسر جهان انجام داده،

00:09:51.541 --> 00:09:53.117
از آمریکاییها تا زولوها، 
(زولوها قبیله ای از اقوام افریقای جنوبی هستند.)

00:09:53.117 --> 00:09:55.483
در این باره که برای انتخاب شریک جنسی به دنبال چی هستن.

00:09:55.483 --> 00:09:57.852
و در تک تک فرهنگها در سراسر دنیا،

00:09:57.852 --> 00:10:01.567
مردان به نسبت زنان اهمیت بیشتری به

00:10:01.567 --> 00:10:02.867
جذابیتهای فیزیکی شریکشون میدادند

00:10:02.867 --> 00:10:04.608
و همچنین در هر فرهنگ،

00:10:04.608 --> 00:10:09.222
غالبا زنان اهمیت بیشتری به جاهطلبی و قدرت درآمد بالا میدادند.

00:10:09.222 --> 00:10:10.605
همچنین در تمام فرهنگها

00:10:10.605 --> 00:10:13.130
مردان، زنانی رو ترجیح میدادند که از خودشون جوانتر بودند،

00:10:13.130 --> 00:10:15.939
و متوسطش فکر کنم ۲/۶۶ سال (کوچکتر) بود.

00:10:15.939 --> 00:10:17.588
و همچنین در همه فرهنگها

00:10:17.588 --> 00:10:20.188
زنان، مردانی رو ترجیح میدادند که بزرگتر از خودشان بودند،

00:10:20.188 --> 00:10:22.998
متوسط ۳/۴۲ سال بزرگتر از خودشان.

00:10:22.998 --> 00:10:26.713
برای همینه که این اصطلاح رو داریم: 
«همه یه "پیرمرد خرپول" میخوان»

NOTE Paragraph

00:10:26.713 --> 00:10:29.290
خب بهتره به جای تلاش واسه گرفتن امتیاز از یک شریک جنسی،

00:10:29.290 --> 00:10:33.212
تلاش کنیم تا توی بسکتبال یا فوتبال یا 
هر ورزشی که شما انجام میدید امتیاز بگیریم.

00:10:33.212 --> 00:10:37.353
افسانه ای که آمریکاییها بهش میگند (Hot Hand)، 
وقتیه که ورزشکارا توی مسیر پرتابهای موفق قرار میگیرن،

00:10:37.353 --> 00:10:39.553
ما هم گاهی توی انگلیس بهش می گیم (Purple patches)،

00:10:39.553 --> 00:10:42.393
که مثل این پسر، اونها دیگه هیچ ضربهای رو از دست نمیدن.
(معادل دستش گرم شده یا امروز روزِ اونه)

00:10:42.393 --> 00:10:46.077
اما درواقع، چیزی که اتفاق می افته اینه که اگه شما الگوی

00:10:46.077 --> 00:10:47.865
پرتابهای موفق و خطاها رو به صورت آماری تحلیل کنید،

00:10:47.865 --> 00:10:50.164
معلوم میشه که تقریبا همیشه، تصادفیه.

00:10:50.164 --> 00:10:52.579
مغز شما الگوهایی از این تصادفی ها میسازه.

00:10:52.579 --> 00:10:53.936
اگه یه سکه رو پرتاب کنید،

00:10:53.936 --> 00:10:57.572
یک رشته از شیر و خط ها به صورت شانسی میان،

00:10:57.572 --> 00:11:00.683
و به خاطر اینکه مغز دوست داره همه جا 
الگوها رو ببینه حتی در جاهایی که الگویی نیست،

00:11:00.683 --> 00:11:03.284
ما این رشته رو به شکل معنی دار میبینیم

00:11:03.284 --> 00:11:05.591
و میگیم : " آره، اون امروز واقعا آمادهست."

00:11:05.591 --> 00:11:07.901
در حالیکه در واقع تمایل به ایجاد اون الگو داشتین

00:11:07.901 --> 00:11:10.546
و ضربات درست و خطای تصادفی رو معنی دار در نظر میگرفتین.

NOTE Paragraph

00:11:11.406 --> 00:11:14.872
به هرحال برای این هم یه استثنا وجود داره، ضربات پنالتی.

00:11:14.872 --> 00:11:17.957
اخیرا یه مطالعه که نگاهی به ضربات پنالتی در فوتبال داشته

00:11:17.957 --> 00:11:19.977
نشون داده که بازیکنانی که نماینده کشورهایی

00:11:19.977 --> 00:11:22.601
با سابقه بد در ضربات پنالتی،

00:11:22.601 --> 00:11:24.784
مثلا برای نمونه انگلستان،

00:11:24.784 --> 00:11:28.545
تمایل دارن ضربه هاشونو سریعتر بزنند،
به نسبت به کشورهایی که سابقه بهتری دارند،

00:11:28.545 --> 00:11:31.865
و در نتیجه احتمالا میزان خطاهاشون هم بیشتره.

NOTE Paragraph

00:11:31.865 --> 00:11:33.560
و این سوال رو ایجاد میکنه که بر این اساس

00:11:33.560 --> 00:11:36.949
شاید راهی وجود داشته باشه که بتونیم کارایی افراد رو بهبود بدیم.

00:11:36.949 --> 00:11:38.947
و (برای این کار) چیزی که احتمالا فکر می کنید

00:11:38.947 --> 00:11:42.366
اینه که افراد رو بابت اشتباهاتشون تنبیه کنید 
و این باعث بهبودشون بشه.

00:11:42.366 --> 00:11:45.998
این ایده که اثر تنبیه ،کارایی رو بهبود میده،

00:11:45.998 --> 00:11:48.204
نتیجه تفکر شرکتکنندگان

00:11:48.204 --> 00:11:50.736
در آزمایش معروف «آموزش و تنبیه» میلگرامه

00:11:50.736 --> 00:11:53.744
که اگه دانشآموزِ روانشناسی باشین، احتمالا دربارهش شنیدین .

00:11:53.744 --> 00:11:56.566
داستان اینطوریه که شرکتکنندگان آماده بودند که

00:11:56.566 --> 00:11:59.867
چیزی رو که فکر می کردند شوک الکتریکی بزرگیه

00:11:59.867 --> 00:12:01.888
وقتی سوالی غلط جواب داده شد، به شرکت کننده دیگه وارد کنن،

00:12:01.888 --> 00:12:04.697
فقط و فقط به خاطر اینکه کسی با کت سفید
(اشاره به لباس آزمایشگاه)، بهشون گفته بود.

NOTE Paragraph

00:12:04.697 --> 00:12:07.112
اما این داستان به سه دلیل یک افسانهست.

00:12:07.112 --> 00:12:12.016
اولین و مهمترین دلیل اینکه لباس آزمایشگاه
سفید نبود و در واقع خاکستری بود.

00:12:12.016 --> 00:12:16.423
دوم اینکه به شرکتکنندهها پیش از مطالعه گفته شده بود

00:12:16.423 --> 00:12:18.930
و هر زمان نگرانی پیش میومد هم یادآوری می شد

00:12:18.930 --> 00:12:21.763
که گر چه این شوکها دردناکن اما کشنده نیستن،

00:12:21.763 --> 00:12:24.505
و در واقع ابدا باعث هیچ آسیب دایمی نمیشن.

00:12:24.505 --> 00:12:26.825
و سوم اینکه، شرکتکنندگان تنها به این دلیل که

00:12:26.825 --> 00:12:29.473
کسی با لباس آزمایشگاه بهشون گفته بود، شوکها رو وارد نکردند.

00:12:29.473 --> 00:12:31.515
وقتی بعد از پژوهش از آنها مصاحبه کردند،

00:12:31.515 --> 00:12:34.023
همه شرکت کنندگان گفتند که شدیدا بر این عقیده بودند

00:12:34.023 --> 00:12:37.807
که پژوهش "آموزش و تنبیه" هدف علمی ارزشمندی را ارایه کرده

00:12:37.807 --> 00:12:40.245
که دستاوردهای علمی ماندگاری

00:12:40.245 --> 00:12:46.114
در مقابل رنجِ غیرکشنده و زودگذرشرکتکنندگان داشته.

NOTE Paragraph

00:12:47.025 --> 00:12:49.603
خب، من حالا حدودا ۱۲ دقیقه صحبت کردم،

00:12:49.603 --> 00:12:52.289
و شما هم احتمالا نشسته بودین اونجا و به من گوش میدادید،

00:12:52.289 --> 00:12:54.509
در حال تحلیل کردن الگوهای سخنرانی من و زبان بدنم هستید

00:12:54.509 --> 00:12:58.116
و تلاش میکنید حواستون باشه که اگر لازمه از گفتههام یادداشت بردارید.

00:12:58.116 --> 00:13:00.577
اما چه راست میگفتم یا دروغ،

00:13:00.577 --> 00:13:02.759
در هر حالت شما (در تشخیصش) کاملا ناموفق بودید،

00:13:02.759 --> 00:13:05.104
به خاطر اینکه هرچند همه ما فکر میکنیم میتونیم دروغگوها رو

00:13:05.104 --> 00:13:07.197
از زبان بدن و الگوهای سخنرانیشون تشخیص بدیم،

00:13:07.197 --> 00:13:09.870
صدها آزمون روانشناسی طی سالها نشون داده

00:13:09.870 --> 00:13:12.561
که همه ما اعم ازافسران پلیس و کارآگاهان،

00:13:12.561 --> 00:13:16.061
اساسا وقتی که بخوایم دروغ رو از روی زبان بدن و

00:13:16.061 --> 00:13:17.642
الگوهای کلامی تشخیص بدیم شانسی عمل میکنیم.

00:13:17.642 --> 00:13:19.686
جالبه که اینجا هم یه استثنا وجود داره:

00:13:19.686 --> 00:13:21.938
درخواست های تلویزیونی برای بستگان گمشده.

00:13:21.938 --> 00:13:24.923
وقتی بستگان گم میشند به راحتی قابل پیشبینیه

00:13:24.923 --> 00:13:28.254
زمانی که درخواست کنندگان خودشون قاتل بستگان خودشون هستند.

00:13:28.254 --> 00:13:31.769
جویندگان جعلی به احتمال زیاد سرشون رو تکون میدن، به دور خیره میشند،

00:13:31.769 --> 00:13:33.483
و در صحبتشون اشتباه میکنند،

00:13:33.483 --> 00:13:35.498
حتی درخواستکنندگان باهوشتر احتمالا

00:13:35.498 --> 00:13:37.843
امیدواری نشون میدن که فرد مفقود شده سلامت برخواهد گشت

00:13:37.843 --> 00:13:39.584
و از صحبت کردن با زبان تند خودداری میکنن.

00:13:39.584 --> 00:13:44.187
برای مثال ممکنه ترجیح بدن بگن:"ازما ربوده شده" تا اینکه بگن:"کشته شده".

NOTE Paragraph

00:13:44.187 --> 00:13:46.844
درباره زمانی که صرف این سخنرانی شد صحبت میکردم.

00:13:46.844 --> 00:13:50.052
اما قبل از اون، فقط میخوام توی ۳۰ ثانیه

00:13:50.052 --> 00:13:53.423
یه افسانه فراگیر روانشناسی رو بهتون بگم.

00:13:53.423 --> 00:13:57.720
افسانه اینه که روانشناسی فقط مجموعهای از نظریههای جالبه،

00:13:57.720 --> 00:14:01.241
همه حرفای بعضا مفیدی که میزنه و همه اونچیزایی که پیشنهاد میده.

00:14:01.241 --> 00:14:03.740
چیزی که امیدوارم توی چند دقیقه پیش نشونتون داده باشم

00:14:03.740 --> 00:14:05.325
اینه که این موضوع حقیقت نداره.

00:14:05.325 --> 00:14:08.584
کاری که باید بکنیم ارزیابی تئوریهای روانشناسیه

00:14:08.584 --> 00:14:10.468
با مشاهده اینکه چه پیشبینیهایی انجام میدند،

00:14:10.468 --> 00:14:13.289
خواه این باشه که گوش دادن به موتزارت باهوشترتون میکنه،

00:14:13.289 --> 00:14:18.056
یا اینکه وقتی که اطلاعات با روش یادگیری ترجیحی شما ارائه میشه، بهتر یاد میگیرید،

00:14:18.056 --> 00:14:21.521
یا هر چی که هست، همه اینا پیشبینیهای تجربیِ قابل آزمونه،

00:14:21.521 --> 00:14:23.306
و تنها راهی که میتونیم پیشرفت کنیم

00:14:23.306 --> 00:14:25.426
اینه که این پیشبینیها رو با دادههای واقعی

00:14:25.426 --> 00:14:27.755
در شرایط شدیدا کنترل شدهی آزمایشهای تجربی مورد آزمون قرار بدیم.

00:14:27.755 --> 00:14:30.889
و تنها با انجام این کار می تونیم امیدواربه کشف این باشیم

00:14:30.889 --> 00:14:33.513
که کدوم یکی از این نظریهها به خوبی قابل اتکا هستند

00:14:33.513 --> 00:14:36.903
و کدوم یکی مثل همین مواردی که امروز بهتون گفتم افسانهاند.

NOTE Paragraph

00:14:36.903 --> 00:14:38.412
سپاسگزارم

NOTE Paragraph

00:14:38.412 --> 00:14:41.872
(تشویق حضار)