WEBVTT

00:00:00.930 --> 00:00:02.385
Ovo su obični predmeti:

00:00:02.385 --> 00:00:06.180
satovi, ključevi, češljevi, naočale.

00:00:06.180 --> 00:00:08.520
To su stvari koje su
žrtve genocida u Bosni

00:00:08.520 --> 00:00:11.517
nosile sa sobom na svoje zadnje putovanje.

00:00:11.517 --> 00:00:14.240
Svima su nam poznati ti obični,

00:00:14.240 --> 00:00:15.974
svakodnevni predmeti.

00:00:15.974 --> 00:00:17.559
Činjenica da su neke od žrtava nosile

00:00:17.559 --> 00:00:20.973
osobne predmete kao što su
pasta i četkica za zube

00:00:20.973 --> 00:00:23.492
je očit znak da nisu imali pojma

00:00:23.492 --> 00:00:25.320
što će im se dogoditi.

00:00:25.320 --> 00:00:27.711
Obično bi im rekli da će ih

00:00:27.711 --> 00:00:30.199
razmijeniti za ratne zarobljenike.

NOTE Paragraph

00:00:30.199 --> 00:00:32.212
Ovi predmeti su nađeni

00:00:32.212 --> 00:00:35.050
u mnogim masovnim grobnicama 
diljem moje domovine,

00:00:35.050 --> 00:00:37.580
i u ovom trenutku, 
forenzičari ekshumiraju tijela

00:00:37.580 --> 00:00:39.714
iz novootkrivene masovne grobnice,

00:00:39.714 --> 00:00:41.250
20 godina poslije rata.

00:00:41.250 --> 00:00:45.333
Vrlo je vjerojatno da je to
najveća dosad otkrivena.

00:00:45.333 --> 00:00:47.611
Tijekom četiri godine sukoba

00:00:47.611 --> 00:00:50.457
koji su razarali bosansku 
naciju u ranim devedesetima,

00:00:50.457 --> 00:00:53.888
oko 30,000 građana, uglavnom civila,

00:00:53.888 --> 00:00:55.823
je nestalo, pretpostavlja
se da je ubijeno,

00:00:55.823 --> 00:00:57.803
i jos 100,000 je ubijeno

00:00:57.803 --> 00:00:59.530
tijekom borbenih akcija.

00:00:59.530 --> 00:01:01.159
Većina ih je ubijena

00:01:01.159 --> 00:01:02.932
ili na početku rata

00:01:02.932 --> 00:01:04.298
ili već pred kraj sukoba,

00:01:04.298 --> 00:01:07.477
kad su U.N.-ove sigurne
zone poput Srebrenice

00:01:07.477 --> 00:01:10.522
pale u ruke Srpske vojske.

NOTE Paragraph

00:01:10.522 --> 00:01:12.640
Međunarodni sud

00:01:12.640 --> 00:01:14.330
je donio nekoliko presuda

00:01:14.330 --> 00:01:17.109
za zločine protiv humanosti i genocid.

00:01:17.109 --> 00:01:20.618
Genocid je sustavno i namjerno

00:01:20.618 --> 00:01:24.288
uništavanje rasne, političke, vjerske

00:01:24.288 --> 00:01:25.960
ili etničke skupine.

00:01:25.960 --> 00:01:28.540
Kolko se u genocidu radi o ubijanju

00:01:28.540 --> 00:01:31.561
tolko se radi i o 
uništavanju njihove imovine,

00:01:31.561 --> 00:01:33.451
njihove kulturne baštine,

00:01:33.451 --> 00:01:36.713
i na kraju, same misli
da su ikad postojali.

00:01:36.713 --> 00:01:39.210
U genocidu se ne radi samo o ubijanju;

00:01:39.210 --> 00:01:42.383
radi se o negiranju identiteta.

00:01:42.383 --> 00:01:43.813
Uvijek postoje dokazi –

00:01:43.813 --> 00:01:45.532
ne postoji savršen zločin.

00:01:45.532 --> 00:01:48.267
Uvijek postoje ostaci stradalih

00:01:48.267 --> 00:01:50.785
koji su izdržljiviji od 
njihovih krhkih tijela,

00:01:50.785 --> 00:01:54.523
i našeg selektivnog i 
blijedećeg sjećanja na njih.

NOTE Paragraph

00:01:54.523 --> 00:01:57.180
Ovi predmeti su nađeni

00:01:57.180 --> 00:01:58.352
u mnogim masovnim grobnicama,

00:01:58.352 --> 00:02:01.766
i glavni cilj ove kolekcije predmeta

00:02:01.766 --> 00:02:03.234
je jedinstven proces

00:02:03.234 --> 00:02:06.512
identifikacije onih koji su nestali

00:02:06.512 --> 00:02:09.482
u prvom genocidu na europskom tlu

00:02:09.482 --> 00:02:10.905
nakon Holokausta.

00:02:10.905 --> 00:02:13.419
Ni jedno tijelo ne bi 
trebalo ostati neotkriveno

00:02:13.419 --> 00:02:15.285
niti neidentificirano.

00:02:15.285 --> 00:02:16.650
Jednom nađeni,

00:02:16.650 --> 00:02:19.573
ti predmeti koje su žrtve nosile sa sobom

00:02:19.573 --> 00:02:21.052
na smaknuće

00:02:21.052 --> 00:02:23.409
se pažljivo čiste, analiziraju,

00:02:23.409 --> 00:02:25.647
kategoriziraju i spremaju.

00:02:25.647 --> 00:02:28.797
Tisuće artefakata je 
spakirano u bijele plastične vrećice


00:02:28.797 --> 00:02:31.200
poput onih koje vidite na CSI-u.

00:02:31.200 --> 00:02:33.938
Ti predmeti se koriste kao forenzički alat

00:02:33.938 --> 00:02:36.393
u vizualnoj identifikaciji žrtava,

00:02:36.393 --> 00:02:39.640
ali su također 
vrlo vrijedni forenzički dokazi

00:02:39.640 --> 00:02:42.477
u suđenjima za ratne zločine.

00:02:42.477 --> 00:02:44.568
Ponekad se pozovu preživjeli

00:02:44.568 --> 00:02:47.119
da probaju fizički 
identificirati ove predmete,

00:02:47.119 --> 00:02:50.449
ali fizičko pregledavanje je jako teško,

00:02:50.449 --> 00:02:53.551
to je neučinkovit i bolan proces.

00:02:53.551 --> 00:02:57.344
Jednom kad forenzičari
i doktori i odvjetnici

00:02:57.344 --> 00:02:58.486
završe s tim predmetima,

00:02:58.486 --> 00:03:01.417
oni postanu siročad ove priče.

00:03:01.417 --> 00:03:04.319
Mnogo ih se uništi, vjerovali ili ne,

00:03:04.319 --> 00:03:05.956
ili ih jednostavno gurnu na police,

00:03:05.956 --> 00:03:08.198
daleko od očiju i od srca.

NOTE Paragraph

00:03:08.198 --> 00:03:10.714
Prije par godina sam odlučio

00:03:10.714 --> 00:03:13.380
fotografirati baš svaki
ekshumirani predmet

00:03:13.380 --> 00:03:15.281
kako bi stvorio vizualnu arhivu

00:03:15.281 --> 00:03:18.631
koju bi preživjeli lako
mogli pretraživati.

00:03:18.631 --> 00:03:22.688
Kao pripovijedač, volim vraćati zajednici.

00:03:22.688 --> 00:03:25.431
Volim raditi više od samog dizanja svijesti.

00:03:25.431 --> 00:03:27.615
I u ovom slučaju, netko bi mogao

00:03:27.615 --> 00:03:29.216
prepoznati ove stvari

00:03:29.216 --> 00:03:31.912
ili bar njihove fotografije koje ostaju

00:03:31.912 --> 00:03:35.714
kao trajni, nepristrani i točni podsjetnici

00:03:35.714 --> 00:03:37.626
onoga što se dogodilo.

00:03:37.626 --> 00:03:39.764
U fotografiji se radi o empatiji,

00:03:39.764 --> 00:03:42.982
a poznavanje ovih
predmeta garantira empatiju.

00:03:42.982 --> 00:03:45.436
U ovom slučaju, ja sam samo alat,

00:03:45.436 --> 00:03:47.090
forenzičar, ako želite,

00:03:47.090 --> 00:03:49.755
a rezultat je fotografija koja je najbliže

00:03:49.755 --> 00:03:52.376
moguće opciji da bude dokument.

NOTE Paragraph

00:03:52.376 --> 00:03:55.515
Jednom kad sve nestale 
osobe budu identificirane,

00:03:55.515 --> 00:03:57.288
samo će raspadajuća tijela u grobovima

00:03:57.288 --> 00:03:59.630
i ovi svakodnevni predmeti ostati.

00:03:59.630 --> 00:04:01.555
U svoj svojoj jednostavnosti,

00:04:01.555 --> 00:04:03.762
ovi su predmeti posljednji zavjet

00:04:03.762 --> 00:04:05.319
identitetu žrtava,

00:04:05.319 --> 00:04:07.347
zadnji preostali podsjetnik

00:04:07.347 --> 00:04:09.319
da su ti ljudi ikad postojali.

NOTE Paragraph

00:04:09.319 --> 00:04:11.657
Hvala puno.

NOTE Paragraph

00:04:11.657 --> 00:04:15.470
(Pljesak)