[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.95,0:00:08.30,Default,,0000,0000,0000,,Słońce świeci.
Dialogue: 0,0:00:08.33,0:00:10.05,Default,,0000,0000,0000,,Ptaki śpiewają.
Dialogue: 0,0:00:10.08,0:00:12.60,Default,,0000,0000,0000,,Zanosi się na kolejny piękny dzień.
Dialogue: 0,0:00:12.62,0:00:15.30,Default,,0000,0000,0000,,Spacerujesz po parku, gdy nagle: ,,apsik!"
Dialogue: 0,0:00:16.08,0:00:19.100,Default,,0000,0000,0000,,Jakiś przechodzień wyrzucił z siebie\Nślinę i wydzielinę z nosa i ust.
Dialogue: 0,0:00:20.02,0:00:23.08,Default,,0000,0000,0000,,Czujesz jak kropelki wilgoci\Nlądują na twojej skórze,
Dialogue: 0,0:00:23.13,0:00:25.98,Default,,0000,0000,0000,,ale czego nie możesz poczuć,\Nto tysiące, a nawet miliony
Dialogue: 0,0:00:25.98,0:00:29.68,Default,,0000,0000,0000,,mikroskopijnych zarazków, \Nskrycie wędrujących przez powietrze,
Dialogue: 0,0:00:29.70,0:00:32.62,Default,,0000,0000,0000,,by osiąść na ubraniu, dłoniach i twarzy.
Dialogue: 0,0:00:32.64,0:00:34.41,Default,,0000,0000,0000,,Jakkolwiek źle brzmi ten scenariusz,
Dialogue: 0,0:00:34.44,0:00:38.62,Default,,0000,0000,0000,,nasze ciała często są narażone \Nna działanie chorobotwórczych bakterii,
Dialogue: 0,0:00:38.64,0:00:41.43,Default,,0000,0000,0000,,choć w większości przypadków,\Nnie jest to tak oczywiste.
Dialogue: 0,0:00:41.43,0:00:44.49,Default,,0000,0000,0000,,Zarazki są na większości powierzchni,\Nz którymi mamy kontakt.
Dialogue: 0,0:00:44.49,0:00:45.88,Default,,0000,0000,0000,,Mówiąc o zarazkach,
Dialogue: 0,0:00:45.90,0:00:50.17,Default,,0000,0000,0000,,odnosimy się do wielu różnych\Nrodzajów mikroorganizmów,
Dialogue: 0,0:00:50.17,0:00:52.65,Default,,0000,0000,0000,,wliczając bakterie, grzyby,
Dialogue: 0,0:00:52.68,0:00:54.25,Default,,0000,0000,0000,,pierwotniaki oraz wirusy.
Dialogue: 0,0:00:55.22,0:00:59.20,Default,,0000,0000,0000,,Jednak wszystkie mogą\Noddziaływać na nasze ciała,
Dialogue: 0,0:00:59.22,0:01:00.96,Default,,0000,0000,0000,,to, jak się czujemy\Ni funkcjonujemy.
Dialogue: 0,0:01:01.90,0:01:05.28,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy badający choroby zakaźne\Nzastanawiają się od dekad,
Dialogue: 0,0:01:05.31,0:01:08.96,Default,,0000,0000,0000,,dlaczego niektóre zarazki \Nsą stosunkowo niegroźne,
Dialogue: 0,0:01:09.40,0:01:12.88,Default,,0000,0000,0000,,gdy inne mają niszczycielski wpływ,\Na nawet skutkują śmiercią.
Dialogue: 0,0:01:13.52,0:01:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Nadal nie rozwiązaliśmy tej zagadki.
Dialogue: 0,0:01:16.06,0:01:19.55,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy natomiast, że szkodliwość\Nczy złośliwość zarazków
Dialogue: 0,0:01:19.57,0:01:21.59,Default,,0000,0000,0000,,jest wynikiem ewolucji.
Dialogue: 0,0:01:21.59,0:01:24.25,Default,,0000,0000,0000,,Jak to możliwe, że ten sam\Nproces ewolucyjny
Dialogue: 0,0:01:24.27,0:01:27.14,Default,,0000,0000,0000,,tworzy zarazki, które szkodzą\Nna różne sposoby?
Dialogue: 0,0:01:27.96,0:01:29.74,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź na to pytanie pojawia się,
Dialogue: 0,0:01:29.77,0:01:32.42,Default,,0000,0000,0000,,gdy weźmiemy pod uwagę sposób\Npodróżowania zarazków,
Dialogue: 0,0:01:32.44,0:01:36.04,Default,,0000,0000,0000,,czyli strategię przenoszenia się\Nod jednego gospodarza do drugiego.
Dialogue: 0,0:01:36.06,0:01:38.83,Default,,0000,0000,0000,,Powszechnym sposobem jest \Nprzenoszenie przez powietrze,
Dialogue: 0,0:01:38.85,0:01:40.54,Default,,0000,0000,0000,,czyli kichnięcie.
Dialogue: 0,0:01:40.56,0:01:43.12,Default,,0000,0000,0000,,Mikroorganizm, używający\Ntej metody, to rinowirus,
Dialogue: 0,0:01:43.12,0:01:45.49,Default,,0000,0000,0000,,rozmnażający się \Nw górnych drogach oddechowych,
Dialogue: 0,0:01:45.52,0:01:48.47,Default,,0000,0000,0000,,odpowiadający za blisko połowę \Nprzypadków przeziębienia.
Dialogue: 0,0:01:48.49,0:01:50.43,Default,,0000,0000,0000,,Wyobraź sobie, że po kichnięciu
Dialogue: 0,0:01:50.45,0:01:53.98,Default,,0000,0000,0000,,jedna z trzech \Nhipotetycznych odmian rinowirusa,
Dialogue: 0,0:01:54.01,0:01:58.30,Default,,0000,0000,0000,,nazwijmy je ,,za dużo",\N,,za mało" i ,,akurat",
Dialogue: 0,0:01:58.33,0:02:00.55,Default,,0000,0000,0000,,miała to szczęście i wylądowała na tobie.
Dialogue: 0,0:02:00.57,0:02:03.49,Default,,0000,0000,0000,,Wirusy mają wbudowany system rozmnażania,
Dialogue: 0,0:02:03.52,0:02:06.95,Default,,0000,0000,0000,,ale ponieważ różną się genetycznie,\Nrozmnażają w różnym tempie.
Dialogue: 0,0:02:06.97,0:02:09.65,Default,,0000,0000,0000,,Wirus ,,za dużo" mnoży się bardzo często,
Dialogue: 0,0:02:09.67,0:02:11.85,Default,,0000,0000,0000,,co na krótką metę jest bardzo efektywne.
Dialogue: 0,0:02:11.88,0:02:15.21,Default,,0000,0000,0000,,Ma to jednak konsekwencje\Ndla ciebie, jako gospodarza.
Dialogue: 0,0:02:15.24,0:02:19.08,Default,,0000,0000,0000,,Szybko namnażający się wirus\Nmoże spowodować więcej szkód,
Dialogue: 0,0:02:19.10,0:02:21.26,Default,,0000,0000,0000,,zaostrzając symptomy choroby.
Dialogue: 0,0:02:21.87,0:02:23.71,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli jesteś zbyt chory, by wyjść,
Dialogue: 0,0:02:23.74,0:02:27.58,Default,,0000,0000,0000,,nie stwarzasz wirusowi okazji\Ndo przeskoku na nowego gospodarza.
Dialogue: 0,0:02:27.61,0:02:29.55,Default,,0000,0000,0000,,A jeśli ta choroba cię zabije,
Dialogue: 0,0:02:29.57,0:02:32.73,Default,,0000,0000,0000,,cykl rozwojowy wirusa zakończy się\Nrazem z twoim życiem.
Dialogue: 0,0:02:32.75,0:02:35.39,Default,,0000,0000,0000,,Z kolei wirus ,,za mało" \Nrozmnaża się rzadko,
Dialogue: 0,0:02:35.41,0:02:37.59,Default,,0000,0000,0000,,powodując tym samym małe szkody.
Dialogue: 0,0:02:37.62,0:02:41.37,Default,,0000,0000,0000,,Jesteś zdrowszy i pomimo że spotykasz\Ninnych potencjalnych gospodarzy,
Dialogue: 0,0:02:41.39,0:02:44.64,Default,,0000,0000,0000,,brak objawów sprawi, \Nże nie będziesz dużo kichał,
Dialogue: 0,0:02:44.67,0:02:49.46,Default,,0000,0000,0000,,a twoja wydzielina będzie zawierała\Nza mało wirusów, by kogoś zarazić.
Dialogue: 0,0:02:49.48,0:02:52.78,Default,,0000,0000,0000,,Tymczasem wirus ,,akurat" \Nnamnaża się na tyle szybko,
Dialogue: 0,0:02:52.80,0:02:56.20,Default,,0000,0000,0000,,by wyposażyć cię \Nw odpowiednią ilość wirusa,
Dialogue: 0,0:02:56.22,0:02:58.86,Default,,0000,0000,0000,,ale nie na tyle, \Nżebyś musiał leżeć w łóżku.
Dialogue: 0,0:02:59.67,0:03:02.44,Default,,0000,0000,0000,,I właśnie ten wirus \Nodniesie największy sukces,
Dialogue: 0,0:03:02.46,0:03:06.63,Default,,0000,0000,0000,,w przenoszeniu się na nowych gospodarzy\Ni powstaniu nowych pokoleń.
Dialogue: 0,0:03:07.44,0:03:10.98,Default,,0000,0000,0000,,W ten sposób naukowcy opisują\Ntak zwany kompromis ewolucyjny.
Dialogue: 0,0:03:11.00,0:03:12.99,Default,,0000,0000,0000,,Teoria powstała w 1980 roku mówi,
Dialogue: 0,0:03:13.02,0:03:16.56,Default,,0000,0000,0000,,że zarazki ewoluują, aby\Nzmaksymalizować swój sukces
Dialogue: 0,0:03:16.58,0:03:19.43,Default,,0000,0000,0000,,przez dążenie do równowagi między \Nreplikacją w gospodarzu,
Dialogue: 0,0:03:19.45,0:03:22.85,Default,,0000,0000,0000,,co powoduje ich złośliwość,\Na przenoszeniem się na nowego gospodarza.
Dialogue: 0,0:03:23.91,0:03:25.90,Default,,0000,0000,0000,,W przypadku rinowirusa
Dialogue: 0,0:03:25.93,0:03:30.58,Default,,0000,0000,0000,,hipoteza przewiduje, że jego ewolucja\Nbędzie sprzyjać mniej złośliwym formom,
Dialogue: 0,0:03:30.60,0:03:34.04,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ polegają one na bliskim kontakcie\Nw przejściu na nową ofiarę.
Dialogue: 0,0:03:34.06,0:03:37.15,Default,,0000,0000,0000,,Dla rinowirusa ruchomy gospodarz\Nto dobry gospodarz.
Dialogue: 0,0:03:37.17,0:03:38.96,Default,,0000,0000,0000,,To właśnie możemy zaobserwować.
Dialogue: 0,0:03:38.98,0:03:42.76,Default,,0000,0000,0000,,Dla większości ludzi katar i kaszel\N
Dialogue: 0,0:03:42.78,0:03:46.09,Default,,0000,0000,0000,,to typowe objawy łagodnego przeziębienia, \Nktóre trwa około tygodnia.
Dialogue: 0,0:03:46.12,0:03:47.79,Default,,0000,0000,0000,,Niestety, to nie koniec,
Dialogue: 0,0:03:47.79,0:03:50.04,Default,,0000,0000,0000,,bo zarazki używają \Nwielu środków transportu.
Dialogue: 0,0:03:50.04,0:03:55.28,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład zarodziec malarii plasmodium\Njest przenoszony przez komary.
Dialogue: 0,0:03:55.28,0:03:59.08,Default,,0000,0000,0000,,Inaczej niż rinowirus, \Nnie potrzebuje nas w pobliżu,
Dialogue: 0,0:03:59.08,0:04:01.12,Default,,0000,0000,0000,,ma korzyści ze szkodzenia nam,
Dialogue: 0,0:04:01.12,0:04:04.75,Default,,0000,0000,0000,,bo chora i unieruchomiona osoba\Njest łatwiejszym celem dla komarów.
Dialogue: 0,0:04:04.75,0:04:07.56,Default,,0000,0000,0000,,Zarazki, które mniej zależą \Nod mobilności gospodarza,
Dialogue: 0,0:04:07.56,0:04:10.54,Default,,0000,0000,0000,,czyli te przenoszone przez\Nowady, wodę i jedzenie,
Dialogue: 0,0:04:10.54,0:04:12.49,Default,,0000,0000,0000,,wywołują cięższe objawy.
Dialogue: 0,0:04:12.49,0:04:16.56,Default,,0000,0000,0000,,Co możemy zrobić, aby zredukować\Nszkodliwość chorób zakaźnych?
Dialogue: 0,0:04:16.66,0:04:19.10,Default,,0000,0000,0000,,Biolog ewolucyjny Dr Paul Ewald uważa,
Dialogue: 0,0:04:19.10,0:04:21.76,Default,,0000,0000,0000,,że możemy kierować ich ewolucją
Dialogue: 0,0:04:21.76,0:04:24.02,Default,,0000,0000,0000,,przez proste metody kontroli.
Dialogue: 0,0:04:24.02,0:04:27.62,Default,,0000,0000,0000,,Przez komaro-szczelne domy, \Nbudowę sieci z czystą wodą
Dialogue: 0,0:04:28.02,0:04:29.61,Default,,0000,0000,0000,,zostanie w domu w czasie choroby.
Dialogue: 0,0:04:29.61,0:04:33.05,Default,,0000,0000,0000,,Możemy zablokować strategie \Nprzenoszenia się groźnych zarazków
Dialogue: 0,0:04:33.05,0:04:35.31,Default,,0000,0000,0000,,przez większą zależność\Nod naszej mobilności.
Dialogue: 0,0:04:35.31,0:04:38.66,Default,,0000,0000,0000,,Skoro tradycyjne metody\Ntępienia zarazków
Dialogue: 0,0:04:38.66,0:04:40.74,Default,,0000,0000,0000,,powodują powstanie silniejszych form,
Dialogue: 0,0:04:40.74,0:04:46.39,Default,,0000,0000,0000,,to innowacyjne podejście, wspierające \Npowstawanie łagodniejszych postaci,
Dialogue: 0,0:04:46.39,0:04:48.06,Default,,0000,0000,0000,,może pozwolić nam wygrać.
Dialogue: 0,0:04:48.06,0:04:49.15,Default,,0000,0000,0000,,(Kaszlnięcie)
Dialogue: 0,0:04:49.15,0:04:50.80,Default,,0000,0000,0000,,Przynajmniej w jakiejś części.