[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:01.09,0:00:05.15,Default,,0000,0000,0000,,Oliver là một anh chàng cực kì bảnh bao Dialogue: 0,0:00:05.15,0:00:09.97,Default,,0000,0000,0000,,đẹp trai, ngọt ngào và bất an Dialogue: 0,0:00:09.97,0:00:13.16,Default,,0000,0000,0000,,mà tôi rất mực yêu quý Dialogue: 0,0:00:13.16,0:00:16.08,Default,,0000,0000,0000,,(cười lớn) Dialogue: 0,0:00:16.08,0:00:17.75,Default,,0000,0000,0000,,Chàng ta là giống chó núi Đức Dialogue: 0,0:00:17.75,0:00:20.93,Default,,0000,0000,0000,,mà chồng cũ và tôi nhận nuôi Dialogue: 0,0:00:20.93,0:00:22.62,Default,,0000,0000,0000,,được khoảng sáu tháng thì Dialogue: 0,0:00:22.62,0:00:25.18,Default,,0000,0000,0000,,chúng tôi nhận ra nó là mối phiền toái Dialogue: 0,0:00:25.18,0:00:27.96,Default,,0000,0000,0000,,Nó bị hội chứng sợ bị bỏ rơi nặng Dialogue: 0,0:00:27.96,0:00:29.50,Default,,0000,0000,0000,,không lúc nào chịu ở một mình Dialogue: 0,0:00:29.50,0:00:32.63,Default,,0000,0000,0000,,Có lần nó nhảy xuống đất \Ntừ lầu ba nơi chúng tôi ở Dialogue: 0,0:00:32.63,0:00:37.05,Default,,0000,0000,0000,,Nó ăn vải. Nó ăn đủ thứ, cả đồ tái chế Dialogue: 0,0:00:37.05,0:00:38.95,Default,,0000,0000,0000,,Nó đuổi bắt những con ruồi tưởng tượng Dialogue: 0,0:00:38.95,0:00:40.68,Default,,0000,0000,0000,,Nó mắc bệnh ảo giác Dialogue: 0,0:00:40.68,0:00:43.98,Default,,0000,0000,0000,,Nó được chuẩn đoán \Nmắc bệnh tăng động ở chó Dialogue: 0,0:00:43.98,0:00:47.33,Default,,0000,0000,0000,,mà đó chỉ mới là \Nphần nổi của tảng băng Dialogue: 0,0:00:47.33,0:00:51.43,Default,,0000,0000,0000,,Cũng như con người, Dialogue: 0,0:00:51.43,0:00:54.54,Default,,0000,0000,0000,,có khi ta cũng mất sáu tháng Dialogue: 0,0:00:54.54,0:00:56.58,Default,,0000,0000,0000,,mới nhận ra rằng Dialogue: 0,0:00:56.58,0:00:59.53,Default,,0000,0000,0000,,người bạn yêu có vấn đề tâm lý Dialogue: 0,0:00:59.53,0:01:00.94,Default,,0000,0000,0000,,(cười lớn) Dialogue: 0,0:01:00.94,0:01:04.87,Default,,0000,0000,0000,,Và phần lớn chúng ta không dẫn họ Dialogue: 0,0:01:04.87,0:01:07.01,Default,,0000,0000,0000,,lại chỗ quán bar nơi ta gặp họ Dialogue: 0,0:01:07.01,0:01:11.34,Default,,0000,0000,0000,,hay "hoàn" lại cho người mai mối Dialogue: 0,0:01:11.34,0:01:15.71,Default,,0000,0000,0000,,hay "trả hàng" lại Match.com \N(trang web hẹn hò online) Dialogue: 0,0:01:15.71,0:01:16.93,Default,,0000,0000,0000,,(cười) Dialogue: 0,0:01:16.93,0:01:18.73,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta vẫn cứ yêu họ Dialogue: 0,0:01:18.73,0:01:20.72,Default,,0000,0000,0000,,vẫn ở bên giúp đỡ họ Dialogue: 0,0:01:20.72,0:01:24.96,Default,,0000,0000,0000,,và đó là điều tôi làm\Ncho chú chó của mình Dialogue: 0,0:01:24.96,0:01:28.76,Default,,0000,0000,0000,,Tôi là một...- Tôi học Sinh học Dialogue: 0,0:01:28.76,0:01:31.38,Default,,0000,0000,0000,,Tôi có bằng Tiến sĩ lịch sử khoa học Dialogue: 0,0:01:31.38,0:01:32.88,Default,,0000,0000,0000,,của trường đại học MIT Dialogue: 0,0:01:32.88,0:01:34.58,Default,,0000,0000,0000,,Mười năm trước nếu bạn hỏi tôi Dialogue: 0,0:01:34.58,0:01:36.99,Default,,0000,0000,0000,,chú chó cưng, hoặc loài chó nói chung Dialogue: 0,0:01:36.99,0:01:38.82,Default,,0000,0000,0000,,có cảm xúc không? Tôi sẽ nói có. Dialogue: 0,0:01:38.82,0:01:40.29,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng chắc tôi sẽ không nói Dialogue: 0,0:01:40.29,0:01:42.59,Default,,0000,0000,0000,,chúng có thể \Nmắc bệnh bất an kinh niên Dialogue: 0,0:01:42.59,0:01:46.68,Default,,0000,0000,0000,,có đơn thuốc an thần và bác sĩ trị liệu. Dialogue: 0,0:01:46.68,0:01:50.62,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng khi tôi trở nên gắn bó, tôi nhận ra rằng Dialogue: 0,0:01:50.62,0:01:53.25,Default,,0000,0000,0000,,việc chó cũng có thể được chữa bệnh Dialogue: 0,0:01:53.25,0:01:55.86,Default,,0000,0000,0000,,để vượt qua nỗi sợ hãi và lo lắng, Dialogue: 0,0:01:55.86,0:01:58.23,Default,,0000,0000,0000,,Nó đã thay đổi cuộc sống của tôi. Dialogue: 0,0:01:58.23,0:02:00.76,Default,,0000,0000,0000,,Mở rộng tầm nhìn của tôi. Dialogue: 0,0:02:00.76,0:02:03.13,Default,,0000,0000,0000,,Và tôi thật sự đã dành 7 năm qua, Dialogue: 0,0:02:03.13,0:02:05.73,Default,,0000,0000,0000,,nghiên cứu bệnh tâm lý ở động vật. Dialogue: 0,0:02:05.73,0:02:07.08,Default,,0000,0000,0000,,Chúng có thể\Nmắc bệnh tâm lý không? Dialogue: 0,0:02:07.08,0:02:10.08,Default,,0000,0000,0000,,Nếu có,\Nđiều đó có ý nghĩa gì đối với chúng ta? Dialogue: 0,0:02:10.08,0:02:12.88,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nghiên cứu ra được rằng, Dialogue: 0,0:02:12.88,0:02:14.82,Default,,0000,0000,0000,,động vật có thể mắc bệnh tâm lý. Dialogue: 0,0:02:14.82,0:02:19.30,Default,,0000,0000,0000,,Việc nhận biết bệnh lý ở động vật Dialogue: 0,0:02:19.30,0:02:21.38,Default,,0000,0000,0000,,giúp ta dễ làm thân với chúng, Dialogue: 0,0:02:21.38,0:02:25.43,Default,,0000,0000,0000,,và cũng giúp ta hiểu bản thân ta hơn. Dialogue: 0,0:02:25.43,0:02:27.90,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ như việc chẩn bệnh. Dialogue: 0,0:02:28.88,0:02:31.56,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều người nghĩ rằng làm sao hiểu được Dialogue: 0,0:02:31.56,0:02:33.51,Default,,0000,0000,0000,,động vật nghĩ gì, Dialogue: 0,0:02:34.02,0:02:35.30,Default,,0000,0000,0000,,điều đó cũng đúng. Dialogue: 0,0:02:35.30,0:02:37.89,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng bất kì ai có mối quan hệ Dialogue: 0,0:02:37.89,0:02:39.75,Default,,0000,0000,0000,,hay ít nhất như trường hợp của tôi, Dialogue: 0,0:02:39.75,0:02:41.55,Default,,0000,0000,0000,,dù bạn có hỏi những người xung quanh Dialogue: 0,0:02:41.55,0:02:43.74,Default,,0000,0000,0000,,hay bố mẹ, con cái họ cảm thấy thế nào Dialogue: 0,0:02:43.74,0:02:45.55,Default,,0000,0000,0000,,chưa chắc họ sẽ nói cho bạn hiểu, Dialogue: 0,0:02:45.55,0:02:47.87,Default,,0000,0000,0000,,Họ có thể không diễn giải được Dialogue: 0,0:02:47.87,0:02:48.93,Default,,0000,0000,0000,,chính xác cảm giác đó, Dialogue: 0,0:02:48.93,0:02:50.78,Default,,0000,0000,0000,,có khi họ còn không nhận thức được. Dialogue: 0,0:02:50.78,0:02:52.64,Default,,0000,0000,0000,,Thực ra có thể tìm hiểu cảm xúc một người Dialogue: 0,0:02:52.64,0:02:54.39,Default,,0000,0000,0000,,thông qua đối thoại bằng lời Dialogue: 0,0:02:54.39,0:02:56.79,Default,,0000,0000,0000,,để hiểu những cảm xúc phiền muộn của họ. Dialogue: 0,0:02:56.79,0:02:59.22,Default,,0000,0000,0000,,Những năm trước thế kỉ 20 Dialogue: 0,0:02:59.22,0:03:01.74,Default,,0000,0000,0000,,nhà vật lí trị liệu thường Dialogue: 0,0:03:01.74,0:03:05.24,Default,,0000,0000,0000,,chẩn đoán chứng \Ntrầm cảm qua quan sát bên ngoài. Dialogue: 0,0:03:05.24,0:03:06.92,Default,,0000,0000,0000,,Bên cạnh đó, tình hình Dialogue: 0,0:03:06.92,0:03:08.51,Default,,0000,0000,0000,,bệnh tâm lý ở động vật Dialogue: 0,0:03:08.51,0:03:10.71,Default,,0000,0000,0000,,cũng chỉ được xem xét gần đây. Dialogue: 0,0:03:10.71,0:03:12.62,Default,,0000,0000,0000,,Bệnh tâm lý thường gặp gặp nhất ở Mỹ Dialogue: 0,0:03:12.62,0:03:15.34,Default,,0000,0000,0000,,là chứng rối loạn vì sợ và lo lắng, Dialogue: 0,0:03:15.34,0:03:17.31,Default,,0000,0000,0000,,Nghĩ kỹ mà xem, cảm xúc sợ hãi và lo lắng Dialogue: 0,0:03:17.31,0:03:21.50,Default,,0000,0000,0000,,thực ra là những cảm xúc \Ncực kỳ hữu ích xuất phát từ động vật. Dialogue: 0,0:03:21.50,0:03:24.60,Default,,0000,0000,0000,,Thường ta chỉ thấy sợ \Nkhi ở trong tình trạng nguy hiểm Dialogue: 0,0:03:24.60,0:03:25.90,Default,,0000,0000,0000,,và một khi thấy sợ, Dialogue: 0,0:03:25.90,0:03:27.53,Default,,0000,0000,0000,,ta có động lực Dialogue: 0,0:03:27.53,0:03:29.36,Default,,0000,0000,0000,,tránh xa khỏi nơi nguy hiểm Dialogue: 0,0:03:29.36,0:03:34.33,Default,,0000,0000,0000,,Vấn đề là ta lại thấy sợ và lo lắng \Ntrong tình huống không thích hợp. Dialogue: 0,0:03:34.33,0:03:37.54,Default,,0000,0000,0000,,Rối loạn tâm trạng cũng là một trong những Dialogue: 0,0:03:37.54,0:03:41.04,Default,,0000,0000,0000,,cái hại của động vật có cảm xúc, Dialogue: 0,0:03:41.04,0:03:44.21,Default,,0000,0000,0000,,chứng rối loạn \Nmất kiểm soát (OCD) cũng thế, Dialogue: 0,0:03:44.21,0:03:47.62,Default,,0000,0000,0000,,thường là biểu hiện của\Nnhững cảm xúc động vật rất có ích Dialogue: 0,0:03:47.62,0:03:50.40,Default,,0000,0000,0000,,để chúng giữ vệ sinh cho bản thân. Dialogue: 0,0:03:50.40,0:03:52.54,Default,,0000,0000,0000,,Một số mẹo khi vào lãnh thổ của bệnh lý tâm thần Dialogue: 0,0:03:52.54,0:03:53.69,Default,,0000,0000,0000,,khi bạn hành động giống như Dialogue: 0,0:03:53.69,0:03:56.29,Default,,0000,0000,0000,,liên tục rửa tay \Nhay liên tục làm sạch chân Dialogue: 0,0:03:56.29,0:03:58.36,Default,,0000,0000,0000,,hay bạn tự đặt ra \Nnghi thức nghiêm ngặt đến nỗi Dialogue: 0,0:03:58.36,0:04:00.45,Default,,0000,0000,0000,,bạn không thể ngồi xuống ăn cơm Dialogue: 0,0:04:00.45,0:04:03.44,Default,,0000,0000,0000,,nếu như chưa làm xong nghi thức đó. Dialogue: 0,0:04:03.44,0:04:07.77,Default,,0000,0000,0000,,Đối với người, ta có\Nquyển "Hướng dẫn đoán chẩn bệnh tật" Dialogue: 0,0:04:07.77,0:04:09.90,Default,,0000,0000,0000,,tức bộ toàn thư cập nhật nhất Dialogue: 0,0:04:09.90,0:04:12.63,Default,,0000,0000,0000,,về toàn bộ các bệnh tâm lý được công nhận. Dialogue: 0,0:04:12.63,0:04:15.88,Default,,0000,0000,0000,,Còn với động vật, ta chỉ có... Youtube. Dialogue: 0,0:04:15.88,0:04:17.49,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:04:17.49,0:04:20.14,Default,,0000,0000,0000,,Đây là kết quả tôi tìm \Ncho từ khoá "OCD ở chó" Dialogue: 0,0:04:20.14,0:04:21.93,Default,,0000,0000,0000,,nhưng bạn nên tìm thử từ khoá Dialogue: 0,0:04:21.93,0:04:24.88,Default,,0000,0000,0000,,"OCD ở mèo" còn thú vị hơn nữa. Dialogue: 0,0:04:24.88,0:04:28.27,Default,,0000,0000,0000,,Bạn sẽ sốc bởi kết quả tìm được cho xem. Dialogue: 0,0:04:28.27,0:04:31.57,Default,,0000,0000,0000,,Tôi sẽ cho bạn xem vài ví dụ. Dialogue: 0,0:04:32.77,0:04:35.49,Default,,0000,0000,0000,,Đây là ví dụ về chứng cuồng bắt bóng Dialogue: 0,0:04:35.49,0:04:38.57,Default,,0000,0000,0000,,Trông thì buồn cười và dễ thương thật đấy. Dialogue: 0,0:04:38.57,0:04:42.06,Default,,0000,0000,0000,,Vấn đề là, những chú chó \Nmắc chứng OCD thế này Dialogue: 0,0:04:42.06,0:04:44.96,Default,,0000,0000,0000,,Có thể lặp lại hành vi cả ngày trời. Dialogue: 0,0:04:44.96,0:04:46.24,Default,,0000,0000,0000,,Chúng sẽ không thèm đi dạo Dialogue: 0,0:04:46.24,0:04:47.89,Default,,0000,0000,0000,,không cần đồng loại bè bạn Dialogue: 0,0:04:47.89,0:04:49.48,Default,,0000,0000,0000,,không thèm ăn Dialogue: 0,0:04:49.48,0:04:51.01,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tập trung cao độ Dialogue: 0,0:04:51.01,0:04:54.13,Default,,0000,0000,0000,,đuổi bắt đuôi liên tục không nghỉ. Dialogue: 0,0:04:54.13,0:04:57.53,Default,,0000,0000,0000,,Đây là chú mèo tên Gizmo. Dialogue: 0,0:04:57.53,0:05:00.74,Default,,0000,0000,0000,,Có vẻ chú đang rình mò thì phải, Dialogue: 0,0:05:00.74,0:05:04.05,Default,,0000,0000,0000,,nhưng chú cứ thế này giờ này sang giờ khác Dialogue: 0,0:05:04.05,0:05:07.56,Default,,0000,0000,0000,,ngồi bệ cửa mà lật thanh rèm cửa Dialogue: 0,0:05:07.56,0:05:09.09,Default,,0000,0000,0000,,lặp đi lặp lại. Dialogue: 0,0:05:09.09,0:05:11.57,Default,,0000,0000,0000,,Đây cũng là một ví dụ về Dialogue: 0,0:05:11.57,0:05:13.35,Default,,0000,0000,0000,,hành vị rối loạn lặp lại Dialogue: 0,0:05:13.35,0:05:16.06,Default,,0000,0000,0000,,Chú gấu ở sở thú Oakland tên TIng Ting. Dialogue: 0,0:05:16.06,0:05:17.82,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn đứng xem lúc này Dialogue: 0,0:05:17.82,0:05:18.78,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ chỉ tưởng Dialogue: 0,0:05:18.78,0:05:20.49,Default,,0000,0000,0000,,chú đang nghịch cành cây Dialogue: 0,0:05:20.49,0:05:22.54,Default,,0000,0000,0000,,nhưng TIng Ting cứ nghịch suốt ngày, Dialogue: 0,0:05:22.54,0:05:24.13,Default,,0000,0000,0000,,và nếu bạn chú ý quan sát Dialogue: 0,0:05:24.13,0:05:27.80,Default,,0000,0000,0000,,suốt độ dài nửa tiếng của clip này, Dialogue: 0,0:05:27.80,0:05:29.83,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ thấy chú chỉ làm đúng một việc Dialogue: 0,0:05:29.83,0:05:31.98,Default,,0000,0000,0000,,đặt cành cây đúng thứ tự đó, quay cành cây Dialogue: 0,0:05:31.98,0:05:34.33,Default,,0000,0000,0000,,đúng một kiểu lặp đi lặp lại. Dialogue: 0,0:05:34.33,0:05:36.82,Default,,0000,0000,0000,,Một hành vi cực kỳ phổ biến nữa, Dialogue: 0,0:05:36.82,0:05:38.64,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt ở thú bị nhốt Dialogue: 0,0:05:38.64,0:05:43.20,Default,,0000,0000,0000,,là đi qua lại hoặc lắc người. Dialogue: 0,0:05:43.20,0:05:44.88,Default,,0000,0000,0000,,Con người cũng thế thôi. Dialogue: 0,0:05:44.88,0:05:46.62,Default,,0000,0000,0000,,Ta cũng lắc người, Dialogue: 0,0:05:46.62,0:05:48.21,Default,,0000,0000,0000,,quay ngang quay ngửa. Dialogue: 0,0:05:48.21,0:05:50.48,Default,,0000,0000,0000,,Đôi khi ta làm thế để Dialogue: 0,0:05:50.48,0:05:52.03,Default,,0000,0000,0000,,để trấn an bản thân, Dialogue: 0,0:05:52.03,0:05:54.68,Default,,0000,0000,0000,,thì thú vật cũng có mục đích như vậy. Dialogue: 0,0:05:54.68,0:05:56.36,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng thú vật không chỉ Dialogue: 0,0:05:56.36,0:05:58.13,Default,,0000,0000,0000,,mắc chứng cuồng lặp hành động Dialogue: 0,0:05:58.13,0:06:00.26,Default,,0000,0000,0000,,Đây là khỉ Gigi sống ở Dialogue: 0,0:06:00.26,0:06:01.92,Default,,0000,0000,0000,,vườn thú Frankin ở Boston. Dialogue: 0,0:06:01.92,0:06:04.13,Default,,0000,0000,0000,,Nó có bác sĩ tâm lý từ Havard theo dõi Dialogue: 0,0:06:04.13,0:06:05.85,Default,,0000,0000,0000,,và đang được chữa \Nbệnh rối loạn tâm trạng Dialogue: 0,0:06:05.85,0:06:07.43,Default,,0000,0000,0000,,và một số bệnh khác. Dialogue: 0,0:06:07.43,0:06:10.43,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều động vật mắc bệnh này. Dialogue: 0,0:06:10.43,0:06:11.86,Default,,0000,0000,0000,,Rất nhiều là khác... Dialogue: 0,0:06:11.86,0:06:13.39,Default,,0000,0000,0000,,ví dụ như loài ngựa Dialogue: 0,0:06:13.39,0:06:15.07,Default,,0000,0000,0000,,chúng có hành vi huỷ hoại bản thân. Dialogue: 0,0:06:15.07,0:06:16.36,Default,,0000,0000,0000,,Chúng sẽ cắn xé đủ thứ Dialogue: 0,0:06:16.36,0:06:18.50,Default,,0000,0000,0000,,hoặc cắn xé bản thân Dialogue: 0,0:06:18.50,0:06:20.20,Default,,0000,0000,0000,,chỉ để địu đi. Dialogue: 0,0:06:20.20,0:06:21.51,Default,,0000,0000,0000,,Hành vi này khá giống Dialogue: 0,0:06:21.51,0:06:25.25,Default,,0000,0000,0000,,việc một số người tự rạch tay chân. Dialogue: 0,0:06:25.25,0:06:26.56,Default,,0000,0000,0000,,Thú vật có thể tự nhổ lông Dialogue: 0,0:06:26.56,0:06:30.32,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn có lông vũ hoặc da dày Dialogue: 0,0:06:30.32,0:06:32.29,Default,,0000,0000,0000,,bạn cũng tự nhổ lông cạo da mình được. Dialogue: 0,0:06:32.29,0:06:34.62,Default,,0000,0000,0000,,Một số loài vẹt cũng được nghiên cứu Dialogue: 0,0:06:34.62,0:06:37.71,Default,,0000,0000,0000,,để hiểu bệnh cuồng bứt tóc cào da ở người, Dialogue: 0,0:06:37.71,0:06:39.16,Default,,0000,0000,0000,,chứng bệnh gây hại đến Dialogue: 0,0:06:39.16,0:06:41.44,Default,,0000,0000,0000,,20 triệu người Mỹ. Dialogue: 0,0:06:41.44,0:06:43.51,Default,,0000,0000,0000,,Chuột bạch cũng có chứng này. Dialogue: 0,0:06:43.51,0:06:45.74,Default,,0000,0000,0000,,Ở chuột, ta gọi là chứng cắt lông. Dialogue: 0,0:06:45.74,0:06:48.82,Default,,0000,0000,0000,,Những chú chó quân đội \Ntrong chiến tranh Afghanistan Dialogue: 0,0:06:48.82,0:06:51.80,Default,,0000,0000,0000,,sau khi trở về nhiều chú\Nmắc chứng chấn động chiến tranh, Dialogue: 0,0:06:51.80,0:06:54.51,Default,,0000,0000,0000,,rất khó hoà nhập lại \Nvới cộng đồng văn minh Dialogue: 0,0:06:54.51,0:06:55.80,Default,,0000,0000,0000,,sau khi thôi chiến đấu. Dialogue: 0,0:06:55.80,0:06:58.40,Default,,0000,0000,0000,,Chúng sẽ đâm sợ người có râu rậm Dialogue: 0,0:06:58.40,0:07:01.12,Default,,0000,0000,0000,,hoặc sợ vào trong xe hơi. Dialogue: 0,0:07:01.12,0:07:03.88,Default,,0000,0000,0000,,Tôi cũng có một lưu ý ở đây. Dialogue: 0,0:07:03.88,0:07:06.56,Default,,0000,0000,0000,,Tôi không cho rằng \Nchứng chấn động chiến tranh Dialogue: 0,0:07:06.56,0:07:09.36,Default,,0000,0000,0000,,ở chó cũng biểu hiện như người, Dialogue: 0,0:07:09.36,0:07:11.84,Default,,0000,0000,0000,,cũng như biểu hiện chấn động Dialogue: 0,0:07:11.84,0:07:12.93,Default,,0000,0000,0000,,ở tôi sẽ khác ở bạn, Dialogue: 0,0:07:12.93,0:07:16.63,Default,,0000,0000,0000,,chứng lo lắng bất an \Ncủa tôi cũng khác bạn. Dialogue: 0,0:07:16.63,0:07:18.34,Default,,0000,0000,0000,,Mỗi người một vẻ. Dialogue: 0,0:07:18.34,0:07:21.17,Default,,0000,0000,0000,,Mỗi người có điểm nhạy cảm khác nhau. Dialogue: 0,0:07:21.17,0:07:24.91,Default,,0000,0000,0000,,Nếu có 2 chú chó, được nuôi cùng nhà, Dialogue: 0,0:07:24.91,0:07:27.26,Default,,0000,0000,0000,,đối mặt những tình huống giống nhau, Dialogue: 0,0:07:27.26,0:07:31.16,Default,,0000,0000,0000,,một chú có thể \Nmắc chứng suy nhược do sợ xe máy, Dialogue: 0,0:07:31.16,0:07:33.91,Default,,0000,0000,0000,,hoặc cuồng sợ tiếng bíp lò vi sóng, Dialogue: 0,0:07:33.91,0:07:35.76,Default,,0000,0000,0000,,còn chú kia hoàn toàn bình thường. Dialogue: 0,0:07:35.76,0:07:38.60,Default,,0000,0000,0000,,Có một điều nhiều người hỏi tôi: Dialogue: 0,0:07:38.60,0:07:40.54,Default,,0000,0000,0000,,Những ví dụ nãy giờ là động vật Dialogue: 0,0:07:40.54,0:07:42.17,Default,,0000,0000,0000,,rối loạn tâm lý do hành vi người, Dialogue: 0,0:07:42.17,0:07:46.09,Default,,0000,0000,0000,,hay là chỉ khi bị lạm dụng, ngược đãi\Nthú vật mới có rối loạn tâm lý? Dialogue: 0,0:07:46.09,0:07:47.62,Default,,0000,0000,0000,,Câu trả lời thực ra Dialogue: 0,0:07:47.62,0:07:51.17,Default,,0000,0000,0000,,phức tạp hơn thế nhiều. Dialogue: 0,0:07:51.17,0:07:54.16,Default,,0000,0000,0000,,Tôi cũng có một may mắn Dialogue: 0,0:07:54.16,0:07:57.22,Default,,0000,0000,0000,,xuất bản sách về vấn đề này, Dialogue: 0,0:07:58.54,0:08:01.36,Default,,0000,0000,0000,,Giờ thì mỗi khi mở email Dialogue: 0,0:08:01.36,0:08:02.81,Default,,0000,0000,0000,,hoặc đi họp Dialogue: 0,0:08:02.81,0:08:04.92,Default,,0000,0000,0000,,thậm chí là khi dự tiệc, Dialogue: 0,0:08:04.92,0:08:06.82,Default,,0000,0000,0000,,mọi người hay kể tôi nghe Dialogue: 0,0:08:06.82,0:08:08.58,Default,,0000,0000,0000,,chuyện hành vi lạ ở thú vật. Dialogue: 0,0:08:08.58,0:08:11.02,Default,,0000,0000,0000,,Gần đây trong \Nbuổi nói chuyện ở California, Dialogue: 0,0:08:11.02,0:08:13.45,Default,,0000,0000,0000,,có một phụ nữ\Nxin trình bày ý kiến Dialogue: 0,0:08:13.45,0:08:17.13,Default,,0000,0000,0000,,"Bác sĩ Braitman ơi,\Nhình như mèo nhà tôi bị chấn động tâm lý." Dialogue: 0,0:08:17.13,0:08:20.49,Default,,0000,0000,0000,,Tôi hỏi: "Thật ư? Tại sao thế?" Dialogue: 0,0:08:20.49,0:08:23.94,Default,,0000,0000,0000,,Cô ấy kể về chú mèo tên Ping\Nđược đưa về trại thú Dialogue: 0,0:08:23.94,0:08:26.64,Default,,0000,0000,0000,,từ nhà một người lớn tuổi sống, Dialogue: 0,0:08:26.64,0:08:28.90,Default,,0000,0000,0000,,sau khi người này đột ngột Dialogue: 0,0:08:28.90,0:08:31.73,Default,,0000,0000,0000,,lên cơn đau tim\Nvà qua đời trong lúc hút bụi. Dialogue: 0,0:08:31.73,0:08:34.66,Default,,0000,0000,0000,,Một tuần sau, Ping được phát hiện Dialogue: 0,0:08:34.66,0:08:36.66,Default,,0000,0000,0000,,và đưa ra khỏi nhà cùng với xác người chủ, Dialogue: 0,0:08:36.66,0:08:40.04,Default,,0000,0000,0000,,trong khi máy hút bụi mở suốt. Dialogue: 0,0:08:40.04,0:08:45.35,Default,,0000,0000,0000,,Tôi suy nghĩ về tai nạn đó\Nsuốt hai năm sau đó. Dialogue: 0,0:08:45.35,0:08:47.96,Default,,0000,0000,0000,,Chú mèo đâm sợ \Nmáy hút bụi mỗi khi có ai dùng. Dialogue: 0,0:08:47.96,0:08:49.75,Default,,0000,0000,0000,,Chú sợ hãi tột độ. Dialogue: 0,0:08:49.75,0:08:52.19,Default,,0000,0000,0000,,Nó sẽ trốn vào tủ, Dialogue: 0,0:08:52.19,0:08:53.99,Default,,0000,0000,0000,,run sợ lẩy bẩy yếu cả người. Dialogue: 0,0:08:53.99,0:08:56.82,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng với tình thương và sự kiên nhẫn Dialogue: 0,0:08:56.82,0:08:58.73,Default,,0000,0000,0000,,của gia đình mới, Dialogue: 0,0:08:58.73,0:08:59.98,Default,,0000,0000,0000,,ba năm sau, Dialogue: 0,0:08:59.98,0:09:03.22,Default,,0000,0000,0000,,chú đã thành chú mèo tự tin, khoẻ mạnh. Dialogue: 0,0:09:03.22,0:09:06.18,Default,,0000,0000,0000,,Một câu chuyện khác về\Nviệc hồi phục rối loạn tâm lý Dialogue: 0,0:09:06.18,0:09:07.68,Default,,0000,0000,0000,,xảy ra vài năm trước. Dialogue: 0,0:09:07.68,0:09:09.92,Default,,0000,0000,0000,,Tôi đang nghiên cứu ở Thái Lan Dialogue: 0,0:09:09.92,0:09:13.01,Default,,0000,0000,0000,,và gặp một chú khỉ tên Boonlua. Dialogue: 0,0:09:13.01,0:09:15.28,Default,,0000,0000,0000,,Khi còn bé, Dialogue: 0,0:09:15.28,0:09:17.30,Default,,0000,0000,0000,,nó bị một bầy chó tấn công Dialogue: 0,0:09:17.30,0:09:22.14,Default,,0000,0000,0000,,bị cắn nát chân và một tay, Dialogue: 0,0:09:22.14,0:09:25.28,Default,,0000,0000,0000,,nó cố lết đến một ngôi chùa, từ đó Dialogue: 0,0:09:25.28,0:09:26.83,Default,,0000,0000,0000,,các thầy tu chăm sóc nó. Dialogue: 0,0:09:26.83,0:09:29.44,Default,,0000,0000,0000,,Họ gọi bác sĩ thú y đến cứu chữa. Dialogue: 0,0:09:29.44,0:09:31.66,Default,,0000,0000,0000,,Cuối cùng thì, Dialogue: 0,0:09:31.66,0:09:33.45,Default,,0000,0000,0000,,Boonlua được đưa đến trại voi, Dialogue: 0,0:09:33.45,0:09:36.42,Default,,0000,0000,0000,,chủ trại quyết định nuôi nó Dialogue: 0,0:09:36.42,0:09:37.78,Default,,0000,0000,0000,,họ dần hiểu nó thích gì, Dialogue: 0,0:09:37.78,0:09:39.80,Default,,0000,0000,0000,,nó thích kẹo Mentos bạc hà Dialogue: 0,0:09:39.80,0:09:43.28,Default,,0000,0000,0000,,kẹo bọ cứng và trứng. Dialogue: 0,0:09:43.28,0:09:46.45,Default,,0000,0000,0000,,Họ lo là nó cô đơn thiếu bạn, Dialogue: 0,0:09:46.45,0:09:48.22,Default,,0000,0000,0000,,nhưng họ không cho \Nnó chơi với những con khỉ khác, Dialogue: 0,0:09:48.22,0:09:49.42,Default,,0000,0000,0000,,vì sợ nó có mỗi một tay Dialogue: 0,0:09:49.42,0:09:52.22,Default,,0000,0000,0000,,sẽ không chơi đùa hay tự vệ được. Dialogue: 0,0:09:52.22,0:09:54.70,Default,,0000,0000,0000,,Thế là họ cho chơi với thỏ, Dialogue: 0,0:09:54.70,0:09:57.52,Default,,0000,0000,0000,,Boonlua trở thành chú khỉ khác hẳn. Dialogue: 0,0:09:57.52,0:09:59.50,Default,,0000,0000,0000,,Nó vui vẻ chơi với chú thỏ. Dialogue: 0,0:09:59.50,0:10:01.78,Default,,0000,0000,0000,,Chúng liếm lông nhau \Nvà trở nên thân thiết. Dialogue: 0,0:10:01.78,0:10:04.48,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng rồi thỏ có con nhỏ, Dialogue: 0,0:10:04.48,0:10:07.34,Default,,0000,0000,0000,,và Boonlua còn hạnh phúc hơn trước. Dialogue: 0,0:10:07.34,0:10:09.59,Default,,0000,0000,0000,,Thỏ con đem lại Dialogue: 0,0:10:09.59,0:10:11.43,Default,,0000,0000,0000,,cho nó niềm vui sống mỗi ngày. Dialogue: 0,0:10:11.43,0:10:13.19,Default,,0000,0000,0000,,Thậm chí nó vui sướng đến nỗi Dialogue: 0,0:10:13.19,0:10:15.19,Default,,0000,0000,0000,,không thèm ngủ. Dialogue: 0,0:10:15.19,0:10:18.81,Default,,0000,0000,0000,,Nó trở nên bảo bọc thái quá bọn thỏ con, Dialogue: 0,0:10:18.81,0:10:20.06,Default,,0000,0000,0000,,đến nỗi không muốn ngủ. Dialogue: 0,0:10:20.06,0:10:21.50,Default,,0000,0000,0000,,Thỉnh thoảng nó thiếp đi Dialogue: 0,0:10:21.50,0:10:23.39,Default,,0000,0000,0000,,trong lúc canh giữ chúng. Dialogue: 0,0:10:23.39,0:10:25.83,Default,,0000,0000,0000,,Nó chăm sóc bảo vệ lũ thỏ đến mức Dialogue: 0,0:10:25.83,0:10:27.59,Default,,0000,0000,0000,,người chăm nuôi thú Dialogue: 0,0:10:27.59,0:10:29.95,Default,,0000,0000,0000,,phải đem bọn thỏ con đi nơi khác. Dialogue: 0,0:10:29.95,0:10:31.88,Default,,0000,0000,0000,,Nó bảo bọc thỏ con đến mức Dialogue: 0,0:10:31.88,0:10:33.76,Default,,0000,0000,0000,,nó sợ thỏ mẹ sẽ làm hại chúng. Dialogue: 0,0:10:33.76,0:10:35.61,Default,,0000,0000,0000,,Khi dời bọn thỏ con đi nơi khác Dialogue: 0,0:10:35.61,0:10:37.22,Default,,0000,0000,0000,,người nuôi thú sợ nó bị trầm cảm. Dialogue: 0,0:10:37.22,0:10:38.45,Default,,0000,0000,0000,,Họ giải quyết bằng Dialogue: 0,0:10:38.45,0:10:41.45,Default,,0000,0000,0000,,cách cho nó bạn thỏ khác để chơi. Dialogue: 0,0:10:41.45,0:10:44.80,Default,,0000,0000,0000,,(tiếng cười) Dialogue: 0,0:10:44.80,0:10:47.51,Default,,0000,0000,0000,,Theo thiển ý tôi thì\Nnó chẳng có vẻ trầm cảm gì. Dialogue: 0,0:10:47.51,0:10:49.32,Default,,0000,0000,0000,,(cười) Dialogue: 0,0:10:51.06,0:10:53.82,Default,,0000,0000,0000,,Điều tôi mong mọi người\Ncảm nhận được đó là Dialogue: 0,0:10:53.82,0:10:56.90,Default,,0000,0000,0000,,bạn nên mạnh dạn Dialogue: 0,0:10:56.90,0:10:59.37,Default,,0000,0000,0000,,tìm đoán hành vi Dialogue: 0,0:10:59.37,0:11:01.20,Default,,0000,0000,0000,,các con vật bạn tiếp xúc nhiều. Dialogue: 0,0:11:01.20,0:11:02.100,Default,,0000,0000,0000,,Khi bạn nghi rằng Dialogue: 0,0:11:02.100,0:11:05.31,Default,,0000,0000,0000,,chú chó, chú mèo hay khỉ một tay Dialogue: 0,0:11:05.31,0:11:06.74,Default,,0000,0000,0000,,nhà bạn hay nhà người quen Dialogue: 0,0:11:06.74,0:11:10.54,Default,,0000,0000,0000,,đang bị trầm cảm hay chấn động tâm lý, Dialogue: 0,0:11:10.54,0:11:12.66,Default,,0000,0000,0000,,có thể bạn đúng. Dialogue: 0,0:11:12.66,0:11:15.47,Default,,0000,0000,0000,,Điều này nghe có vẻ như\Nnhân tính hóa khi mà Dialogue: 0,0:11:15.47,0:11:18.46,Default,,0000,0000,0000,,ta dùng hành vi động vật Dialogue: 0,0:11:18.46,0:11:22.12,Default,,0000,0000,0000,,để hiểu hành vi con người. Dialogue: 0,0:11:22.12,0:11:24.26,Default,,0000,0000,0000,,Tôi không nghĩ việc này là vấn đề gì. Dialogue: 0,0:11:24.26,0:11:26.35,Default,,0000,0000,0000,,Thực ta không thể không làm thế. Dialogue: 0,0:11:26.35,0:11:29.25,Default,,0000,0000,0000,,Đâu phải bạn cắt não bạn ra Dialogue: 0,0:11:29.25,0:11:31.36,Default,,0000,0000,0000,,rồi bỏ vào bình rồi ngồi đó Dialogue: 0,0:11:31.36,0:11:33.56,Default,,0000,0000,0000,,suy ngẫm về tâm lý thú vật đâu. Dialogue: 0,0:11:33.56,0:11:36.16,Default,,0000,0000,0000,,Ta lúc nào cũng đã là động vật rồi, Dialogue: 0,0:11:36.16,0:11:38.68,Default,,0000,0000,0000,,băn khoăn về cảm xúc của động vật khác. Dialogue: 0,0:11:38.68,0:11:41.67,Default,,0000,0000,0000,,Nếu được chọn, bạn sẽ biết\N"nhân tính hoá" bằng cách nào cho tốt chứ ? Dialogue: 0,0:11:41.67,0:11:43.93,Default,,0000,0000,0000,,Hay dùng phép này tuỳ tiện? Dialogue: 0,0:11:43.93,0:11:46.22,Default,,0000,0000,0000,,Thường là phép này Dialogue: 0,0:11:46.22,0:11:48.38,Default,,0000,0000,0000,,bị dùng tuỳ tiện. Dialogue: 0,0:11:48.38,0:11:50.01,Default,,0000,0000,0000,,(tiếng cười) Dialogue: 0,0:11:50.01,0:11:52.62,Default,,0000,0000,0000,,Như là làm lễ cưới cho chó corgi\N Dialogue: 0,0:11:52.62,0:11:55.27,Default,,0000,0000,0000,,hay đến gần \Nđộng vât hoang dã vì bạn tưởng Dialogue: 0,0:11:55.27,0:11:57.23,Default,,0000,0000,0000,,bạn và con thú\Ncó thần giao cách cảm. Dialogue: 0,0:11:57.23,0:11:59.21,Default,,0000,0000,0000,,Tuỳ tiện là vậy đó. Dialogue: 0,0:11:59.21,0:12:02.70,Default,,0000,0000,0000,,"Nhân tính hóa" một cách đúng đắn Dialogue: 0,0:12:02.70,0:12:05.83,Default,,0000,0000,0000,,dựa trên\Nđiểm tương quan giữa các loài động vật Dialogue: 0,0:12:05.83,0:12:08.64,Default,,0000,0000,0000,,mà rút ra kết luận hữu ích Dialogue: 0,0:12:08.64,0:12:12.28,Default,,0000,0000,0000,,về trí tuệ và kinh nghiệm của động vật. Dialogue: 0,0:12:12.28,0:12:14.82,Default,,0000,0000,0000,,Có cả một ngành công nghiệp Dialogue: 0,0:12:14.82,0:12:17.79,Default,,0000,0000,0000,,dựa trên việc "nhân tính hóa" này, Dialogue: 0,0:12:17.79,0:12:20.95,Default,,0000,0000,0000,,đó là ngành dược tâm thần. Dialogue: 0,0:12:20.95,0:12:25.47,Default,,0000,0000,0000,,Cứ 5 người Mỹ có 1 người\Ndùng thuốc tâm thần Dialogue: 0,0:12:25.47,0:12:28.13,Default,,0000,0000,0000,,từ thuốc chống trầm cảm cho đến an thần Dialogue: 0,0:12:28.13,0:12:29.95,Default,,0000,0000,0000,,để chữa bệnh tâm lý. Dialogue: 0,0:12:29.95,0:12:31.78,Default,,0000,0000,0000,,Ngành dược tâm thần Dialogue: 0,0:12:31.78,0:12:34.16,Default,,0000,0000,0000,,bắt nguồn từ ngành dược thí nghiệm Dialogue: 0,0:12:34.16,0:12:35.89,Default,,0000,0000,0000,,trên động vật. Dialogue: 0,0:12:35.89,0:12:38.40,Default,,0000,0000,0000,,Thuốc được thử trên động vật trước Dialogue: 0,0:12:38.40,0:12:42.34,Default,,0000,0000,0000,,không chỉ để tìm độc tố\Nmà cả về ảnh hưởng hành vi. Dialogue: 0,0:12:42.34,0:12:45.52,Default,,0000,0000,0000,,Loại thuốc an thần nổi tiếng Thorazine Dialogue: 0,0:12:45.52,0:12:49.26,Default,,0000,0000,0000,,thử nghiệm trên chuột \Ntrước khi được dùng trên người. Dialogue: 0,0:12:49.26,0:12:51.43,Default,,0000,0000,0000,,Thuốc chống bất an Librium Dialogue: 0,0:12:51.43,0:12:55.25,Default,,0000,0000,0000,,cũng thử trên mèo dữ những năm 50 Dialogue: 0,0:12:55.25,0:12:57.64,Default,,0000,0000,0000,,để chuyển hoá chúng thành mèo hiền dịu hơn. Dialogue: 0,0:12:57.64,0:13:02.20,Default,,0000,0000,0000,,Cả thuốc trầm cảm\Ntrước tiên cũng được thử trên thỏ. Dialogue: 0,0:13:02.20,0:13:05.10,Default,,0000,0000,0000,,Giờ đây, ta không chỉ \Ncho động vật uống thuốc Dialogue: 0,0:13:05.10,0:13:07.46,Default,,0000,0000,0000,,với mục đích nghiên cứu, Dialogue: 0,0:13:07.46,0:13:09.95,Default,,0000,0000,0000,,mà chúng được\Nkê thuốc với tư cách là bệnh nhân, Dialogue: 0,0:13:09.95,0:13:14.43,Default,,0000,0000,0000,,vì lý do nhân đạo hoặc có khi không. Dialogue: 0,0:13:14.43,0:13:18.30,Default,,0000,0000,0000,,Sở thú sinh vật biển\Ncho hải cẩu mẹ uống thốc an thần Dialogue: 0,0:13:18.30,0:13:20.94,Default,,0000,0000,0000,,khi con chúng được đưa đi nơi khác. Dialogue: 0,0:13:20.94,0:13:23.23,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều con khỉ vườn thú được uống Dialogue: 0,0:13:23.23,0:13:25.29,Default,,0000,0000,0000,,thuốc an thần. Dialogue: 0,0:13:25.29,0:13:28.16,Default,,0000,0000,0000,,Như chú chó Oliver của tôi Dialogue: 0,0:13:28.16,0:13:31.40,Default,,0000,0000,0000,,được cho uống thuốc \Nchống trầm cảm và an thần Dialogue: 0,0:13:31.40,0:13:33.14,Default,,0000,0000,0000,,để nó đừng vô thức nhảy lầu, Dialogue: 0,0:13:33.14,0:13:35.20,Default,,0000,0000,0000,,hay lao ra đường xe cộ. Dialogue: 0,0:13:35.20,0:13:38.40,Default,,0000,0000,0000,,Gần đây trên báo Khoa học có đăng bài Dialogue: 0,0:13:38.40,0:13:40.23,Default,,0000,0000,0000,,chứng minh rằng ngay cả loài giáp xác Dialogue: 0,0:13:40.23,0:13:42.46,Default,,0000,0000,0000,,cũng có phản ứng với thuốc an thần Dialogue: 0,0:13:42.46,0:13:44.73,Default,,0000,0000,0000,,Thuốc làm chúng mạnh dạn,\Nbớt hoạt động thái quá Dialogue: 0,0:13:44.73,0:13:49.78,Default,,0000,0000,0000,,sẵn sàng khám phá môi trường xung quanh. Dialogue: 0,0:13:49.78,0:13:52.14,Default,,0000,0000,0000,,Rất khó thống kê \Nsố lượng thú vật có dùng thuốc, Dialogue: 0,0:13:52.14,0:13:55.60,Default,,0000,0000,0000,,nhưng tôi có thể đoán biết\Nngành y dược cho thú y Dialogue: 0,0:13:55.60,0:13:57.39,Default,,0000,0000,0000,,đang trên đà phát triển, Dialogue: 0,0:13:57.39,0:14:00.11,Default,,0000,0000,0000,,từ doanh thu 7 tỷ đô năm 2011 Dialogue: 0,0:14:00.11,0:14:05.69,Default,,0000,0000,0000,,lên đến 9.25 tỷ trong năm 2015. Dialogue: 0,0:14:05.69,0:14:09.54,Default,,0000,0000,0000,,Số loài có thể dùng thuốc là vô hạn định. Dialogue: 0,0:14:09.54,0:14:13.77,Default,,0000,0000,0000,,Một số loài như \Nkhỉ Bonobo ở bang Milwaukee Dialogue: 0,0:14:13.77,0:14:15.36,Default,,0000,0000,0000,,lúc đầu không được uống Dialogue: 0,0:14:15.36,0:14:17.51,Default,,0000,0000,0000,,nhưng rồi họ lấy thuốc Paxil cho người Dialogue: 0,0:14:17.51,0:14:19.91,Default,,0000,0000,0000,,chia cho khỉ vườn thú. Dialogue: 0,0:14:19.91,0:14:24.92,Default,,0000,0000,0000,,(tiếng cười) (vỗ tay) Dialogue: 0,0:14:24.92,0:14:27.80,Default,,0000,0000,0000,,Ngoài mục đích phục vụ y dược tâm thần, Dialogue: 0,0:14:27.80,0:14:30.32,Default,,0000,0000,0000,,còn rất nhiều ví dụ Dialogue: 0,0:14:30.32,0:14:32.97,Default,,0000,0000,0000,,can thiệp y tế đối với động vật. Dialogue: 0,0:14:32.97,0:14:35.33,Default,,0000,0000,0000,,Có một bài học có lẽ Dialogue: 0,0:14:35.33,0:14:37.77,Default,,0000,0000,0000,,ngành thú y có thể dạy cho Dialogue: 0,0:14:37.77,0:14:39.46,Default,,0000,0000,0000,,y dược cho người. Dialogue: 0,0:14:39.46,0:14:41.35,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ bạn dẫn chú chó Dialogue: 0,0:14:41.35,0:14:43.15,Default,,0000,0000,0000,,mắc chứng cuồng bắt bóng Dialogue: 0,0:14:43.15,0:14:44.93,Default,,0000,0000,0000,,đến phòng khám hành vi động vật. Dialogue: 0,0:14:44.93,0:14:47.73,Default,,0000,0000,0000,,Bác sĩ không lao vào kê đơn ngay Dialogue: 0,0:14:47.73,0:14:50.69,Default,,0000,0000,0000,,mà hỏi kỹ về cuộc sống con thú. Dialogue: 0,0:14:50.69,0:14:53.62,Default,,0000,0000,0000,,Họ sẽ hỏi chú chó \Ncó hay ra ngoài trời không, Dialogue: 0,0:14:53.62,0:14:56.28,Default,,0000,0000,0000,,có vận động không, có thường xuyên không, Dialogue: 0,0:14:56.28,0:14:57.76,Default,,0000,0000,0000,,thời gian giao tiếp Dialogue: 0,0:14:57.76,0:15:00.18,Default,,0000,0000,0000,,với người và các con chó khác bao lâu. Dialogue: 0,0:15:00.18,0:15:02.39,Default,,0000,0000,0000,,Họ sẽ nói kỹ về các dạng trị liệu Dialogue: 0,0:15:02.39,0:15:04.90,Default,,0000,0000,0000,,về tâm lý, các dạng chính Dialogue: 0,0:15:04.90,0:15:07.16,Default,,0000,0000,0000,,từng được dùng. Dialogue: 0,0:15:07.16,0:15:09.56,Default,,0000,0000,0000,,Đấy mới là những biểu hiện hữu ích nhất, Dialogue: 0,0:15:09.56,0:15:12.89,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt là khi kết hợp với dược. Dialogue: 0,0:15:12.89,0:15:15.34,Default,,0000,0000,0000,,Điều tôi cho là hữu ích nhất đối với Dialogue: 0,0:15:15.34,0:15:17.30,Default,,0000,0000,0000,,với xã hội loài vật, Dialogue: 0,0:15:17.30,0:15:20.44,Default,,0000,0000,0000,,là thời gian giao tiếp với động vật khác. Dialogue: 0,0:15:20.44,0:15:24.35,Default,,0000,0000,0000,,Đôi khi tôi thấy tôi như Dialogue: 0,0:15:24.35,0:15:26.85,Default,,0000,0000,0000,,động vật giao tiếp cho chó cưng, Dialogue: 0,0:15:26.85,0:15:30.88,Default,,0000,0000,0000,,cũng như vẹt giao tiếp với một số người Dialogue: 0,0:15:30.88,0:15:32.59,Default,,0000,0000,0000,,và người giao tiếp với vẹt, Dialogue: 0,0:15:32.59,0:15:34.13,Default,,0000,0000,0000,,hay chó với voi, Dialogue: 0,0:15:34.13,0:15:37.74,Default,,0000,0000,0000,,và voi đáp ứng nhu cầu\Ngiao tiếp với các con voi khác. Dialogue: 0,0:15:37.74,0:15:38.97,Default,,0000,0000,0000,,Không biết bạn thế nào Dialogue: 0,0:15:38.97,0:15:41.22,Default,,0000,0000,0000,,chứ tôi hay nhận được thông tin trên mạng Dialogue: 0,0:15:41.22,0:15:43.43,Default,,0000,0000,0000,,về tình bạn hy hữu ở động vật Dialogue: 0,0:15:43.43,0:15:46.72,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nghĩ phần lớn Facebook ngập tràn Dialogue: 0,0:15:46.72,0:15:49.60,Default,,0000,0000,0000,,nào là bài ảnh khỉ nhận mèo làm con nuôi, Dialogue: 0,0:15:49.60,0:15:54.41,Default,,0000,0000,0000,,rồi thì chó nuôi nai con như con mình, Dialogue: 0,0:15:54.41,0:15:57.24,Default,,0000,0000,0000,,hay bò và lợn là đôi bạn thân. Dialogue: 0,0:15:57.24,0:16:01.17,Default,,0000,0000,0000,,Tám, chín năm trước \Nbạn mà hỏi ý kiến tôi về mấy bài post này, Dialogue: 0,0:16:01.17,0:16:03.66,Default,,0000,0000,0000,,tôi sẽ bảo bạn \Nmấy người đó cảm xúc mùi mẫn thái quá Dialogue: 0,0:16:03.66,0:16:06.79,Default,,0000,0000,0000,,hay nhân tính hoá bọn thú vật quá đà Dialogue: 0,0:16:06.79,0:16:09.56,Default,,0000,0000,0000,,hay chỉ giả vờ thế nào đấy, nhưng giờ thì Dialogue: 0,0:16:09.56,0:16:12.52,Default,,0000,0000,0000,,tôi hiểu có nguyên nhân ẩn sau cả. Dialogue: 0,0:16:12.52,0:16:16.11,Default,,0000,0000,0000,,Một nghiên cứu đáng tin cậy Dialogue: 0,0:16:16.11,0:16:18.04,Default,,0000,0000,0000,,chứng minh rằng lượng oxytocin Dialogue: 0,0:16:18.04,0:16:20.63,Default,,0000,0000,0000,,là chất gây cảm giác gắn kết đồng loại Dialogue: 0,0:16:20.63,0:16:23.04,Default,,0000,0000,0000,,tiết ra khi ta yêu hay chăm sóc Dialogue: 0,0:16:23.04,0:16:25.63,Default,,0000,0000,0000,,hay ở bên người ta quan tâm mật thiết. Dialogue: 0,0:16:25.63,0:16:28.12,Default,,0000,0000,0000,,Lượng oxytocin tăng ở cả người và chó Dialogue: 0,0:16:28.12,0:16:29.52,Default,,0000,0000,0000,,khi họ quan tâm đến nhau Dialogue: 0,0:16:29.52,0:16:31.18,Default,,0000,0000,0000,,và thích ở bên nhau. Dialogue: 0,0:16:31.18,0:16:33.48,Default,,0000,0000,0000,,Các nghiên cứu còn chứng minh oxytocin Dialogue: 0,0:16:33.48,0:16:35.62,Default,,0000,0000,0000,,tăng lên ở cả cặp động vật với nhau, Dialogue: 0,0:16:35.62,0:16:39.22,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ dê và chó làm bạn chơi đùa với nhau, Dialogue: 0,0:16:39.22,0:16:43.68,Default,,0000,0000,0000,,lượng oxytocin trong chúng sẽ tăng lên. Dialogue: 0,0:16:43.68,0:16:46.45,Default,,0000,0000,0000,,Tôi cũng học được từ một người bạn Dialogue: 0,0:16:46.45,0:16:48.88,Default,,0000,0000,0000,,sức khoẻ tâm lý là con dao hai lưỡi. Dialogue: 0,0:16:48.88,0:16:52.87,Default,,0000,0000,0000,,Anh tên Lonnie Hodge,\Ncựu chiến binh trong chiến tranh Việt Nam. Dialogue: 0,0:16:52.87,0:16:55.50,Default,,0000,0000,0000,,Sau khi trở về Mỹ, anh giúp đỡ Dialogue: 0,0:16:55.50,0:16:58.14,Default,,0000,0000,0000,,những người sống sót và Dialogue: 0,0:16:58.14,0:16:59.67,Default,,0000,0000,0000,,mang chấn động chiến tranh. Dialogue: 0,0:16:59.67,0:17:02.15,Default,,0000,0000,0000,,Bản thân anh cũng có \Nchấn động chiến tranh và sợ độ cao. Dialogue: 0,0:17:02.15,0:17:04.05,Default,,0000,0000,0000,,Bởi trong cuộc chiến, anh thường Dialogue: 0,0:17:04.05,0:17:06.30,Default,,0000,0000,0000,,phải trượt dây quay lưng xuống đất Dialogue: 0,0:17:06.30,0:17:07.73,Default,,0000,0000,0000,,ra khỏi trực thăng Dialogue: 0,0:17:07.73,0:17:10.80,Default,,0000,0000,0000,,Anh được cử một chú chó\Ngiống Labradoodle tên Gander Dialogue: 0,0:17:10.80,0:17:14.25,Default,,0000,0000,0000,,nhằm giúp anh chữa chứng\Nchứng chấn động và sợ độ cao. Dialogue: 0,0:17:14.25,0:17:16.91,Default,,0000,0000,0000,,Đây là ngày đầu họ gặp nhau. Dialogue: 0,0:17:16.91,0:17:19.50,Default,,0000,0000,0000,,Thật là tuyệt bởi từ đó Dialogue: 0,0:17:19.50,0:17:21.27,Default,,0000,0000,0000,,họ gắn bó bên nhau Dialogue: 0,0:17:21.27,0:17:25.52,Default,,0000,0000,0000,,cùng đến thăm \Nnhững cựu chiến binh khác mắc chứng tương tự Dialogue: 0,0:17:25.52,0:17:28.58,Default,,0000,0000,0000,,Điều tôi thích ở\Nmối quan hệ Lonnie và Gander là Dialogue: 0,0:17:28.58,0:17:30.36,Default,,0000,0000,0000,,khoảng vài tháng sau, Dialogue: 0,0:17:30.36,0:17:33.68,Default,,0000,0000,0000,,chú chó Gander cũng sợ độ cao, Dialogue: 0,0:17:33.68,0:17:37.98,Default,,0000,0000,0000,,có lẽ do nó quan sát chủ kỹ quá. Dialogue: 0,0:17:37.98,0:17:41.45,Default,,0000,0000,0000,,Điều tuyệt với là, giờ \Nnó vẫn là chú chó chữa bệnh tâm lý tuyệt vời, Dialogue: 0,0:17:41.45,0:17:43.98,Default,,0000,0000,0000,,bời mỗi khi họ ở trên cao, Dialogue: 0,0:17:43.98,0:17:47.34,Default,,0000,0000,0000,,Lonnie lo cho tâm lý của Gander quá Dialogue: 0,0:17:47.34,0:17:53.32,Default,,0000,0000,0000,,anh thành ra hết sợ độ cao. Dialogue: 0,0:17:53.32,0:17:56.60,Default,,0000,0000,0000,,Tôi dành thời gian\Nnghiên cứu về những câu chuyện thế này Dialogue: 0,0:17:56.60,0:17:58.00,Default,,0000,0000,0000,,đào sâu tìm hiểu. Dialogue: 0,0:17:58.00,0:18:00.46,Default,,0000,0000,0000,,Tôi dành nhiều năm để nghiên cứu, Dialogue: 0,0:18:00.46,0:18:02.76,Default,,0000,0000,0000,,và điều này \Nthay đổi thế giới quan của tôi. Dialogue: 0,0:18:02.76,0:18:07.27,Default,,0000,0000,0000,,Tôi không còn nhìn nhận \Nđộng vật ở dạng vô cảm quan Dialogue: 0,0:18:07.27,0:18:08.92,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nhìn nhận chúng như những cá nhân Dialogue: 0,0:18:08.92,0:18:10.49,Default,,0000,0000,0000,,và nghĩ về chúng như các sinh vật Dialogue: 0,0:18:10.49,0:18:13.25,Default,,0000,0000,0000,,với hệ thống dự báo đặc trưng riêng Dialogue: 0,0:18:13.25,0:18:14.96,Default,,0000,0000,0000,,điều khiển cách chúng hành động Dialogue: 0,0:18:14.96,0:18:17.27,Default,,0000,0000,0000,,và phản ứng với môi trường. Dialogue: 0,0:18:17.27,0:18:20.16,Default,,0000,0000,0000,,Tôi tin điều này đã khiến tôi Dialogue: 0,0:18:20.16,0:18:22.52,Default,,0000,0000,0000,,thành người hiếu kỳ và đễ đồng cảm hơn Dialogue: 0,0:18:22.52,0:18:25.97,Default,,0000,0000,0000,,không chỉ với thú cưng cùng nhà, Dialogue: 0,0:18:25.97,0:18:28.09,Default,,0000,0000,0000,,thỉnh thoảng còn cùng mâm, Dialogue: 0,0:18:28.09,0:18:30.94,Default,,0000,0000,0000,,mà còn với người thân, người bạn, Dialogue: 0,0:18:30.94,0:18:33.89,Default,,0000,0000,0000,,đang chống chọi với \Nchứng lo lắng kinh niên Dialogue: 0,0:18:33.89,0:18:36.52,Default,,0000,0000,0000,,do ám ảnh và các dạng bệnh khác. Dialogue: 0,0:18:36.52,0:18:38.50,Default,,0000,0000,0000,,Tôi cũng thật sự tin rằng Dialogue: 0,0:18:38.50,0:18:40.74,Default,,0000,0000,0000,,dù ta không thể biết chính xác Dialogue: 0,0:18:40.74,0:18:44.13,Default,,0000,0000,0000,,điều gì đang xảy ra trong đầu chú heo, Dialogue: 0,0:18:44.13,0:18:46.24,Default,,0000,0000,0000,,chú chó nhà bạn hay cả bạn đời bạn, Dialogue: 0,0:18:46.25,0:18:50.06,Default,,0000,0000,0000,,không có nghĩa là\Nta ngừng thông cảm và giúp đỡ họ. Dialogue: 0,0:18:50.06,0:18:52.54,Default,,0000,0000,0000,,Bởi điều tốt nhất ta có thể làm Dialogue: 0,0:18:52.54,0:18:56.84,Default,,0000,0000,0000,,là "nhân tính hóa" cho họ. Dialogue: 0,0:18:56.84,0:19:00.34,Default,,0000,0000,0000,,Cha của Charles Darwin từng bảo ông Dialogue: 0,0:19:00.34,0:19:05.56,Default,,0000,0000,0000,,ai trong đời cũng có thể phát điên. Dialogue: 0,0:19:05.56,0:19:08.39,Default,,0000,0000,0000,,May mắn thay \Nta vẫn có thể tìm lại bình an tâm hồn Dialogue: 0,0:19:08.39,0:19:10.56,Default,,0000,0000,0000,,nếu có sự trợ giúp của cộng đồng. Dialogue: 0,0:19:10.56,0:19:12.62,Default,,0000,0000,0000,,XIn cảm ơn. Dialogue: 0,0:19:12.62,0:19:16.19,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay)