1
00:00:01,006 --> 00:00:06,156
Thông qua lịch sử, ta hiểu được cách
ăn mặc của người Hy Lạp cổ,

2
00:00:06,180 --> 00:00:07,434
đời sống sinh hoạt của họ,

3
00:00:07,458 --> 00:00:08,980
cách họ đấu tranh...

4
00:00:09,004 --> 00:00:10,708
nhưng còn cách nghĩ của họ thì sao?

5
00:00:11,432 --> 00:00:15,872
Trong suy nghĩ thuần túy của chúng ta,
những ý niệm sâu sắc nhất của con người

6
00:00:15,896 --> 00:00:17,768
khả năng tưởng tượng,

7
00:00:17,792 --> 00:00:19,189
nhận thức,

8
00:00:19,213 --> 00:00:20,444
ước mơ,

9
00:00:20,468 --> 00:00:22,087
từ xưa tới nay đều giống nhau.

10
00:00:22,872 --> 00:00:24,371
Một khả năng khác nữa là

11
00:00:24,395 --> 00:00:28,118
có lẽ những biến đổi xã hội
định hình nền văn hóa

12
00:00:28,142 --> 00:00:31,927
đã thay đổi bản chất tư duy của con người.

13
00:00:32,911 --> 00:00:35,435
Có thể ý kiến của chúng ta
mỗi người mỗi khác.

14
00:00:35,459 --> 00:00:38,536
Thật ra nó là vấn đề tranh cãi
thuộc về triết học đã có từ lâu.

15
00:00:38,646 --> 00:00:41,371
Nhưng liệu khoa học có 
trả lời được câu hỏi này không?

16
00:00:42,834 --> 00:00:45,340
Ở đây, tôi muốn nói

17
00:00:45,364 --> 00:00:50,136
nếu chúng ta có thể tái hiện kiến trúc
của một thành phố Hy Lạp cổ đại

18
00:00:50,160 --> 00:00:52,548
chỉ bằng vài viên gạch,

19
00:00:52,572 --> 00:00:56,698
thì những ghi chép về văn hóa cũng
có bản chất như tài liệu khảo cổ,

20
00:00:56,722 --> 00:00:58,865
như hóa thạch về tư duy con người.

21
00:00:59,905 --> 00:01:01,079
Và thật ra,

22
00:01:01,103 --> 00:01:03,699
khi tiến hành phân tích tâm lý

23
00:01:03,699 --> 00:01:06,877
và ngôn ngữ trong vài 
cuốn sách cổ xưa nhất,

24
00:01:06,901 --> 00:01:12,856
vào thập niên 70, Julian Jaynes đã đề xuất
một giả thuyết rất táo bạo và cấp tiến:

25
00:01:12,880 --> 00:01:15,293
khi nhìn những người
sống cách đây chỉ 3000 năm,

26
00:01:15,317 --> 00:01:20,205
chúng ta thời nay sẽ gọi họ là 
bệnh nhân tâm thần phân liệt.

27
00:01:21,703 --> 00:01:23,541
Tuyên bố này được ông
dựa trên sự thật:

28
00:01:23,541 --> 00:01:26,586
thế hệ người đầu tiên
được tả lại trong những cuốn sách này

29
00:01:26,610 --> 00:01:28,514
đều cư xử một cách nhất quán,

30
00:01:28,538 --> 00:01:31,554
dù điều kiện văn hóa và
địa lý khác nhau,

31
00:01:31,578 --> 00:01:35,110
cứ như họ đang lắng nghe và làm theo

32
00:01:35,134 --> 00:01:38,174
lời nói của ai đó
mà họ tin là Chúa,

33
00:01:38,198 --> 00:01:39,396
hay các vị thần...

34
00:01:40,063 --> 00:01:42,832
mà ngày nay chúng ta gọi là ảo giác.

35
00:01:43,888 --> 00:01:46,514
Và phải bẵng đi một thời gian,

36
00:01:46,538 --> 00:01:50,189
họ mới hiểu ra chính bản thân họ
là người tạo ra,

37
00:01:50,213 --> 00:01:52,888
cũng như sở hữu những giọng nói
phát ra từ bên trong này.

38
00:01:53,316 --> 00:01:56,031
Và nhờ phát hiện này,
họ có được sự chiêm nghiệm:

39
00:01:56,055 --> 00:01:58,538
là khả năng nghĩ về chính ý nghĩ của mình.

40
00:01:59,785 --> 00:02:03,182
Giả thuyết của Jaynes chính là,
trạng thái có ý thức,

41
00:02:03,206 --> 00:02:06,432
theo cách hiểu đơn giản nhất 
của ta ngày nay,

42
00:02:06,432 --> 00:02:09,936
tại thời điểm chúng ta thấy mình
làm chủ sự tồn tại của mình,

43
00:02:09,960 --> 00:02:12,697
là một tiến trình văn hóa còn khá mới.

44
00:02:13,456 --> 00:02:15,242
Học thuyết này khá tuyệt vời,

45
00:02:15,266 --> 00:02:16,699
nhưng lại có một vấn đề lớn

46
00:02:16,723 --> 00:02:20,715
nó được xây dựng chỉ trên
vài thí nghiệm nhất định.

47
00:02:21,085 --> 00:02:23,118
Vậy câu hỏi đặt ra là: giả thuyết cho rằng

48
00:02:23,118 --> 00:02:27,623
sự suy nghiệm hình thành mới
được 3000 trong lịch sử nhân loại này

49
00:02:27,647 --> 00:02:30,771
có thể được kiểm chứng một cách
đa dạng và khách quan hay không.

50
00:02:31,543 --> 00:02:35,106
Và để giải quyết được câu hỏi này
là cả một vấn đề.

51
00:02:35,130 --> 00:02:38,590
Không chỉ đơn giản theo kiểu
vào một ngày đẹp trời Plato đã viết,

52
00:02:38,614 --> 00:02:40,273
"Chào, tôi là Plato đây,

53
00:02:40,297 --> 00:02:43,186
từ nay trở đi, tôi hoàn toàn
sở hữu được ý thức nội quan."

54
00:02:43,210 --> 00:02:45,503
(Cười)

55
00:02:45,527 --> 00:02:48,860
Và chính điều này cho ta thấy 
bản chất của vấn đề là gì.

56
00:02:49,467 --> 00:02:53,522
Chúng ta cần thấy được bề nổi
của một khái niệm chưa từng nói tới.

57
00:02:54,434 --> 00:02:58,744
Bản thân từ "chiêm nghiệm" 
không xuất hiện một lần nào

58
00:02:58,768 --> 00:03:01,247
trong những quyển sách 
chúng tôi muốn phân tích.

59
00:03:01,728 --> 00:03:05,815
Nên cách giải quyết chúng tôi nghĩ ra
chính là tạo ra không gian từ.

60
00:03:06,571 --> 00:03:09,858
Đây là một không gian rất lớn
chứa đựng mọi từ ngữ

61
00:03:09,882 --> 00:03:12,684
mà khoảng cách giữa 
hai từ khác nhau bất kỳ trong đó

62
00:03:12,708 --> 00:03:15,591
cũng thể hiện được 
mức độ giống nhau giữa chúng.

63
00:03:16,460 --> 00:03:17,611
Lấy ví dụ thế này,

64
00:03:17,635 --> 00:03:20,532
bạn sẽ thấy khoảng cách giữa
"chó" và "mèo" là rất gần,

65
00:03:20,556 --> 00:03:24,387
nhưng cặp từ "bưởi" và "logarit"
lại vô cùng xa nhau.

66
00:03:24,809 --> 00:03:28,705
Và điều này chắc chắn đúng với
mọi cặp từ trong không gian đó.

67
00:03:29,626 --> 00:03:32,931
Và chúng ta có nhiều cách xây dựng
không gian từ khác nhau.

68
00:03:32,931 --> 00:03:34,814
Cách trên cần tìm người có chuyên môn,

69
00:03:34,814 --> 00:03:36,554
cũng hơi giống với dò từ điển.

70
00:03:36,896 --> 00:03:38,324
Còn cách khác nữa,

71
00:03:38,348 --> 00:03:42,063
là tin vào một quan niệm đơn giản,
nếu hai từ có liên quan nhau,

72
00:03:42,087 --> 00:03:44,436
chúng sẽ thường xuất hiện 
trong cùng một câu,

73
00:03:44,460 --> 00:03:45,913
cùng một đoạn văn,

74
00:03:45,937 --> 00:03:47,707
cùng một loại tài liệu,

75
00:03:47,731 --> 00:03:50,913
và chúng thường đứng chung
một cách có chủ ý thay vì tình cờ.

76
00:03:52,231 --> 00:03:54,281
Và giả thuyết cơ bản này,

77
00:03:54,305 --> 00:03:55,535
phương pháp đơn giản này,

78
00:03:55,535 --> 00:03:57,282
khi sử dụng vài thủ thuật điện toán

79
00:03:57,282 --> 00:03:58,685
để "trị" một sự thật hóc búa:

80
00:03:58,685 --> 00:04:01,743
không gian của từ ngữ
vô cùng phức tạp và đa chiều,

81
00:04:01,767 --> 00:04:03,432
cho kết quả khá hiệu quả.

82
00:04:04,155 --> 00:04:06,957
Và để cho bạn thấy 
sự hiệu quả của phương pháp này,

83
00:04:06,981 --> 00:04:10,893
đây là kết quả khi chúng tôi
áp dụng nó để phân tích vài từ quen thuộc.

84
00:04:11,607 --> 00:04:12,792
Điều đầu tiên ta thấy

85
00:04:12,816 --> 00:04:16,094
chính là các từ tự động
sắp xếp trên quan hệ ngữ nghĩa.

86
00:04:16,118 --> 00:04:18,335
Ở đây có họ từ trái cây,
cơ quan trong cơ thể,

87
00:04:18,359 --> 00:04:20,784
bộ phận của máy vi tính,
thuật ngữ khoa học, v.v...

88
00:04:21,119 --> 00:04:25,341
Thuật toán cũng nhận ra
chúng tôi xếp từ theo thứ tự khái niệm.

89
00:04:25,852 --> 00:04:27,003
Ví dụ,

90
00:04:27,027 --> 00:04:30,624
nhóm từ thuật ngữ khoa học
chia làm hai loại nhỏ

91
00:04:30,648 --> 00:04:32,748
là thuật ngữ thiên văn
và thuật ngữ vật lý.

92
00:04:33,338 --> 00:04:35,584
Và có những thứ phân loại rất kĩ lưỡng.

93
00:04:35,608 --> 00:04:37,513
Ví dụ, từ "thiên văn học",

94
00:04:37,537 --> 00:04:39,352
hơi kì lạ khi nó nằm ở đó,

95
00:04:39,376 --> 00:04:41,298
nhưng đó mới là vị trí chính xác của nó:

96
00:04:41,298 --> 00:04:43,073
vừa thuộc nhóm từ khoa học,

97
00:04:43,073 --> 00:04:44,337
chỉ bản chất của nó,

98
00:04:44,361 --> 00:04:45,897
và bản thân nó lại vừa chứa đựng

99
00:04:45,921 --> 00:04:47,413
những thuật ngữ thiên văn khác.

100
00:04:48,092 --> 00:04:50,047
Và chúng ta có thể phân tích sâu hơn nữa.

101
00:04:50,047 --> 00:04:52,487
Thật ra, nếu nhìn 
vào đống từ này một lúc lâu,

102
00:04:52,487 --> 00:04:54,369
và vẽ ra đường đi
ngẫu nhiên cho chúng,

103
00:04:54,369 --> 00:04:57,229
bạn sẽ cảm thấy như mình
đang làm thơ vậy.

104
00:04:58,018 --> 00:04:59,900
Và cảm giác này
một phần là do

105
00:04:59,924 --> 00:05:02,864
đi vào không gian từ này
cũng như đi vào trường tư duy.

106
00:05:04,027 --> 00:05:05,644
Và điều cuối cùng

107
00:05:05,668 --> 00:05:09,708
thuật toán này cũng giúp
trực giác của chúng ta biết được

108
00:05:09,732 --> 00:05:13,628
những từ và nhóm từ nào nên 
được chiêm nghiệm trước tiên.

109
00:05:13,652 --> 00:05:14,875
Ví dụ,

110
00:05:14,899 --> 00:05:18,878
những từ như "bản ngã", "tội lỗi",
"lí do", "cảm xúc",

111
00:05:18,902 --> 00:05:20,791
quan hệ rất gần với "suy niệm",

112
00:05:20,815 --> 00:05:21,966
trong khi những từ khác

113
00:05:21,990 --> 00:05:24,157
chẳng hạn "đỏ", "bóng đá",
"nến", "chuối",

114
00:05:24,181 --> 00:05:25,633
chúng cách xa nhau vô cùng.

115
00:05:26,054 --> 00:05:28,816
Một khi chúng ta đã
dựng được không gian

116
00:05:28,840 --> 00:05:31,666
thì câu hỏi về
lịch sử của quá trình suy niệm,

117
00:05:31,690 --> 00:05:34,023
hay lịch sử của bất cứ khái niệm nào

118
00:05:34,047 --> 00:05:38,826
những vấn đề trước đây
có phần trừu tượng, mơ hồ

119
00:05:38,850 --> 00:05:40,454
giờ đây sẽ trở nên sáng tỏ,

120
00:05:40,478 --> 00:05:43,216
và khoa học định lượng sẽ
có cơ hội đóng góp hơn.

121
00:05:44,216 --> 00:05:46,978
Chúng tôi chỉ việc lấy những gì
được ghi lại trong sách,

122
00:05:47,002 --> 00:05:48,533
phân tích chúng bằng thuật toán,

123
00:05:48,533 --> 00:05:51,276
đem toàn bộ những từ này xếp theo quỹ đạo


124
00:05:51,276 --> 00:05:53,209
và chiếu chúng vào không gian,

125
00:05:53,233 --> 00:05:56,987
sau đó chúng tôi tự hỏi liệu có phải 
mất rất lâu để quỹ đạo này

126
00:05:57,011 --> 00:06:00,453
trở nên giống với khái niệm
"suy niệm" của chúng ta hay không.

127
00:06:00,760 --> 00:06:01,956
Và nếu trả lời được,

128
00:06:01,980 --> 00:06:04,092
ta sẽ phân tích được lịch sử của suy niệm

129
00:06:04,116 --> 00:06:06,037
theo lối sống của Hy Lạp cổ đại,

130
00:06:06,061 --> 00:06:08,923
vì hiện giờ đó là tài liệu đáng tin 
nhất mà chúng tôi có.

131
00:06:09,631 --> 00:06:11,886
Vậy là chúng tôi lấy hết sách ra,

132
00:06:11,910 --> 00:06:14,118
xếp theo thứ tự thời gian

133
00:06:14,118 --> 00:06:16,170
và lấy những từ được dùng trong mỗi quyển

134
00:06:16,180 --> 00:06:17,955
chiếu vào không gian,

135
00:06:17,979 --> 00:06:21,011
rồi chúng tôi hỏi: mỗi từ trong đó
ở gần dòng suy niệm tới đâu,

136
00:06:21,035 --> 00:06:22,265
và tính trung bình ra.

137
00:06:22,590 --> 00:06:25,788
Rồi chúng tôi tự hỏi có phải,
càng về sau này

138
00:06:25,812 --> 00:06:29,064
thì những cuốn sách này có
quan hệ càng gần

139
00:06:29,088 --> 00:06:30,842
với sự suy niệm hay không.

140
00:06:30,866 --> 00:06:34,667
Và đây đúng thật là cách
sống của người Hy Lạp cổ.

141
00:06:35,518 --> 00:06:38,825
Nên bạn thấy đó, những quyển sách 
cổ nhất viết theo phong cách Homer

142
00:06:38,849 --> 00:06:42,261
rất ít tương đồng với
những quyển mà chúng ta hiểu được.

143
00:06:42,285 --> 00:06:44,491
Nhưng chỉ bốn trăm năm TCN,

144
00:06:44,515 --> 00:06:49,223
sự tương đồng tăng lên rất nhanh
và có khi lên tới năm lần

145
00:06:49,247 --> 00:06:51,747
đối với những quyển có niên đại
gần với thời điểm

146
00:06:51,771 --> 00:06:53,453
mà khái niệm "suy niệm" ra đời.

147
00:06:54,159 --> 00:06:56,583
Và một trong những chuyện hay nhất

148
00:06:56,607 --> 00:06:58,125
chính là giờ đây, ta có thể hỏi

149
00:06:58,125 --> 00:07:01,976
liệu những điều này có còn
đúng với những nền văn hóa khác.

150
00:07:02,962 --> 00:07:06,138
Và chúng tôi kiểm tra tương tự
với văn hóa Judeo-Christian,

151
00:07:06,162 --> 00:07:08,883
và được kết quả gần giống vậy.

152
00:07:09,548 --> 00:07:14,183
Một lần nữa, cuốn Cựu Ước 
có rất ít sự tương đồng


153
00:07:14,207 --> 00:07:16,121
và sau đó sự tương đồng lại tăng nhanh

154
00:07:16,145 --> 00:07:17,984
trong cuốn Tân Ước.

155
00:07:18,008 --> 00:07:20,040
Và gần nhất trong sự
suy niệm của chúng ta

156
00:07:20,064 --> 00:07:22,191
là cuốn "Sách Tự Thú của Thánh Augustine",

157
00:07:22,215 --> 00:07:24,072
khoảng 400 năm sau khi Chúa ra đời.

158
00:07:24,897 --> 00:07:26,841
Và điều này rất quan trọng

159
00:07:26,865 --> 00:07:30,238
vì thánh Augustine được 
công nhận bởi các học giả,

160
00:07:30,262 --> 00:07:32,434
nhà ngữ văn học, các sử gia,

161
00:07:32,458 --> 00:07:35,216
là một trong những người
đặt nền móng cho "suy niệm".

162
00:07:35,216 --> 00:07:38,717
Thật ra, có người còn cho rằng
ông là cha đẻ của tâm lý học hiện đại.

163
00:07:39,012 --> 00:07:40,851
Cho nên, thuật toán của chúng tôi,

164
00:07:40,875 --> 00:07:43,717
có đặc tính đa dạng,

165
00:07:43,741 --> 00:07:45,004
khách quan,

166
00:07:45,028 --> 00:07:47,044
và tất nhiên, cực kỳ nhạy:

167
00:07:47,068 --> 00:07:49,465
chỉ mất chưa tới một giây

168
00:07:49,489 --> 00:07:52,992
để đưa ra những kết luận quan trọng nhất

169
00:07:53,016 --> 00:07:55,238
cho tiến trình nghiên cứu lâu đời này.

170
00:07:56,317 --> 00:07:59,968
Và một phần nào đó,
vẻ đẹp của khoa học

171
00:07:59,992 --> 00:08:03,468
giờ đây có thể được diễn giải

172
00:08:03,492 --> 00:08:06,063
và khái quát thông qua
nhiều lĩnh vực khác nhau.

173
00:08:06,769 --> 00:08:11,536
Và tương tự, chúng tôi tự hỏi
con người biết ý thức từ bao giờ,

174
00:08:11,560 --> 00:08:14,966
có lẽ đó là câu hỏi khó nhất 
chúng ta có thể hỏi mình

175
00:08:14,990 --> 00:08:19,127
và không biết chừng nó sẽ 
đoán được phần nào tương lai của ta.

176
00:08:19,550 --> 00:08:21,020
Nói đúng hơn,

177
00:08:21,044 --> 00:08:23,460
liệu những gì ta nói hôm nay

178
00:08:23,484 --> 00:08:28,681
có thể là ngụ ý cho những gì ta 
sẽ nghĩ đến mấy ngày sau,

179
00:08:28,705 --> 00:08:29,856
mấy tháng sau,

180
00:08:29,880 --> 00:08:31,282
thậm chí vài năm sau này.

181
00:08:31,597 --> 00:08:34,617
Cũng như việc nhiều người trong
chúng ta đeo máy cảm biến

182
00:08:34,641 --> 00:08:36,427
để đếm nhịp tim,

183
00:08:36,451 --> 00:08:37,720
nhịp thở,

184
00:08:37,744 --> 00:08:39,411
gen,

185
00:08:39,435 --> 00:08:43,086
với hy vọng sẽ phòng
được bệnh tật,

186
00:08:43,110 --> 00:08:46,631
chúng ta cũng có thể tự hỏi,
liệu việc phân tích và theo dõi lời nói,

187
00:08:46,655 --> 00:08:49,338
những gì ta viết trên 
mạng xã hội như twitter, email,

188
00:08:49,362 --> 00:08:54,170
có thể đoán trước những vấn đề
sẽ xảy ra trong tư duy chúng ta.

189
00:08:55,087 --> 00:08:56,621
Và cùng với Guillermo Cecchi,

190
00:08:56,645 --> 00:08:59,646
người anh em chung nhóm dự án,

191
00:08:59,670 --> 00:09:01,225
chúng tôi đã tìm hiểu việc này.

192
00:09:02,228 --> 00:09:07,760
Chúng tôi đã phân tích đoạn ghi âm
đoạn nói chuyện của 34 người

193
00:09:07,784 --> 00:09:10,585
những người có nguy cơ mắc
chứng tâm thần phân liệt cao.

194
00:09:11,304 --> 00:09:14,315
Thế này, vào ngày thứ nhất, chúng tôi
phân tích đoạn nói chuyện,

195
00:09:14,339 --> 00:09:17,581
sau đó chúng tôi xem thử
đoạn nói chuyện đó có thể đoán được gì

196
00:09:17,605 --> 00:09:20,101
trong vòng ba năm tới,

197
00:09:20,125 --> 00:09:22,160
về khả năng người đó bị bệnh tâm thần.

198
00:09:23,427 --> 00:09:25,793
Nhưng dù đã hy vọng rất nhiều,

199
00:09:25,817 --> 00:09:28,934
chúng tôi vẫn thất bại liên tục.

200
00:09:29,793 --> 00:09:33,675
Vì ngữ nghĩa học không cung cấp
đủ thông tin

201
00:09:33,699 --> 00:09:36,492
để thấy trước trật tự của tư duy
trong tương lai.

202
00:09:36,516 --> 00:09:38,325
Nhưng như thế cũng được rồi,

203
00:09:38,349 --> 00:09:42,524
vì chúng tôi đã phân biệt được
nhóm phân liệt và nhóm xuất chúng,

204
00:09:42,548 --> 00:09:45,260
đại loại như cách chúng tôi
đã phân tích những văn bản cổ,

205
00:09:45,284 --> 00:09:48,278
nhưng không phải để đoán
khả năng bệnh tâm thần nhé.

206
00:09:49,164 --> 00:09:50,870
Nhưng rồi chúng tôi phát hiện

207
00:09:50,894 --> 00:09:54,982
có lẽ điều quan trọng nhất 
không phải là họ nói cái gì,

208
00:09:55,006 --> 00:09:56,679
mà là cách họ diễn đạt.

209
00:09:57,679 --> 00:09:58,899
Cụ thể hơn,

210
00:09:58,923 --> 00:10:01,750
vấn đề không phải là từ vựng
được sử dụng thuộc nhóm nào,

211
00:10:01,774 --> 00:10:04,674
mà chính là khoảng cách
và tốc độ "nhảy" nghĩa

212
00:10:04,674 --> 00:10:07,199
giữa hai nhóm từ khác nhau.

213
00:10:07,247 --> 00:10:08,978
Và thế là chúng tôi nghĩ ra

214
00:10:09,002 --> 00:10:11,391
một giải pháp gọi là 
"tính mạch lạc về nghĩa",

215
00:10:11,415 --> 00:10:16,219
nó đánh giá độ nhất quán 
của bài nói về mặt chủ đề chung,

216
00:10:16,243 --> 00:10:17,772
và loại nghĩa của từng nhóm từ.

217
00:10:19,294 --> 00:10:23,341
Và kết quả là, trong 34 người này,

218
00:10:23,365 --> 00:10:27,024
thuật toán đánh giá độ mạch lạc
về ngữ nghĩa có thể dự đoán

219
00:10:27,048 --> 00:10:29,548
chính xác tới 100%

220
00:10:29,572 --> 00:10:32,079
ai sẽ mắc bệnh tâm thần, và ai không.

221
00:10:32,976 --> 00:10:35,913
Và đây chính là thứ 
không bao giờ đạt được

222
00:10:35,937 --> 00:10:37,445
hay thậm chí là gần được

223
00:10:37,469 --> 00:10:40,595
khi sử dụng mọi thiết bị
có trong phòng khám hiện giờ.

224
00:10:42,525 --> 00:10:46,104
Tôi cũng nhớ rất rõ ràng,
trong lúc tôi thực hiện dự án này,

225
00:10:46,128 --> 00:10:48,445
lúc tôi ngồi trước máy tính,

226
00:10:48,469 --> 00:10:51,164
tôi thấy rất nhiều dòng trạng thái
của Polo trên Twitter.

227
00:10:51,164 --> 00:10:54,295
Cậu ấy là học trò đầu tiên của tôi
hồi còn dạy ở Buenos Aires,

228
00:10:54,319 --> 00:10:56,389
khi đó cậu ấy đang sống ở New York.

229
00:10:56,393 --> 00:10:58,771
Và tôi thấy gì đó trong 
mấy dòng Tweet của cậu ấy.

230
00:10:58,771 --> 00:11:02,026
Tôi không nói chính xác ra được,
vì không có gì tường minh hết,

231
00:11:02,050 --> 00:11:04,071
nhưng tôi có linh cảm rõ rệt,

232
00:11:04,095 --> 00:11:07,050
một dự cảm mạnh mẽ 
nói rằng có gì không ổn rồi.

233
00:11:08,347 --> 00:11:11,070
Và khi tôi gọi ngay cho Polo,

234
00:11:11,094 --> 00:11:13,013
thì sự thật là, cậu ấy bị ốm.

235
00:11:13,362 --> 00:11:15,299
Và chính sự thật giản đơn này:

236
00:11:15,323 --> 00:11:17,814
thông qua việc cảm nhận ngôn từ,

237
00:11:17,838 --> 00:11:22,100
tôi có thể "đánh hơi" được
cảm giác của cậu ấy.

238
00:11:22,124 --> 00:11:24,743
Dù rất đơn giản, nhưng cách này lại 
giúp ích rất nhiều.

239
00:11:25,987 --> 00:11:27,625
Điều tôi nói với bạn hôm nay

240
00:11:27,649 --> 00:11:30,157
chính là chúng ta càng ngày
càng hiểu được

241
00:11:30,181 --> 00:11:34,467
làm thế nào để chuyển dự cảm,
cái mà ai cũng có,

242
00:11:34,491 --> 00:11:35,856
cái mà chúng ta hay bàn tới,

243
00:11:35,880 --> 00:11:37,247
thành một dạng thuật toán.

244
00:11:38,102 --> 00:11:39,563
Một khi làm điều này,

245
00:11:39,587 --> 00:11:44,287
ta có thể thấy trước tinh thần
của mình ở một trạng thái rất khác,

246
00:11:44,287 --> 00:11:49,882
dựa trên những phân tích khách quan,
đa dạng và tự động

247
00:11:49,906 --> 00:11:51,615
về những điều mà chúng ta viết,

248
00:11:51,639 --> 00:11:53,176
những lời mà chúng ta nói.

249
00:11:53,200 --> 00:11:54,351
Cám ơn.

250
00:11:54,375 --> 00:12:01,258
(Vỗ tay)