WEBVTT

00:00:06.728 --> 00:00:10.121
Египетэд 3500-аад жилийн өмнө

00:00:10.121 --> 00:00:14.426
нэгэн язгуурт фараон
хэрцгий халдлагын хохирогч болжээ.

00:00:14.426 --> 00:00:16.453
Гэвч уг халдлага
бие махбодынх биш байв.

00:00:16.453 --> 00:00:19.729
Энэхүү язгууртан нас бараад
20 жил болсон байж.

00:00:19.729 --> 00:00:21.884
Халдлага түүхийн шинжтэй,

00:00:21.884 --> 00:00:26.834
damnatio memoriae буюу
дурсамжаас устгах үйлдэл байв.

00:00:26.834 --> 00:00:29.559
Хэн нэгэн фараоны хөшөөг эвдэж,

00:00:29.559 --> 00:00:35.501
хасуур барин түүний нэр, дүр төрхийг
түүхээс устгахыг оролджээ.

00:00:35.501 --> 00:00:39.420
Энэхүү фараон хэн байв?
Халдлагын ард юу байв?

00:00:39.420 --> 00:00:40.831
Энд л түлхүүр нь байна.

00:00:40.831 --> 00:00:44.482
Хатшепсут фараон эмэгтэй хүн байжээ.

00:00:44.482 --> 00:00:48.213
Уг нь бүх зүйл ном ёсоороо бол
тэр хэзээ ч фараон болох боломжгүй байжээ.

00:00:48.213 --> 00:00:50.783
Эмэгтэй хүн эзэн хаан болох нь
хууль ёсны дагуу хэдий ч

00:00:50.783 --> 00:00:54.249
Египетийн зарим чухал итгэл үнэмшилд
нийцэхгүй байв.

00:00:54.249 --> 00:00:57.525
1-рт, фараон нь эрэгтэй бурхан Хорусын

00:00:57.525 --> 00:01:00.412
амьд биелэл хэмээгдэж байв.

00:01:00.412 --> 00:01:04.208
2-рт, эрэгтэй хүнээр удирдуулсаар ирсэн
уламжлалд харшлах нь

00:01:04.208 --> 00:01:07.323
Египетчүүдийн хувьд маш чухал
"Маат"-д хүнд сорилт болж байлаа.

00:01:07.323 --> 00:01:08.698
"Үнэн" гэсэн утгатай

00:01:08.698 --> 00:01:13.410
дэг журам, шударга ёсны
итгэл үнэмшлийн илэрхийлэл.

00:01:13.410 --> 00:01:15.280
Хатшепсут өөрийн нэр төрөөр дамжуулан

00:01:15.280 --> 00:01:17.606
дэг журам, эцгийн эрхт ёсны
хоорондын холбооны

00:01:17.606 --> 00:01:20.679
энэхүү итгэл үнэмшлийг
өөрчлөхийг оролджээ.

00:01:20.679 --> 00:01:22.526
Тэрээр Мааткаре хэмээх
нэрийг авч,

00:01:22.526 --> 00:01:28.119
заримдаа өөрийгөө эр үгийн төгсгөл бүхий
Хатшепсу хэмээх нэрээр нэрлэдэг байв.

00:01:28.132 --> 00:01:31.746
Гэвч магадгүй энэхүү хүчин чармайлт нь
хүн бүрийг итгүүлж чадсангүй бололтой.

00:01:31.746 --> 00:01:34.329
Хэн нэгэн түүний дүр төрхийг устган,

00:01:34.329 --> 00:01:37.665
ингэснээр Маат-д харшилсан энэхүү явдлыг
дэлхий дахинаа мартан

00:01:37.665 --> 00:01:40.788
улмаар Египет улс
дахин тэнцвэрээ олно гэж боджээ.

00:01:40.788 --> 00:01:44.573
Үүнээс гадна Хатшепсут нь хаан ширээний
хууль ёсны өв залгамжлагч биш,

00:01:44.573 --> 00:01:48.229
харин нэг төрлийн хаант засгийг
хамтран орлох засаг баригч байжээ.

00:01:48.229 --> 00:01:51.989
Уламжлалаараа бол Египетийн хаанчлал нь
эцгээс хүүд шилждэг.

00:01:51.989 --> 00:01:56.002
Хаанчлал нь Тутмос I-ээс түүний хүү,
Хатшепсутын нөхөр

00:01:56.002 --> 00:01:57.831
Тутмос II-т шилжжээ.

00:01:57.831 --> 00:02:02.709
Тэгээд Тутмос II-оос түүний хүү
Тутмос III-т шууд шилжих байсан ч

00:02:02.709 --> 00:02:06.663
аавыгаа өнгөрөхөд Тутмос III
бяцхан хүү байв.

00:02:06.663 --> 00:02:10.061
Нас барсан фараоны тэргүүн хатагтай,
бэлэвсэн эхнэр Хатшепсут

00:02:10.061 --> 00:02:13.374
дагавар хүүгээ засаг барихад
туслах болсон хэдий ч

00:02:13.374 --> 00:02:16.787
түүний дэргэд
бүрэн эрхт фараон болон удирдсаар

00:02:16.787 --> 00:02:18.027
насыг эцэслэжээ.

00:02:18.027 --> 00:02:20.722
Магадгүй Тутмос III хилэгнэж байсан байх.

00:02:20.722 --> 00:02:23.836
Тэр түүний дүр төрхийг устгасан хүн
байж магадгүй юм.

00:02:23.836 --> 00:02:26.887
Мөн Хатшепсутыг муу фараон байсны улмаас

00:02:26.887 --> 00:02:28.980
гутаахыг хүссэн хэн нэгэн ч байж болох юм.

00:02:28.980 --> 00:02:32.413
Гэхдээ баримтуудад өгүүлснээр
тэр үнэхээр сайн байжээ.

00:02:32.413 --> 00:02:35.591
Тэр уламжлалт албан үүргийг
чадварлаг биелүүлсэн.

00:02:35.591 --> 00:02:37.100
Тэр маш сайн гүйцэтгэгч байсан.

00:02:37.100 --> 00:02:39.959
Түүний оршуулгын сүм болох
Джесер Джесеру нь

00:02:39.959 --> 00:02:42.600
тухайн үедээ архитектурын гоц үзэгдэл
байсан төдийгүй

00:02:42.600 --> 00:02:44.583
өдгөө ч шагшин гайхагдсаар байгаа юм.

00:02:44.583 --> 00:02:46.772
Тэр Египетийн эдийн засгийг өсгөж,

00:02:46.772 --> 00:02:51.555
алс холын Пунт нутагтай
маш амжилттай худалдаа хийж байжээ.

00:02:51.555 --> 00:02:53.765
Тэрээр шашны бат итгэл үнэмшилтэй байсан.

00:02:53.765 --> 00:02:57.657
Мөн тэрээр өөрийгөө
төрийн бурхан Амуны охин гэж мэдэгджээ.

00:02:57.657 --> 00:03:02.055
Мөн Нубийн аянд нэгдэж
цэргийн карьер нь амжилттай байсан ба

00:03:02.055 --> 00:03:06.136
дайнд өөрийн цэргүүдтэй хамт
тулалдаж байсан гэж нотолж байв.

00:03:06.136 --> 00:03:09.794
Гэхдээ бид Хатшепсутын
карьерын амжилтыг тодорхойлохдоо

00:03:09.794 --> 00:03:11.210
болгоомжтой байх хэрэгтэй юм.

00:03:11.210 --> 00:03:15.161
Учир нь ихэнх баримтуудыг
Хатшепсут өөрөө бичиж үлдээсэн.

00:03:15.161 --> 00:03:18.083
Тэр өөрийн түүхийг
зураг болон бичээсийн хамт

00:03:18.083 --> 00:03:20.325
өөрийн оршуулгын сүм болон

00:03:20.325 --> 00:03:23.439
Амунд зориулж барьсан
улаан бунхны ханан дээр өгүүлсэн байдаг.

00:03:23.439 --> 00:03:27.228
Гэвч Хатшепсутын талаарх дурсамжийн эсрэг
гэмт хэргийг хэн үйлдэв?

00:03:27.228 --> 00:03:29.498
Хамгийн түгээмэл яригддаг сэжигтэн бол

00:03:29.498 --> 00:03:32.528
түүний дагавар хүү, үеэл, хамтран удирдагч
Тутмос III юм.

00:03:32.528 --> 00:03:35.961
Хатшепсут түүний хаан ширээг булаасан учир
тэр дургүйцэн үйлдэв үү?

00:03:35.961 --> 00:03:37.547
Гэвч үүнд үнэмшихэд бэрх юм.

00:03:37.547 --> 00:03:41.735
Учир нь Хатшепсутыг нас барснаас хойших
20 жилд хохирол учирч байгаагүй юм.

00:03:41.735 --> 00:03:45.564
Энэ бол уур хилэнгээ тэвчиж бариад, 
түүнийгээ гаргахад тун урт хугацаа.

00:03:45.564 --> 00:03:48.384
Магадгүй Тутмос III хаанчлал
илүү хүчирхэг харагдах тул

00:03:48.384 --> 00:03:49.471
үүнийг хийсэн байх.

00:03:49.471 --> 00:03:53.041
Гэхдээ тэр эсвэл хэн нэгэн
дүр төрхийг устгаснаар

00:03:53.041 --> 00:03:55.141
хүмүүс Египетийн хаан ширээнд

00:03:55.141 --> 00:03:58.591
эмэгтэй хүн сууж байсныг мартана
гэдэг таамаглал хамгийн үнэмшилтэй нь.

00:03:58.591 --> 00:04:02.703
Энэхүү хүйсийн хэвийн бус байдал нь
Маат-д их аюултай байсан бөгөөд

00:04:02.703 --> 00:04:05.786
түүхээс арчигдах ёстой байсан байх.

00:04:05.786 --> 00:04:09.730
Азаар эртний хяналт нь
хангалттай нарийн нягт байсангүй.

00:04:09.730 --> 00:04:13.155
Хэсэг хэсгээр холбогдон, юу болсныг хэлэх
хангалттай баримт бидэнд үлдэж,

00:04:13.155 --> 00:04:17.545
улмаар онцгой, хүчирхэг эмэгтэйн түүхийг
одоо ярьж болохоор болжээ.