1 00:00:09,205 --> 00:00:11,195 "Kechirasiz, telefonimni quvvati tugadi". 2 00:00:11,195 --> 00:00:13,494 "Jiddiy narsa yo'q. Hammasi yaxshi". 3 00:00:13,494 --> 00:00:16,847 "Qo'yilgan ayblovlar mutlaqo asossiz". 4 00:00:16,847 --> 00:00:20,799 "Kompaniya boshliqlari bu qonunbuzarliklardan bexabar edi". 5 00:00:20,799 --> 00:00:23,543 "Men seni sevaman". 6 00:00:23,543 --> 00:00:26,656 Biz yolg'on bilan har kuni 10 dan 200 martagacha yuzlanamiz, 7 00:00:26,656 --> 00:00:30,022 va yolg'onni aniqlash yo'llarini 8 00:00:30,022 --> 00:00:32,700 topish uchun ancha vaqt ketkazamiz: 9 00:00:32,700 --> 00:00:36,042 O'rta asr tergov va qiynash qurollaridan tortib, poligraflar 10 00:00:36,042 --> 00:00:38,725 ovoz va nafas olishni analiz qiladigan mashinalar, 11 00:00:38,725 --> 00:00:42,324 200 kg dan iborat miya biotoklarini yozuvchi uskunalargacha. 12 00:00:42,324 --> 00:00:45,296 Shunga qaramay, bunday uskunalar ma'lum bir sharoyitda ishlaydi 13 00:00:45,296 --> 00:00:48,156 va ko'pchiliklarini hattoki aldash ham mumkin, va ularni sud 14 00:00:48,156 --> 00:00:52,121 jarayoni uchun ishlatishni ishonchli deb bilishmaydi. 15 00:00:52,121 --> 00:00:54,665 Agar muammo bu usullarda emas, aldoqchilarning 16 00:00:54,665 --> 00:00:59,066 fiziologik belgilarining o'zgarishi borasidagi g'oyada bo'lsa-chi? 17 00:00:59,066 --> 00:01:01,071 Agar bunga to'g'ri qarasak, muloqotga 18 00:01:01,071 --> 00:01:05,146 oid bilimlarni yolg'onni analiz qilish uchun qo'llasak-chi? 19 00:01:05,146 --> 00:01:09,983 Biz ko'pincha o'zimizni yanada yaxshiroq ta'riflash uchun aldasak kerak. 20 00:01:09,983 --> 00:01:12,859 Aslida qanday bo'lishni xoxlasak shunday ta'riflaymiz. 21 00:01:12,859 --> 00:01:15,317 Asli holimizda qanaqa ekanligimizni emas. 22 00:01:15,317 --> 00:01:19,569 Lekin miyamiz orzu qilish bilan band bo'lganda, u juda ko'p signallar beradi. 23 00:01:19,569 --> 00:01:23,728 Bizning ongimiz emotsional informatsiya- ning bor-yo'g'i 5%ini boshqaradi, 24 00:01:23,728 --> 00:01:25,288 muloqot ham shu jumladan. 25 00:01:25,288 --> 00:01:28,931 Qolgan 95%i esa ongimiz doirasidan tashqarida. 26 00:01:28,931 --> 00:01:31,874 Reallikni his qilish haqidagi ayrim adabiyotlarga ko'ra, 27 00:01:31,874 --> 00:01:34,236 tasavvurga asoslangan voqealar 28 00:01:34,236 --> 00:01:38,117 haqiqatga asoslanganlariga qaraganda katta farq qiladi. 29 00:01:38,117 --> 00:01:42,143 Bu shuni anglatadiki, ma'lum bir mavzuda yolg'onni o'ylab topish kuch talab etadi, 30 00:01:42,143 --> 00:01:45,226 va buning oqibatida boshqacha til modeli ishlatiladi. 31 00:01:45,226 --> 00:01:48,231 "Lingvistik matn analizi" deb nom olgan texnologiya 32 00:01:48,231 --> 00:01:50,955 yolg'onning ong osti tilining to'rtta umumiy modelini 33 00:01:50,955 --> 00:01:53,942 aniqlashga yordam berdi. 34 00:01:53,942 --> 00:01:58,497 Birinchi model: aldayotganda yolg'onchilar o'zi haqida juda kam axborot beradi. 35 00:01:58,497 --> 00:02:02,248 Ular o'z yolg'onidan uzoqroq bo'lish maqsadida o'zlari haqida 36 00:02:02,248 --> 00:02:05,509 uchinchi shaxsda gapirishadi yoki yozishadi. 37 00:02:05,509 --> 00:02:07,158 Nima soxta eshitiladi: 38 00:02:07,158 --> 00:02:09,990 "Uyda hech qanday bazm uyushtirilmadi" 39 00:02:09,990 --> 00:02:13,178 yoki "Men bu uyda bazm uyushtirmadim"? 40 00:02:13,178 --> 00:02:15,757 Ikkinchi tomondan, yolg'onchilarda odatda o'z yolg'oni 41 00:02:15,757 --> 00:02:19,262 sabab aybdorlik hissi uyg'onib, oqibatda negativ kayfiyatda bo'lishadi. 42 00:02:19,262 --> 00:02:21,422 Masalan yolg'onchi shunday deydi: 43 00:02:21,422 --> 00:02:25,613 "Kechirasiz, telefonim o'chib qolgandi. O'lgudek yomon ko'raman shunday qilishini" 44 00:02:25,613 --> 00:02:28,877 Uchinchidan, yolg'onchilar odatda hammasini juda oddiy izohlashadi. 45 00:02:28,877 --> 00:02:32,155 Bunga sabab, miyaning murakkab yolg'on o'ylab topishdan bosh tortishi. 46 00:02:32,155 --> 00:02:33,329 Hukm yoki baho? 47 00:02:33,329 --> 00:02:36,183 Bu narsalarni miyada hisob-kitob qilish qiyin. 48 00:02:36,183 --> 00:02:38,678 AQSH prezidentining gaplarini eslaymiz: 49 00:02:38,678 --> 00:02:41,790 "Menda bu ayol bilan hech qanday jinsiy aloqa bo'lgani yo'q". 50 00:02:41,790 --> 00:02:44,683 Va, nihoyat, oddiy izohlashlarga qaramasdan, 51 00:02:44,683 --> 00:02:48,158 yolg'onchilar murakkab va oddiy bo'lmagan gap tuzilishlarini qo'llashadi. 52 00:02:48,158 --> 00:02:49,764 Keraksiz so'zlarni ishlatib, 53 00:02:49,764 --> 00:02:53,500 ahamiyatsiz, lekin rost bo'lib ko'rinuvchi detallarni keltirishadi. 54 00:02:53,500 --> 00:02:56,164 Boshqa prezident shov-shuvdan keyin shunday degan: 55 00:02:56,164 --> 00:02:59,534 "Haqiqiy qidiruv-tergov ishlaridan keyin shuni ishontirib aytamanki, 56 00:02:59,534 --> 00:03:01,321 Oq uy ishchilaridan hech kim, 57 00:03:01,321 --> 00:03:03,700 hozirgi administratiyadan hech kimning 58 00:03:03,700 --> 00:03:06,919 bu g'alati hodisada qo'li yo'q". 59 00:03:06,919 --> 00:03:10,188 Keling lingvistik analizni mashhur misollar bilan ko'rib chiqamiz. 60 00:03:10,188 --> 00:03:13,444 7 karra "Tur de Frans" g'olibi Lens Armstrongni olaylik. 61 00:03:13,444 --> 00:03:15,397 2005-yilgi doping moddalarini 62 00:03:15,397 --> 00:03:18,274 iste'mol qilganini inkor qilgan intervyusi bilan 63 00:03:18,274 --> 00:03:21,212 2013-yilgi buni tan olgan intervyusini solishtiramiz. 64 00:03:21,212 --> 00:03:25,192 Ikkinchi intervyuda u ishlatgan shaxsiy olmoshlar soni 3/4 ga ortgan. 65 00:03:25,192 --> 00:03:27,859 Quyidagi ikkita gaplarni bir solishtirib ko'ring. 66 00:03:27,859 --> 00:03:32,170 Birinchisi: "Xa, bilasizmi, Parij laboratoriyasidagi yigit, kim edi, 67 00:03:32,170 --> 00:03:36,131 qandaydir Jan-Fransis, sinov uchun namunalar oladi. 68 00:03:36,131 --> 00:03:38,816 Keyin esa sizga gazetadan qo'ng'iroq qilib aytishadi: 69 00:03:38,816 --> 00:03:43,129 "Biz EPO bo'yicha 6 marta ijobiy analiz oldik". 70 00:03:43,129 --> 00:03:45,028 Ikkinchisi: "Men adashib ketdim. 71 00:03:45,028 --> 00:03:47,947 Men aminman, bu qo'lidan keladigan odamlar topiladi, lekin 72 00:03:47,947 --> 00:03:49,728 bu aniq meni qo'limdan kelmaydi. 73 00:03:49,728 --> 00:03:52,750 Men hayotimda hamma narsani boshqarishga odatlanganman. 74 00:03:52,750 --> 00:03:55,412 Va men hayotimdagi har bir natijani boshqarganman." 75 00:03:55,412 --> 00:03:58,318 Armstrong inkor qilayotib tahminiy bir holatni tasvirlaydi, 76 00:03:58,318 --> 00:04:00,321 uyam bo'lsa boshqa bir shaxsga qaratilgan, 77 00:04:00,321 --> 00:04:03,003 o'zini to'liq chetda qoldirgan holda. 78 00:04:03,003 --> 00:04:04,980 Tan olayotib esa u o'zi haqda gapiradi 79 00:04:04,980 --> 00:04:08,609 va shaxsiy hissiyotlari va motivatsiyasiga berilib ketadi. 80 00:04:08,609 --> 00:04:12,576 Lekin shaxs olmoshlari ishlatilish tartibi ham yolg'on ko'rsatuvchi indikatordir. 81 00:04:12,576 --> 00:04:14,909 AQSH prezidentligiga da'vogar sobiq senator 82 00:04:14,909 --> 00:04:17,984 Jon Edvardsning ham nutqini ko'rib chiqamiz: 83 00:04:17,984 --> 00:04:20,662 "Menga faqat bolaning otasi deyilayotgan inson go'dakning 84 00:04:20,662 --> 00:04:22,678 otasi u ekanini tan olgani ma'lum. 85 00:04:22,678 --> 00:04:24,816 Men shuningdek, ayolga yoki go'dakning otasiga 86 00:04:24,816 --> 00:04:27,442 qo'yilgan talab yoki to'lov bilan bog'liq bo'lgan, 87 00:04:27,442 --> 00:04:31,957 shu kabi hech qanday biror harakatlarda qatnashmadim". 88 00:04:31,957 --> 00:04:36,420 Bu yerda nafaqat "Bola meniki emas" gapi- ning chalkash bir ko'rinishini ko'ryapmiz, 89 00:04:36,420 --> 00:04:39,330 bunda Edvards boshqalarni biror marta ham ismlari bilan 90 00:04:39,330 --> 00:04:43,163 aytmasdan, "go'dak", "ayol", "taxminiy ota" so'zlarini ishlatdi. 91 00:04:43,163 --> 00:04:46,216 Endi esa oxiri qanday holatda tan olganini ko'ramiz: 92 00:04:46,216 --> 00:04:47,767 "Men Quinning otasiman. 93 00:04:47,767 --> 00:04:50,048 Men unga u loyiq bo'lgan mehrni va yordamni 94 00:04:50,048 --> 00:04:52,967 berish uchun kelgan hamma ishni qilaman. 95 00:04:52,967 --> 00:04:54,768 Gaplar qisqa va aniq. 96 00:04:54,768 --> 00:04:58,327 Go'dak ismi bilan aytilyapti, uning hayotidagi roli nazarda tutilgan. 97 00:04:58,327 --> 00:05:01,558 Xo'sh, bu metodlarni hayotda qanday qo'llasa bo'ladi? 98 00:05:01,558 --> 00:05:05,219 Birinchidan, hayotda biz eshitadigan yolg'onlar 99 00:05:05,219 --> 00:05:09,844 misollarda keltirilgan yolg'onlarga nisbatan ancha zararsiz va jiddiy emas. 100 00:05:09,844 --> 00:05:12,528 Qaysi belgilar yolg'onni fosh etib qo'yadi: 101 00:05:12,530 --> 00:05:15,702 o'zi haqida kam gapirish, nutqdagi negativ ton, 102 00:05:15,702 --> 00:05:20,084 oddiy ta'riflar va murakkab iboralar. 103 00:05:20,084 --> 00:05:23,130 Bu sizni katta narxlarda arzon aksiyalarni sotib olmaslikdan, 104 00:05:23,130 --> 00:05:26,200 sifatsiz mahsulot sotib olishdan, yomon munosabatlardan saqlaydi.