1
00:00:01,089 --> 00:00:05,153
Oliver son derece hayat dolu,

2
00:00:05,153 --> 00:00:09,974
yakışıklı, çekici ama
oldukça dengesiz bir erkekti

3
00:00:09,974 --> 00:00:13,159
ve kalbimi bütünüyle çalmıştı.

4
00:00:13,159 --> 00:00:16,080
(Kahkaha)

5
00:00:16,080 --> 00:00:17,746
O bir Bernese dağ köpeğiydi.

6
00:00:17,746 --> 00:00:20,929
Eski eşimle sahiplenmiştik

7
00:00:20,929 --> 00:00:22,618
Altı ay içinde.

8
00:00:22,618 --> 00:00:25,182
onun darmadağın durumda olduğunu anladık.

9
00:00:25,182 --> 00:00:27,962
Öylesine aşırı bir ayrılık
korkusu vardı ki,

10
00:00:27,962 --> 00:00:29,498
onu hiç yalnız bırakamıyorduk.

11
00:00:29,498 --> 00:00:32,626
Bir keresinde, 3.kattaki
dairemizden aşağı atladı.

12
00:00:32,626 --> 00:00:37,047
Kumaş yerdi. Her şeyi yerdi, kağıtları da.

13
00:00:37,047 --> 00:00:38,952
Varolmayan sinekleri avlardı.

14
00:00:38,952 --> 00:00:40,681
Halüsinasyonlar görüyordu.

15
00:00:40,681 --> 00:00:43,985
Ona "zorlayıcı köpek
bozukluğu" tanısı kondu.

16
00:00:43,985 --> 00:00:47,331
Üstelik bu buzdağının
sadece görünen kısmıydı.

17
00:00:50,003 --> 00:00:51,432
İnsanlarda olduğu gibi,

18
00:00:51,432 --> 00:00:54,543
sevdiğiniz kişinin bazı sorunları

19
00:00:54,543 --> 00:00:56,580
olduğunu anlamanız

20
00:00:56,580 --> 00:00:59,527
bazen 6 ayınızı alabilir.

21
00:00:59,527 --> 00:01:00,938
(Kahkaha)

22
00:01:00,938 --> 00:01:04,872
Ama pek çoğumuz çıktığımız kişiyi alıp

23
00:01:04,872 --> 00:01:07,008
onunla tanıştığımız bara geri bırakmayız

24
00:01:07,008 --> 00:01:11,344
ya da onu bize tanıştıran
arkadaşa iade etmeyiz

25
00:01:11,344 --> 00:01:14,098
veya Match.com sitesinden çıkarmayız.

26
00:01:14,098 --> 00:01:16,928
(Kahkaha)

27
00:01:16,928 --> 00:01:18,727
Onları yine de severiz

28
00:01:18,727 --> 00:01:20,723
ve bağlanırız.

29
00:01:20,723 --> 00:01:24,955
Benim de köpeğimle yaptığım buydu.

30
00:01:24,955 --> 00:01:28,757
Ben biyoloji okudum,

31
00:01:28,757 --> 00:01:31,377
bilim tarihi alanında

32
00:01:31,377 --> 00:01:32,882
MIT'den doktora diplomam var.

33
00:01:32,882 --> 00:01:34,580
Eğer bana 10 yıl önce,


34
00:01:34,580 --> 00:01:36,989
sevdiğim bir köpeğin ya da
köpeklerin duyguları

35
00:01:36,989 --> 00:01:38,825
duyguları var mı deseniz,
evet derdim.

36
00:01:38,825 --> 00:01:40,289
Fakat anksiyete bozukluğuyla,


37
00:01:40,289 --> 00:01:42,587
Prozac reçetesi ve 
terapistle onlarında

38
00:01:42,587 --> 00:01:45,635
uğraşacağını sanmazdım.

39
00:01:46,678 --> 00:01:49,404
Onlara aşık olunca 
farkına vardım ki,

40
00:01:49,404 --> 00:01:51,236
panik ve endişeleriyle

41
00:01:51,239 --> 00:01:53,644
başa çıkmasına 
yardım ederken

42
00:01:53,644 --> 00:01:57,467
hayatım değişti.

43
00:01:58,227 --> 00:02:00,764
Ufkum genişledi.

44
00:02:00,944 --> 00:02:03,131
Son 7 yılımı, başka hayvanlardaki

45
00:02:03,131 --> 00:02:05,390
ruhsal rahatsızlıkları
inceleyerek geçirdim.

46
00:02:05,410 --> 00:02:07,185
Onlar da ruhen
hasta olabilir mi?

47
00:02:07,195 --> 00:02:10,080
Eğer öyleyse, bu
bizim için ne anlama gelir?

48
00:02:10,210 --> 00:02:12,879
Keşfettiklerim sonucunda, onların da

49
00:02:12,879 --> 00:02:14,819
ruhen hastalanabileceklerine inandım

50
00:02:14,819 --> 00:02:19,295
ve onlardaki ruhsal
rahatsızlıkların incelenip

51
00:02:19,295 --> 00:02:21,377
tanımlanmaya çalışılmasının, aslında

52
00:02:21,377 --> 00:02:25,431
kendimizi anlamamıza
yardımcı olacağını gördüm.

53
00:02:25,431 --> 00:02:28,877
Bu arada teşhisten söz edelim.

54
00:02:28,877 --> 00:02:31,558
Pek çoğumuz, bir başka hayvanın

55
00:02:31,558 --> 00:02:34,021
ne düşündüğünü bilemeyeceğimizi düşünür

56
00:02:34,021 --> 00:02:35,299
ve bu doğrudur.

57
00:02:36,018 --> 00:02:37,891
Ancak herhangi bir
ilişkinizde

58
00:02:37,891 --> 00:02:39,747
olabileceği gibi
-en azindan benim gibi-

59
00:02:39,747 --> 00:02:41,547

ebeveyninize ya da çocuğunuza

60
00:02:41,547 --> 00:02:43,741

nasıl hissettiğini soruyor olmanız,

61
00:02:43,741 --> 00:02:45,451
onların bunu size anlatabileceği

62
00:02:45,451 --> 00:02:47,119
anlamına gelmez;

63
00:02:47,119 --> 00:02:48,352
Hissettiklerini

64
00:02:48,352 --> 00:02:50,305
ifade etmeyi bilemeyebilirler.

65
00:02:50,305 --> 00:02:51,450
Aslında
biriyle konuşarak

66
00:02:51,450 --> 00:02:53,183
onun duygusal sorunlarını 


67
00:02:53,213 --> 00:02:55,022
anlamaya çalışmak
yeni bir düşünce.

68
00:02:57,075 --> 00:02:58,007
20.yüzyıldan önce,


69
00:02:58,017 --> 00:02:59,077
doktorlar,


70
00:02:59,077 --> 00:03:00,309

ruhsal bozukluklara

71
00:03:00,309 --> 00:03:02,168
genellikle gözlem


72
00:03:02,168 --> 00:03:04,904
yoluyla tanı koymuşlardır.

73
00:03:05,268 --> 00:03:07,490
Ayrıca, görünüşe bakılırsa
diğer hayvanlardaki

74
00:03:07,490 --> 00:03:09,741
ruh hastalıkları konusunda düşünmek

75
00:03:09,741 --> 00:03:11,008
o kadar zor bir şey değil.

76
00:03:11,008 --> 00:03:12,687
A.B.D.'de 
rahatsızlıkların çoğu

77
00:03:12,687 --> 00:03:15,071
korku ve endişe bozuklukları

78
00:03:16,251 --> 00:03:18,252
ve düşünürseniz, aslında korku ve endişe

79
00:03:18,252 --> 00:03:20,853
son derece yararlı
olan hayvani duygulardır.

80
00:03:22,095 --> 00:03:24,695
Korku ve endişeyi genellikle
tehlikeli durumlarda hissederiz.

81
00:03:25,116 --> 00:03:27,226
Bunları hisseder hissetmez de,

82
00:03:27,226 --> 00:03:28,747
içimizde tehlikeli olan şeyden

83
00:03:28,747 --> 00:03:29,888
kaçma dürtüsü gelir.

84
00:03:29,913 --> 00:03:33,677
Asıl sorun, gerekmediği durumlarda
korku ve endişe duymaya başlamaktır.

85
00:03:34,965 --> 00:03:37,538
Ruh hâli bozuklukları da, aslında

86
00:03:37,538 --> 00:03:40,711
hissedebilen bir hayvan olmanın
talihsiz bir uç noktası olabilir.

87
00:03:42,183 --> 00:03:43,928
Obsesif-kompulsif bozukluklar da

88
00:03:43,928 --> 00:03:47,747
çoğu zaman gayet sağlıklı
bir hayvani özellik olan

89
00:03:47,747 --> 00:03:49,779
kendini temizleme güdüsünden ortaya çıkar.

90
00:03:51,136 --> 00:03:53,134
Ellerinizi ya da
patilerinizi aşırı biçimde

91
00:03:53,134 --> 00:03:55,215
temizlemek istediğiniz

92
00:03:55,215 --> 00:03:56,649
bitmeden sofraya 
oturmadığınız

93
00:03:56,649 --> 00:03:58,544

abartılı bir ritüel geliştirdiğiniz

94
00:03:58,544 --> 00:04:03,481
durumlarda 
ruhsal rahatsızlık adını alır.

95
00:04:04,566 --> 00:04:07,774
İnsanlar için elimizde,
üzerinde anlaşmaya varılmış olan

96
00:04:07,774 --> 00:04:09,901
ruhsal bozukluk 
atlası diyebileceğimiz

97
00:04:09,901 --> 00:04:12,230
"Tanısal ve İstatistiksel Rehber" var.

98
00:04:12,634 --> 00:04:15,885
Diğer hayvanlar içinse, YouTube.

99
00:04:15,885 --> 00:04:17,491
(Kahkaha)

100
00:04:17,491 --> 00:04:20,138
Bunlar "obsesif kompülsif köpek"
olarak yaptığım aramada çıkanlar.

101
00:04:20,138 --> 00:04:21,926
Ama size önerim,

102
00:04:21,926 --> 00:04:24,877
"obsesif kompülsif kedi" diye aramanız.

103
00:04:25,580 --> 00:04:28,271
Gördükleriniz karsisinda şok olacaksınız.

104
00:04:28,271 --> 00:04:30,409
Size bir kaç örnek göstereyim.

105
00:04:32,770 --> 00:04:35,492
Bu bir gölge kovalama örneği.

106
00:04:35,492 --> 00:04:38,568
Biliyorum, komik
ve bir yönden sevimli de.

107
00:04:38,568 --> 00:04:42,063
Ama durum şu ki, böyle köpekler

108
00:04:42,063 --> 00:04:44,665
buna benzer takıntılarla
tüm bir günü geçirebiliyor.

109
00:04:44,775 --> 00:04:46,237
Ne yürüyüşe çıkıyorlar,

110
00:04:46,237 --> 00:04:47,891
ne arkadaşlarıyla oynuyorlar,

111
00:04:47,891 --> 00:04:49,477
ne de yemek yiyorlar.

112
00:04:49,477 --> 00:04:51,010
Kuyruk kovalamak gibi
saplantılı,

113
00:04:51,010 --> 00:04:54,127
sabit davranışlar geliştiriyorlar.

114
00:04:54,127 --> 00:04:57,528
İşte Gizmo adlı kediden bir örnek.

115
00:04:57,528 --> 00:05:00,740
Dışarı bir göz atıyor gibi görünüyor,

116
00:05:00,740 --> 00:05:04,054
fakat bunu günün
çok uzun saatleri boyunca yapıyor.

117
00:05:04,054 --> 00:05:07,558
Sadece orada oturup, patisiyle perdeyi

118
00:05:07,558 --> 00:05:09,092
aralayıp duruyor.

119
00:05:09,092 --> 00:05:11,569
Tek tip davranış olarak adlandırılan

120
00:05:11,569 --> 00:05:13,353
türe bir başka örnek de bu.

121
00:05:13,353 --> 00:05:16,060
Bu Oakland Hayvanat Bahçesi'ndeki
TingTing isimli ayı.

122
00:05:16,060 --> 00:05:17,825
Bu sahneyi gördüğünüzde,

123
00:05:17,825 --> 00:05:18,776
Ting Ting'in çubukla

124
00:05:18,776 --> 00:05:20,490
öylesine oynuyor sanabilirsiniz.

125
00:05:20,490 --> 00:05:22,216
Fakat o tüm gün bunu yapıyor.

126
00:05:22,216 --> 00:05:24,132
Dikkatli bakarsanız ve size

127
00:05:24,132 --> 00:05:27,803
bu çekimin yarım saatlik
bölümünü izletirsem

128
00:05:27,803 --> 00:05:29,829
tam olarak aynı şeyi
görürsünüz,

129
00:05:29,829 --> 00:05:31,978
tamamiyle aynı sırada yapıyor:

130
00:05:31,978 --> 00:05:34,328
çubuğu hep tamamen
aynı biçimde çeviriyor.

131
00:05:34,328 --> 00:05:36,820
Özellikle tutsak hayvanlarda

132
00:05:36,820 --> 00:05:38,644
çok yaygın gözlenen davranışlara

133
00:05:38,644 --> 00:05:43,204
tek tip adımlama veya
tek tip sallanmayı verebiliriz.

134
00:05:43,204 --> 00:05:44,880
Aslında insanlar da
aynını yapıyor.

135
00:05:44,880 --> 00:05:46,624
Biz de sallanırız;

136
00:05:46,624 --> 00:05:48,211
bir yandan diğer yana sallanırız.

137
00:05:48,211 --> 00:05:50,482
Bunu pek çoğumuz yaparız ve
çoğunlukla

138
00:05:50,482 --> 00:05:52,028
sakinleşme yöntemidir.

139
00:05:52,028 --> 00:05:54,678
Diğer hayvanlar için de
durumun bu olduğunu düşünüyorum.

140
00:05:54,678 --> 00:05:56,364
Fakat tek tip hareket,
diğerlerinde

141
00:05:56,364 --> 00:05:58,130
gözlemlenen tek durum değil.

142
00:05:58,130 --> 00:06:00,258
Franklin Park 
Hayvanat Bahçesi'nden Gigi

143
00:06:00,258 --> 00:06:01,919

Harvard'lı bir terapisti var

144
00:06:01,919 --> 00:06:04,127
başka şeylerin yanı sıra,

145
00:06:04,127 --> 00:06:05,849
bir de duygu durum bozukluğu,

146
00:06:05,849 --> 00:06:07,432

tedavisi görüyor.

147
00:06:07,432 --> 00:06:10,427
Pek çok hayvan duygu
durum bozukluğu geliştirir.

148
00:06:10,427 --> 00:06:11,855
Bir sürü yaratık

149
00:06:11,855 --> 00:06:13,390
-- bu at sadece bir örnek --

150
00:06:13,390 --> 00:06:15,072
özyıkımsal davranışlar geliştirir.

151
00:06:15,072 --> 00:06:16,357
Bir şeyler kemirip dururlar

152
00:06:16,357 --> 00:06:18,503
ya da sakinleştiren
başka şeyler yaparlar;

153
00:06:18,503 --> 00:06:20,201
bu şeyler onlara zarar verse bile.


154
00:06:20,271 --> 00:06:23,318
İnsanların kendini
jiletlemesi gibi.

155
00:06:25,411 --> 00:06:26,312
Yolma.

156
00:06:26,312 --> 00:06:28,212
Görünüşe göre, eğer kürkünüz,


157
00:06:28,212 --> 00:06:30,319
tüyleriniz ya da deriniz varsa,

158
00:06:30,319 --> 00:06:32,294
takıntılı halde
kendinizi yolabilirsiniz.

159
00:06:32,294 --> 00:06:35,176
Şu anda 20 milyon Amerikalı'yı
etkileyen trikotillomani

160
00:06:35,186 --> 00:06:37,714
yani insanlardaki 
saç veya kaş yolma takıntısını

161
00:06:37,714 --> 00:06:39,161
daha iyi anlamak için

162
00:06:39,161 --> 00:06:41,441
bazı papağanlar incelenmiştir.

163
00:06:41,441 --> 00:06:43,509
Laboratuvar fareleri de
kendini yolmaktadır.

164
00:06:43,509 --> 00:06:45,742
Onlarda buna berberlik denir.

165
00:06:45,742 --> 00:06:48,819
Irak ve Afganistan savaşlarının
köpek gazileri,

166
00:06:48,819 --> 00:06:51,800
"köpek travma sonrası
stres bozukluğu" ile dönmekte

167
00:06:51,800 --> 00:06:54,512
ve cepheden sonra
sivil yaşama tekrar girmekte

168
00:06:54,512 --> 00:06:55,797
zorluk çekmektedirler.

169
00:06:55,797 --> 00:06:58,403
Yaklaşan sakallı adamlardan ya da

170
00:06:58,403 --> 00:07:01,116
arabaya binmekten aşırı
biçimde korkmaktadırlar.

171
00:07:01,116 --> 00:07:03,882
Yine de dikkatli ve net olmak istiyorum.

172
00:07:03,882 --> 00:07:06,559
Köpeklerdeki posttravmatik
stres bozukluğunun

173
00:07:06,559 --> 00:07:09,240
insanlardaki ile aynı olduğunu sanmıyorum.

174
00:07:09,240 --> 00:07:11,775
Fakat zaten sizin posttravmatik
stres bozukluğunuzun

175
00:07:11,775 --> 00:07:13,700
benimkiyle benzer 
olduğunu düşünmüyorum;

176
00:07:13,700 --> 00:07:16,632
ya da benim endişemin veya
üzüntümün sizinkine benzediğini.

177
00:07:16,632 --> 00:07:18,337
Hepimiz farklıyız.

178
00:07:18,337 --> 00:07:21,172
Hepimizin başka başka duyarlılıkları var.

179
00:07:21,172 --> 00:07:24,913
Aynı ev ortamında büyütülmüş iki köpek,

180
00:07:24,913 --> 00:07:27,260
bütünüyle aynı durumlara
maruz kalmış olsalar da,

181
00:07:27,260 --> 00:07:31,159
biri örneğin motosiklet ya da
mikrodalga fırın sesi korkusu

182
00:07:31,159 --> 00:07:33,907
geliştirirken, diğerinde böyle bir şey

183
00:07:33,907 --> 00:07:35,762
ortaya çıkmayabiliyor.

184
00:07:35,762 --> 00:07:38,595
İnsanların bana sıklıkla
sorduğu bir soru şudur:

185
00:07:38,595 --> 00:07:40,538
Bu insanların hayvanları çıldırtıyor

186
00:07:40,538 --> 00:07:42,167
olmasının bir örneği midir?

187
00:07:42,167 --> 00:07:43,940
Ya da, kötü muameleye

188
00:07:43,940 --> 00:07:46,179
maruz kalmanın bir sonucu mudur?

189
00:07:46,225 --> 00:07:48,256
ve görünüşe bakılırsa, biz aslında

190
00:07:48,256 --> 00:07:50,728
bundan çok daha karmaşığız.

191
00:07:51,683 --> 00:07:53,956
Başıma gelen en güzel şeyden bir tanesi de

192
00:07:53,986 --> 00:07:55,464
bu konu hakkinda yakın zamanda

193
00:07:55,464 --> 00:07:57,044
bir kitap yayınlamış olmam.

194
00:07:57,694 --> 00:08:01,218
Ve şimdi her gün mailimi açtığımda

195
00:08:01,502 --> 00:08:03,094
-veya okumaya gittiğimde

196
00:08:03,094 --> 00:08:04,613
ya da bir kokteyleyken

197
00:08:04,613 --> 00:08:06,761
insanlar bana daha önce karşılaştıkları

198
00:08:06,761 --> 00:08:08,688
hayvanların hikayelerini anlatıyorlar.

199
00:08:08,688 --> 00:08:09,777
Geçenlerde, California'da

200
00:08:09,777 --> 00:08:10,938
bir okuma yaptım.

201
00:08:10,938 --> 00:08:12,355
Konuşmam bittikten sonra

202
00:08:12,355 --> 00:08:13,341
bir bayan söz aldı

203
00:08:13,341 --> 00:08:14,471
ve şöyle dedi;

204
00:08:14,471 --> 00:08:16,138
Dr Braitman, sanırım kedim de

205
00:08:16,148 --> 00:08:17,802
posttravmatik stres bozukluğu var.

206
00:08:17,802 --> 00:08:19,387
Ben de dedim ki, Pekala, neden?

207
00:08:19,387 --> 00:08:20,939
Bana biraz durumdan bahsedin.

208
00:08:21,059 --> 00:08:22,052
Ping bayanın kedisi.

209
00:08:22,171 --> 00:08:23,251
Kurtarılmış.

210
00:08:24,614 --> 00:08:26,959
Yaşlı bir adamla yaşıyormuş.

211
00:08:27,019 --> 00:08:29,748
Birgün adam
elektrik süpürgesiyle temizlerken

212
00:08:29,748 --> 00:08:31,423
kalp krizi geçirmiş ve vefat etmiş.

213
00:08:31,423 --> 00:08:34,176
Bir hafta sonra, Ping apartmant dairesinde

214
00:08:34,176 --> 00:08:37,020
ölen sahibinin cesedinin yaninda bulunmuş.

215
00:08:37,020 --> 00:08:40,057
Bu süreçte süpürge hep açık kalmış.

216
00:08:40,447 --> 00:08:44,836
Aylarca, sanırım olaydan 2 yil sonra bile,

217
00:08:45,483 --> 00:08:46,746
o kadar korkmuş ki,


218
00:08:46,776 --> 00:08:48,358
temizlik günü
evde duramaz olmuş.

219
00:08:48,408 --> 00:08:50,143
Sessiz ve korkak bir kediymiş.

220
00:08:50,413 --> 00:08:51,873
Dolaplar da saklanırmış.

221
00:08:51,873 --> 00:08:54,183
Kendine güvenmeyen , zayıf bir kediymiş.

222
00:08:54,183 --> 00:08:57,731
Ancak onu seven ailesinin uzun ve sabırlı

223
00:08:57,731 --> 00:08:59,239
yardimları sonucunda,

224
00:08:59,239 --> 00:09:00,272
şimdi, 3 yıl sonra,

225
00:09:00,342 --> 00:09:02,791
mutlu ve kendine güvenen bir kedi.

226
00:09:04,035 --> 00:09:06,786
Rastladığım bir başka iyileşme hikayesi de

227
00:09:06,786 --> 00:09:07,720
birkaç yıl önceydi.

228
00:09:07,720 --> 00:09:10,394
Araştırma için Tayland'da bulunuyordum.

229
00:09:10,492 --> 00:09:12,511
Boonlua adında bir maymunla karşılaştım.

230
00:09:13,869 --> 00:09:15,471
Boonlua bebekken birkaç

231
00:09:15,471 --> 00:09:17,120
köpeğin saldırısına uğramış

232
00:09:17,120 --> 00:09:21,252
ve iki bacağı ve bir kolu kopmuş.

233
00:09:22,588 --> 00:09:24,468
Boonlua rahiplerin onla ilgilendiği

234
00:09:24,468 --> 00:09:26,476
bir tapınağa sığınmış.

235
00:09:26,476 --> 00:09:28,586
Rahipler, yaralarını tedavi etmesi için

236
00:09:28,586 --> 00:09:30,208
veteriner çağırmışlar.

237
00:09:30,341 --> 00:09:32,175
Sonunda bir fil tesisinde

238
00:09:32,175 --> 00:09:33,500
Boonlua iyileşmiş.

239
00:09:34,193 --> 00:09:36,151
Bakıcıları onu kanatları altına almaya

240
00:09:36,161 --> 00:09:37,254
karar vermişler;

241
00:09:37,304 --> 00:09:38,848
onun ne sevdiğini keşfetmişler.

242
00:09:38,848 --> 00:09:41,179
Görünen o ki, kendisi naneli ''Mentos'u''

243
00:09:41,179 --> 00:09:43,134
Herkül böceğini ve yumurtayı seviyormuş.

244
00:09:43,375 --> 00:09:44,887
Fakat bakıcıları endişelenmiş,

245
00:09:44,887 --> 00:09:46,208
O, sosyal ama yanlızmış.

246
00:09:46,208 --> 00:09:47,801
Ancak diğer maymunların

247
00:09:47,801 --> 00:09:49,148
yanına koymak istememişler.


248
00:09:49,148 --> 00:09:50,353
Tek kolla kendini savunup

249
00:09:50,353 --> 00:09:52,462
veya oyun oynayabileceğini zannetmemişler.

250
00:09:52,462 --> 00:09:53,948
Yanına tavşan vermişler.

251
00:09:55,190 --> 00:09:57,500
Boonlua bir anda değişmiş.

252
00:09:57,500 --> 00:09:59,149
Tavşanıyla çok mutluymuş.

253
00:09:59,149 --> 00:10:00,693
Birbirlerini temizliyorlarmış.

254
00:10:00,693 --> 00:10:02,202
Yakın arkadaş olmuşlar.

255
00:10:02,885 --> 00:10:04,687
Ve sonra, tavşanın yavruları olmuş.

256
00:10:04,687 --> 00:10:07,368
Boonlua daha da mutlu olmuş.

257
00:10:08,099 --> 00:10:09,504
Bu durum onun için erken

258
00:10:09,504 --> 00:10:11,373
kalkmaya bir neden olmuş.

259
00:10:11,373 --> 00:10:14,310
Hatta öyle ki, uyumamaya karar vermiş.

260
00:10:14,310 --> 00:10:16,283
Yavrular konusunda

261
00:10:16,283 --> 00:10:18,480
aşırı korumacı olmuş.

262
00:10:19,132 --> 00:10:20,310
Uyumayı bırakmış.

263
00:10:20,310 --> 00:10:21,317
Yavrulara bakarken

264
00:10:21,317 --> 00:10:22,885
bir nevi uyuklarmış.

265
00:10:24,033 --> 00:10:25,403
Gerçekten aşırı korumacı

266
00:10:25,403 --> 00:10:26,750
bağlıymış ki görevliler

267
00:10:26,750 --> 00:10:29,898
yavruları almak zorunda kalmış.

268
00:10:29,924 --> 00:10:31,327
O kadar korumacıymış ki

269
00:10:31,327 --> 00:10:32,631
annesi yavrularına bir şey

270
00:10:32,641 --> 00:10:33,901
yapar diye korkar olmuş.

271
00:10:33,920 --> 00:10:35,274
Yavruları aldıktan sonra,

272
00:10:35,274 --> 00:10:35,913
görevliler

273
00:10:35,913 --> 00:10:37,625
depresyona girmesinden korkmuşlar.

274
00:10:37,625 --> 00:10:38,986
Buna engel olmak için

275
00:10:38,986 --> 00:10:41,296
yeni tavşan arkadaş vermişler.

276
00:10:41,296 --> 00:10:43,339
(Kahkaha)

277
00:10:45,106 --> 00:10:46,444
Bana soracak olursanız eğer

278
00:10:46,444 --> 00:10:48,015
hiç de depresyonda gibi durmuyor.

279
00:10:48,018 --> 00:10:49,360
(Kahkaha)

280
00:10:51,457 --> 00:10:52,668
Insanların gerçekten

281
00:10:52,688 --> 00:10:54,194
hissetmesini istediğim şeyse

282
00:10:54,204 --> 00:10:56,256
iyi tanıdığınız canlılar 
hakkında tahminler

283
00:10:56,256 --> 00:10:58,183
yapabilmek için onlardan

284
00:10:58,183 --> 00:11:01,364
sorumlu olduğunuzu 
hissetmeniz gerektiğidir.

285
00:11:01,364 --> 00:11:03,396
Yani konu iyi tanıdığınız köpeğiniz,

286
00:11:03,396 --> 00:11:04,719
veya kediniz veya belki de

287
00:11:04,719 --> 00:11:07,047
tek kollu maymunuzsa

288
00:11:07,047 --> 00:11:09,657
ve eğer onların travma geçirdiğini

289
00:11:09,657 --> 00:11:11,212
veya depresyonda olduğunu

290
00:11:11,212 --> 00:11:13,324
düşünüyorsanız, muhtemelen haklısınız.

291
00:11:13,653 --> 00:11:15,033
Bu oldukça antropomorfiktir

292
00:11:15,068 --> 00:11:16,337
veya başka bir değişle bu

293
00:11:16,337 --> 00:11:19,503
insan karakterlerinin hayvanlara

294
00:11:19,503 --> 00:11:21,094
veya şeylere atanmasıdır.

295
00:11:21,992 --> 00:11:23,137
Aslına bakarsanız, bunun bir problem

296
00:11:23,137 --> 00:11:24,207
olduğunu düşünmüyorum.

297
00:11:24,207 --> 00:11:25,640
Antropomorfikleştirme yapamayacağımızı

298
00:11:25,640 --> 00:11:26,765
düşünmüyorum.

299
00:11:26,777 --> 00:11:28,066
Bu beyninizden insan beynini

300
00:11:28,066 --> 00:11:29,580
alıp, bir kavanoza koyup

301
00:11:29,580 --> 00:11:31,250
sonra tekrar başka hayvanların

302
00:11:31,250 --> 00:11:32,854
düşünme yapısını düşünmek için

303
00:11:32,854 --> 00:11:33,864
o beyni geri kullanmak gibi bir şey değil.

304
00:11:33,904 --> 00:11:35,817
Bir her zaman başka hayvanların

305
00:11:35,817 --> 00:11:38,568
duygusal deneyimlerini merak eden hayvanlar olacağız.

306
00:11:39,057 --> 00:11:39,929
O zaman olay

307
00:11:39,929 --> 00:11:41,530
ne kadar iyi veya ne kadar kötü

308
00:11:41,530 --> 00:11:44,814
antropomorfikleştirdiğinizde...

309
00:11:44,873 --> 00:11:46,057
Antropomorfikleştirmek

310
00:11:46,057 --> 00:11:47,381
gayet yaygın...

311
00:11:47,888 --> 00:11:49,513
(Kahkaha)

312
00:11:50,134 --> 00:11:51,442
Bu Corgi'lerinizi 
giydirmek

313
00:11:51,452 --> 00:11:52,995
ve onlara düğün düzenlemek,

314
00:11:52,995 --> 00:11:54,946
veya egzotik vahşi yaşama yakınlaşmak

315
00:11:54,946 --> 00:11:57,583
sırf ruhani bir bağınız
olduğunu düşündüğünüz için...

316
00:11:57,583 --> 00:11:58,616
Bu tarz şeyler...

317
00:11:59,383 --> 00:12:01,761
Öte yandan,
düzgün antropomorfikleştirmenin temeli

318
00:12:01,761 --> 00:12:03,385
inanıyorum ki diğer türlerle olan

319
00:12:03,385 --> 00:12:05,614
hayvansal benzerliklerimizi kabul etmeye

320
00:12:05,614 --> 00:12:07,541
ve bunları diğer hayvanlar

321
00:12:07,541 --> 00:12:09,329
hakkında bilgi edinmek için

322
00:12:09,329 --> 00:12:12,765
tahminlerde bulunmaya dayanıyor.

323
00:12:12,765 --> 00:12:16,201
İyi antropomorfikleştirmeye

324
00:12:16,201 --> 00:12:17,908
dayanan kocaman bir endüsitri var,

325
00:12:18,396 --> 00:12:20,358
ve bu da Psikofarmakoloji endüstirisi.

326
00:12:21,328 --> 00:12:22,651
Her beş Amerikali'dan biri

327
00:12:22,651 --> 00:12:24,393
psikofarmakolojik ilaç kullaniyor,

328
00:12:25,471 --> 00:12:28,078
antidepresan ve antianksiyete ilaçlarından

329
00:12:28,078 --> 00:12:29,938
tutun da antipsikotiklere kadar...

330
00:12:30,550 --> 00:12:32,385
Görünüşe bakılırsa bu denli

331
00:12:32,385 --> 00:12:36,082
geniş ilaç cephanesini 
diğer hayvanlara borçluyuz.

332
00:12:36,091 --> 00:12:37,702
Bu tür ilaçlar ilk olarak

333
00:12:37,702 --> 00:12:39,049
insan olmayan hayvanlarda

334
00:12:39,049 --> 00:12:40,590
sadece belirlemek için değil

335
00:12:40,590 --> 00:12:42,785
davranış etkileri için de test edildi.

336
00:12:42,785 --> 00:12:45,515
Çok popüler olan Thorazine,

337
00:12:45,515 --> 00:12:48,406
insanlardan once sıçanları rahatlattı.

338
00:12:49,613 --> 00:12:51,343
Antianksiyete ilacı olan Librium,

339
00:12:51,343 --> 00:12:53,804
1950'lilerde, kötü huylu oldukları

340
00:12:53,804 --> 00:12:55,569
için seçilmiş kedilere verildi

341
00:12:55,569 --> 00:12:57,958
ve onları huzurlu hayvanlar yapti.

342
00:12:58,668 --> 00:12:59,992
Hatta, antidepresanlar ,

343
00:12:59,992 --> 00:13:01,827
ilk tavşanlarda test edildi.

344
00:13:02,604 --> 00:13:04,758
Günümüzde, malesef hayvanlara

345
00:13:04,758 --> 00:13:06,528
sadece denek oldukları

346
00:13:06,619 --> 00:13:08,070
için bu ilaçlar verilmiyor.

347
00:13:08,070 --> 00:13:10,373
Aynı zamanda hasta oldukları için,

348
00:13:10,373 --> 00:13:13,456
hem etik hem de etik olmayan yollardan

349
00:13:13,456 --> 00:13:14,524
ilaç veriliyor.

350
00:13:14,524 --> 00:13:16,125
"SeaWorld" yavruları ellerinden

351
00:13:16,125 --> 00:13:17,670
alınmış anne katil balinalara

352
00:13:17,670 --> 00:13:19,679
antianksiyete ilaçları veriyor.

353
00:13:21,384 --> 00:13:22,754
Hayvanat bahçesinde bulunan

354
00:13:22,754 --> 00:13:25,880
birçok gorile
antianksiyete ilaçları veriliyor.

355
00:13:25,971 --> 00:13:27,944
Oliver gibi köpeklere

356
00:13:28,919 --> 00:13:30,626
binalardan aşağı atlamasınlar,

357
00:13:30,626 --> 00:13:32,692
trafiğin içine dalmasinlar

358
00:13:32,692 --> 00:13:34,178
diye antidepresanlar veya

359
00:13:34,178 --> 00:13:35,986
antianksiyete ilaçlari veriliyor.

360
00:13:36,106 --> 00:13:38,033
Daha yeni, " Science" dergisinde

361
00:13:38,033 --> 00:13:39,855
istakozların bile antianksiyete

362
00:13:39,855 --> 00:13:41,807
ilaçlarına cevap verdiğini

363
00:13:41,807 --> 00:13:43,152
gösteren çalışma yayınlandı.

364
00:13:43,152 --> 00:13:45,098
İlaçlar onları daha cesur,
daha az ürkek

365
00:13:45,098 --> 00:13:47,498
ve keşfetmeye daha açık hale getirmiş.

366
00:13:49,649 --> 00:13:51,319
Kaç tane hayvanın bu tarz ilaçların

367
00:13:51,319 --> 00:13:53,083
etkisinde olduğunu tahmin etmek zor.

368
00:13:53,083 --> 00:13:55,593
Hayvan ilaç sektörünün

369
00:13:55,593 --> 00:13:57,549
çok büyük ve büyümeye devam ediyor:

370
00:13:57,695 --> 00:14:00,039
2011'de 7 milyar dolar iken

371
00:14:00,039 --> 00:14:02,070
2025 itibariyle 9,25 milyar

372
00:14:02,213 --> 00:14:04,385
dolar olmasi bekleniyor.

373
00:14:06,365 --> 00:14:07,973
Bazi hayvanlar sonsuza kadar bu

374
00:14:07,973 --> 00:14:09,904
ilaçların etkisinde olacaklar.

375
00:14:12,801 --> 00:14:15,360
hayvanat bahçesinde ona verilen Paxil

376
00:14:09,999 --> 00:14:12,801
Diğerleri, Milwaukee' daki Bonobo gibi,

377
00:14:15,360 --> 00:14:17,089
ilacını saklamaya başlayana ve diğer

378
00:14:17,089 --> 00:14:18,622
bonobolara dağıtana kadar

379
00:14:18,622 --> 00:14:19,945
bu tarz ilaçların etkisinde olacak.

380
00:14:20,347 --> 00:14:22,517
(Kahkaha)(Alkış)

381
00:14:25,283 --> 00:14:26,995
Psikofarmakolojik ilaçlardan da öte,

382
00:14:26,995 --> 00:14:29,704
diğer hayvanlara yardım etmeye

383
00:14:29,704 --> 00:14:32,756
yarayan bir sürü terapatik buluş var.

384
00:14:33,464 --> 00:14:34,846
Ve işe bu nokta benim

385
00:14:34,846 --> 00:14:36,494
gerçekten veterinerliğin tıbba

386
00:14:36,494 --> 00:14:37,842
bir şeyler katabileceğini

387
00:14:37,842 --> 00:14:39,358
düşündüğüm nokta.

388
00:14:39,413 --> 00:14:40,612
Örneğin, diyelim ki siz

389
00:14:40,612 --> 00:14:42,455
sürekli kuyruğunu kovalayan köpeğinizi

390
00:14:42,455 --> 00:14:44,998
davranış bilimcisi veterinere götürdünüz,

391
00:14:44,998 --> 00:14:47,122
ilk yapktıkları şey reçete kağıdına

392
00:14:47,122 --> 00:14:47,981
uzanmak olmayacak.

393
00:14:48,435 --> 00:14:49,663
Aksine size köpeğinizin

394
00:14:49,663 --> 00:14:51,345
hayatı hakkında sorular soracaklar.

395
00:14:51,345 --> 00:14:52,732
Köpeğinizin ne kadar sıklıkla

396
00:14:52,732 --> 00:14:53,695
dışarı çıktığını,

397
00:14:53,695 --> 00:14:54,552
ne kadar egzersiz

398
00:14:54,552 --> 00:14:56,240
yaptığını bilmek isteyecekler.

399
00:14:56,240 --> 00:14:57,865
Onun diğer köpekler ve insanlarla

400
00:14:57,865 --> 00:14:59,520
ne kadar sosyal zaman geçirdiğini

401
00:14:59,520 --> 00:15:00,540
bilmek isteyecekler.

402
00:15:00,640 --> 00:15:02,250
Sizinle değişik terapiler üzerine

403
00:15:02,250 --> 00:15:04,579
özellikle davranış terapileri üzerine

404
00:15:04,579 --> 00:15:06,349
sizin daha önce hayvanınız üstünde

405
00:15:06,349 --> 00:15:08,216
denediğinizi konuşmak isteyecekler.

406
00:15:08,216 --> 00:15:09,414
Bu tarz şeyler genellikle

407
00:15:09,414 --> 00:15:10,434
en iyi yardımı sağlar

408
00:15:10,434 --> 00:15:11,952
özellikle psikofarmakolojikle

409
00:15:12,082 --> 00:15:13,215
birleştiği zaman.

410
00:15:13,241 --> 00:15:14,451
Aslında en faydalısı

411
00:15:14,451 --> 00:15:15,879
sosyal hayvanların

412
00:15:15,879 --> 00:15:17,284
diğer sosyal hayvanlarla

413
00:15:17,284 --> 00:15:19,698
geçirdiğ zaman.

414
00:15:20,713 --> 00:15:22,038
Bİr çok yönden, ben,

415
00:15:22,038 --> 00:15:23,488
köpeğimin yardım hayvanı

416
00:15:23,488 --> 00:15:25,392
olmuşum gibi hissediyorum.

417
00:15:27,379 --> 00:15:29,643
Ve papağanların bunu insanlar için

418
00:15:29,643 --> 00:15:32,232
ve insanların papağanlar için

419
00:15:32,232 --> 00:15:34,043
ve köpeklerin bunu filler için

420
00:15:34,043 --> 00:15:35,354
ve fillerinde diğer filler

421
00:15:35,354 --> 00:15:36,724
için yaptığını gördüm.

422
00:15:37,882 --> 00:15:38,729
Sizi bilmem.

423
00:15:39,062 --> 00:15:39,990
Ben bir sürü

424
00:15:39,990 --> 00:15:41,093
çok olası olmayan

425
00:15:41,093 --> 00:15:42,544
hayvan dostluklarını içeren

426
00:15:42,544 --> 00:15:43,554
Internet iletileri alıyorum.

427
00:15:43,744 --> 00:15:45,358
Ayrıca, bence Facebook'un büyük

428
00:15:45,358 --> 00:15:46,808
bir bölümünü kapsıyorlar.

429
00:15:47,378 --> 00:15:48,887
Kediyi evlat edinenen maymun

430
00:15:49,851 --> 00:15:51,730
veya terk edilmiş bir ceylanı

431
00:15:51,730 --> 00:15:54,262
evlat edinmiş bir Danua

432
00:15:55,167 --> 00:15:57,269
veya bir domuzla arkadaşlık eden bir inek,

433
00:15:57,269 --> 00:15:59,492
ve bana bunlar hakkında

434
00:15:59,492 --> 00:16:01,722
8-9 sene önce ne düşündüğümü sorsaydınız

435
00:16:01,722 --> 00:16:03,243
size aşırı derecede duygusal

436
00:16:03,243 --> 00:16:04,129
olduğunu söylerdim

437
00:16:04,129 --> 00:16:05,819
veya yanlışlıkla falza

438
00:16:05,819 --> 00:16:07,224
antropoformikleştirilmiş

439
00:16:07,224 --> 00:16:08,821
veya kurgu olduğunu söylerdim.

440
00:16:08,821 --> 00:16:10,288
Şimdi diyebileceğim ise

441
00:16:10,288 --> 00:16:12,231
böyle şeylerin gerçekten var olduğunu.

442
00:16:12,461 --> 00:16:13,402
Bu meşru.

443
00:16:13,927 --> 00:16:16,135
Gerçekten, bazı ilgi çekici çalışmalar

444
00:16:16,135 --> 00:16:17,034
cinsel birleşmede,

445
00:16:17,034 --> 00:16:18,418
birinin bakımını yaptığımızda

446
00:16:18,418 --> 00:16:19,923
ya da çok değer verdiğimiz biri

447
00:16:19,923 --> 00:16:21,915
yanımızdayken salgıladığımız


448
00:16:21,915 --> 00:16:25,323
bağlayıcı hormon 
oksitosin seviyesi oluyor...

449
00:16:25,431 --> 00:16:26,433
Birbirlerini düşünen

450
00:16:26,433 --> 00:16:27,989
veya arkadaşlığından keyif alan

451
00:16:27,989 --> 00:16:29,599
ya da bunun daha da ötesinde olan

452
00:16:29,599 --> 00:16:30,766
insanlarda ve köpeklerde

453
00:16:30,766 --> 00:16:31,783
oksitosin yükseliyor.

454
00:16:31,783 --> 00:16:32,500
Ayrıca

455
00:16:32,500 --> 00:16:33,276
diğer çalışmalar


456
00:16:33,276 --> 00:16:34,821
başka hayvan çiftlerinde

457
00:16:34,821 --> 00:16:36,732
oksitosinin bile yükseldiğini gösterdi.

458
00:16:36,732 --> 00:16:37,969
Mesela birbiriyle arkadaş

459
00:16:37,969 --> 00:16:39,160
olan veya beraber oynamış

460
00:16:39,160 --> 00:16:40,161
keçiler ve köpeklerde

461
00:16:40,161 --> 00:16:41,511
bu seviye artmış.

462
00:16:43,723 --> 00:16:45,401
Bana akıl sağlığının iki

463
00:16:45,401 --> 00:16:47,419
yönlü bir sokak gibi olduğunu

464
00:16:47,419 --> 00:16:48,904
gösteren bir arkadaşım var.

465
00:16:48,904 --> 00:16:50,554
Adı Lonnie Hodge.

466
00:16:50,576 --> 00:16:52,106
Kendisi Vietnam gazisi.

467
00:16:52,806 --> 00:16:55,182
Geri döndüğünde, soykırımdan kurtulan

468
00:16:55,182 --> 00:16:57,148
ve savaş travması geçirmiş bir çok

469
00:16:57,148 --> 00:16:58,391
insanla çalışmaya başladı.

470
00:16:58,391 --> 00:17:01,276
Kendisinin posttravmatik stres bozukluğu

471
00:17:01,283 --> 00:17:02,691
ve yükseklik korkusu vardı.

472
00:17:02,691 --> 00:17:04,965
Çünkü Vietnam'da, helikopterlerden

473
00:17:04,965 --> 00:17:07,411
sırt üstü iple iniyordu.

474
00:17:07,411 --> 00:17:09,189
Gander adında, labrador kaniş kırması

475
00:17:09,189 --> 00:17:10,669
bir yardım köpeği verildi,

476
00:17:10,669 --> 00:17:12,802
posttravmatik stres bozukluğu 
ve yükseklik

477
00:17:12,802 --> 00:17:14,116
korkusuna yardım amaçlı.

478
00:17:14,541 --> 00:17:16,467
Bunlar onlar, ilk karşılaştıkları günden

479
00:17:16,467 --> 00:17:18,050
muhteşem ve

480
00:17:18,050 --> 00:17:18,862
o zamandan beri

481
00:17:18,862 --> 00:17:20,886
beraber çok vakit geçirdiler,

482
00:17:20,886 --> 00:17:22,548
benzer nedenlerden dolayı problemi

483
00:17:22,548 --> 00:17:24,371
olan başka gazileri ziyaret ettiler.

484
00:17:25,831 --> 00:17:27,321
Lonnie ve Gander'in ilişkisinde

485
00:17:27,361 --> 00:17:28,719
asıl ilgimi çeken şey ise

486
00:17:29,215 --> 00:17:30,499
Gander'in bir kaç ay içinde

487
00:17:30,499 --> 00:17:32,465
yükseklik korkusu geliştirmiş olması.

488
00:17:33,851 --> 00:17:35,255
Bunun nedeni muhtemelen

489
00:17:35,265 --> 00:17:37,387
Lonnie'yi çok yakından takip ediyor oluşu.

490
00:17:37,957 --> 00:17:39,257
Bunun muhteşem yani ise,

491
00:17:39,257 --> 00:17:41,532
hala mükemmel bir yardım köpeği olması

492
00:17:41,532 --> 00:17:44,527
çünkü şimdi,
ikisi de yüksekten korktuğunda,

493
00:17:44,527 --> 00:17:48,489
Lonnie Gander'in 
iyi olmamasından endişelendiğinden

494
00:17:48,489 --> 00:17:53,207
yükseklikten korktuğunu unutuyor...

495
00:17:53,207 --> 00:17:56,964
Bu tür hikayelerle çok vakit harcadım

496
00:17:56,964 --> 00:17:58,619
, arşivler taradım,

497
00:17:58,619 --> 00:17:59,779
gerçekten bu araştırmayı

498
00:17:59,779 --> 00:18:01,440
yapmak için yıllarımı verdim.

499
00:18:01,440 --> 00:18:02,583
ve bu beni değiştirdi.

500
00:18:02,583 --> 00:18:07,043
Artık hayvanlara bir tür olarak değil

501
00:18:07,063 --> 00:18:08,640
Onlara birey olarak bakıyorum.

502
00:18:08,659 --> 00:18:10,308
Onlar dünyaya nasıl ayak uydurmak

503
00:18:10,308 --> 00:18:12,138
gerektikleri hakkında bilgi veren ve

504
00:18:12,138 --> 00:18:13,698
davranışlarını yöneten bireysel

505
00:18:13,698 --> 00:18:16,698
hava durumu sistemi olan canlılar.

506
00:18:17,759 --> 00:18:19,268
Ve inanıyorum ki bu durum

507
00:18:19,333 --> 00:18:21,407
gerek yatağımı paylaştığım ve zaman zaman

508
00:18:21,407 --> 00:18:24,071
tabağıma yumulan hayvanlarıma karşı

509
00:18:24,071 --> 00:18:26,466
gerekse korku, 
anksiyete ve bunun gibi şeylerden

510
00:18:26,496 --> 00:18:29,727
sorunları olan tanıdıklarıma karşı

511
00:18:29,747 --> 00:18:36,703
daha meraklı 
daha empati sahibi bir insan yaptı.

512
00:18:37,747 --> 00:18:39,026
Gerçekten inanıyorum ki

513
00:18:39,026 --> 00:18:42,644
bir domuzun veya bir pugun beyninden

514
00:18:42,644 --> 00:18:45,029
veya partnerinizin beyninden

515
00:18:45,099 --> 00:18:47,088
tam olarak neler geçtiğini

516
00:18:47,088 --> 00:18:48,825
bilmeyecek olmanız size sizin onlara

517
00:18:48,825 --> 00:18:50,797
karşı empati kurmaniza engel olmamali.

518
00:18:50,933 --> 00:18:53,555
Sevdiklerimiz için
yapabileceğimiz en iyi şey belki de

519
00:18:53,865 --> 00:18:56,653
onları insan gibi düşünmektir.

520
00:18:57,554 --> 00:19:00,434
Charles Darwin'in babasi ona bir keresinde

521
00:19:00,434 --> 00:19:04,252
herkesin belli bir noktada
aklını yitirebileceğini söylemişti.

522
00:19:05,441 --> 00:19:08,441
Neyse ki, çoğu zaman
ona tekrar kavuşabiliriz,

523
00:19:08,441 --> 00:19:10,549
ama ancak birbirimizin yardımıyla.

524
00:19:10,550 --> 00:19:11,595
Teşekkür ederim.

525
00:19:11,595 --> 00:19:14,665
(Alkış)