1
00:00:01,006 --> 00:00:03,200
Imamo istorijske podatke
koji nam omogućavaju

2
00:00:03,200 --> 00:00:06,180
da znamo kako su se stari Grci oblačili,

3
00:00:06,180 --> 00:00:08,974
kako su živeli, kako su se borili.

4
00:00:09,004 --> 00:00:10,528
A kako su razmišljali?

5
00:00:11,432 --> 00:00:15,872
Jedna prirodna ideja je
da su najdublji aspekti ljudskih misli -

6
00:00:15,896 --> 00:00:17,768
naša sposobnost da zamišljamo,

7
00:00:17,792 --> 00:00:19,189
da budemo svesni,

8
00:00:19,213 --> 00:00:20,444
da maštamo -

9
00:00:20,468 --> 00:00:22,087
uvek bili isti.

10
00:00:22,872 --> 00:00:24,371
Druga mogućnost

11
00:00:24,395 --> 00:00:28,118
je da su društveni preobražaji
koji su oblikovali našu kulturu

12
00:00:28,142 --> 00:00:31,927
možda takođe izmenili
strukturalnu osnovu ljudske misli.

13
00:00:32,821 --> 00:00:35,435
Svi možemo imati
različita mišljenja o ovome.

14
00:00:35,459 --> 00:00:38,176
Zapravo, to je dugogodišnja
filozofska rasprava.

15
00:00:38,644 --> 00:00:41,371
Međutim, da li je ovo pitanje
uopšte pristupačno nauci?

16
00:00:42,834 --> 00:00:45,340
Hteo bih da ovde predložim

17
00:00:45,364 --> 00:00:47,560
da na isti način
na koji možemo rekonstruisati

18
00:00:47,580 --> 00:00:52,548
kako su izgledali gradovi Antičke Grčke
samo na osnovu nekoliko cigala,

19
00:00:52,572 --> 00:00:56,698
spisi kulture predstavljaju
arheološke zapise,

20
00:00:56,722 --> 00:00:58,865
fosile ljudske misli.

21
00:00:59,905 --> 00:01:01,079
Zapravo,

22
00:01:01,103 --> 00:01:03,309
sprovodeći neku vrstu psihološke analize

23
00:01:03,333 --> 00:01:06,877
nekih od najstarijih knjiga
ljudske kulture,

24
00:01:06,901 --> 00:01:12,856
Džulijan Džejms je 1970-ih godina smislio
veoma smelu i radikalnu hipotezu

25
00:01:12,880 --> 00:01:15,293
da su pre samo 3 000 godina

26
00:01:15,317 --> 00:01:20,205
ljudi bili ono što bismo
danas nazvali šizofreničarima.

27
00:01:21,753 --> 00:01:23,261
Tvrdio je to

28
00:01:23,285 --> 00:01:26,586
na osnovu činjenice da su se prvi ljudi
opisani u ovim knjigama

29
00:01:26,610 --> 00:01:28,514
ponašali dosledno

30
00:01:28,538 --> 00:01:31,554
u različitim tradicijama
i na različitim mestima na svetu,

31
00:01:31,578 --> 00:01:35,110
kao da čuju i povinuju se glasovima

32
00:01:35,134 --> 00:01:38,174
za koje su smatrali da dolaze od bogova

33
00:01:38,198 --> 00:01:39,396
ili od muza,

34
00:01:40,063 --> 00:01:42,832
što bismo danas nazvali halucinacijama.

35
00:01:43,888 --> 00:01:46,514
Tek zatim, kako je vreme prolazilo,

36
00:01:46,538 --> 00:01:50,189
počeli su da prepoznaju
da su oni bili ti koji ih proizvode,

37
00:01:50,213 --> 00:01:52,728
vlasnici tih unutrašnjih glasova.

38
00:01:53,316 --> 00:01:56,031
Time su stekli introspekciju,

39
00:01:56,055 --> 00:01:58,538
sposobnost da razmišljaju
o sopstvenim mislima.

40
00:01:59,785 --> 00:02:03,182
Dakle, Džejnsova teorija je da svest,

41
00:02:03,206 --> 00:02:06,372
bar onako kako je doživljavamo danas,

42
00:02:06,396 --> 00:02:09,936
kada osećamo da upravljamo
svojim postojanjem,

43
00:02:09,960 --> 00:02:12,697
predstavlja prilično skorašnje
kulturološko razviće.

44
00:02:13,266 --> 00:02:16,612
Ova teorija je prilično spektakularna,
ali ima jedan očigledan problem,

45
00:02:16,612 --> 00:02:20,715
a to je da je izgrađena samo na osnovu
nekoliko vrlo specifičnih primera.

46
00:02:21,085 --> 00:02:22,848
Postavlja se pitanje da li se teorija

47
00:02:22,872 --> 00:02:27,623
da je introspekcija izgrađena
pre svega 3 000 godina u ljudskoj istoriji

48
00:02:27,647 --> 00:02:30,631
može proveravati
na kvantitativan i objektivan način.

49
00:02:31,543 --> 00:02:35,106
Problem toga kako se pozabaviti ovim
prilično je očigledan.

50
00:02:35,130 --> 00:02:38,480
Platon se nije samo probudio
jednog dana i onda napisao:

51
00:02:38,504 --> 00:02:40,273
„Zdravo, ja sam Platon

52
00:02:40,297 --> 00:02:43,186
i od danas imam
potpuno introspektivnu svest.“

53
00:02:43,210 --> 00:02:45,503
(Smeh)

54
00:02:45,527 --> 00:02:48,860
To nam zapravo govori
o tome šta je suština problema.

55
00:02:49,467 --> 00:02:53,522
Treba da otkrijemo nastanak koncepta
koji nikada nije izrečen.

56
00:02:54,434 --> 00:02:58,744
Reč „introspekcija“ se ne javlja nijednom

57
00:02:58,768 --> 00:03:00,687
u knjigama koje želimo da analiziramo.

58
00:03:01,728 --> 00:03:05,815
Dakle, naš način da to rešimo
jeste da izgradimo prostor reči.

59
00:03:06,571 --> 00:03:09,858
To je veliki prostor koji sadrži sve reči

60
00:03:09,882 --> 00:03:12,684
na takav način da udaljenost
između bilo koje od njih dve

61
00:03:12,708 --> 00:03:15,591
ukazuje na to koliko su blisko povezane.

62
00:03:16,460 --> 00:03:17,285
Tako, na primer,

63
00:03:17,285 --> 00:03:20,532
hteli biste da reči „pas“ i „mačka“
stoje vrlo blizu jedna druge,

64
00:03:20,556 --> 00:03:24,387
ali da reči „grejpfrut“ i „logaritam“
budu veoma udaljene.

65
00:03:24,809 --> 00:03:28,705
Ovo mora da važi
za bilo koje dve reči u prostoru.

66
00:03:29,626 --> 00:03:32,821
Postoje različiti načini
na koje možemo konstruisati prostor reči.

67
00:03:32,841 --> 00:03:36,864
Jedan način je da samo pitamo stručnjake,
otprilike onako kako radimo sa rečnicima.

68
00:03:36,896 --> 00:03:38,324
Druga mogućnost

69
00:03:38,348 --> 00:03:41,987
je da sledimo jednostavnu pretpostavku da,
kada su dve reči povezane,

70
00:03:42,017 --> 00:03:44,436
one imaju običaj da se javljaju
u istim rečenicama,

71
00:03:44,460 --> 00:03:45,913
u istim pasusima,

72
00:03:45,937 --> 00:03:47,707
u istim dokumentima,

73
00:03:47,731 --> 00:03:50,913
češće nego što je očekivano
da će se desiti pukom verovatnoćom.

74
00:03:52,231 --> 00:03:54,281
Ova jednostavna hipoteza,

75
00:03:54,305 --> 00:03:55,611
taj jednostavan metod,

76
00:03:55,635 --> 00:03:56,956
uz neke trikove računanja

77
00:03:56,956 --> 00:03:58,369
koji imaju veze sa činjenicom

78
00:03:58,369 --> 00:04:01,743
da je to veoma složen
i visoko dimenzionalan prostor,

79
00:04:01,767 --> 00:04:03,672
ispostavilo se da je prilično efikasna.

80
00:04:04,095 --> 00:04:06,957
Samo da vam dam predstavu
o tome koliko to dobro funkcioniše,

81
00:04:06,981 --> 00:04:10,893
ovo je rezultat koji dobijamo
kada radimo analizu za neku poznatu reč.

82
00:04:11,487 --> 00:04:12,582
Najpre možete videti

83
00:04:12,606 --> 00:04:16,094
da se reči automatski organizuju
u semantička susedstva.

84
00:04:16,118 --> 00:04:17,699
Tako imate voće, delove tela,

85
00:04:17,699 --> 00:04:20,594
delove kompjutera,
naučne termine i tako dalje.

86
00:04:21,119 --> 00:04:25,341
Algoritam takođe identifikuje
da koncepte organizujemo hijerarhijski.

87
00:04:25,852 --> 00:04:26,627
Tako, na primer,

88
00:04:26,627 --> 00:04:30,308
možete videti da se naučni termini
dele na dve potkategorije

89
00:04:30,308 --> 00:04:32,748
astronomskih i fizičkih termina.

90
00:04:33,338 --> 00:04:35,584
Zatim, tu su i vrlo fine stvari.

91
00:04:35,608 --> 00:04:37,513
Na primer, reč „astronomija“

92
00:04:37,537 --> 00:04:39,352
čije mesto deluje malo bizarno,

93
00:04:39,376 --> 00:04:41,424
zapravo se nalazi baš gde treba da bude,

94
00:04:41,448 --> 00:04:43,043
između onoga što jeste,

95
00:04:43,067 --> 00:04:44,337
prave nauke,

96
00:04:44,361 --> 00:04:45,897
i onoga što opisuje,

97
00:04:45,921 --> 00:04:47,413
astronomskih termina.

98
00:04:48,182 --> 00:04:50,073
Možemo ovako doveka.

99
00:04:50,097 --> 00:04:51,821
Zapravo, ako neko vreme zurite u ovo

100
00:04:51,821 --> 00:04:53,453
i samo nasumično stvarate putanje,

101
00:04:53,453 --> 00:04:57,229
videćete da ovo pomalo deluje
kao bavljenje poezijom.

102
00:04:58,018 --> 00:04:59,900
To je tako jer je, na neki način,

103
00:04:59,924 --> 00:05:02,864
šetanje ovim prostorom kao šetnja kroz um.

104
00:05:04,027 --> 00:05:05,344
Poslednja stvar

105
00:05:05,358 --> 00:05:09,708
je da ovaj algoritam takođe identifikuje
koje su naše intuicije,

106
00:05:09,732 --> 00:05:13,628
koje reči treba da budu glavne
u okolini introspekcije.

107
00:05:13,652 --> 00:05:14,765
Tako su, na primer,

108
00:05:14,789 --> 00:05:18,878
reči poput „ja“, „krivica“,
„razum“ i „osećanje“

109
00:05:18,902 --> 00:05:20,790
veoma bliske „introspekciji“,

110
00:05:20,790 --> 00:05:24,157
ali su druge reči kao što su „crveno“,
„fudbal“, „sveća“ i „banana“

111
00:05:24,181 --> 00:05:25,633
veoma udaljene.

112
00:05:26,054 --> 00:05:28,816
Tako, jednom kada sačinimo taj prostor,

113
00:05:28,840 --> 00:05:31,666
pitanje o istoriji introspekcije

114
00:05:31,690 --> 00:05:34,023
ili istoriji bilo kog koncepta

115
00:05:34,047 --> 00:05:38,826
koje je ranije delovalo
apstraktno i nekako nejasno

116
00:05:38,850 --> 00:05:40,454
postaje konkretizovano,

117
00:05:40,478 --> 00:05:43,216
postaje prijemčivo kvantitativnoj nauci.

118
00:05:44,216 --> 00:05:46,978
Sve što treba da uradimo
je da uzmemo knjige,

119
00:05:47,002 --> 00:05:48,383
digitalizujemo ih,

120
00:05:48,407 --> 00:05:51,216
uzmemo ovu bujicu reči kao putanju

121
00:05:51,240 --> 00:05:53,209
i projektujemo ih na prostor,

122
00:05:53,233 --> 00:05:56,987
a zatim postavimo pitanje
da li ta putanja provodi znatno vreme

123
00:05:57,011 --> 00:06:00,003
kružeći u blizini koncepta introspekcije.

124
00:06:00,760 --> 00:06:01,870
Na ovaj način

125
00:06:01,900 --> 00:06:04,102
mogli bismo analizirali
istoriju introspekcije

126
00:06:04,122 --> 00:06:06,037
u tradiciji Antičke Grčke,

127
00:06:06,061 --> 00:06:08,663
za koju imamo
najbolje dostupne pisane zapise.

128
00:06:09,631 --> 00:06:11,886
Dakle, uzeli smo sve knjige -

129
00:06:11,910 --> 00:06:14,194
samo smo ih poređali po vremenu -

130
00:06:14,218 --> 00:06:15,484
za svaku knigu uzmemo reči

131
00:06:15,484 --> 00:06:17,839
i projektujemo ih u prostor,

132
00:06:17,839 --> 00:06:21,011
zatim postavimo pitanje za svaku reč
koliko je blizu introspekcije

133
00:06:21,035 --> 00:06:22,265
i to samo uprosečimo.

134
00:06:22,590 --> 00:06:25,788
Zatim upitamo da li se, kako vreme odmiče,

135
00:06:25,812 --> 00:06:29,064
ove knjige sve više i više približavaju

136
00:06:29,088 --> 00:06:30,842
konceptu introspekcije.

137
00:06:30,866 --> 00:06:34,667
To je upravo ono što se dešava
u tradiciji Antičke Grčke.

138
00:06:35,648 --> 00:06:38,825
Možete videti da kod najstarijih knjiga
u homerovskoj tradiciji

139
00:06:38,849 --> 00:06:42,261
postoji mali porast knjiga
koje se približavaju introspekciji.

140
00:06:42,285 --> 00:06:44,491
Međutim, oko četiri veka pre Hrista,

141
00:06:44,515 --> 00:06:49,223
ovo počinje da se vrlo brzo pojačava
do skoro petostrukog porasta

142
00:06:49,247 --> 00:06:51,747
knjiga koje se sve više
i više približavaju

143
00:06:51,771 --> 00:06:53,453
konceptu introspekcije.

144
00:06:54,159 --> 00:06:57,653
Jedna od lepih stvari u vezi sa ovime
je to što sada možemo da pitamo

145
00:06:57,653 --> 00:07:01,976
da li ovo takođe važi
i u drugačijoj, nezavisnoj tradiciji.

146
00:07:02,962 --> 00:07:06,138
Sproveli smo ovu istu analizu
u judeo-hrišćanskoj tradiciji

147
00:07:06,162 --> 00:07:08,883
i dobili gotovo isti obrazac.

148
00:07:09,508 --> 00:07:14,183
Još jednom, vidite mali porast
u najstarijim knjigama Starog zaveta,

149
00:07:14,207 --> 00:07:16,121
a zatim se povećava mnogo brže

150
00:07:16,145 --> 00:07:17,804
u novim knjigama Novog zaveta.

151
00:07:17,818 --> 00:07:20,040
Zatim dobijamo vrhunac introspekcije

152
00:07:20,064 --> 00:07:22,191
u „Ispovestima“ Svetog Avgustina

153
00:07:22,215 --> 00:07:24,072
oko četiri veka posle Hrista.

154
00:07:24,897 --> 00:07:26,841
Ovo je bilo veoma značajno

155
00:07:26,865 --> 00:07:30,238
jer Svetog Avgustina priznaju akademici,

156
00:07:30,262 --> 00:07:32,434
filolozi i istoričari

157
00:07:32,458 --> 00:07:34,536
kao jednog od osnivača introspekcije.

158
00:07:35,060 --> 00:07:38,357
Zapravo, neki ga smatraju
ocem savremene psihologije.

159
00:07:39,012 --> 00:07:40,851
Dakle, naš algoritam,

160
00:07:40,875 --> 00:07:43,717
koji ima svojstvo kvantitativnosti,

161
00:07:43,741 --> 00:07:44,608
objektivnosti,

162
00:07:44,628 --> 00:07:47,044
i naravno, izuzetno je brz -

163
00:07:47,068 --> 00:07:49,465
izvršava se u svega deliću sekunde -

164
00:07:49,489 --> 00:07:52,992
može da zabeleži
neke od najvažnijih zaključaka

165
00:07:53,016 --> 00:07:55,238
ove duge tradicije istraživanja.

166
00:07:56,317 --> 00:07:59,968
Ovo je na neki način
jedna od lepota nauke,

167
00:07:59,992 --> 00:08:03,468
a to je da se sada ova ideja može prevesti

168
00:08:03,492 --> 00:08:06,063
i generalizovati
na mnogo različitih domena.

169
00:08:06,769 --> 00:08:11,536
Na isti način na koji smo se pitali
o prošlosti ljudske svesti,

170
00:08:11,560 --> 00:08:14,966
možda je najizazovnije pitanje
koje možemo postaviti sebi

171
00:08:14,990 --> 00:08:19,127
da li nam ovo može nešto reći
o budućnosti naše svesti.

172
00:08:19,550 --> 00:08:21,020
Preciznije rečeno,

173
00:08:21,044 --> 00:08:23,460
da li nam reči koje izgovaramo danas

174
00:08:23,484 --> 00:08:28,681
mogu reći nešto o tome
gde će naš um biti za nekoliko dana,

175
00:08:28,705 --> 00:08:29,646
za nekoliko meseci

176
00:08:29,680 --> 00:08:31,062
ili za nekoliko godina.

177
00:08:31,597 --> 00:08:34,617
Kao što i mnogi od nas danas nose senzore

178
00:08:34,641 --> 00:08:36,427
koji detektuju naše otkucaje srca,

179
00:08:36,451 --> 00:08:37,720
naše disanje,

180
00:08:37,744 --> 00:08:39,411
naše gene,

181
00:08:39,435 --> 00:08:43,000
u nadi da nam to može pomoći
da sprečimo oboljenja,

182
00:08:43,020 --> 00:08:46,631
možemo se zapitati da li nam nadgledanje
i analiziranje reči koje izgovorimo,

183
00:08:46,655 --> 00:08:49,338
tvitujemo, šaljemo imejlom i napišemo

184
00:08:49,362 --> 00:08:54,170
može unapred reći da li nešto može
da krene naopako sa našim umom.

185
00:08:55,087 --> 00:08:56,621
Sa Giljermom Sečijem,

186
00:08:56,645 --> 00:08:59,646
koji je bio moj brat u ovoj avanturi,

187
00:08:59,670 --> 00:09:01,225
upustio sam se u ovaj zadatak.

188
00:09:02,228 --> 00:09:07,760
To smo uradili analizom
snimljenog govora 34 mladih ljudi

189
00:09:07,784 --> 00:09:10,585
koji su bili pod visokim rizikom
obolevanja od šizofrenije.

190
00:09:11,434 --> 00:09:14,315
Odredili smo mere govora prvog dana,

191
00:09:14,339 --> 00:09:17,355
a zatim smo se zapitali
da li se svojstva govora mogu predvideti

192
00:09:17,355 --> 00:09:20,101
u okviru perioda od skoro tri godine,

193
00:09:20,125 --> 00:09:22,160
budući razvoj psihoze.

194
00:09:23,427 --> 00:09:25,793
Uprkos našim nadama,

195
00:09:25,817 --> 00:09:28,934
naišli smo na neuspeh za neuspehom.

196
00:09:29,793 --> 00:09:33,675
Jednostavno nije bilo
dovoljno semantičkih informacija

197
00:09:33,699 --> 00:09:36,492
da bi se predvidela
buduća organizacija uma.

198
00:09:36,516 --> 00:09:38,325
Bilo ih je dovoljno

199
00:09:38,349 --> 00:09:42,524
za razlikovanje grupe šizofreničara
od kontrolne grupe,

200
00:09:42,548 --> 00:09:45,260
pomalo kao što smo radili
sa antičkim tekstovima,

201
00:09:45,284 --> 00:09:48,278
ali ne i da bi se prevideo
budući nastanak psihoze.

202
00:09:49,164 --> 00:09:50,870
Međutim, onda smo shvatili

203
00:09:50,894 --> 00:09:54,982
da možda nije najvažnije šta su govorili,

204
00:09:55,006 --> 00:09:56,679
već kako su to govorili.

205
00:09:57,679 --> 00:09:58,703
Konkretnije,

206
00:09:58,703 --> 00:10:01,870
nije u pitanju to
koliko su semantički bile bliske,

207
00:10:01,870 --> 00:10:04,374
već koliko daleko i brzo su preskakale

208
00:10:04,398 --> 00:10:06,699
iz jedne semantičke blizine u drugu.

209
00:10:07,247 --> 00:10:08,978
Tako smo došli do merila

210
00:10:09,002 --> 00:10:11,391
koji smo nazvali semantička koherentnost,

211
00:10:11,415 --> 00:10:16,219
koje u suštini meri istrajnost govora
u okviru jedne semantičke teme,

212
00:10:16,243 --> 00:10:17,772
jedne semantičke kategorije.

213
00:10:19,294 --> 00:10:23,341
Ispostavilo se
da je u ovoj grupi od 34 ljudi

214
00:10:23,365 --> 00:10:25,958
algoritam zasnovan
na semantičkoj koherentnosti

215
00:10:25,988 --> 00:10:29,548
mogao predvideti sa tačnošću od 100 odsto

216
00:10:29,572 --> 00:10:32,079
kod koga će se javiti psihoza,
a kod koga neće.

217
00:10:32,976 --> 00:10:35,913
To je nešto što se nije moglo postići,

218
00:10:35,937 --> 00:10:37,445
čak ni približno,

219
00:10:37,469 --> 00:10:40,595
sa svim ostalim
postojećim kliničkim merilima.

220
00:10:42,525 --> 00:10:46,104
Jasno se sećam, dok sam radio na ovome,

221
00:10:46,128 --> 00:10:48,445
sedeo sam za svojim kompjuterom

222
00:10:48,469 --> 00:10:51,104
i video gomilu tvitova
koje je objavio Polo.

223
00:10:51,128 --> 00:10:54,079
Polo je bio moj prvi student
u Buenos Ajresu,

224
00:10:54,109 --> 00:10:56,389
a u to vreme je živeo u Njujorku.

225
00:10:56,413 --> 00:10:58,501
Bilo je nečeg u njegovim tvitovima -

226
00:10:58,525 --> 00:11:02,026
nisam mogao da kažem šta je to tačno
jer ništa nije eksplicitno rečeno -

227
00:11:02,050 --> 00:11:04,071
ali mi se javila snažna slutnja,

228
00:11:04,095 --> 00:11:07,050
snažna intuicija da nešto nije u redu.

229
00:11:08,347 --> 00:11:10,744
Uzeo sam telefon i pozvao Pola,

230
00:11:10,744 --> 00:11:13,013
a on se zaista nije osećao dobro.

231
00:11:13,362 --> 00:11:15,299
Ovaj jednostavan podatak,

232
00:11:15,323 --> 00:11:17,814
to čitanje između redova

233
00:11:17,838 --> 00:11:22,100
pri čemu sam mogao kroz reči
da osetim njegova osećanja,

234
00:11:22,124 --> 00:11:24,863
bio je jednostavan,
ali vrlo efikasan način da se pomogne.

235
00:11:25,987 --> 00:11:27,625
Ono što vam danas poručujem

236
00:11:27,649 --> 00:11:30,157
jeste da se približavamo razumevanju toga

237
00:11:30,181 --> 00:11:34,467
kako možemo pretvoriti
tu intuiciju koju svi imamo,

238
00:11:34,491 --> 00:11:35,856
koju svi delimo,

239
00:11:35,880 --> 00:11:37,077
u algoritam.

240
00:11:38,102 --> 00:11:39,563
Na taj način,

241
00:11:39,587 --> 00:11:44,237
možda ćemo u budućnosti videti
vrlo drugačiji oblik mentalnog zdravlja,

242
00:11:44,261 --> 00:11:49,882
zasnovan na objektivnoj,
kvantitativnoj i automatizovanoj analizi

243
00:11:49,906 --> 00:11:51,615
reči koje pišemo

244
00:11:51,639 --> 00:11:53,176
i reči koje izgovorimo.

245
00:11:53,200 --> 00:11:54,351
Hvala.

246
00:11:54,375 --> 00:11:56,708
(Aplauz)