1
00:00:06,947 --> 00:00:08,433
De zon schijnt.

2
00:00:08,433 --> 00:00:10,227
De vogeltjes fluiten.

3
00:00:10,227 --> 00:00:12,768
Het lijkt op het begin 
van een mooie nieuwe dag.

4
00:00:12,768 --> 00:00:16,255
Je wandelt vrolijk door het park, 
wanneer plots: "Hatsjoe!"

5
00:00:16,255 --> 00:00:20,431
Een voorbijganger heeft slijm en speeksel 
uit zijn mond en neus gestoten.

6
00:00:20,431 --> 00:00:23,236
Je voelt de druppels vocht 
op je huid terechtkomen,

7
00:00:23,236 --> 00:00:26,103
maar wat je niet voelt, 
zijn de duizenden, of miljoenen

8
00:00:26,103 --> 00:00:29,705
microscopische bacillen 
die onzichtbaar door de lucht vlogen

9
00:00:29,705 --> 00:00:32,642
en op je kleren, handen 
en gezicht landden.

10
00:00:32,642 --> 00:00:34,435
Dit scenario klinkt misschien vies,

11
00:00:34,435 --> 00:00:38,641
maar het gebeurt vaak dat ons lichaam 
wordt blootgesteld aan ziekteverwekkers,

12
00:00:38,641 --> 00:00:41,385
en meestal valt het helemaal niet zo op.

13
00:00:41,385 --> 00:00:44,558
Bacillen zijn te vinden op bijna 
elk oppervlak dat we aanraken.

14
00:00:44,558 --> 00:00:45,901
Met 'bacillen'

15
00:00:45,901 --> 00:00:50,296
bedoelen we veel verschillende soorten 
microscopische organismen,

16
00:00:50,296 --> 00:00:55,224
waaronder bacteriën, schimmels, 
protozoa en virussen.

17
00:00:55,224 --> 00:00:59,221
Alle bacillen hebben gemeen dat ze 
inwerken op ons lichaam

18
00:00:59,221 --> 00:01:01,897
en veranderen hoe we ons voelen 
en functioneren.

19
00:01:01,897 --> 00:01:05,306
Onderzoekers die infectieziektes 
bestuderen vragen zich al jaren af

20
00:01:05,306 --> 00:01:08,859
waarom sommige bacillen 
relatief onschuldig zijn,

21
00:01:08,859 --> 00:01:13,721
terwijl anderen vernietigend zijn, 
en soms zelfs dodelijk.

22
00:01:13,721 --> 00:01:16,062
We hebben de hele puzzel 
nog niet opgelost.

23
00:01:16,062 --> 00:01:19,571
Maar we weten dat 
de schadelijkheid, of virulentie,

24
00:01:19,571 --> 00:01:21,730
van een bacil, 
door evolutie komt.

25
00:01:21,730 --> 00:01:24,273
Hoe kan het dat hetzelfde 
evolutionaire proces

26
00:01:24,273 --> 00:01:27,960
bacillen produceert 
die in verschillende mate schadelijk zijn?

27
00:01:27,960 --> 00:01:32,441
Dat wordt duidelijk als we nadenken 
over de overdracht van een bacil,

28
00:01:32,441 --> 00:01:36,315
de strategie om van de ene 
naar de andere gastheer te komen.

29
00:01:36,315 --> 00:01:38,851
Een gangbare manier 
is door de lucht,

30
00:01:38,851 --> 00:01:40,564
zoals de nies die je net zag.

31
00:01:40,564 --> 00:01:43,677
Een bacil die dit doet, 
is het rhinovirus,

32
00:01:43,677 --> 00:01:45,515
dat zich voortplant 
in onze luchtwegen

33
00:01:45,515 --> 00:01:48,772
en verantwoordelijk is voor 
meer dan de helft van alle verkoudheden.

34
00:01:48,772 --> 00:01:50,454
Stel je nu voor dat na de nies,

35
00:01:50,454 --> 00:01:54,006
een van drie hypothetische 
varianten van het rhinovirus,

36
00:01:54,006 --> 00:01:58,329
laten we ze 'te veel', 'te weinig', 
en 'precies goed' noemen,

37
00:01:58,329 --> 00:02:00,573
het geluk had om op jou te landen.

38
00:02:00,573 --> 00:02:03,516
Deze virussen zijn geprogrammeerd 
om zichzelf te kopiëren,

39
00:02:03,516 --> 00:02:07,341
maar vanwege genetische verschillen, 
doen ze dit met verschillende snelheden.

40
00:02:07,341 --> 00:02:12,011
'Te veel' vermenigvuldigt zich heel vaak, 
wat op korte termijn succesvol is.

41
00:02:12,011 --> 00:02:15,716
Maar dit succes gaat 
ten koste van jou, de gastheer.

42
00:02:15,716 --> 00:02:19,136
Zo'n virus veroorzaakt 
meer schade aan je lichaam,

43
00:02:19,136 --> 00:02:21,871
waardoor de verkoudheid ernstiger is.

44
00:02:21,871 --> 00:02:23,735
Als je je huis niet uit kunt,

45
00:02:23,735 --> 00:02:27,737
geef je het virus geen kans 
over te springen op een nieuwe gastheer.

46
00:02:27,737 --> 00:02:29,574
En als je dood gaat aan de ziekte,

47
00:02:29,574 --> 00:02:32,906
eindigt het leven van het virus 
samen met dat van jou.

48
00:02:32,906 --> 00:02:35,595
'Te weinig', daarentegen, 
vermenigvuldigt zich niet vaak

49
00:02:35,595 --> 00:02:37,659
en veroorzaakt weinig schade bij jou.

50
00:02:37,659 --> 00:02:41,394
Hoewel je hierdoor gezond genoeg bent 
om met andere gastheren om te gaan,

51
00:02:41,394 --> 00:02:44,666
betekent het gebrek aan symptomen 
dat je misschien niet niest,

52
00:02:44,666 --> 00:02:49,480
of als je dat doet, er te weinig virus 
in het slijm zit om anderen te infecteren.

53
00:02:49,480 --> 00:02:52,801
Ondertussen vermenigvuldigt 
'precies goed' zich vaak genoeg

54
00:02:52,801 --> 00:02:56,435
om te verzekeren dat je genoeg virus 
bij je draagt om te verspreiden,

55
00:02:56,435 --> 00:02:59,671
maar niet zo vaak dat je te ziek bent 
om je bed uit te komen.

56
00:02:59,671 --> 00:03:02,463
Uiteindelijk is die het succesvolst

57
00:03:02,463 --> 00:03:07,442
bij de overdracht naar nieuwe gastheren 
en het aanmaken van de nieuwe generatie.

58
00:03:07,442 --> 00:03:11,077
Dit noemen wetenschappers 
de 'trade-off hypothese'.

59
00:03:11,077 --> 00:03:13,094
Deze ontstond begin jaren 80

60
00:03:13,094 --> 00:03:16,549
en voorspelt dat bacillen evolueren 
om hun succes te maximaliseren

61
00:03:16,549 --> 00:03:19,454
door een balans te vinden tussen 
voortplanten in de gastheer,

62
00:03:19,454 --> 00:03:23,908
wat virulentie veroorzaakt 
en overdracht naar een nieuwe gastheer.

63
00:03:23,908 --> 00:03:27,446
Bij het rhinovirus voorspelt de hypothese

64
00:03:27,446 --> 00:03:30,599
dat zijn evolutie minder 
virulente soorten prefereert,

65
00:03:30,599 --> 00:03:34,273
omdat het afhangt van nauw contact 
om het volgende slachtoffer te bereiken.

66
00:03:34,273 --> 00:03:37,383
Voor het rhinovirus is 
een mobiele gastheer goed,

67
00:03:37,383 --> 00:03:39,331
en dat is ook wat we zien.

68
00:03:39,331 --> 00:03:42,923
Hoewel veel mensen last hebben 
van een loopneus, hoesten en niezen,

69
00:03:42,923 --> 00:03:46,234
is een verkoudheid vaak mild 
en weer over na een week.

70
00:03:46,234 --> 00:03:48,333
Het zou fijn zijn 
als dat einde verhaal was,

71
00:03:48,333 --> 00:03:50,503
maar ze gebruiken 
meer overdrachtsmethodes.

72
00:03:50,503 --> 00:03:55,408
De malariaparasiet, plasmodium, 
wordt overgebracht door muggen.

73
00:03:55,408 --> 00:03:58,850
Anders dan het rhinovirus, hoeven 
wij van hem niet aan de wandel

74
00:03:58,850 --> 00:04:01,053
en is ons kwaad doen 
voor hem juist voordelig,

75
00:04:01,053 --> 00:04:05,022
aangezien een ziek, stilliggend persoon 
makkelijker is voor muggen om te bijten.

76
00:04:05,022 --> 00:04:07,879
We verwachten dat bacillen 
die minder afhangen van beweging,

77
00:04:07,879 --> 00:04:10,855
zoals degene overgebracht 
door insecten, water of voedsel,

78
00:04:10,855 --> 00:04:12,989
ernstigere symptomen veroorzaken.

79
00:04:12,989 --> 00:04:16,772
Wat kunnen we doen om de schadelijkheid
van infectieziekten te verminderen?

80
00:04:16,772 --> 00:04:22,394
Evolutiebioloog dr. Paul Ewald
stelt dat we de evolutie kunnen sturen

81
00:04:22,394 --> 00:04:24,559
met behulp van simpele 
bestrijdingsmaatregelen.

82
00:04:24,559 --> 00:04:28,011
Door huizen mugdicht te maken,
in schoon water te voorzien,

83
00:04:28,011 --> 00:04:30,161
of thuis te blijven
als we verkouden raken,

84
00:04:30,161 --> 00:04:33,132
kunnen we de overdracht
van schadelijke bacillen blokkeren

85
00:04:33,132 --> 00:04:35,935
en hen afhankelijk maken 
van mobiele gastheren.

86
00:04:35,935 --> 00:04:38,696
Terwijl oude methodes 
die bacillen proberen uit te roeien

87
00:04:38,696 --> 00:04:41,452
op lange termijn alleen 
sterkere varianten kweken,

88
00:04:41,452 --> 00:04:45,862
kan deze innovatieve aanpak, 
die milde soorten stimuleert,

89
00:04:45,862 --> 00:04:47,980
een win-winsituatie zijn.

90
00:04:47,980 --> 00:04:49,137
(Kuch)

91
00:04:49,137 --> 00:04:51,362
Grotendeels dan.