0:00:00.930,0:00:02.385
Hivi ni vitu rahisi au vya kawaida

0:00:02.385,0:00:06.180
saa,funguo,vitana,miwani.

0:00:06.180,0:00:08.520
Ni vitu ambavyo wahanga wa mauaji ya kimbari huko Bosnia

0:00:08.520,0:00:11.517
walivibeba katika safari yao ya mwisho.

0:00:11.517,0:00:14.240
Wote tunayafahamu haya mambo,

0:00:14.240,0:00:15.974
vitu vya kila siku.

0:00:15.974,0:00:17.559
Ukweli wa kwamba baadhi ya wahanga walibeba

0:00:17.559,0:00:20.973
vitu binafsi kama miswaki na dawa za meno

0:00:20.973,0:00:23.492
ni dalili ya wazi ioneshayo kwamba hawakuwa na wazo

0:00:23.492,0:00:25.320
ni kipi hasa kingeenda kuwatokea.

0:00:25.320,0:00:27.711
Katika hali ya kawaida, waliambiwa wataenda kubadilishwa

0:00:27.711,0:00:30.199
na wafungwa wa vita.

0:00:30.199,0:00:32.212
Hivi vitu vilikuja patikana

0:00:32.212,0:00:35.050
katika baadhi ya makaburi nchini mwangu,

0:00:35.050,0:00:37.580
mpaka sasa tunapoongea,wataalamu wa vinasaba wanafukua miili

0:00:37.580,0:00:39.714
katika makaburi yaliyogunduliwa,

0:00:39.714,0:00:41.250
miaka 20 baada ya vita.

0:00:41.250,0:00:45.333
Na inawezekana ni kiasi kikubwa sana kilichowahi kugunduliwa.

0:00:45.333,0:00:47.611
Katika miaka minne ya mtafaruku

0:00:47.611,0:00:50.457
uliowachanganya akili watu wa taifa la Bosnia mwanzoni mwa miaka ya 90,

0:00:50.457,0:00:53.888
takribani wananchi 30,000,wengi wao wakiwa raia wa kawaida,

0:00:53.888,0:00:55.823
walipotea,kudhaniwa kuuawa,

0:00:55.823,0:00:57.803
na wengine 100,000 waliuawa

0:00:57.803,0:00:59.530
wakati wa operesheni ya kivita

0:00:59.530,0:01:01.159
Wengi wao waliuawa

0:01:01.159,0:01:02.932
aitha siku za mwanzo za vita

0:01:02.932,0:01:04.298
au nyakati za mwishoni za wasiwasi,

0:01:04.298,0:01:07.477
upande wa umoja wa mataifa ulio salama mfano Srebrenica

0:01:07.477,0:01:10.522
uliposhikiliwa na jeshi la Serbia.

0:01:10.522,0:01:12.640
Taasisi ya uhalifu wa kimataifa

0:01:12.640,0:01:14.330
ilitoa namba ya hukumu

0:01:14.330,0:01:17.109
kwa uhalifu wa kukiuka haki za binadamu na mauaji ya kimbari.

0:01:17.109,0:01:20.618
Mauaji ya kimbari ni hali ya

0:01:20.618,0:01:24.288
kuleta ubaguzi wa rangi,kuvuruga siasa, hali ya kidini

0:01:24.288,0:01:25.960
au makabila

0:01:25.960,0:01:28.540
Kwa vile mauaji ya kimbari lengo lake ni kupoteza maisha ya watu.

0:01:28.540,0:01:31.561
Pia inaharibu mali zao,

0:01:31.561,0:01:33.451
urithi wao wa kitamaduni,

0:01:33.451,0:01:36.713
viashirio muhimu sana vitavyoonesha waliwahi kuwepo.

0:01:36.713,0:01:39.210
Mauaji ya kimbari sio kwa ajili ya kukatisha maisha ya watu tu;

0:01:39.210,0:01:42.383
ni hali ya kukana utambulisho.

0:01:42.383,0:01:43.813
Kuna ufahamu kwamba-

0:01:43.813,0:01:45.532
hakuna kitu kama uhalifu maridadi

0:01:45.532,0:01:48.267
Siku zote kutakuwa na mabaki ya wale waliofariki

0:01:48.267,0:01:50.785
ambayo ni imara kuliko miili yao iliyo rahisi kuharibika

0:01:50.785,0:01:54.523
na kumbukumbu zao ambazo zinafifia.

0:01:54.523,0:01:57.180
Vitu hivi vinawezwa kupatikana

0:01:57.180,0:01:58.352
katika baadhi ya makaburi,

0:01:58.352,0:02:01.766
hatua ya ukusanyaji wa vitu hivi ipo

0:02:01.766,0:02:03.234
katika hali ya kipekee

0:02:03.234,0:02:06.512
katika kutambua wale waliopotea katika mauaji,

0:02:06.512,0:02:09.482
mauaji ya kwanza katika udongo wa Ulaya

0:02:09.482,0:02:10.905
tangu wakati wa Holocaust.

0:02:10.905,0:02:13.419
Mwili hata mmoja hautakiwi ubaki haujapatikana

0:02:13.419,0:02:15.285
au kutotambuliwa.

0:02:15.285,0:02:16.650
Unapopatikana,

0:02:16.650,0:02:19.573
vile vitu vilivyokuwa na mwili huo

0:02:19.573,0:02:21.052
wakati wa mauaji

0:02:21.052,0:02:23.409
vinasafishwa kwam makini,kufanyiwa uchunguzi,

0:02:23.409,0:02:25.647
kuwekwa kati makundi na kisha kutunzwa.

0:02:25.647,0:02:28.797
Maelfu ya vitu hivi yamewekwa katika mifuko myeupe ya plastiki

0:02:28.797,0:02:31.200
kama ile unayoona katika tume ya uchunguzi wa uhalifu unaohusisha mauaji.

0:02:31.200,0:02:33.938
Vitu hivi vinatumika kawa ajili ya utambuzi wa vinasaba

0:02:33.938,0:02:36.393
ili kutambua wahanga,

0:02:36.393,0:02:39.640
lakini pia vinatumika kama uthibitisho muhimu sana katika vinasaba

0:02:39.640,0:02:42.477
kwenye majaribu ya mauaji yanayoendelea.

0:02:42.477,0:02:44.568
Wale waliookoka huwa wanaitwa mara kwa mara

0:02:44.568,0:02:47.119
kujaribu kutambua vitu hivi,

0:02:47.119,0:02:50.449
lakini kuangalia kwa macho ya kawaida ni ngumu kidogo,

0:02:50.449,0:02:53.551
ni hatua ambayo haina uhakika sana na inaumiza.

0:02:53.551,0:02:57.344
Mara baada ya wataalamu wa vinasaba, madaktari na wanasheria

0:02:57.344,0:02:58.486
wanapomalizana na hivi vitu

0:02:58.486,0:03:01.417
vinabaki yatima kwa kuachwa tu.

0:03:01.417,0:03:04.319
Vingi huaribiwa,amini usiamini,

0:03:04.319,0:03:05.956
au vinawekwa,

0:03:05.956,0:03:08.198
mbali ambapo haviwezi kufikiriwa tena.

0:03:08.198,0:03:10.714
Miaka michache iliyopita niliamua

0:03:10.714,0:03:13.380
kupiga picha kila kitu kilichofukuliwa

0:03:13.380,0:03:15.281
ili niweze kutengeneza maktaba ya picha

0:03:15.281,0:03:18.631
ili wale waliokoka waweze kuona kwa urahisi.

0:03:18.631,0:03:22.688
Kama msimulia hadithi, ningependa kurudisha kitu kwa jamii.

0:03:22.688,0:03:25.431
Ninapenda kwenda mbali zaidi katika kufikiri na kutenda ili kuongeza ufahamu.

0:03:25.431,0:03:27.615
Katika hili, mtu anaweza

0:03:27.615,0:03:29.216
kutambua vitu hivi

0:03:29.216,0:03:31.912
au picha zinaweza kubaki

0:03:31.912,0:03:35.714
muda mrefu sana, bila kusumbuliwa na kumbukumbu sahihi

0:03:35.714,0:03:37.626
ya yale yaliyotokea.

0:03:37.626,0:03:39.764
Kupiga picha kunahusisha kuelewa hisia za wengine,

0:03:39.764,0:03:42.982
na vitu hivi vinahusisha sana hisia za wengine.

0:03:42.982,0:03:45.436
Mimi ni kama kifaa katika swala hili,

0:03:45.436,0:03:47.090
mtaalamu wa vinasaba, kama ukipenda,

0:03:47.090,0:03:49.755
na matokeo yake ni picha ambayo ipo karibu sana

0:03:49.755,0:03:52.376
na kuwa nyaraka.

0:03:52.376,0:03:55.515
Pale watu wote waliopotea waligundulika,

0:03:55.515,0:03:57.288
miili yao inayooza katika makaburi yao

0:03:57.288,0:03:59.630
na hivi vitu vya kila siku vyote vitabaki.

0:03:59.630,0:04:01.555
Katika urahisi,

0:04:01.555,0:04:03.762
vitu hivi ni agano la mwisho

0:04:03.762,0:04:05.319
katika utambulisho wa wahanga,

0:04:05.319,0:04:07.347
ukumbusho wa mwisho ambao utadumu

0:04:07.347,0:04:09.319
na kuonyesha kwamba watu hawa waliwahi kuwepo.

0:04:09.319,0:04:11.657
Asante sana

0:04:11.657,0:04:15.470
(Makofi)