WEBVTT

00:00:00.930 --> 00:00:02.385
Ovo su jednostavni predmeti:

00:00:02.385 --> 00:00:06.180
satovi, ključevi, češljevi, naočari.

00:00:06.180 --> 00:00:08.520
To su stvari žrtava genocida u Bosni

00:00:08.520 --> 00:00:11.517
koje su poneli
na svoje poslednje putovanje.

00:00:11.517 --> 00:00:14.240
Svima nama su poznati ovi obični,

00:00:14.240 --> 00:00:15.974
svakodnevni predmeti.

00:00:15.974 --> 00:00:17.559
Činjenica da su neke žrtve nosile

00:00:17.559 --> 00:00:20.973
lične predmete
kao što su pasta i četkica za zube

00:00:20.973 --> 00:00:23.492
je jasan znak da nisu imali pojma

00:00:23.492 --> 00:00:25.320
šta će se dogoditi sa njima.

00:00:25.320 --> 00:00:27.711
Uobičajeno, bilo im je rečeno

00:00:27.711 --> 00:00:30.199
da će biti razmenjeni
za ratne zarobljenike.

NOTE Paragraph

00:00:30.199 --> 00:00:32.212
Ovi predmeti su dobijeni natrag

00:00:32.212 --> 00:00:35.050
iz brojnih masovnih grobnica
širom moje domovine,

00:00:35.050 --> 00:00:37.580
i dok pričamo,
forenzičari ekshumiraju tela

00:00:37.580 --> 00:00:39.714
iz novootkrivenih masovnih grobnica,

00:00:39.714 --> 00:00:41.250
20 godina nakon rata.

00:00:41.250 --> 00:00:45.333
I to verovatno najvećih ikada otkrivenih.

00:00:45.333 --> 00:00:47.611
Tokom četiri godine konflikta

00:00:47.611 --> 00:00:50.457
koji je opustošio
bosanski narod ranih '90-ih,

00:00:50.457 --> 00:00:53.888
oko 30.000 građana, uglavnom civila,

00:00:53.888 --> 00:00:55.823
je nestalo, smatrano ubijenim,

00:00:55.823 --> 00:00:57.803
i još 100.000 je ubijeno

00:00:57.803 --> 00:00:59.530
za vreme borbenih operacija.

00:00:59.530 --> 00:01:01.159
Većina njih je ubijena

00:01:01.159 --> 00:01:02.932
ili ranih dana rata

00:01:02.932 --> 00:01:04.298
ili pred kraj sukoba,

00:01:04.298 --> 00:01:07.477
kada su bezbedne zone UN-a
poput Srebrenice

00:01:07.477 --> 00:01:09.544
pale u ruke srpske vojske.

NOTE Paragraph

00:01:10.919 --> 00:01:12.640
Međunarodni krivični tribunal

00:01:12.640 --> 00:01:14.330
je izrekao niz presuda

00:01:14.330 --> 00:01:17.109
za zločine protiv čovečanstva i genocid.

00:01:17.109 --> 00:01:20.618
Genocid je sistematsko i namerno

00:01:20.618 --> 00:01:24.288
uništavanje rasne, političke, verske

00:01:24.288 --> 00:01:25.960
ili etničke grupe.

00:01:25.960 --> 00:01:28.540
Koliko je genocid ubijanje,

00:01:28.540 --> 00:01:31.561
toliko je i uništavanje njihove imovine,

00:01:31.561 --> 00:01:33.451
njihovog kulturnog nasleđa,

00:01:33.451 --> 00:01:36.713
i na kraju samog pojma
da su ikada postojali.

00:01:36.713 --> 00:01:39.210
Genocid se ne odnosi samo na ubijanje;

00:01:39.210 --> 00:01:42.383
radi se o uskraćenom identitetu.

00:01:42.383 --> 00:01:43.813
Uvek ima tragova -

00:01:43.813 --> 00:01:45.532
ne postoji savršen zločin.

00:01:45.532 --> 00:01:48.267
Uvek postoje ostaci stradalih

00:01:48.267 --> 00:01:50.785
koji su trajniji od njihovih krhkih tela

00:01:50.785 --> 00:01:54.523
i naših selektivnih
i izbledelih sećanja na njih.

NOTE Paragraph

00:01:54.523 --> 00:01:56.900
Ovi predmeti su pronađeni

00:01:56.900 --> 00:01:58.562
u brojnim masovnim grobnicama,

00:01:58.562 --> 00:02:01.766
a glavni cilj ove kolekcije predmeta

00:02:01.766 --> 00:02:03.234
je jedinstveni proces

00:02:03.234 --> 00:02:06.512
identifikovanja onih
koji su nestali u ubistvima,

00:02:06.512 --> 00:02:09.482
prvom činu genocida na evropskom tlu

00:02:09.482 --> 00:02:10.905
od Holokausta.

00:02:10.905 --> 00:02:13.419
Nijedno telo ne treba
da ostane neotkriveno

00:02:13.419 --> 00:02:15.285
ili neidentifikovano.

00:02:15.285 --> 00:02:16.650
Kada su jednom pronađeni,

00:02:16.650 --> 00:02:19.573
ovi predmeti koje su žrtve nosile sa sobom

00:02:19.573 --> 00:02:21.052
na putu ka pogubljenju

00:02:21.052 --> 00:02:23.409
se pažljivo čiste, analiziraju,

00:02:23.409 --> 00:02:25.647
popisuju i skladište.

00:02:25.647 --> 00:02:28.797
Hiljade eksponata je spakovano
u belim plastičnim kesama

00:02:28.797 --> 00:02:31.200
baš kao što su one
koje gledate u "Mestu zločina".

00:02:31.200 --> 00:02:33.938
Ovi predmeti se koriste
kao forenzički instrument

00:02:33.938 --> 00:02:36.393
za vizuelnu identifikaciju žrtava,

00:02:36.393 --> 00:02:39.640
ali se takođe koriste
i kao veoma dragoceni forenzički dokazi

00:02:39.640 --> 00:02:42.477
na tekućim suđenjima za ratne zločine.

00:02:42.477 --> 00:02:44.568
Preživeli povremeno bivaju pozvani

00:02:44.568 --> 00:02:47.119
da pokušaju da identifikuju
ove predmete fizički,

00:02:47.119 --> 00:02:50.449
ali fizičko pregledanje je izuzetno težak,

00:02:50.449 --> 00:02:53.551
neefikasan i bolan proces.

00:02:53.551 --> 00:02:57.034
Kada forenzičari i doktori i advokati

00:02:57.034 --> 00:02:58.756
završe sa ovim objektima,

00:02:58.756 --> 00:03:01.417
oni postaju siročad narativa.

00:03:01.417 --> 00:03:04.069
Mnogi od njih budu uništeni,
verovali ili ne,

00:03:04.069 --> 00:03:06.306
ili budu prosto odloženi,

00:03:06.306 --> 00:03:08.198
daleko od očiju i daleko od srca.

NOTE Paragraph

00:03:08.198 --> 00:03:10.714
Rešio sam pre nekoliko godina

00:03:10.714 --> 00:03:13.380
da fotografišem svaki ekshumirani predmet

00:03:13.380 --> 00:03:15.281
kako bih stvorio vizuelni arhiv

00:03:15.281 --> 00:03:18.631
koji preživeli mogu lako da pregledaju.

00:03:18.631 --> 00:03:22.688
Kao pripovedač,
volim da nečim uzvratim zajednici.

00:03:22.688 --> 00:03:25.431
Volim da idem dalje
od podizanja svesnosti.

00:03:25.431 --> 00:03:27.615
A u ovom slučaju, neko možda

00:03:27.615 --> 00:03:29.216
prepozna ove predmete

00:03:29.216 --> 00:03:31.912
ili će makar njihove fotografije ostati

00:03:31.912 --> 00:03:35.714
kao trajni, nepristrasni
i istiniti podsetnik

00:03:35.714 --> 00:03:37.626
na ono što se dogodilo.

00:03:37.626 --> 00:03:39.764
Kod fotografije se radi o empatiji,

00:03:39.764 --> 00:03:42.982
i poznatost ovih predmeta
garantuje empatiju.

00:03:42.982 --> 00:03:45.436
U ovom slučaju, ja sam samo instrument,

00:03:45.436 --> 00:03:47.090
forenzičar, ako hoćete,

00:03:47.090 --> 00:03:49.755
a rezultat je fotografija koja je

00:03:49.755 --> 00:03:52.376
što je moguće bliža dokumentu.

NOTE Paragraph

00:03:52.376 --> 00:03:55.215
Kada sve nestale osobe
budu identifikovane,

00:03:55.215 --> 00:03:57.578
samo raspadajuća tela u njihovim grobovima

00:03:57.578 --> 00:03:59.630
i ovi svakodnevni predmeti će ostati.

00:03:59.630 --> 00:04:01.555
U celokupnoj svojoj jednostavnosti,

00:04:01.555 --> 00:04:03.762
ovi predmeti su poslednje svedočanstvo

00:04:03.762 --> 00:04:05.319
identifikovanju žrtava,

00:04:05.319 --> 00:04:07.347
poslednji trajni podsetnik

00:04:07.347 --> 00:04:09.319
da su ti ljudi ikada postojali.

NOTE Paragraph

00:04:09.319 --> 00:04:11.657
Hvala vam mnogo.

NOTE Paragraph

00:04:11.657 --> 00:04:14.636
(Aplauz)