0:00:06.947,0:00:08.305
Słońce świeci.

0:00:08.329,0:00:10.053
Ptaki śpiewają.

0:00:10.077,0:00:12.595
Zanosi się na kolejny piękny dzień.

0:00:12.619,0:00:15.297
Spacerujesz po parku, gdy nagle: ,,apsik!"

0:00:16.082,0:00:19.999
Jakiś przechodzień wyrzucił z siebie[br]ślinę i wydzielinę z nosa i ust.

0:00:20.023,0:00:23.082
Czujesz jak kropelki wilgoci[br]lądują na twojej skórze,

0:00:23.126,0:00:25.983
ale czego nie możesz poczuć,[br]to tysiące, a nawet miliony

0:00:25.983,0:00:29.681
mikroskopijnych zarazków, [br]skrycie wędrujących przez powietrze,

0:00:29.705,0:00:32.618
by osiąść na ubraniu, dłoniach i twarzy.

0:00:32.642,0:00:34.411
Jakkolwiek źle brzmi ten scenariusz,

0:00:34.435,0:00:38.617
nasze ciała często są narażone [br]na działanie chorobotwórczych bakterii,

0:00:38.641,0:00:41.429
choć w większości przypadków,[br]nie jest to tak oczywiste.

0:00:41.429,0:00:44.488
Zarazki są na większości powierzchni,[br]z którymi mamy kontakt.

0:00:44.488,0:00:45.877
Mówiąc o zarazkach,

0:00:45.901,0:00:50.166
odnosimy się do wielu różnych[br]rodzajów mikroorganizmów,

0:00:50.166,0:00:52.651
wliczając bakterie, grzyby,

0:00:52.675,0:00:54.247
pierwotniaki oraz wirusy.

0:00:55.224,0:00:59.197
Jednak wszystkie mogą[br]oddziaływać na nasze ciała,

0:00:59.221,0:01:00.965
to, jak się czujemy[br]i funkcjonujemy.

0:01:01.897,0:01:05.282
Naukowcy badający choroby zakaźne[br]zastanawiają się od dekad,

0:01:05.306,0:01:08.963
dlaczego niektóre zarazki [br]są stosunkowo niegroźne,

0:01:09.399,0:01:12.879
gdy inne mają niszczycielski wpływ,[br]a nawet skutkują śmiercią.

0:01:13.522,0:01:16.038
Nadal nie rozwiązaliśmy tej zagadki.

0:01:16.062,0:01:19.547
Wiemy natomiast, że szkodliwość[br]czy złośliwość zarazków

0:01:19.571,0:01:21.590
jest wynikiem ewolucji.

0:01:21.590,0:01:24.249
Jak to możliwe, że ten sam[br]proces ewolucyjny

0:01:24.273,0:01:27.142
tworzy zarazki, które szkodzą[br]na różne sposoby?

0:01:27.960,0:01:29.743
Odpowiedź na to pytanie pojawia się,

0:01:29.767,0:01:32.417
gdy weźmiemy pod uwagę sposób[br]podróżowania zarazków,

0:01:32.441,0:01:36.041
czyli strategię przenoszenia się[br]od jednego gospodarza do drugiego.

0:01:36.065,0:01:38.827
Powszechnym sposobem jest [br]przenoszenie przez powietrze,

0:01:38.851,0:01:40.540
czyli kichnięcie.

0:01:40.564,0:01:43.117
Mikroorganizm, używający[br]tej metody, to rinowirus,

0:01:43.117,0:01:45.491
rozmnażający się [br]w górnych drogach oddechowych,

0:01:45.515,0:01:48.468
odpowiadający za blisko połowę [br]przypadków przeziębienia.

0:01:48.492,0:01:50.430
Wyobraź sobie, że po kichnięciu

0:01:50.454,0:01:53.982
jedna z trzech [br]hipotetycznych odmian rinowirusa,

0:01:54.006,0:01:58.305
nazwijmy je ,,za dużo",[br],,za mało" i ,,akurat",

0:01:58.329,0:02:00.549
miała to szczęście i wylądowała na tobie.

0:02:00.573,0:02:03.492
Wirusy mają wbudowany system rozmnażania,

0:02:03.516,0:02:06.946
ale ponieważ różną się genetycznie,[br]rozmnażają w różnym tempie.

0:02:06.970,0:02:09.649
Wirus ,,za dużo" mnoży się bardzo często,

0:02:09.674,0:02:11.852
co na krótką metę jest bardzo efektywne.

0:02:11.876,0:02:15.212
Ma to jednak konsekwencje[br]dla ciebie, jako gospodarza.

0:02:15.236,0:02:19.078
Szybko namnażający się wirus[br]może spowodować więcej szkód,

0:02:19.102,0:02:21.259
zaostrzając symptomy choroby.

0:02:21.871,0:02:23.711
Jeśli jesteś zbyt chory, by wyjść,

0:02:23.735,0:02:27.583
nie stwarzasz wirusowi okazji[br]do przeskoku na nowego gospodarza.

0:02:27.607,0:02:29.550
A jeśli ta choroba cię zabije,

0:02:29.574,0:02:32.726
cykl rozwojowy wirusa zakończy się[br]razem z twoim życiem.

0:02:32.750,0:02:35.386
Z kolei wirus ,,za mało" [br]rozmnaża się rzadko,

0:02:35.410,0:02:37.593
powodując tym samym małe szkody.

0:02:37.617,0:02:41.370
Jesteś zdrowszy i pomimo że spotykasz[br]innych potencjalnych gospodarzy,

0:02:41.394,0:02:44.642
brak objawów sprawi, [br]że nie będziesz dużo kichał,

0:02:44.666,0:02:49.456
a twoja wydzielina będzie zawierała[br]za mało wirusów, by kogoś zarazić.

0:02:49.480,0:02:52.777
Tymczasem wirus ,,akurat" [br]namnaża się na tyle szybko,

0:02:52.801,0:02:56.197
by wyposażyć cię [br]w odpowiednią ilość wirusa,

0:02:56.221,0:02:58.864
ale nie na tyle, [br]żebyś musiał leżeć w łóżku.

0:02:59.671,0:03:02.439
I właśnie ten wirus [br]odniesie największy sukces,

0:03:02.463,0:03:06.631
w przenoszeniu się na nowych gospodarzy[br]i powstaniu nowych pokoleń.

0:03:07.442,0:03:10.976
W ten sposób naukowcy opisują[br]tak zwany kompromis ewolucyjny.

0:03:11.000,0:03:12.994
Teoria powstała w 1980 roku mówi,

0:03:13.018,0:03:16.555
że zarazki ewoluują, aby[br]zmaksymalizować swój sukces

0:03:16.579,0:03:19.430
przez dążenie do równowagi między [br]replikacją w gospodarzu,

0:03:19.454,0:03:22.846
co powoduje ich złośliwość,[br]a przenoszeniem się na nowego gospodarza.

0:03:23.908,0:03:25.902
W przypadku rinowirusa

0:03:25.926,0:03:30.575
hipoteza przewiduje, że jego ewolucja[br]będzie sprzyjać mniej złośliwym formom,

0:03:30.599,0:03:34.036
ponieważ polegają one na bliskim kontakcie[br]w przejściu na nową ofiarę.

0:03:34.060,0:03:37.147
Dla rinowirusa ruchomy gospodarz[br]to dobry gospodarz.

0:03:37.171,0:03:38.959
To właśnie możemy zaobserwować.

0:03:38.983,0:03:42.761
Dla większości ludzi katar i kaszel[br]

0:03:42.785,0:03:46.093
to typowe objawy łagodnego przeziębienia, [br]które trwa około tygodnia.

0:03:46.117,0:03:47.787
Niestety, to nie koniec,

0:03:47.787,0:03:50.037
bo zarazki używają [br]wielu środków transportu.

0:03:50.037,0:03:55.278
Na przykład zarodziec malarii plasmodium[br]jest przenoszony przez komary.

0:03:55.278,0:03:59.078
Inaczej niż rinowirus, [br]nie potrzebuje nas w pobliżu,

0:03:59.078,0:04:01.116
ma korzyści ze szkodzenia nam,

0:04:01.116,0:04:04.749
bo chora i unieruchomiona osoba[br]jest łatwiejszym celem dla komarów.

0:04:04.749,0:04:07.558
Zarazki, które mniej zależą [br]od mobilności gospodarza,

0:04:07.558,0:04:10.535
czyli te przenoszone przez[br]owady, wodę i jedzenie,

0:04:10.535,0:04:12.491
wywołują cięższe objawy.

0:04:12.491,0:04:16.555
Co możemy zrobić, aby zredukować[br]szkodliwość chorób zakaźnych?

0:04:16.665,0:04:19.098
Biolog ewolucyjny Dr Paul Ewald uważa,

0:04:19.098,0:04:21.758
że możemy kierować ich ewolucją

0:04:21.758,0:04:24.017
przez proste metody kontroli.

0:04:24.017,0:04:27.615
Przez komaro-szczelne domy, [br]budowę sieci z czystą wodą

0:04:28.015,0:04:29.607
zostanie w domu w czasie choroby.

0:04:29.607,0:04:33.047
Możemy zablokować strategie [br]przenoszenia się groźnych zarazków

0:04:33.047,0:04:35.308
przez większą zależność[br]od naszej mobilności.

0:04:35.308,0:04:38.661
Skoro tradycyjne metody[br]tępienia zarazków

0:04:38.661,0:04:40.736
powodują powstanie silniejszych form,

0:04:40.736,0:04:46.388
to innowacyjne podejście, wspierające [br]powstawanie łagodniejszych postaci,

0:04:46.388,0:04:48.058
może pozwolić nam wygrać.

0:04:48.058,0:04:49.146
(Kaszlnięcie)

0:04:49.146,0:04:50.803
Przynajmniej w jakiejś części.