WEBVTT

00:00:01.089 --> 00:00:05.153
Oliver son derece hayat dolu,

00:00:05.153 --> 00:00:09.974
yakışıklı, çekici ama
oldukça dengesiz bir erkekti

00:00:09.974 --> 00:00:13.159
ve kalbimi bütünüyle çalmıştı.

NOTE Paragraph

00:00:13.159 --> 00:00:16.080
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:00:16.080 --> 00:00:17.746
O bir Bernese dağ köpeğiydi.

00:00:17.746 --> 00:00:20.929
Eski eşimle sahiplenmiştik

00:00:20.929 --> 00:00:22.618
Altı ay içinde.

00:00:22.618 --> 00:00:25.182
onun darmadağın durumda olduğunu anladık.

00:00:25.182 --> 00:00:27.962
Öylesine aşırı bir ayrılık
korkusu vardı ki,

00:00:27.962 --> 00:00:29.498
onu hiç yalnız bırakamıyorduk.

00:00:29.498 --> 00:00:32.626
Bir keresinde, 3.kattaki
dairemizden aşağı atladı.

00:00:32.626 --> 00:00:37.047
Kumaş yerdi. Her şeyi yerdi, kağıtları da.

00:00:37.047 --> 00:00:38.952
Varolmayan sinekleri avlardı.

00:00:38.952 --> 00:00:40.681
Halüsinasyonlar görüyordu.

00:00:40.681 --> 00:00:43.985
Ona "zorlayıcı köpek
bozukluğu" tanısı kondu.

00:00:43.985 --> 00:00:47.331
Üstelik bu buzdağının
sadece görünen kısmıydı.

NOTE Paragraph

00:00:50.003 --> 00:00:51.432
İnsanlarda olduğu gibi,

00:00:51.432 --> 00:00:54.543
sevdiğiniz kişinin bazı sorunları

00:00:54.543 --> 00:00:56.580
olduğunu anlamanız

00:00:56.580 --> 00:00:59.527
bazen 6 ayınızı alabilir.

00:00:59.527 --> 00:01:00.938
(Kahkaha)

00:01:00.938 --> 00:01:04.872
Ama pek çoğumuz çıktığımız kişiyi alıp

00:01:04.872 --> 00:01:07.008
onunla tanıştığımız bara geri bırakmayız

00:01:07.008 --> 00:01:11.344
ya da onu bize tanıştıran
arkadaşa iade etmeyiz

00:01:11.344 --> 00:01:14.098
veya Match.com sitesinden çıkarmayız.

00:01:14.098 --> 00:01:16.928
(Kahkaha)

00:01:16.928 --> 00:01:18.727
Onları yine de severiz

00:01:18.727 --> 00:01:20.723
ve bağlanırız.

00:01:20.723 --> 00:01:24.955
Benim de köpeğimle yaptığım buydu.

00:01:24.955 --> 00:01:28.757
Ben biyoloji okudum,

00:01:28.757 --> 00:01:31.377
bilim tarihi alanında

00:01:31.377 --> 00:01:32.882
MIT'den doktora diplomam var.

00:01:32.882 --> 00:01:34.580
Eğer bana 10 yıl önce,


00:01:34.580 --> 00:01:36.989
sevdiğim bir köpeğin ya da
köpeklerin duyguları

00:01:36.989 --> 00:01:38.825
duyguları var mı deseniz,
evet derdim.

00:01:38.825 --> 00:01:40.289
Fakat anksiyete bozukluğuyla,


00:01:40.289 --> 00:01:42.587
Prozac reçetesi ve 
terapistle onlarında

00:01:42.587 --> 00:01:45.635
uğraşacağını sanmazdım.

00:01:46.678 --> 00:01:49.404
Onlara aşık olunca 
farkına vardım ki,

00:01:49.404 --> 00:01:51.236
panik ve endişeleriyle

00:01:51.239 --> 00:01:53.644
başa çıkmasına 
yardım ederken

00:01:53.644 --> 00:01:57.467
hayatım değişti.

00:01:58.227 --> 00:02:00.764
Ufkum genişledi.

00:02:00.944 --> 00:02:03.131
Son 7 yılımı, başka hayvanlardaki

00:02:03.131 --> 00:02:05.390
ruhsal rahatsızlıkları
inceleyerek geçirdim.

00:02:05.410 --> 00:02:07.185
Onlar da ruhen
hasta olabilir mi?

00:02:07.195 --> 00:02:10.080
Eğer öyleyse, bu
bizim için ne anlama gelir?

00:02:10.210 --> 00:02:12.879
Keşfettiklerim sonucunda, onların da

00:02:12.879 --> 00:02:14.819
ruhen hastalanabileceklerine inandım

00:02:14.819 --> 00:02:19.295
ve onlardaki ruhsal
rahatsızlıkların incelenip

00:02:19.295 --> 00:02:21.377
tanımlanmaya çalışılmasının, aslında

00:02:21.377 --> 00:02:25.431
kendimizi anlamamıza
yardımcı olacağını gördüm.

NOTE Paragraph

00:02:25.431 --> 00:02:28.877
Bu arada teşhisten söz edelim.

00:02:28.877 --> 00:02:31.558
Pek çoğumuz, bir başka hayvanın

00:02:31.558 --> 00:02:34.021
ne düşündüğünü bilemeyeceğimizi düşünür

00:02:34.021 --> 00:02:35.299
ve bu doğrudur.

00:02:36.018 --> 00:02:37.891
Ancak herhangi bir
ilişkinizde

00:02:37.891 --> 00:02:39.747
olabileceği gibi
-en azindan benim gibi-

00:02:39.747 --> 00:02:41.547

ebeveyninize ya da çocuğunuza

00:02:41.547 --> 00:02:43.741

nasıl hissettiğini soruyor olmanız,

00:02:43.741 --> 00:02:45.451
onların bunu size anlatabileceği

00:02:45.451 --> 00:02:47.119
anlamına gelmez;

00:02:47.119 --> 00:02:48.352
Hissettiklerini

00:02:48.352 --> 00:02:50.305
ifade etmeyi bilemeyebilirler.

00:02:50.305 --> 00:02:51.450
Aslında
biriyle konuşarak

00:02:51.450 --> 00:02:53.183
onun duygusal sorunlarını 


00:02:53.213 --> 00:02:55.022
anlamaya çalışmak
yeni bir düşünce.

00:02:57.075 --> 00:02:58.007
20.yüzyıldan önce,


00:02:58.017 --> 00:02:59.077
doktorlar,


00:02:59.077 --> 00:03:00.309

ruhsal bozukluklara

00:03:00.309 --> 00:03:02.168
genellikle gözlem


00:03:02.168 --> 00:03:04.904
yoluyla tanı koymuşlardır.

00:03:05.268 --> 00:03:07.490
Ayrıca, görünüşe bakılırsa
diğer hayvanlardaki

00:03:07.490 --> 00:03:09.741
ruh hastalıkları konusunda düşünmek

00:03:09.741 --> 00:03:11.008
o kadar zor bir şey değil.

00:03:11.008 --> 00:03:12.687
A.B.D.'de 
rahatsızlıkların çoğu

00:03:12.687 --> 00:03:15.071
korku ve endişe bozuklukları

00:03:16.251 --> 00:03:18.252
ve düşünürseniz, aslında korku ve endişe

00:03:18.252 --> 00:03:20.853
son derece yararlı
olan hayvani duygulardır.

00:03:22.095 --> 00:03:24.695
Korku ve endişeyi genellikle
tehlikeli durumlarda hissederiz.

00:03:25.116 --> 00:03:27.226
Bunları hisseder hissetmez de,

00:03:27.226 --> 00:03:28.747
içimizde tehlikeli olan şeyden

00:03:28.747 --> 00:03:29.888
kaçma dürtüsü gelir.

00:03:29.913 --> 00:03:33.677
Asıl sorun, gerekmediği durumlarda
korku ve endişe duymaya başlamaktır.

00:03:34.965 --> 00:03:37.538
Ruh hâli bozuklukları da, aslında

00:03:37.538 --> 00:03:40.711
hissedebilen bir hayvan olmanın
talihsiz bir uç noktası olabilir.

00:03:42.183 --> 00:03:43.928
Obsesif-kompulsif bozukluklar da

00:03:43.928 --> 00:03:47.747
çoğu zaman gayet sağlıklı
bir hayvani özellik olan

00:03:47.747 --> 00:03:49.779
kendini temizleme güdüsünden ortaya çıkar.

00:03:51.136 --> 00:03:53.134
Ellerinizi ya da
patilerinizi aşırı biçimde

00:03:53.134 --> 00:03:55.215
temizlemek istediğiniz

00:03:55.215 --> 00:03:56.649
bitmeden sofraya 
oturmadığınız

00:03:56.649 --> 00:03:58.544

abartılı bir ritüel geliştirdiğiniz

00:03:58.544 --> 00:04:03.481
durumlarda 
ruhsal rahatsızlık adını alır.

NOTE Paragraph

00:04:04.566 --> 00:04:07.774
İnsanlar için elimizde,
üzerinde anlaşmaya varılmış olan

00:04:07.774 --> 00:04:09.901
ruhsal bozukluk 
atlası diyebileceğimiz

00:04:09.901 --> 00:04:12.230
"Tanısal ve İstatistiksel Rehber" var.

00:04:12.634 --> 00:04:15.885
Diğer hayvanlar içinse, YouTube.

00:04:15.885 --> 00:04:17.491
(Kahkaha)

00:04:17.491 --> 00:04:20.138
Bunlar "obsesif kompülsif köpek"
olarak yaptığım aramada çıkanlar.

00:04:20.138 --> 00:04:21.926
Ama size önerim,

00:04:21.926 --> 00:04:24.877
"obsesif kompülsif kedi" diye aramanız.

00:04:25.580 --> 00:04:28.271
Gördükleriniz karsisinda şok olacaksınız.

00:04:28.271 --> 00:04:30.409
Size bir kaç örnek göstereyim.

00:04:32.770 --> 00:04:35.492
Bu bir gölge kovalama örneği.

00:04:35.492 --> 00:04:38.568
Biliyorum, komik
ve bir yönden sevimli de.

00:04:38.568 --> 00:04:42.063
Ama durum şu ki, böyle köpekler

00:04:42.063 --> 00:04:44.665
buna benzer takıntılarla
tüm bir günü geçirebiliyor.

00:04:44.775 --> 00:04:46.237
Ne yürüyüşe çıkıyorlar,

00:04:46.237 --> 00:04:47.891
ne arkadaşlarıyla oynuyorlar,

00:04:47.891 --> 00:04:49.477
ne de yemek yiyorlar.

00:04:49.477 --> 00:04:51.010
Kuyruk kovalamak gibi
saplantılı,

00:04:51.010 --> 00:04:54.127
sabit davranışlar geliştiriyorlar.

NOTE Paragraph

00:04:54.127 --> 00:04:57.528
İşte Gizmo adlı kediden bir örnek.

00:04:57.528 --> 00:05:00.740
Dışarı bir göz atıyor gibi görünüyor,

00:05:00.740 --> 00:05:04.054
fakat bunu günün
çok uzun saatleri boyunca yapıyor.

00:05:04.054 --> 00:05:07.558
Sadece orada oturup, patisiyle perdeyi

00:05:07.558 --> 00:05:09.092
aralayıp duruyor.

00:05:09.092 --> 00:05:11.569
Tek tip davranış olarak adlandırılan

00:05:11.569 --> 00:05:13.353
türe bir başka örnek de bu.

00:05:13.353 --> 00:05:16.060
Bu Oakland Hayvanat Bahçesi'ndeki
TingTing isimli ayı.

00:05:16.060 --> 00:05:17.825
Bu sahneyi gördüğünüzde,

00:05:17.825 --> 00:05:18.776
Ting Ting'in çubukla

00:05:18.776 --> 00:05:20.490
öylesine oynuyor sanabilirsiniz.

00:05:20.490 --> 00:05:22.216
Fakat o tüm gün bunu yapıyor.

00:05:22.216 --> 00:05:24.132
Dikkatli bakarsanız ve size

00:05:24.132 --> 00:05:27.803
bu çekimin yarım saatlik
bölümünü izletirsem

00:05:27.803 --> 00:05:29.829
tam olarak aynı şeyi
görürsünüz,

00:05:29.829 --> 00:05:31.978
tamamiyle aynı sırada yapıyor:

00:05:31.978 --> 00:05:34.328
çubuğu hep tamamen
aynı biçimde çeviriyor.

00:05:34.328 --> 00:05:36.820
Özellikle tutsak hayvanlarda

00:05:36.820 --> 00:05:38.644
çok yaygın gözlenen davranışlara

00:05:38.644 --> 00:05:43.204
tek tip adımlama veya
tek tip sallanmayı verebiliriz.

00:05:43.204 --> 00:05:44.880
Aslında insanlar da
aynını yapıyor.

00:05:44.880 --> 00:05:46.624
Biz de sallanırız;

00:05:46.624 --> 00:05:48.211
bir yandan diğer yana sallanırız.

00:05:48.211 --> 00:05:50.482
Bunu pek çoğumuz yaparız ve
çoğunlukla

00:05:50.482 --> 00:05:52.028
sakinleşme yöntemidir.

00:05:52.028 --> 00:05:54.678
Diğer hayvanlar için de
durumun bu olduğunu düşünüyorum.

NOTE Paragraph

00:05:54.678 --> 00:05:56.364
Fakat tek tip hareket,
diğerlerinde

00:05:56.364 --> 00:05:58.130
gözlemlenen tek durum değil.

00:05:58.130 --> 00:06:00.258
Franklin Park 
Hayvanat Bahçesi'nden Gigi

00:06:00.258 --> 00:06:01.919

Harvard'lı bir terapisti var

00:06:01.919 --> 00:06:04.127
başka şeylerin yanı sıra,

00:06:04.127 --> 00:06:05.849
bir de duygu durum bozukluğu,

00:06:05.849 --> 00:06:07.432

tedavisi görüyor.

00:06:07.432 --> 00:06:10.427
Pek çok hayvan duygu
durum bozukluğu geliştirir.

00:06:10.427 --> 00:06:11.855
Bir sürü yaratık

00:06:11.855 --> 00:06:13.390
-- bu at sadece bir örnek --

00:06:13.390 --> 00:06:15.072
özyıkımsal davranışlar geliştirir.

00:06:15.072 --> 00:06:16.357
Bir şeyler kemirip dururlar

00:06:16.357 --> 00:06:18.503
ya da sakinleştiren
başka şeyler yaparlar;

00:06:18.503 --> 00:06:20.201
bu şeyler onlara zarar verse bile.


00:06:20.271 --> 00:06:23.318
İnsanların kendini
jiletlemesi gibi.

00:06:25.411 --> 00:06:26.312
Yolma.

NOTE Paragraph

00:06:26.312 --> 00:06:28.212
Görünüşe göre, eğer kürkünüz,


00:06:28.212 --> 00:06:30.319
tüyleriniz ya da deriniz varsa,

00:06:30.319 --> 00:06:32.294
takıntılı halde
kendinizi yolabilirsiniz.

00:06:32.294 --> 00:06:35.176
Şu anda 20 milyon Amerikalı'yı
etkileyen trikotillomani

00:06:35.186 --> 00:06:37.714
yani insanlardaki 
saç veya kaş yolma takıntısını

00:06:37.714 --> 00:06:39.161
daha iyi anlamak için

00:06:39.161 --> 00:06:41.441
bazı papağanlar incelenmiştir.

00:06:41.441 --> 00:06:43.509
Laboratuvar fareleri de
kendini yolmaktadır.

00:06:43.509 --> 00:06:45.742
Onlarda buna berberlik denir.

00:06:45.742 --> 00:06:48.819
Irak ve Afganistan savaşlarının
köpek gazileri,

00:06:48.819 --> 00:06:51.800
"köpek travma sonrası
stres bozukluğu" ile dönmekte

00:06:51.800 --> 00:06:54.512
ve cepheden sonra
sivil yaşama tekrar girmekte

00:06:54.512 --> 00:06:55.797
zorluk çekmektedirler.

00:06:55.797 --> 00:06:58.403
Yaklaşan sakallı adamlardan ya da

00:06:58.403 --> 00:07:01.116
arabaya binmekten aşırı
biçimde korkmaktadırlar.

NOTE Paragraph

00:07:01.116 --> 00:07:03.882
Yine de dikkatli ve net olmak istiyorum.

00:07:03.882 --> 00:07:06.559
Köpeklerdeki posttravmatik
stres bozukluğunun

00:07:06.559 --> 00:07:09.240
insanlardaki ile aynı olduğunu sanmıyorum.

00:07:09.240 --> 00:07:11.775
Fakat zaten sizin posttravmatik
stres bozukluğunuzun

00:07:11.775 --> 00:07:13.700
benimkiyle benzer 
olduğunu düşünmüyorum;

00:07:13.700 --> 00:07:16.632
ya da benim endişemin veya
üzüntümün sizinkine benzediğini.

00:07:16.632 --> 00:07:18.337
Hepimiz farklıyız.

00:07:18.337 --> 00:07:21.172
Hepimizin başka başka duyarlılıkları var.

00:07:21.172 --> 00:07:24.913
Aynı ev ortamında büyütülmüş iki köpek,

00:07:24.913 --> 00:07:27.260
bütünüyle aynı durumlara
maruz kalmış olsalar da,

00:07:27.260 --> 00:07:31.159
biri örneğin motosiklet ya da
mikrodalga fırın sesi korkusu

00:07:31.159 --> 00:07:33.907
geliştirirken, diğerinde böyle bir şey

00:07:33.907 --> 00:07:35.762
ortaya çıkmayabiliyor.

NOTE Paragraph

00:07:35.762 --> 00:07:38.595
İnsanların bana sıklıkla
sorduğu bir soru şudur:

00:07:38.595 --> 00:07:40.538
Bu insanların hayvanları çıldırtıyor

00:07:40.538 --> 00:07:42.167
olmasının bir örneği midir?

00:07:42.167 --> 00:07:43.940
Ya da, kötü muameleye

00:07:43.940 --> 00:07:46.179
maruz kalmanın bir sonucu mudur?

00:07:46.225 --> 00:07:48.256
ve görünüşe bakılırsa, biz aslında

NOTE Paragraph

00:07:48.256 --> 00:07:50.728
bundan çok daha karmaşığız.

00:07:51.683 --> 00:07:53.956
Başıma gelen en güzel şeyden bir tanesi de

00:07:53.986 --> 00:07:55.464
bu konu hakkinda yakın zamanda

00:07:55.464 --> 00:07:57.044
bir kitap yayınlamış olmam.

00:07:57.694 --> 00:08:01.218
Ve şimdi her gün mailimi açtığımda

00:08:01.502 --> 00:08:03.094
-veya okumaya gittiğimde

00:08:03.094 --> 00:08:04.613
ya da bir kokteyleyken

00:08:04.613 --> 00:08:06.761
insanlar bana daha önce karşılaştıkları

00:08:06.761 --> 00:08:08.688
hayvanların hikayelerini anlatıyorlar.

00:08:08.688 --> 00:08:09.777
Geçenlerde, California'da

NOTE Paragraph

00:08:09.777 --> 00:08:10.938
bir okuma yaptım.

NOTE Paragraph

00:08:10.938 --> 00:08:12.355
Konuşmam bittikten sonra

00:08:12.355 --> 00:08:13.341
bir bayan söz aldı

00:08:13.341 --> 00:08:14.471
ve şöyle dedi;

00:08:14.471 --> 00:08:16.138
Dr Braitman, sanırım kedim de

00:08:16.148 --> 00:08:17.802
posttravmatik stres bozukluğu var.

00:08:17.802 --> 00:08:19.387
Ben de dedim ki, Pekala, neden?

00:08:19.387 --> 00:08:20.939
Bana biraz durumdan bahsedin.

00:08:21.059 --> 00:08:22.052
Ping bayanın kedisi.

00:08:22.171 --> 00:08:23.251
Kurtarılmış.

00:08:24.614 --> 00:08:26.959
Yaşlı bir adamla yaşıyormuş.

00:08:27.019 --> 00:08:29.748
Birgün adam
elektrik süpürgesiyle temizlerken

00:08:29.748 --> 00:08:31.423
kalp krizi geçirmiş ve vefat etmiş.

00:08:31.423 --> 00:08:34.176
Bir hafta sonra, Ping apartmant dairesinde

00:08:34.176 --> 00:08:37.020
ölen sahibinin cesedinin yaninda bulunmuş.

00:08:37.020 --> 00:08:40.057
Bu süreçte süpürge hep açık kalmış.

00:08:40.447 --> 00:08:44.836
Aylarca, sanırım olaydan 2 yil sonra bile,

NOTE Paragraph

00:08:45.483 --> 00:08:46.746
o kadar korkmuş ki,


00:08:46.776 --> 00:08:48.358
temizlik günü
evde duramaz olmuş.

00:08:48.408 --> 00:08:50.143
Sessiz ve korkak bir kediymiş.

00:08:50.413 --> 00:08:51.873
Dolaplar da saklanırmış.

00:08:51.873 --> 00:08:54.183
Kendine güvenmeyen , zayıf bir kediymiş.

00:08:54.183 --> 00:08:57.731
Ancak onu seven ailesinin uzun ve sabırlı

00:08:57.731 --> 00:08:59.239
yardimları sonucunda,

00:08:59.239 --> 00:09:00.272
şimdi, 3 yıl sonra,

00:09:00.342 --> 00:09:02.791
mutlu ve kendine güvenen bir kedi.

00:09:04.035 --> 00:09:06.786
Rastladığım bir başka iyileşme hikayesi de

00:09:06.786 --> 00:09:07.720
birkaç yıl önceydi.

00:09:07.720 --> 00:09:10.394
Araştırma için Tayland'da bulunuyordum.

00:09:10.492 --> 00:09:12.511
Boonlua adında bir maymunla karşılaştım.

00:09:13.869 --> 00:09:15.471
Boonlua bebekken birkaç

00:09:15.471 --> 00:09:17.120
köpeğin saldırısına uğramış

00:09:17.120 --> 00:09:21.252
ve iki bacağı ve bir kolu kopmuş.

00:09:22.588 --> 00:09:24.468
Boonlua rahiplerin onla ilgilendiği

00:09:24.468 --> 00:09:26.476
bir tapınağa sığınmış.

00:09:26.476 --> 00:09:28.586
Rahipler, yaralarını tedavi etmesi için

00:09:28.586 --> 00:09:30.208
veteriner çağırmışlar.

00:09:30.341 --> 00:09:32.175
Sonunda bir fil tesisinde

00:09:32.175 --> 00:09:33.500
Boonlua iyileşmiş.

00:09:34.193 --> 00:09:36.151
Bakıcıları onu kanatları altına almaya

00:09:36.161 --> 00:09:37.254
karar vermişler;

00:09:37.304 --> 00:09:38.848
onun ne sevdiğini keşfetmişler.

00:09:38.848 --> 00:09:41.179
Görünen o ki, kendisi naneli ''Mentos'u''

00:09:41.179 --> 00:09:43.134
Herkül böceğini ve yumurtayı seviyormuş.

00:09:43.375 --> 00:09:44.887
Fakat bakıcıları endişelenmiş,

00:09:44.887 --> 00:09:46.208
O, sosyal ama yanlızmış.

00:09:46.208 --> 00:09:47.801
Ancak diğer maymunların

00:09:47.801 --> 00:09:49.148
yanına koymak istememişler.


00:09:49.148 --> 00:09:50.353
Tek kolla kendini savunup

00:09:50.353 --> 00:09:52.462
veya oyun oynayabileceğini zannetmemişler.

00:09:52.462 --> 00:09:53.948
Yanına tavşan vermişler.

00:09:55.190 --> 00:09:57.500
Boonlua bir anda değişmiş.

00:09:57.500 --> 00:09:59.149
Tavşanıyla çok mutluymuş.

00:09:59.149 --> 00:10:00.693
Birbirlerini temizliyorlarmış.

00:10:00.693 --> 00:10:02.202
Yakın arkadaş olmuşlar.

00:10:02.885 --> 00:10:04.687
Ve sonra, tavşanın yavruları olmuş.

00:10:04.687 --> 00:10:07.368
Boonlua daha da mutlu olmuş.

00:10:08.099 --> 00:10:09.504
Bu durum onun için erken

00:10:09.504 --> 00:10:11.373
kalkmaya bir neden olmuş.

00:10:11.373 --> 00:10:14.310
Hatta öyle ki, uyumamaya karar vermiş.

00:10:14.310 --> 00:10:16.283
Yavrular konusunda

00:10:16.283 --> 00:10:18.480
aşırı korumacı olmuş.

00:10:19.132 --> 00:10:20.310
Uyumayı bırakmış.

NOTE Paragraph

00:10:20.310 --> 00:10:21.317
Yavrulara bakarken

00:10:21.317 --> 00:10:22.885
bir nevi uyuklarmış.

00:10:24.033 --> 00:10:25.403
Gerçekten aşırı korumacı

00:10:25.403 --> 00:10:26.750
bağlıymış ki görevliler

00:10:26.750 --> 00:10:29.898
yavruları almak zorunda kalmış.

00:10:29.924 --> 00:10:31.327
O kadar korumacıymış ki

00:10:31.327 --> 00:10:32.631
annesi yavrularına bir şey

00:10:32.641 --> 00:10:33.901
yapar diye korkar olmuş.

00:10:33.920 --> 00:10:35.274
Yavruları aldıktan sonra,

00:10:35.274 --> 00:10:35.913
görevliler

00:10:35.913 --> 00:10:37.625
depresyona girmesinden korkmuşlar.

00:10:37.625 --> 00:10:38.986
Buna engel olmak için

00:10:38.986 --> 00:10:41.296
yeni tavşan arkadaş vermişler.

00:10:41.296 --> 00:10:43.339
(Kahkaha)

00:10:45.106 --> 00:10:46.444
Bana soracak olursanız eğer

00:10:46.444 --> 00:10:48.015
hiç de depresyonda gibi durmuyor.

00:10:48.018 --> 00:10:49.360
(Kahkaha)

00:10:51.457 --> 00:10:52.668
Insanların gerçekten

00:10:52.688 --> 00:10:54.194
hissetmesini istediğim şeyse

NOTE Paragraph

00:10:54.204 --> 00:10:56.256
iyi tanıdığınız canlılar 
hakkında tahminler

00:10:56.256 --> 00:10:58.183
yapabilmek için onlardan

00:10:58.183 --> 00:11:01.364
sorumlu olduğunuzu 
hissetmeniz gerektiğidir.

00:11:01.364 --> 00:11:03.396
Yani konu iyi tanıdığınız köpeğiniz,

00:11:03.396 --> 00:11:04.719
veya kediniz veya belki de

00:11:04.719 --> 00:11:07.047
tek kollu maymunuzsa

00:11:07.047 --> 00:11:09.657
ve eğer onların travma geçirdiğini

00:11:09.657 --> 00:11:11.212
veya depresyonda olduğunu

00:11:11.212 --> 00:11:13.324
düşünüyorsanız, muhtemelen haklısınız.

00:11:13.653 --> 00:11:15.033
Bu oldukça antropomorfiktir

00:11:15.068 --> 00:11:16.337
veya başka bir değişle bu

00:11:16.337 --> 00:11:19.503
insan karakterlerinin hayvanlara

00:11:19.503 --> 00:11:21.094
veya şeylere atanmasıdır.

00:11:21.992 --> 00:11:23.137
Aslına bakarsanız, bunun bir problem

00:11:23.137 --> 00:11:24.207
olduğunu düşünmüyorum.

00:11:24.207 --> 00:11:25.640
Antropomorfikleştirme yapamayacağımızı

NOTE Paragraph

00:11:25.640 --> 00:11:26.765
düşünmüyorum.

00:11:26.777 --> 00:11:28.066
Bu beyninizden insan beynini

00:11:28.066 --> 00:11:29.580
alıp, bir kavanoza koyup

00:11:29.580 --> 00:11:31.250
sonra tekrar başka hayvanların

00:11:31.250 --> 00:11:32.854
düşünme yapısını düşünmek için

00:11:32.854 --> 00:11:33.864
o beyni geri kullanmak gibi bir şey değil.

00:11:33.904 --> 00:11:35.817
Bir her zaman başka hayvanların

00:11:35.817 --> 00:11:38.568
duygusal deneyimlerini merak eden hayvanlar olacağız.

00:11:39.057 --> 00:11:39.929
O zaman olay

00:11:39.929 --> 00:11:41.530
ne kadar iyi veya ne kadar kötü

00:11:41.530 --> 00:11:44.814
antropomorfikleştirdiğinizde...

00:11:44.873 --> 00:11:46.057
Antropomorfikleştirmek

00:11:46.057 --> 00:11:47.381
gayet yaygın...

00:11:47.888 --> 00:11:49.513
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:11:50.134 --> 00:11:51.442
Bu Corgi'lerinizi 
giydirmek

00:11:51.452 --> 00:11:52.995
ve onlara düğün düzenlemek,

00:11:52.995 --> 00:11:54.946
veya egzotik vahşi yaşama yakınlaşmak

00:11:54.946 --> 00:11:57.583
sırf ruhani bir bağınız
olduğunu düşündüğünüz için...

00:11:57.583 --> 00:11:58.616
Bu tarz şeyler...

00:11:59.383 --> 00:12:01.761
Öte yandan,
düzgün antropomorfikleştirmenin temeli

00:12:01.761 --> 00:12:03.385
inanıyorum ki diğer türlerle olan

00:12:03.385 --> 00:12:05.614
hayvansal benzerliklerimizi kabul etmeye

00:12:05.614 --> 00:12:07.541
ve bunları diğer hayvanlar

00:12:07.541 --> 00:12:09.329
hakkında bilgi edinmek için

00:12:09.329 --> 00:12:12.765
tahminlerde bulunmaya dayanıyor.

00:12:12.765 --> 00:12:16.201
İyi antropomorfikleştirmeye

00:12:16.201 --> 00:12:17.908
dayanan kocaman bir endüsitri var,

00:12:18.396 --> 00:12:20.358
ve bu da Psikofarmakoloji endüstirisi.

00:12:21.328 --> 00:12:22.651
Her beş Amerikali'dan biri

00:12:22.651 --> 00:12:24.393
psikofarmakolojik ilaç kullaniyor,

00:12:25.471 --> 00:12:28.078
antidepresan ve antianksiyete ilaçlarından

00:12:28.078 --> 00:12:29.938
tutun da antipsikotiklere kadar...

NOTE Paragraph

00:12:30.550 --> 00:12:32.385
Görünüşe bakılırsa bu denli

00:12:32.385 --> 00:12:36.082
geniş ilaç cephanesini 
diğer hayvanlara borçluyuz.

00:12:36.091 --> 00:12:37.702
Bu tür ilaçlar ilk olarak

00:12:37.702 --> 00:12:39.049
insan olmayan hayvanlarda

00:12:39.049 --> 00:12:40.590
sadece belirlemek için değil

NOTE Paragraph

00:12:40.590 --> 00:12:42.785
davranış etkileri için de test edildi.

00:12:42.785 --> 00:12:45.515
Çok popüler olan Thorazine,

00:12:45.515 --> 00:12:48.406
insanlardan once sıçanları rahatlattı.

00:12:49.613 --> 00:12:51.343
Antianksiyete ilacı olan Librium,

00:12:51.343 --> 00:12:53.804
1950'lilerde, kötü huylu oldukları

00:12:53.804 --> 00:12:55.569
için seçilmiş kedilere verildi

NOTE Paragraph

00:12:55.569 --> 00:12:57.958
ve onları huzurlu hayvanlar yapti.

00:12:58.668 --> 00:12:59.992
Hatta, antidepresanlar ,

00:12:59.992 --> 00:13:01.827
ilk tavşanlarda test edildi.

00:13:02.604 --> 00:13:04.758
Günümüzde, malesef hayvanlara

00:13:04.758 --> 00:13:06.528
sadece denek oldukları

00:13:06.619 --> 00:13:08.070
için bu ilaçlar verilmiyor.

00:13:08.070 --> 00:13:10.373
Aynı zamanda hasta oldukları için,

00:13:10.373 --> 00:13:13.456
hem etik hem de etik olmayan yollardan

00:13:13.456 --> 00:13:14.524
ilaç veriliyor.

00:13:14.524 --> 00:13:16.125
"SeaWorld" yavruları ellerinden

00:13:16.125 --> 00:13:17.670
alınmış anne katil balinalara

00:13:17.670 --> 00:13:19.679
antianksiyete ilaçları veriyor.

00:13:21.384 --> 00:13:22.754
Hayvanat bahçesinde bulunan

00:13:22.754 --> 00:13:25.880
birçok gorile
antianksiyete ilaçları veriliyor.

00:13:25.971 --> 00:13:27.944
Oliver gibi köpeklere

00:13:28.919 --> 00:13:30.626
binalardan aşağı atlamasınlar,

00:13:30.626 --> 00:13:32.692
trafiğin içine dalmasinlar

00:13:32.692 --> 00:13:34.178
diye antidepresanlar veya

00:13:34.178 --> 00:13:35.986
antianksiyete ilaçlari veriliyor.

00:13:36.106 --> 00:13:38.033
Daha yeni, " Science" dergisinde

NOTE Paragraph

00:13:38.033 --> 00:13:39.855
istakozların bile antianksiyete

00:13:39.855 --> 00:13:41.807
ilaçlarına cevap verdiğini

00:13:41.807 --> 00:13:43.152
gösteren çalışma yayınlandı.

00:13:43.152 --> 00:13:45.098
İlaçlar onları daha cesur,
daha az ürkek

00:13:45.098 --> 00:13:47.498
ve keşfetmeye daha açık hale getirmiş.

00:13:49.649 --> 00:13:51.319
Kaç tane hayvanın bu tarz ilaçların

00:13:51.319 --> 00:13:53.083
etkisinde olduğunu tahmin etmek zor.

00:13:53.083 --> 00:13:55.593
Hayvan ilaç sektörünün

00:13:55.593 --> 00:13:57.549
çok büyük ve büyümeye devam ediyor:

00:13:57.695 --> 00:14:00.039
2011'de 7 milyar dolar iken

00:14:00.039 --> 00:14:02.070
2025 itibariyle 9,25 milyar

00:14:02.213 --> 00:14:04.385
dolar olmasi bekleniyor.

00:14:06.365 --> 00:14:07.973
Bazi hayvanlar sonsuza kadar bu

00:14:07.973 --> 00:14:09.904
ilaçların etkisinde olacaklar.

00:14:12.801 --> 00:14:15.360
hayvanat bahçesinde ona verilen Paxil

00:14:09.999 --> 00:14:12.801
Diğerleri, Milwaukee' daki Bonobo gibi,

00:14:15.360 --> 00:14:17.089
ilacını saklamaya başlayana ve diğer

00:14:17.089 --> 00:14:18.622
bonobolara dağıtana kadar

00:14:18.622 --> 00:14:19.945
bu tarz ilaçların etkisinde olacak.

00:14:20.347 --> 00:14:22.517
(Kahkaha)(Alkış)

00:14:25.283 --> 00:14:26.995
Psikofarmakolojik ilaçlardan da öte,

00:14:26.995 --> 00:14:29.704
diğer hayvanlara yardım etmeye

00:14:29.704 --> 00:14:32.756
yarayan bir sürü terapatik buluş var.

00:14:33.464 --> 00:14:34.846
Ve işe bu nokta benim

00:14:34.846 --> 00:14:36.494
gerçekten veterinerliğin tıbba

00:14:36.494 --> 00:14:37.842
bir şeyler katabileceğini

00:14:37.842 --> 00:14:39.358
düşündüğüm nokta.

00:14:39.413 --> 00:14:40.612
Örneğin, diyelim ki siz

00:14:40.612 --> 00:14:42.455
sürekli kuyruğunu kovalayan köpeğinizi

00:14:42.455 --> 00:14:44.998
davranış bilimcisi veterinere götürdünüz,

00:14:44.998 --> 00:14:47.122
ilk yapktıkları şey reçete kağıdına

00:14:47.122 --> 00:14:47.981
uzanmak olmayacak.

00:14:48.435 --> 00:14:49.663
Aksine size köpeğinizin

NOTE Paragraph

00:14:49.663 --> 00:14:51.345
hayatı hakkında sorular soracaklar.

00:14:51.345 --> 00:14:52.732
Köpeğinizin ne kadar sıklıkla

00:14:52.732 --> 00:14:53.695
dışarı çıktığını,

00:14:53.695 --> 00:14:54.552
ne kadar egzersiz

00:14:54.552 --> 00:14:56.240
yaptığını bilmek isteyecekler.

00:14:56.240 --> 00:14:57.865
Onun diğer köpekler ve insanlarla

00:14:57.865 --> 00:14:59.520
ne kadar sosyal zaman geçirdiğini

00:14:59.520 --> 00:15:00.540
bilmek isteyecekler.

00:15:00.640 --> 00:15:02.250
Sizinle değişik terapiler üzerine

00:15:02.250 --> 00:15:04.579
özellikle davranış terapileri üzerine

00:15:04.579 --> 00:15:06.349
sizin daha önce hayvanınız üstünde

00:15:06.349 --> 00:15:08.216
denediğinizi konuşmak isteyecekler.

00:15:08.216 --> 00:15:09.414
Bu tarz şeyler genellikle

00:15:09.414 --> 00:15:10.434
en iyi yardımı sağlar

00:15:10.434 --> 00:15:11.952
özellikle psikofarmakolojikle

00:15:12.082 --> 00:15:13.215
birleştiği zaman.

00:15:13.241 --> 00:15:14.451
Aslında en faydalısı

00:15:14.451 --> 00:15:15.879
sosyal hayvanların

00:15:15.879 --> 00:15:17.284
diğer sosyal hayvanlarla

00:15:17.284 --> 00:15:19.698
geçirdiğ zaman.

00:15:20.713 --> 00:15:22.038
Bİr çok yönden, ben,

00:15:22.038 --> 00:15:23.488
köpeğimin yardım hayvanı

00:15:23.488 --> 00:15:25.392
olmuşum gibi hissediyorum.

NOTE Paragraph

00:15:27.379 --> 00:15:29.643
Ve papağanların bunu insanlar için

00:15:29.643 --> 00:15:32.232
ve insanların papağanlar için

00:15:32.232 --> 00:15:34.043
ve köpeklerin bunu filler için

00:15:34.043 --> 00:15:35.354
ve fillerinde diğer filler

00:15:35.354 --> 00:15:36.724
için yaptığını gördüm.

00:15:37.882 --> 00:15:38.729
Sizi bilmem.

00:15:39.062 --> 00:15:39.990
Ben bir sürü

00:15:39.990 --> 00:15:41.093
çok olası olmayan

00:15:41.093 --> 00:15:42.544
hayvan dostluklarını içeren

00:15:42.544 --> 00:15:43.554
Internet iletileri alıyorum.

00:15:43.744 --> 00:15:45.358
Ayrıca, bence Facebook'un büyük

00:15:45.358 --> 00:15:46.808
bir bölümünü kapsıyorlar.

00:15:47.378 --> 00:15:48.887
Kediyi evlat edinenen maymun

00:15:49.851 --> 00:15:51.730
veya terk edilmiş bir ceylanı

00:15:51.730 --> 00:15:54.262
evlat edinmiş bir Danua

00:15:55.167 --> 00:15:57.269
veya bir domuzla arkadaşlık eden bir inek,

00:15:57.269 --> 00:15:59.492
ve bana bunlar hakkında

00:15:59.492 --> 00:16:01.722
8-9 sene önce ne düşündüğümü sorsaydınız

00:16:01.722 --> 00:16:03.243
size aşırı derecede duygusal

00:16:03.243 --> 00:16:04.129
olduğunu söylerdim

00:16:04.129 --> 00:16:05.819
veya yanlışlıkla falza

00:16:05.819 --> 00:16:07.224
antropoformikleştirilmiş

NOTE Paragraph

00:16:07.224 --> 00:16:08.821
veya kurgu olduğunu söylerdim.

00:16:08.821 --> 00:16:10.288
Şimdi diyebileceğim ise

00:16:10.288 --> 00:16:12.231
böyle şeylerin gerçekten var olduğunu.

00:16:12.461 --> 00:16:13.402
Bu meşru.

NOTE Paragraph

00:16:13.927 --> 00:16:16.135
Gerçekten, bazı ilgi çekici çalışmalar

NOTE Paragraph

00:16:16.135 --> 00:16:17.034
cinsel birleşmede,

00:16:17.034 --> 00:16:18.418
birinin bakımını yaptığımızda

00:16:18.418 --> 00:16:19.923
ya da çok değer verdiğimiz biri

00:16:19.923 --> 00:16:21.915
yanımızdayken salgıladığımız


00:16:21.915 --> 00:16:25.323
bağlayıcı hormon 
oksitosin seviyesi oluyor...

00:16:25.431 --> 00:16:26.433
Birbirlerini düşünen

00:16:26.433 --> 00:16:27.989
veya arkadaşlığından keyif alan

00:16:27.989 --> 00:16:29.599
ya da bunun daha da ötesinde olan

00:16:29.599 --> 00:16:30.766
insanlarda ve köpeklerde

00:16:30.766 --> 00:16:31.783
oksitosin yükseliyor.

00:16:31.783 --> 00:16:32.500
Ayrıca

00:16:32.500 --> 00:16:33.276
diğer çalışmalar


00:16:33.276 --> 00:16:34.821
başka hayvan çiftlerinde

00:16:34.821 --> 00:16:36.732
oksitosinin bile yükseldiğini gösterdi.

00:16:36.732 --> 00:16:37.969
Mesela birbiriyle arkadaş

00:16:37.969 --> 00:16:39.160
olan veya beraber oynamış

00:16:39.160 --> 00:16:40.161
keçiler ve köpeklerde

00:16:40.161 --> 00:16:41.511
bu seviye artmış.

00:16:43.723 --> 00:16:45.401
Bana akıl sağlığının iki

00:16:45.401 --> 00:16:47.419
yönlü bir sokak gibi olduğunu

00:16:47.419 --> 00:16:48.904
gösteren bir arkadaşım var.

00:16:48.904 --> 00:16:50.554
Adı Lonnie Hodge.

00:16:50.576 --> 00:16:52.106
Kendisi Vietnam gazisi.

00:16:52.806 --> 00:16:55.182
Geri döndüğünde, soykırımdan kurtulan

00:16:55.182 --> 00:16:57.148
ve savaş travması geçirmiş bir çok

00:16:57.148 --> 00:16:58.391
insanla çalışmaya başladı.

00:16:58.391 --> 00:17:01.276
Kendisinin posttravmatik stres bozukluğu

00:17:01.283 --> 00:17:02.691
ve yükseklik korkusu vardı.

00:17:02.691 --> 00:17:04.965
Çünkü Vietnam'da, helikopterlerden

00:17:04.965 --> 00:17:07.411
sırt üstü iple iniyordu.

00:17:07.411 --> 00:17:09.189
Gander adında, labrador kaniş kırması

00:17:09.189 --> 00:17:10.669
bir yardım köpeği verildi,

00:17:10.669 --> 00:17:12.802
posttravmatik stres bozukluğu 
ve yükseklik

00:17:12.802 --> 00:17:14.116
korkusuna yardım amaçlı.

00:17:14.541 --> 00:17:16.467
Bunlar onlar, ilk karşılaştıkları günden

00:17:16.467 --> 00:17:18.050
muhteşem ve

00:17:18.050 --> 00:17:18.862
o zamandan beri

00:17:18.862 --> 00:17:20.886
beraber çok vakit geçirdiler,

00:17:20.886 --> 00:17:22.548
benzer nedenlerden dolayı problemi

00:17:22.548 --> 00:17:24.371
olan başka gazileri ziyaret ettiler.

00:17:25.831 --> 00:17:27.321
Lonnie ve Gander'in ilişkisinde

00:17:27.361 --> 00:17:28.719
asıl ilgimi çeken şey ise

00:17:29.215 --> 00:17:30.499
Gander'in bir kaç ay içinde

00:17:30.499 --> 00:17:32.465
yükseklik korkusu geliştirmiş olması.

00:17:33.851 --> 00:17:35.255
Bunun nedeni muhtemelen

00:17:35.265 --> 00:17:37.387
Lonnie'yi çok yakından takip ediyor oluşu.

00:17:37.957 --> 00:17:39.257
Bunun muhteşem yani ise,

00:17:39.257 --> 00:17:41.532
hala mükemmel bir yardım köpeği olması

00:17:41.532 --> 00:17:44.527
çünkü şimdi,
ikisi de yüksekten korktuğunda,

00:17:44.527 --> 00:17:48.489
Lonnie Gander'in 
iyi olmamasından endişelendiğinden

00:17:48.489 --> 00:17:53.207
yükseklikten korktuğunu unutuyor...

00:17:53.207 --> 00:17:56.964
Bu tür hikayelerle çok vakit harcadım

00:17:56.964 --> 00:17:58.619
, arşivler taradım,

00:17:58.619 --> 00:17:59.779
gerçekten bu araştırmayı

00:17:59.779 --> 00:18:01.440
yapmak için yıllarımı verdim.

00:18:01.440 --> 00:18:02.583
ve bu beni değiştirdi.

00:18:02.583 --> 00:18:07.043
Artık hayvanlara bir tür olarak değil

00:18:07.063 --> 00:18:08.640
Onlara birey olarak bakıyorum.

00:18:08.659 --> 00:18:10.308
Onlar dünyaya nasıl ayak uydurmak

00:18:10.308 --> 00:18:12.138
gerektikleri hakkında bilgi veren ve

00:18:12.138 --> 00:18:13.698
davranışlarını yöneten bireysel

00:18:13.698 --> 00:18:16.698
hava durumu sistemi olan canlılar.

00:18:17.759 --> 00:18:19.268
Ve inanıyorum ki bu durum

00:18:19.333 --> 00:18:21.407
gerek yatağımı paylaştığım ve zaman zaman

00:18:21.407 --> 00:18:24.071
tabağıma yumulan hayvanlarıma karşı

00:18:24.071 --> 00:18:26.466
gerekse korku, 
anksiyete ve bunun gibi şeylerden

00:18:26.496 --> 00:18:29.727
sorunları olan tanıdıklarıma karşı

00:18:29.747 --> 00:18:36.703
daha meraklı 
daha empati sahibi bir insan yaptı.

00:18:37.747 --> 00:18:39.026
Gerçekten inanıyorum ki

00:18:39.026 --> 00:18:42.644
bir domuzun veya bir pugun beyninden

00:18:42.644 --> 00:18:45.029
veya partnerinizin beyninden

00:18:45.099 --> 00:18:47.088
tam olarak neler geçtiğini

00:18:47.088 --> 00:18:48.825
bilmeyecek olmanız size sizin onlara

00:18:48.825 --> 00:18:50.797
karşı empati kurmaniza engel olmamali.

00:18:50.933 --> 00:18:53.555
Sevdiklerimiz için
yapabileceğimiz en iyi şey belki de

00:18:53.865 --> 00:18:56.653
onları insan gibi düşünmektir.

00:18:57.554 --> 00:19:00.434
Charles Darwin'in babasi ona bir keresinde

00:19:00.434 --> 00:19:04.252
herkesin belli bir noktada
aklını yitirebileceğini söylemişti.

00:19:05.441 --> 00:19:08.441
Neyse ki, çoğu zaman
ona tekrar kavuşabiliriz,

00:19:08.441 --> 00:19:10.549
ama ancak birbirimizin yardımıyla.

00:19:10.550 --> 00:19:11.595
Teşekkür ederim.

00:19:11.595 --> 00:19:14.665
(Alkış)