1
00:00:00,930 --> 00:00:02,465
Bunlar sıradan eşyalar:

2
00:00:02,695 --> 00:00:05,960
Saatler, anahtarlar, taraklar, gözlükler.

3
00:00:06,310 --> 00:00:08,520
Bunlar Bosna'daki soykırım kurbanlarının

4
00:00:08,520 --> 00:00:11,217
son yolculuklarında yanlarında taşıdıkları eşyalar.

5
00:00:11,587 --> 00:00:14,700
Hepimiz bu bayağı, gündelik eşyalara aşinayız.

6
00:00:15,974 --> 00:00:17,559
Bazı kurbanların diş macunu ve diş fırçası gibi

7
00:00:17,559 --> 00:00:20,973
bazı kişisel eşyalarını yanında taşıması,

8
00:00:20,973 --> 00:00:23,492
kendilerine ne yapılacağı hakkında

9
00:00:23,492 --> 00:00:25,320
bir fikirleri olmadığının açık bir işareti.

10
00:00:25,580 --> 00:00:27,710
Genellikle onlara savaş esirlerine karşılık

11
00:00:27,790 --> 00:00:29,700
takas edilecekleri söylenmiş.

12
00:00:30,420 --> 00:00:34,092
Bu eşyalar ülkemdeki çok sayıda toplu mezardan toparlandı

13
00:00:35,050 --> 00:00:36,604
ve biz konuşurken, adli tıpçılar

14
00:00:36,604 --> 00:00:39,298
yeni bulunan toplu mezarlardan cesetler çıkarıyorlar,

15
00:00:39,628 --> 00:00:40,584
savaştan 20 yıl sonra bile.

16
00:00:41,244 --> 00:00:44,480
Ve bu büyük ihtimalle bugüne kadar bulunanların en büyüğü.

17
00:00:45,673 --> 00:00:46,863
'90lı yılların başında

18
00:00:46,863 --> 00:00:49,381
Bosna'yı harap eden bu 4 yıllık savaş boyunca

19
00:00:50,441 --> 00:00:52,253
yaklaşık 30.000 kişi

20
00:00:52,563 --> 00:00:53,555
-büyük çoğunluğu sivil-

21
00:00:53,635 --> 00:00:54,958
kayboldu, muhtemelen katledildi

22
00:00:56,208 --> 00:00:59,183
ve 100.000 kişi ise askeri operasyonlarda katledildi.

23
00:00:59,913 --> 00:01:01,120
Öldürülenlerin çoğu

24
00:01:01,120 --> 00:01:02,870
ya savaşın ilk günlerinde

25
00:01:02,990 --> 00:01:04,534
ya da savaşın sonuna doğru

26
00:01:04,724 --> 00:01:06,638
Birleşmiş Milletlerce güvenli alan ilan edilen bölgelerin

27
00:01:06,688 --> 00:01:07,472
-Srebrenica gibi-

28
00:01:07,732 --> 00:01:10,108
Sırp ordusunun eline geçmesiyle katledildi.

29
00:01:10,888 --> 00:01:13,191
Uluslararası Ceza Mahkemesi çok sayıda

30
00:01:13,531 --> 00:01:16,384
insanlık suçu ve soykırım davası açtı.

31
00:01:17,504 --> 00:01:18,398
Soykırım

32
00:01:18,728 --> 00:01:20,978
bir ırkın ya da politik, dini veya etnik bir grubun

33
00:01:21,048 --> 00:01:25,680
sistemli bir şekilde ve kasıtlı olarak yok edilmesidir.

34
00:01:26,160 --> 00:01:28,280
Soykırım öldürmek olduğu kadar,

35
00:01:28,820 --> 00:01:31,561
mülkiyetin, kültürel mirasın

36
00:01:31,561 --> 00:01:33,451
ve nihayetinde onların varlığına dair

37
00:01:33,451 --> 00:01:36,293
her şeyin yok edilmesidir de.

38
00:01:36,820 --> 00:01:38,943
Soykırım sadece öldürmek değildir,

39
00:01:39,463 --> 00:01:41,853
bir kimliğin inkar edilmesidir.

40
00:01:42,583 --> 00:01:45,762
Gerçek bir suç gibi görünmeyen emareler vardır.

41
00:01:46,117 --> 00:01:48,075
Her zaman ölenlerden geriye

42
00:01:48,095 --> 00:01:51,673
onların çürüyen bedenlerinden ve kaybolan hatıralarımızdan

43
00:01:51,673 --> 00:01:54,210
daha dayanıklı olan bir şeyler kalır.

44
00:01:55,290 --> 00:01:56,222
Bu eşyalar

45
00:01:56,742 --> 00:01:58,956
çok sayıda toplu mezardan toplandı

46
00:01:59,076 --> 00:02:01,924
ve bu eşyaların derlenmesinin asıl amacı

47
00:02:02,404 --> 00:02:05,292
Avrupa topraklarında Holokost'tan sonra yaşanan

48
00:02:05,442 --> 00:02:08,352
ilk soykırım eyleminde hayatını kaybedenlerin

49
00:02:08,452 --> 00:02:10,985
tespit edilmesinde eşsiz bir yol olmasıdır.

50
00:02:11,199 --> 00:02:13,055
Bir tek ceset bile bulunmamış

51
00:02:13,145 --> 00:02:14,940
ya da tespit edilmemiş olmamalı.

52
00:02:15,530 --> 00:02:16,863
Ölüme giden yolda

53
00:02:16,863 --> 00:02:19,092
kurbanların beraberlerinde taşıdıkları

54
00:02:19,102 --> 00:02:20,889
bu eşyalar bulunduğunda,

55
00:02:21,309 --> 00:02:23,287
dikkatlice temizlendi, incelendi,

56
00:02:23,567 --> 00:02:25,327
listelendi ve saklandı.

57
00:02:25,957 --> 00:02:28,230
Çıkarılan binlerce şey tıpkı CSI'daki gibi

58
00:02:28,340 --> 00:02:30,348
beyaz plastik poşetlere konuldu.

59
00:02:31,458 --> 00:02:32,303
Bu eşyalar

60
00:02:32,363 --> 00:02:34,710
kurbanların görsel olarak teşhis edilmesinde

61
00:02:34,730 --> 00:02:36,657
adli tıp ekipmanı olarak kullanıldı,

62
00:02:36,677 --> 00:02:37,678
bunun yanında

63
00:02:37,688 --> 00:02:39,939
devam eden savaş suçları davalarında

64
00:02:39,949 --> 00:02:42,499
çok değerli adli deliller olarak da kullanıldılar.

65
00:02:42,609 --> 00:02:44,241
Sağ kalanlar arada bir bu eşyaları

66
00:02:44,301 --> 00:02:46,784
fiziksel olarak teşhis etmek için çağrıldılar

67
00:02:47,134 --> 00:02:48,906
ama fiziksel olarak göz atmak

68
00:02:49,256 --> 00:02:52,817
çok zor, etkisiz ve üzücü bir süreç.

69
00:02:54,317 --> 00:02:57,219
Adli tıpçılar, doktorlar ve hukukçular

70
00:02:57,499 --> 00:02:59,266
o eşyayla işlerini bitirdikten sonra

71
00:02:59,326 --> 00:03:01,628
bunlar hikayenin yetimleri haline geliyor.

72
00:03:01,868 --> 00:03:04,574
Birçoğu yok oluyor, ister inanın ister inanmayın

73
00:03:04,594 --> 00:03:06,470
ya da basitçe rafa kaldırılıyorlar,

74
00:03:06,470 --> 00:03:08,141
göz önünden ve hafızamızdan.

75
00:03:09,051 --> 00:03:10,071
Birkaç yıl önce

76
00:03:10,131 --> 00:03:12,898
mezarlardan çıkan her bir eşyayı fotoğraflayarak

77
00:03:13,808 --> 00:03:16,551
hayatta kalanların kolayca göz atabilecekleri

78
00:03:16,581 --> 00:03:18,995
görsel bir arşiv oluşturmaya karar verdim.

79
00:03:19,715 --> 00:03:23,086
Bir hikayeci olarak, topluma geri dönüş yapmayı seviyorum.

80
00:03:23,146 --> 00:03:25,432
Farkındalığı artırmayı seviyorum.

81
00:03:25,682 --> 00:03:28,884
Böylece, birileri bu eşyaları tanıyabilir

82
00:03:29,544 --> 00:03:31,456
ya da en azından bu fotoğraflar

83
00:03:31,456 --> 00:03:33,594
yaşananlara dair kalıcı,

84
00:03:33,594 --> 00:03:36,932
tarafsız ve eksiksiz birer hatırlatıcı olarak kalırlar.

85
00:03:37,832 --> 00:03:39,686
Fotoğrafçılık empatidir

86
00:03:40,146 --> 00:03:43,340
ve bu eşyalarla yakın olmak da işte bu empatiyi sağlıyor.

87
00:03:43,700 --> 00:03:45,675
Bu durumda, ben bir aracıyım,

88
00:03:45,865 --> 00:03:47,756
hatta uygun görürseniz, bir adli tıpçıyım

89
00:03:47,756 --> 00:03:49,205
ve sonuç olarak ortaya

90
00:03:49,205 --> 00:03:51,508
belge sayılabilecek fotoğraflar çıktı.

91
00:03:52,878 --> 00:03:54,960
Tüm kayıplar teşhis edildiğinde,

92
00:03:55,520 --> 00:03:57,885
mezarda çürüyen sadece cesetler olacak

93
00:03:57,935 --> 00:03:59,892
ama bu sıradan eşyalar varlığını sürdürecek.

94
00:04:00,022 --> 00:04:01,459
Tüm bu sadelikleriyle,

95
00:04:01,529 --> 00:04:05,337
bu eşyalar kurbanların kimliğine dair elimizde kalan son kanıtlar,

96
00:04:05,647 --> 00:04:09,409
o insanların bir zamanlar yaşadıklarını bize hatırlatacak son şeyler.

97
00:04:09,409 --> 00:04:10,827
Çok teşekkür ederim.

98
00:04:11,047 --> 00:04:14,280
(Alkışlar)